LESSON
7 *August 5 – 11
Khrih
Pumpi-ah Pumkhat
SABBATH
NITAAK
Tukaalsung
Simding: Efe. 4:1–16; Fili. 2:3; Late 68:18; Sawl. 2; 1Kor.
12:4–11, 27–30; Isa. 5:4
Kamngah:
“Amah in mite tungah siamna a tuamtuam hong pia a, pawlkhatte sawltak nasep a
sem ding, pawlkhatte kamsang nasep a sem ding, pawlkhatte thuhilh kawikawi
nasep a sem ding, pawlkhatte pawlpi kem nasep a sem ding, le pawlkhatte laihilh
nasep a sem dingin a hong seh hi. Hih nasep a tuamtuamte khempeuh a sem dingin
Pasian’ mi khempeuh kigingkhol sakin Khrih a dingin na semin Khrih pumpi a
khansak theihna ding deihna ahi hi.” (Efesa 4:11, 12)
Aesop
tangthu-ah “Giltui le khe” (The Belly and the Feet) tangthu in “Gilpi le khe in
kua thupi zaw i hiam ci-in kinial uh hi. Khe in gilvahin na om ciangin keima
kong puak hi. Gilpi in “ahi zongin ken gil ah an na koih kei leng nang khe in
bangmah na sem zo kei ding hi” ci-in dawngkik hi.” Lloyd W. Daly, Aesop Without
Morals (New York: Thomas Yoseloff, 1961), p. 148. Tua bang mahin Paul in zong
thu upna-ah kalsuanzia ding pumpi nate tungtawnin thuhilhna hong nei hi. Paul
in pumpi thu a pulaakna-ah i pumpi in Khrih pumpi hi, ci-in hong hilh hi.
Pumpi-ah na tuamtuam kigawmkhawm bang mahin pumpi cidam nadingin pumpi nate in
kituak takin nasep kul hi. Efe. 4:1– 16 Paul in pumpi nate tungtawnin thugenna
a hong kihilh thu in kician kitel mahmah thu hi (Rom 12:3–8, 1 Kor. 12:12–31).
Tui-in Khrih in pumpi Lutang hi. Pumpi tungah siamna a tuam tuam hong pia hi.
Hih siamnate in pumpi kipumkhatna a piangsak hi. Pumpi nate khat ciat- pawlpi
mi mimal khat ciat in pumpi – pawlpi cidamsak hi. Paul hong hilh thu in a cidam
pumpi, Pasian hong geelsak Khrih sungah thu-um mite kipumkhatna thu a hong hilh
hi. *August 12, Sabbath a ding kiginkholhna in tukaal lesson sim in.
SUNDAY
August 6
Kha
Siangtho-ah Kipumkhat
Simin
Efesa 4:1–16. Koi bangin Paul in thu-um mite hong pantah hiam? Tua in bangci
bangin pawlpi kipumkhatna piangsak hiam? Paul in Efe. 4–6 sungah kipumkhatna
thu honghilh hi. Hih thu ah thu nih khen in honghilh hi. Amasa-in Efe. 4:1–6
sungah Paul in thu-um mite thu upna[1]ah kipumkhat nading thu
honghilh hi. Tua bangin kipumkhatna hangin a kimu thei thute zong a pulaak hi
(Efe. 4:1–3); tua bangin kipumkhatna thu a genna[1]ah
“Khat” cih kammal 7 vei bang kimu thei hi (Efe. 4:4–6). Nihna-ah Efe. 4:7– 16
sungah Paul in zawhna, pahtawi-na ngah Zeisu in hehpihna naak ahihna le a mite
adingin hotkhiat lungdamna thu midangte tunga pulaakna-ah hong makaih hehpihna
thu zong a pulaakna i mu thei hi (Efe. 4:7–10); tua bangin thu-um mi khempeuh
in pumkhat a suahna thu a pulaak banah a cidam a khangto Khrih pumpi ahihna thu
zong a honghilh hi (Efe. 4:11–16). Efesa 4 sungah a thu patna-ah Paul in
Khristian thu-um mite in “Pasian hong sapna tawh kituakin i nuntak ding hong
hilhh hi” (Efe. 4:1). Tua bangin Paul in thu-um mite nunzia ding a hong
hilhna-ah lampai bangin gentehna tawh hong hilhna thu kimu thei hi (Efe. 2:2,
10; 4:17; 5:2, 8, 15). Paul in Pasian sapna bangin a nungta dingin ahong
hilhna-ah Khristian khat in upna tawh kalsuan ding ihihna hong hilh hi (Efe.
