LESSON 12 *December 16 – 22
Esther
le Mordecai
SABBATH NITAAK
Tu Kaalsung Simding: Daniel 1:1–12; 6:1–9; Esther 2:1–10, 20; 3:1–15; 4:1–14; 9:1–12.
Kamngah: “Keima hotkhiatna in
leimongdong a phak theih nadingin minam dangte tungah khuavak ahi dingin nang
kong piading hi,” hong ci hi. (Isaiah 49:6)
Namdangte
lakah nasepna tawh kisai-in Esther Bu in tampi hong huh thei hi. Kum tampi sung
Esther thu bu kipulaak khin hi. Tuni dongin Jew tampi in Esther 9:26-31 siksanin
Purim pawi bawl uh hi. Esther le a pano Mordecai in Persian khuapi Susa khua-ah
a teeng uh hi. Bangthu hang hiding hiam, Judah gam a zuankik Jew dangte
banglo-in Esther le Mordecai in Persia gamah a om suak Jew mite hi. Tuahi-in
Pasian thupha tampi sang uh a, Esther in kumpi nu hihna hong ngah hi. “Kumpipa in numei dangte khempeuh sangin Esther a pakta
zaw hi. Esther in nungak dangdangte sangin kumpipa maipha a ngahzaw tham hi.
Tua hi-in kumpinu Vasti munah Esther kikoih hi.” (Esther 2:17)
Kumpinu hihna tawh Esther in hamsa pipi-in hotkhiatna
tangthu sungah panmun lian mahmah khat hong ngah suak hi. Midangte
tawh kibanglo-in a tuam phadiakin Pasian in a mite maipha pia-in, namdangte lak
na-ngawnah thuman thutak tawh a nungta thei veve uh hi. Esther Thubu buppi sim
in.
*December
23, Sabbath a ding kiginkholhna in tukaal lesson sim in.
SUNDAY December
17
Khual Gam-ah Saltaang
Khual
gamah nuntak khuasak thu baihlo hi. Tu hunin zong tua mah hi. Jew mite thuak
thute ngaihsun in. Amasa-in Babylon mite ukna nuai-ah nungta uh a, tua
khitciangin Persian kumpi in uk hi. Gentehna-in i tenna gam thukhunte in
Adventist thu upna tawh kituaklo tampi om hi. Ahi zongin Jew mite saltangin a
kipaipihma-in amau teenna gam thukhunte in a upna uh sittel tampi om hi. Dawl
khat panin Pasian tungah citak ding hamsa sa mahmah uh hi. A tawpna-ah, ni
sagih Sabbath tawlnga thei dingin gam thukhun tawh kituak hileh bangzahin
Sabbath tawlnga thei zaw tham ding uh hilo hiam? A lang khat panin en lehang,
hotkhiatna tangthu-ah gam thukhun bangbang om ta seleh thu upna-ah a citak mite
in lungsim takpi tawh thu zui ahih manun lampialna tawh kigamla uh hi; tualo-in
thuman lampi panin lampialna tam hi. ‘Tua ciangin Topa in, “Amaute’ lungsim kei
tawh kigamla napi-in hih mite in a kam uhtawh kei kiangah hongpai uh a, a muk
uhtawh kei hong pahtawi-in, amaute-in kei hong kihtakna pen mihingte’ thupiak a
zuihna uh ahilel hi” (Isaiah 29:13). Hih tawh kilehngatin Topa tungah a
thuman mite in bangbang a tuak zongun Topa tungah a citakna uh a nusia kei uh
hi.
Simin: Daniel
1:1–12; 3:1–12; le 6:1–9. A tuah thute in bangzahin thupi hi mah taleh tua
thute in gamdanga om Pasian mite in Topa tungah citak veve uh ahihna bang
honghilh hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Kua mi
kua mi ihi zongin, koi mun koi munah i teeng zongin kiim-le-paam huzaap tawh a
kipelh kuamah i om kei hi. Kiim-le-paam panin gam thukhun ahi a, ngei-na
tuamtuamte in hong huzaap mahmah hi. I thu upna mahmah zong hong sittel hi. Hih
tawh kisai-in Daniel Bu sunga thute in zong thu hoih tawh thukhup hi phial
taleh bangbang i tuak zongin Topa tungah i citak thei veve hi, cih kimu thei
hi.
Kiim-le-paam in bangzah in sia taleh amaute
in a hoihin nungta thei uh hi. Na thu upna bang thu in hongto hiam? Koi bangin
na dawngkik hiam?
MONDAY December
18
Namdangte Thukhen Zumah
A
tawpna-ah Babylon kumpi a kiat khitciangin Medo-Persia kumpi ukna hong khang
hi. Hih hun sungin saltangin om Jew mi tampi in a gam uhah vaciah kik uh hi.
Ahi zongin Jew khempeuh ciahkiklo hi. Jew mi kimkhat saltanna gamah khang nih
khang thum bang a teengsuak uh hi. Hih thu siksanin Esther thu i en ding hi.
“Hih
hun laitakin kumpi khua ahi Susa khuapi sunga kumpi tokhom tungah amah tu hi” (Esther
1:2). Hih munah Persian kumpi ukna thu Lai Siangtho hong hilh bangin i
pulaak ding hi.
Esther
1 sungah
kumpinu Vashti in kumpipa maipha ngahlo ahihna thu kipulaak hi. Hih thu hangin
kumpipa in kumpi nu ding khat zonding a vaihawm hi. Vashti mun a luah ding khat
zonding kipan hi. Hih thu hangin Esther le a pa no Mordecai thu hong kidawk hi.
Simin: Esther 2:1–9. Mordecai le Esther thu honghilh hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Mordecai in kumpipa uliante lakah khatin kihel hi. Tua
hangin kumpipa kongkhak ah tutna a ngah thei hi. Mordecai in Shushan khuapi-ah
a teeng khat hi-in, tanu dingin Esther huhin kem uh hi. Amaute nuntak khuasakna
khempeuh in Persian ngei-na in huzaap mangkhin hi. Hih thu hang mahin kumpipa
kiang vapai dingin Esther kipiakhia ngam hikha ding hi. “Kumpipa’ thupiakna
kithei kimin, Hegai’ kepdingin ap dingin kumpi khua Susa khuapi-ah numei tampi
hong kipaipih ciangin, numeite a uk Hegai’ tungah ap dingin kumpipa’ inn-ah
Esther zong kipaipih hi” (Esther 2:8).
Simin: Esther
2:10, 20. Bang thu piang kigelh hiam? Bang hangin Mordecai in Esther tungah tua
bangin thupia hiding hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Banghangin
ngaihsut hamsa hiding hiam ci-in honghilhlo himah taleh, a thu theihhaklo hi.
Namdangte lakah khualmi khatin a omna-ah ngei-na, biakna kibanglo bek thamlo-in
tua khual mite simmawhna thuak kha ding uh hi. Tua thu hangin a innkuan pih, a
beh a mipihte pulaaklo hikha ding hi.
Bang
dinmun in i thu upna nusia dingin hong huzaap thei ding hiam? Ahih keileh tua
bang dinmun tuak kha ngei kei ning i ci hiam? Tua bang ahih keileh bangthu hang
hiding hiam?
Citak
Mordecai Teci Panna
Namdangte
lakah teengin om himah taleh Mordecai le Esther in Topa tungah a citakna uh
nusialo uh hi. Tua bangin namdangte lak a tunkhit a sawtlo-in buai-na a tuak
kha pah uh hi. Hih buai-na pen
Mordecai tungah kilangh pha diak hi.
Simin: Esther 3:1–15.
Bang thu piang hiam? Bang hangin tua thupiang hiding hiam?
Esther
3 sungah
kipulaak bangin Kumpi Xerxes (Ahasuerus) in Haman pahtawi hi, ci-in i thei hi. Haman in dinmun sangpi ngahin thuneihna sangpi nei hi. Mi
khempeuh in Haman mai-a kun dingin thu kipia hi. Ahi zongin “Mordecai in tua
thupiak thusimlo ahih manin Haman mai-ah a kun nuam kei hi (Esther 3:2).