1:18; 2:4–6, 13). Paul in thu-um mite tungah a hong hanthotna-ah tua bangin
amaute kipum khat tak ciangun Pasian geelna nunung bel a tangtungsak ahihna thu
a pulaak hi (Efe. 4:9, 10). Hih munah Paul in gamtat zia le tong hoih tawh
nuntak kalsuanna thu pulaak masa-in tua bang zia le tong in kipumkhatna hong
tunpih hi, ci-in hong hilh hi (Efe. 4:1–3) Tua zia le tongte in kiniamkhiatna,
dikna le lungduai-nate hi. Hih kammalte a banbanin i en pha ding hi. Efe. 4:2
ah Paul in kiniamkhiatna ahong hilhna-ah “i mimal deihna sangin midangte deihna
masak zawkna” kisam ahihna honghilh hi (Fili. 2:3). Tua hi[1]in kiniamkhiatna in mimal
manphatna kiniamkhiatsakna hi lo-in, midangte deihna masak zawkna ahihlam,
kiniamkhiatna pen a deihhuai zia le tong ahihlam hong hilh phapha hi (Kol.
2:18, 23). Dikna (Efe. 4:2) i cih in “mi khatin ama hoihna sangin midangte
hoihna masak zaw-in ei le ei thupi kisakna sangin midangte thupi-na masak
zawkna hi” ci-in hong hilhcianna kimu thei hi. Cihnopna-ah “thusiamna, migitna,
thu ngaihsut theihna le nunneemna” ci-in kimu thei hi.” Frederick Danker, ed.,
Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian
Literature, 3rd ed. (Chicago: University of Chicago Press, 2000), p. 861. A
tawpna-ah lungduai-na in hamsatna khat thuak zo, hehtheih nading khat naang zo”
cihna hi. Hihbang zia-le-tongte in ei-le-ei kihoihsakna, kithupisakna
nawlkhinin midangte masak zawkna tungah a kinga zia le tong vive hi.
Kiniamkhiatna, dikna le lungduai-na, cihte ngaihsun in. Hihte in pawlpi hong
kipumkhatsak hiam? Hihbang zia-le-tongte nei toto thei ding i hiam?
MONDAY
August
7
Thu-um
Mi Khempeuh Khrih sungah Kipumkhatna
Paul
in pawlpi kipumkhatna a pulaakna-ah “Khat” cih thu 7vei bang a pulaak thu in
bang pulaak hiam? Bang ngimna nei-in tua bangin gualsuk hi ding hiam?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Paul
gualsukna-ah “Khat” cih 7 vei a gelhna-ah Efesa pawlpi tunga a laikhal thute
laisim mite in a phawk theih nading, a gen thute a nuntak pih zawh nading
deihna ahi hi. Tua bangin a gualhna-ah amasa-in “Khat” cih kammal pulaak masa
hi. “Pumpi khat bek om hi” (Hihin pawlpi- Khrih pumpi a pulaak kammal hi. Efe.
4:12, 16; 1:23; 5:23, 29, 30); tua ciangin “Kha Siangtho khat” (Efe. 4:4). A
thumna-ah “Upna khatah sapna ngah mite” ci-in hong hilh hi” (Efe. 4:4 le 4:1 enkak
in). Topa Pa Pasian khat, Amah in na khempeuh tungah ukna a nei Pa, na khempeuh
in Ama sung om ahihna thu (Efe. 4:6) a pulaakma-in a pulaak thu thumte in:
“Topa khat” (hih in Khrih pulaak hi), “Upna khat” (Khristiante’n i up thu, bang
thu um cih thu pulaak hi; Efe. 4:13; Kol. 1:23; Kol. 2:7; Gal. 1:23; 1 Tim.
4:1, 6), le “Tuiphumna khat” (Efe. 5:26 tawh enkak in) Paul in lakam tawh a
pulaak Pa Pasian thu a hong hilh thu in bang thu hiam? Topa zia le tong in
“Amah in “Mihing khempeuhte Pa” Amah in Piangsak Pa” ahihna hong hilh hi. Tua
bangah Pasian in leitung a bawlzia, Ama piansak nate tawh a kizopzia a hong
hilhh hi. Paul in na khempeuhte sungah Pasian om hi; na khempeuh in Pasian hi,
ci-in hong hilhna om peuhmah lo hi. (Hih in na khempeuh in Pasian sungah om hi,
ci-in hong hilh hi. Ama ukna sungah a om lo bangmah om lo hi). Amah in na
khempeuh tungah vangliatna a nei Pasian hi (“na khempeuh Ukpa”), na khempeuh in
Ama ukna bangin om) Ama hangin na khempeuh a kip thei) bek tham lo-in eite tawh
kinai takin a hong om Pasian hi. Pawlpi kipumkhatna thu nihte ngaihsun in (Efe.
4:1–6). Amasa-in pawlpi kipumkhatna in upna thu-ah kipumkhatna hi. Paul in a
pulaak “khat” cih kammal 7vei pulaak hi. Hih “Khat” hihna hangin lungdamna thu
zong a pulaak hi (Efe. 4:4–6). Nihna-ah tua kipum khatna in upna sungah hong
zuun hong puah ahi hi; (Efe. 4:3). Hih kipumkhatna theihtel lohna hangin dahna
hong tung hi. Ahi zongin tua bang theihlohna nei hi mah taleng Khrih sungah
Pasian sepnate hangin Ama tungah a lungdam ding ihi hi. Kha Siangtho tawh
kipumkhatna hangin lungdam nading thu om hi” (Efe. 4:3). Tua bangin nuntakna in
pumkhatna in hamsa hi mah taleh pumkhat hihna in a mainawt ding ahi hi. Tua
bangin theihtelna le upna in Pasian nasep i zawhna ngahna hong suak ding hi. Efesa
4:4–6 simkik in. Koi bangin hong sukha hiam? Khrih tungtawnin Pasian tawh
kipumkhatna hangin lungdamna ngah hi lo i hiam?
TUESDAY
August
8
Pahtawi-na
Ngah Khrih, Siamnate Hongpia Pa
“Ahi
zongin eite khempeuh in Khrih hong piakna tawh kizui-in siamna a tuam khat ciat
i ngah hi. Tua ahih manin Lai Siangtho sungah, “a sangna munah a paitoh ciangin
matsa salte tampi paipih a, mite tungah letsong a pia hi,” ci-in na kigelh hi.
“Paito,” a cih ciangin bang a cihnopna ahi hiam cih leh, lei sung a thukpenna munah
paisuk masa khinzo, a cihnopna ahi hi. Tua ahih manin mun khempeuhah a omkim
khit theih nadingin a paisuk mipa pen mah vantung a sangpen dawn nangawn
khengto-in na paito hi”
(Efe.