Mordecai in bang thu hangin Haman mai-ah kun nuamlo hi, cih thu Lai Siangtho in
honghilh tuanlo hi. Ahi zongin bang hangin Mordecai in Haman mai-a kun ding
nial hiam, cihthu i thei hi. Amah in Jew citak mi khat hi. Mordecai
in Agag suan-le-khakte khat ahi, Amalekite minam in Egypt gam saltanna pan a
suahtak khit uh a kipan Jew mite tawh kido mite hi, cih a thei hi (Thkna. 25:19). Bangci bangin Topa mai-ah kun ding simloh, Amalekite mite mai-ah kun ding
hiam? Ahih keileh Topa simloh mihingte bia mawk ding hiam?
Tua hi-in kumpipa nasem kumpipa kongkhak a cingte in
Mordecai tungah “Bang hangin kumpipa thupiak palsat na hiam? ci-in dong uh hi (Esther
3:3). Tua bangin thu dotna Mordecai in bangci dawnkik cihthu kician takin i
theihtel loh hangin “Mordecai in amaute tungah Jew minam khat ahihna kipulaak
hi, ci-in i thei hi” (Esther 3:4). Tua bangin thu dotna a tuah ciangin
Mordecai in a nungta Pasian, na khempeuh a Piangsak Pa bia ahihlam pulaak kha
ding hi; tua hi-in piansak mihingte biak ding peuhmah sang zolo ahihna pulaak
ding hi. Tua bangin Mordecai in a dawnkik na-ah a nungta
Pasian, van le lei na khempeuh a bawlpa bia mi khat ahihna pulaak thei hi.
Piangsak Pasian simloh piansakna khat pepeuh biak dingin ngaihsun theilo hi.
Mordecai in a thu upna-ah sittelthuak ahihlam a phawk thei hi. Upna thu-ah
kiptakin a din manin bawlsiatna thuak hi. “Daniel le a lawmte a kipan Mordecai cihte
in thuman khuavak sungah nunga uh a mawhna khuamial Babylon kumpite kumpi inn
sungah thuman khuavak a taangpha sak mahmah uh hi.”—Ellen G. White, Advent
Review and Sabbath Herald, May 13, 1884.
Haman
in Jew minam khempeuh suksiat ding a geel ciangin hih bangin a pulaak hi: ‘Tua
ciangin Haman in Kumpipa Ahasueras’ kiangah, “Na ukna gam tuamtuam sunga om
mite lakah a om kawikawi, amau atuam om mi pawlkhat om hi. Amau’ ngeinate pen
midangte a’tawh kibanglo a, amaute-in nangma thukham te zuilo uh hi. Tua ahih
manin hih mite na hici khahkhong ding kilawmlo hi.” (Esther 3:8).
Ngei-na kibanglo mite tawh kizopna hamsa hi; kumpipa thupiak a zui nuam lote
tawh kikholh hamsa sa uh hi. Tua hangin bawlsiatna a thuak uh hi.
Bangci
bangin tu-in zong Mordecai bangin upna sittelna na thuak hiam? Koi bangin tua
sittelna na dawng hiam?
WEDNESDAY December
20
Hih Bang Hun ading Hi
Simin: Esther 4:1–14. Bang hangin
Esther in amah le amah Jew minam ahihna a kipulaak in thupi le kilawm kituak
hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Mordecai
in kitangsapna a neih ciangin Esther tungah huhna va-ngen hi. Esther in
Ahasuerus tawh a kiteen zawh kum tampi cingkhin hi. Ahi zongin Persia thukhun
in kumpipa sapna lo-in kuamah kumpipa kiang vapai theilo uh hi. Hih thukhun a
palsat mi peuhmah in sihna thuak ding uh hi. Esther in lauhuai-na thute zong
thei himah taleh kumpi inn sungah kumpipa saploh in valut hi.
Mordecai
upna in Esther upna a kipsak hi. Esther tungah a pulaak thu in Esther Bu laigil
pulaak hi: ‘Tua ciangin Mordekai in Esther a dawnkikna thu amah mah puasakkik
a, “Kumpi inn sungah na omna hangin Jew mi khempeuh lak panin nang a suakta
tuan dingin kingaihsun kei in. Hih bang hunin bangmah hihlo-in na omcipleh, Jew
mite’ suahtakna ding le noptuamna ding thu mundang khat pan hong piang veve
ding a, nangmah le na innkuanpihte na simang ding uh hi. Hih kumpi inn na tunna
pen hihbang hun a mahding-a a tung nahih mel zong kua-in thei ahi hiam?” a ci
hi. (Esther 4:13, 14).