4:7–10). Bang thu piang kipulaak hiam? Paul in bang gen nuam hi ding hiam?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Hih
mun in Late 68:18 siksanin Paul in a gelh hi, cih kimu thei hi; “nangmah Pasian
tua munah na om theih nadingin a sangna-ah kahto-in salte na paipih a, mihonte
le mi lehdote’ tung nangawn panin piakkhong nate na ngah hi.” Late 68:18 in
Topa in Yahweh ahihna Amah in khuamial ukna nei khempeuh tungah zawhna ngah
ahihna pulaak hi. Ama khuapi in mualtungah om in Ama galkapte khempeuh tawh tua
munah a maang hi (Late 68:1, 2). Tua hi-in Amah in Galte tung panin pahtawi-na
tuamtuamte a ngah hi. Paul in hih thu a pulaakna-ah pahtawi-na ngah Khrih
tungah kipia pahtawi-na letsongte a pulaak hi (Late. 68:35). Late 68:18 a
kipulaak bangin Khrih in van a kah hi (Efe. 1:21–23), amasa[1]in sihna panin thokikin,
pahtawi-na ngah Zeisu in thupha namkim a ngah khit ciangin Ama vangliatna in na
khempeuh tungah a kizel hi. Hih thu siksanin Paul in Pentecostal ni-a Kha
Siangtho hong kumsukna thu a pulaak hi (Sawl. 2). Hih thu mah Efesa 4:11, 12 in
a pulaakkik hi. Pahtawi-na ngah Zeisu in Kha Siangtho silpiakte pawlpi tungah a
hong piakna thu kimu thei hi. “A sanna munah Khrih a kahtoh hi. Amah in koltang
mi tampi a tonpih hi; mihingte tungah silpiak a hong pia hi. Khrih in van a kah
khit ciangin kamciam om bangin Kha Siangtho in huihpi nung bangin hong
tuaksukin nungzuite kikhopna mun in Ama ompihna tawh a kidim hi. Hih thu hangin
bang hong piang hiam? Ni khat sungin mi tul tampi kikhel uh hi.” Ellen G. White,
Ye Shall Receive Power, p. 158. Efesa hong gen thute in thu thuk hi lo hiam?
Khrih in eite adingin a hong sepsak thute le mailam hunah hong sep ding thute
hangin koi bangin Ama sungah khamuanna i nei thei hiam? A diakdiakin Amah in
“na khempeuh a kicingtaaksak hi.” (Efe. 1:23)?
WEDNESDAY
August
9
Pahtawi-na
Ngah Zeisu Tungpan Silpiakna
Late
68:18 siksanin Paul in sihna pan thokikin vanah a kah hi. Zawhna ngah Zeisu in
A mite tungah silpiakte ahong pia hi. Zeisu hong piak silpiak in bang silpiak
hiding hiam? Bang ngimna tawh hongpia hiding hiam?
Efe.
4:11–13.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Paul
in tua silpiakte khen 4 suahin pulaak hi. (1) Sawltakte (2) Kamsangte (3)
evangelists, Pasian thu hilhsiate (4) Tuucingte (Pastors) le laihilhsiate
(Greek tawh kigelhna-ah hih nam 4 teng pen nam khatin pulaak hi). Khrih in
nasep thupite kizawh nadingin tua bangin silpiakte a hong pia hi. “Mi
siangthote nasep siam nading, Khrih pumpi-pawlpi puahtoto nading” (Efe. 4:12)
“eite khempeuh in upna kikhat nading le Pasian Tapa theihtelna i ngah nading, a
picing mi suah nading, Khrih kicinna tawh a kidim nunna i neih nading ahi hi.”
(Efe. 4:13). Khrih kicinna tawh a kidim nunna i ngah nading cih thu in
Adventist mi masa in thupi takin ngaihsun uh hi. Amaute in Ellen G. White tunga
kipia Kha Siangtho silpiak thute a kilangsak uh hi. Kha Siangtho silpiak in
sawltakte hunlai bekin nasem hi, ci-in Lai Siangtho in hong hilh hiam? Ahih
keileh Kha Silpiak in Khrih hong pai kik mateng a kizomsuak ding hi zaw hiam?
Adventist masate in Efesa 4:3 siksanin tembaw hawl makaite in tuipi tungah
khualzinin a pai-na uhah makaihna a ngah bangin pawlpi zong Kha Siangtho in
hong makaih tawntung ahihna a pulaak uh hi. Tembaw in tembaw khalna mun a naih
ciangin tembaw hawlte in limtakin tembaw hawlin hoih takin tembaw khawlna a
tung thei uh hi. Tua bangin tembew in hoih takin a khawlna ding mun a tun zawh
nadingin tembaw hawlte in lamlak pa sawl bangbangin a gamtat ding kisam hi.
“Tu-in tua lamlahna kua in ngai hiam? Lamlahna a nial mite le lamlahna a ngai
mite nunzia ngaihsun in.” Uriah Smith, “Do We Discard the Bible by Endorsing
the Visions?” Review and Herald, January 13, 1863, p. 52. “Tuucing” i cih
ciangin “Pastorte” “laihilhsiate” “evangelistte” ci-a min lawh ciangin kidawp
kul hi. Hih dinmunte in a mun a mual zui-a kipulaak ahihlam i phawk ding kisam
hi. Paul hong hilhna thute i ngaihsut ciangin Ama hunlai “pastor” “evangelist”
“laihilhsia” cihte in pawlpi thu-um mi hi lel uh hi (1 Pet. 2:9, Sawl. 2:46;
12:12). Simin Isaiah 5:4. “Ka leenggah lo adingin ka hih nai loh ka hih ding a
kilawm bang a om lai hiam? Hih thu siksanin Pasian in pawlpi ading a hong piak
Ellen G. White nasepnate ngaihsun in. Koi bangin Ellen G. White nasepna tawh
kituak hiam?
THURSDAY
August
10
Khrih
Kiang Dong
Khangcing
Pawlpi in Khrih kicinna a ngah theih nading a dongkhak thute in bang thute
hiam?
Efe.
4:14.
______________________________________________________________
Paul
hunlai mihingte nuntak khuasaknate le tuhun nuntak khuasaknate a kibat lohna
tampi om hi. “Upna manlo” “khemna tuamtuamte” in thu-um mite lakah hong lut hi.
Tua bang lauhuai-na thute gentehna thu thum tawh kipulaak hi. (1) Picing nai lo
naupang hihna nusia ding; (2) a lauhuai tuihual lianpipite “a mut suk mut to
upna man lo huihpi nung bangin; (3) khemna tawh kidimin mi a khem kawikawite
ci-in Paul in hong hilh hi. Greek tawh “kubeia” kammal zangin kigelh hi. A
khiatna in kimawlna-ah kizang zuau khemna sikpeek cihnopna-ah “ngian siamna”
ahih kei leh “zuau siamna” cihna hi. Paul in kikhennate in khialhna, a man lo
thute ahihna kilangsak hi, ci-in um hi. Thu hoih thuphate in pumpi cidamsakin a
khangto sak hi. Ahi zongin thusia, zuau khemnate in pawlpi pumkhatna susia hi.
Pawl khenna, kilangneihna cihte in pawlpi susia hi. A muanhuai laihilhsiate in
pawlpi lam uh hi (Efe. 4:11), tua bang mite in Khristian picing mantak suah
nadingin a hong makaih hi; Khrih pumpi – pawlpi nasena a muibunsak hi (Efe.
4:12, 13 le 4:15, 16 simkak in). Koibangin a cidam pumpi le a cidam pawlpi in
kibatna nei hiam?
Efe.
4:15, 16.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Efesa
4:1–16 sungah Paul in pawlpi kikhat nading hong hilh den hi. Pawlpi kipumkhat
nading lampi tuamtuam tawh hong hilh hi. Lai Siangtho thuthuk pomzia-ah kilom
khat nading kisam hi (Efe. 4:4–6); tua bangin kipum khat nading hanciam kul hi
(Efe. 4:3). Tua bangin pawlpi kipum khat nading lampi khat in Khrih pumpi-ah
lawptakin sepna hi (Efe. 4:7–16). Eite khat ciat in Khrih pumpi ihi hi. Pawlpi
khantoh nading pawlpi cidam nading i sep theih bang i sem ding hi (Efe. 4:7,
16). Sawltakte, kamsangte le evangelistte, pastor le laihilhsiate thuhilhnate
panin hamphatna tampi i ngah thei hi (Efe. 4:11). Guh le tang kizomin (Efe.