Esther
in upna sittelna a thuak hi; Mordecai in Esther tungah a mite a itding in a
sawl hi. Esther in Jew mi ahihna Mordecai simloh kuamah dangin theilo hi. Ama
khensatna a pulaak ciangin a nuntakna piakhia ngam dongin a mipihte a itna a
pulaak hi.
Esther
in Pasian a upna kip mahmah hi. Pasian huhna lo-in Esther in lawhcin na ngahlo
ding hi, cih a thei hi. Esther in Mordecai tungah a dawnkikna-ah ama upna kimu
thei hi. “Pai-in Susa khua sunga om Jew mi khempeuh khawm inla, keimah
ngaihsutna-in an natang un. A sun a zan cilo-in ni thum sung an nelo, tui
dawnlo-in na om un. Na tan’ uh mah bangin
kei le ka nasem numeite in zong ka na tang ding uh hi. Tua
khitciangin ngeina ahihloh hangin kumpipa kiangah ka vapai ding hi,” a ci hi. (Esther
4:16). Mordecai in hih thuteng khempeuh Shusan mun a-om a mipih Jewte
tungah a zasakpah hi. Jew mi khempeuh in antangin thungen in a-om laitakun
Esther in a na kigingkhol thei hi. “A ni thum ni ciangin Esther in a kumpi
puansilhin kumpipa inn sungah valut hi. Kumpipa in a kumpi tokhom tungah tu-in
na om a, kongkhak lam maingatin a-om hi. Kumpinu Esther honglut a galmuh
ciangin kumpipa in lungdam mahmah a, a ciangkhut Esther a khak hi. Tua ciangin
Esther zong kumpipa inn sungah lutdingin phalna ahihlam a lahna-in a ciangkhut
dawn tawh Esther a lawng hi (Esther 5:1, 2).
Tua
bangin Jew mite in antang in thu a nget uh ciangin amaute kiko-na Topa in a za
hi. Esther in a mipihte aitangin tua bangin vapai himah taleh a thupi bel in a
mipihte in antang in thu a ngen uh hi. Amaute thungetna Topa in dawng ahihna
kimu thei hi. I etteh ding thu lianpi hilo hiam?
THURSDAY December
21
Purim Na Lamdang
Lai
Siangtho thuthuk kantel mipil kimkhat in Esther Bu sungah Pasian cih kammal
kigelhlo hi, ci-in pulaak uh hi. Lai Siangtho bu sungah hih danin a lamdang
Esther bu bek mah om hi. Ahi zongin Jew mite in suahtakna a ngahna uh a hang
pen Pasian in amaute a ompihna hang hi, ci-in a thei uh hi. Hih thu hangin Lai
Siangtho bu sungah hel dingin kipsak uh hi, ci-in kiciamteh hi.
Nisim
na nuntakna-ah Pasian hong ompihna na mu thei hiam? Pasian sepnate limtak
ngaihsun kei lehang kimu kiphawk khalo zel hi. Limtakin na ngaihsut keileh tua
bangin Pasian sepnate na mukha keiding hi; Pasian hong ompihna zong na phawk
kei ding hi.
Simin: Esther
9:1–12. Esther hanciamna hangin bang ngah hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Purim
a na lamdang in a ngei-na bang hilo hi. Na lamdang kilangtang lo hi.
Kiim-le-paam thupiangte panin khentheih loh bangin om hi. Jew mite kisuksiat
ding thukhun kibawlpha lo-in, Jewte suahtak theih nading thukhun thak khat
kigelh hi. Tualo a dang bang thu piang hiam? Tua thupiangte tungtawnin Pasian
in nasem ahihna kimu thei hi. Persian mite in Jew mite adingin Pasian sepna amu
thei uh hi. Hih thu hangin bang kimu thei hiam?
“Namdang
mi tampi in Jew mi suahna ngah uh hi (Esther 8:17). Hihin Pasian sep na lianpi ahihlam kimu thei hi. A
mangthangte a hotkhiatna lampi mu-in Topa theihna a ngah uh hi. Jew makaite in
Pasian sepna amu thei uh hi.