4:16), pumpi in limtakin nasem thei bang mahin eite in zong Khrih sungah i
khangcing thei hi; Amah in pumpi lutang hi (Efe. 4:13, 15). Tu-in pawl sungah a
man lo upna bang thute hong lut hiam? Koi bangin tua a man lo thute naang zo
ding i hiam? Na lawmte tawh kikum in.
FRIDAY
August
11
Ngaihsutbeh
Ding: Efesa 4:7–10 i tel nading bang thu in hong huh
thei hiam? 1. Efesa 4:9 a khiatna pulaak in. Lai Siangtho bu pawl khatte in
“pai to” ma[1]in “pai suk” pulaak uh hi.
(Amasa-in Amah in hong kumsuk hi”) ci hi. Tua lo a dangdangte in Greek tawh
kigelh siksan zaw-in “pai suk” “paito” cihte pulaakna nei lo uh hi. “Topa pai
to” cih thu a khiatna in bang hi ding hiam? Amah in pai suk cih ciangin leinuai
munte-ah pai suk hi ding hiam? Tuesday ni-a thusinna in tua bangin a pulaak
hileh kilawm hi. Late 68:18 siksanin pulaak ding hi lehang Khrih in a sanna
munah pahtawi-na ngah hi. Tua bangin laptohna a ngah khit ciangin Kha Siangtho
in hong kumsuk hi pan hi. 2. Koltanna-ah makaihnate. Late 68:18 siksanin Greek
tawh kigelhna (Septuagint) Thukhun Lui siksanin Paul in pulaakkikin Efesa’s 4:8
sungah hih bangin kimu thei hi: “Topa in matsa silate a paipih to hi.”
Cihnopna-ah “Topa in thongkia mite suahtakna a pia hi”. Seventh-day Adventist
pawlpi in Khrih in van a kahna a pulaak hi, ci-in kisang hi. Tua bangin a kahto
ciangin sihna pan a thokikinah a tuam vilvelin a thokik mi pawlte tawh zong van
a kahto hi, ci-in kipom hi (Matt. 27:51–53). Hihte in tatkhiat ngah gah masa
hi, ci-in i pom hi. Amah in Pa Pasian tokhom mai-ah amaute a vapuak hi. (The
SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1022; The Desire of Ages, p. 834, compare The
Desire of Ages, pp. 785, 786). Kol. 2:15 tawh kituakin a dang khatin pulaak
lehang, Khrih in Amah a langpang- Satan le a pawlte tungah zawhna ngah ahihna
hong hilh hi. Amaute in gallel a suak uh hi.
Kikupding
Dotnate:
1.
Kha Siangtho silpiakte Efesa 4:11
sunga thute leh 1 Korin 12:4–11, 27– 30; Rom 12:4–8; le 1 Peter 4:10, 11 na
sunga thute enkak in. Bang kibatloh nate le bang kibatnate na mu hiam?
2.
Tuhun i pawlpi sungah a hong lut a man
lo upna huih bang hong nung hiam? Tua bang a man lo upnate Paul in a man upna
panin lampial lo dingin hong hilh hiam? Tua bang a man lo upnate sung i tun
khak loh nadingin bang in hong dal thei hiam? Tua bang thute in pawl sungah
bang siatna hong tun hiam?
3.
Paul in Efesa pawlpi tungah
“Kipumkhatna” lim gen mahmah hi. Tua bangin kipum khatna a om theih nadingin
bang piakkhiat (hepkhiat) ding kisam hiam? A dang khatin gen leng, kipum
khatna-ah bang hamphatna, a hoih thute kimu thei hiam? Na lawmte tawh kikum in.