Jew
mite in zawhna a ngah uh ciangin amaute in pawi khat khaam uh a, tua pen Purim
kici-in amaute suahtak hanga lungdamna a phawk nading un kum simin kibawl den
hi. Hih nite in Jew ngei-na pawi khat bangin kibawl himah taleh Topa piak
suahtakna hangin Topa tungah lungdam kohna pawi ahi hi.
To-na: Pasian
in na tungah hongbawl thute midangte tungah a hawmsawn thei dingin thungen in.
Tu kaalsung na thungetna sungah hel hamtang in.
To-na
Bangin Kalsuan: Na ciaptehna laibu sungah Pasian in nang
adingin a hong sepsak thute gelh in. Hih na gelh khiatte en kikkik in. Tua
thute a kisap hunhunin hong phawksak ding le mi khatpeuh tungah a gen sawn thei
dingin thungen in.
FRIDAY December
22
Ngaihsutbeh Ding: “Innkuan,
sanginn, nu le pate, laihilhsiate le naupangte in lungdamna khuavak a tangsak
thei uh hi. Israelte tangthu sungah kipulaak bangin minam sungah hamsatna hongtun
ciangin kumpi nu Esther tungah hih bang thu hongtung hi: “Hih bang hunin
bangmah hihlo-in na omcipleh, Jew mite’ suahtak nading le noptuam nading thu
mundang khatpan hong piang veve ding a, nang mah le na innkuanpihte na si mang
ding uh hi. Hih kumpi inn na tunna pen hih bang hun mah adingin a-tung nahih
mel zong kua in thei ahi hiam?” a ci hi. Esther 4:14. Ellen G. White, Education,
p. 263.
“Esther
in a mel hoih Jew minam khat hi. Amah pen Mordecai sanggampa tanu hi. A nu le
pan a nusiat khitciangin Mordecai in a inn ah samin kem a, ama tanu zah mahin a
it khat ahi hi. Pasian in Esther tungtawnin Persia gama teeng Jew minamte
honkhia ahihna kimu thei hi.
“Nidang
hunlai-in Topa in lamdang takin nasem ahihna a nuntakna Topa tungah ki-ap
mahmah numei khat tungtawnin kimu thei hi. Amah in a mipihte adingin a nungta
numei khat ahihlam kimu thei hi. Topa Pasian in zawhna lianpi a pian nadingin
numeite zang thei ahihna kimu thei hi. Hamsatna hun ciangin Topa in a mite
suahtak nading lampi a bawlsak hi. Esther in kumpinu khat ahih manin Topa in a
mite a honkhia hi. Amaute suahtak nading a omloh hun ciangin Esther le a
kikholhpih numei kimkhat in antangin thungen uh hi. Pasian in Jew minamte
suahtak nadingin thakhat thu-in a bawlsak hi.
“Thukhun
Lui sungah numeite nasepna lianpi kimu thei hi. Hamsat hunciang in amaute bang
mahin thungenin zawhna na ngah thei hi. Esther hunlai-a bangin Pasian in
thakhatin na thungetna hong piapah kei zongin, a kikhel numeite in
kiniamkhiatna nei ahihna kimu thei hi. Topa
mai-ah kiniamkhiat mi-in Topa lamlahna ngah tawntung ding hi.” Ellen
G. White, Daughters of God, pp. 45, 46.
Kikupding Dotnate:
1. Esther
Bu sung panin thungetna khempeuh Topa in hongpia pahpahlo ahihna kimu thei hi.
Esther in kumpi inn sungah a omna tungtawnin kumpinu dinmun dong ah lapsanna a
ngah hi. Koi bangin Esther upna le kumpinu ahihna tonkhawm thei hiam? I
nunna-ah hih thute a tonkhawm thei ding mah ahi hiam?
2. Esther
pulaak bangmahin “Ka sihleh ka sih” cih lungsim in (Esther 4:16) nuntakna
beidongin cihtakna honghilh hiam? Koi bangin a kammalte in (Mang. 13 pulaak
bangin) nunung a Pasian mite thuak ding thu honghilh kholhna suak hiam?
3. Na
lawmte tawh Monday ni-a dotnate kikum in. Khat veivei ciangin i upna kilangh
khollo hun omthei mah hi. Hih thu in bang honghilh hiam?