LESSON 12
JUNE 10-16
PASIAN CIAPTEHNA LE SAPI CIAPTEHNA: PART II
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Mang. 12:6,
14; Dan. 7:25; 2 Thess. 2:3, 4;Thkna. 6:8; Thkna. 11:18; Pai. 20:8–11.
KAMNGAH: “Tua ciangin a nungta Pasian’ ciaptehna a tawi vantungmi khat, nisuahna lam panin hong paito ka mu hi. Leitung le tuipi suksiat theih nading vangliatna a kipia vantungmi lite kiangah amah in nakpitakin gen a, “I Pasian’ nasemte, a taltang uhah ciaptehna i bawl khit matengin leitung, tuipi, le singkungte susia nai kei in,” a ci hi (Mang. 7:2, 3).
Kum zalom nga sungin Italy gam, Alps mualbul a
om Piedmont zangkuam sung mun khat in Waldenses a kici mite teenna mun
hi.Amaute pen Lai Siangtho tungah citak mahmah uh ahih manun bawlsiatna thuakin
galtai-in om uh hi. Khrih tungah a citakna uh hangin tua bangin cikziathuai
thuakin bawlsiatna thuakin a om uh hi. A.D. 1488 ciangin Roman Cathalic makaite
hangin Loyse zangkuama aom Waldenses tampi in upna hangin kithahna a thuak uh
hi. Kum zalom sagih ciangin a dang bawlsiatna lianpi khat hong tungkik leuleu
hi. Kumpi Savoy khut nuai-om kumpi nasem galkap 8000 in amauti tenna munteng
sutin galkap phualpi khat bawl uh hi. Kumpipa thupiakna bangin thu-um tampi in
inn le lote sup lawh uh hi. April 24, 1655, zingsang nai 4:00 hong cin ciangin
amaute khempeuh thahmang khit dingin thupiak bawl hi. Hih hun sungin upna
hangin thahna thuak mi 4000 sangin tam si zaw hi. Tua bangin bawlsiatnate hong
tung kikkik hi. “Sapi” ciaptehna in a man lo biakna zui-a Pasian thupiakna
bangin a nungta mite tungah bawlsiatna lianpi tung ngei khin a, mailam hun ah
zong hong tungtung lai ding ahihna kimu thei hi. A beisa hun a bawlsiatna bang
mahin mailam hunah biakpiakna hangin bawlsiatna lianpi hong tunglai ding hi.
Tua hi-in Pasian in Ama tungah a citak mi tawmno khat bek a nei ding hi.
SUNDAY June 11
Nakpi Liamma
I pulaaksa bangin Mang. 13, 14 sunga sapi in
vanglian semsem ding a, leitung mi khempeuh tua sapi bia dingin thupiak hong
tung ding ahihna limcing hi. Hih sangina lian aw thu hong tunglai ding hi.
Mang. 13:5; Mang.12:6, 14; le Daniel 7:25 sim
in. Hih vangliatna in biakna tungah bang tan vei ukna nei ahi
hiam?
_____________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Sapi in kum tampi sung ukna nei khat hi. Hih
genkholhna-ah “ ni khat” ciangin kum khat limcing hi. Gam.14:34 sungah “ni khat
ciangin kum khat” na simto ding uh hi. Tua khit ciangin Pasian in “Ni khat
ciangin kum khatin na simto ding uh hi” (Ezek. 4:6). Hih thu guipi in
genkholhnate tangtung takpi ahihlam hong theisak hi. Gentehna-in nipi kaal 70
genkholhna (Dan. 9: 24- 27) bangin tangtung takpi hi.Mang. 13: 5 sunga
genkholhna bangin kha 42 (kha khat ni 30) ni 1260 in kum 1260 hong cingin
genkholhna bangin hong tangtung hi. Leitung calendar ah kum khat ciangin ni 360
omin kiciamteh hi. Kum zalom li sungin Roman Emperor Constantine in ama gam
sung teng uk hi. A.D. 330 ciangin a kumpi tokhom pen Byzantium khua-ah tuah a, ama
ukna nuai-a om nitumna le ni suahna mite a gawmkhawm thei hi. Rome khuapi-ah
ama ukna om nawn lo hi. Tua hi-in pope in Rome ukpa hong suak thei hi. Biakna
makai bek tham lo-in gam uk thuneihna zong nei-in Europe gam khempeuh tungah
ukna hong ngah hi. A.D. 538 ciangin Justinian, pagan Roman emperor, in Roman
bishop tungah upna thu-ah makai dingin thu neihna a pia hi. AD 500- 1800 sunga
Pawlpi in huzaap lianpi nei-in ama ukna in AD 538 kum panin AD 1798 ciang dong
ukna nei pawlpi hong suak hi. Hih hun sungin pawlpi langpanten bawlsiatna
lianpi thuak uh hi. Hih hun sung mahin Napoleon General khat Berthier in AD.
1798 ciangin pope manin ama ukna hepkhiatsak hi. Genkholhna tangtung takpi hi.
Berthier le ama galkapte in Pope Pius VI man
ahih manin pope thuneihna a bei hong suak hi. Mang. 13:12 genkholhna bangin
papacy vangliatna hong kiamin, hih pen sapi liamnci-in kiciamteh hi. Hih a liam
sapi in damna ngahkikin ama thuneihna hong kizelkik hi. Lai Siangtho hong hilh thute, genkholhnate in
lamdang mahmah hi. Pasian in mailam a a hong tung ding thute
mu khol, thei khol ahihna kimu thei hi. Hih thute hangin Topa kamciamte
in bangzahin muanhuai hiam, cih hong hilh hi. A hong tung nai lo
genkholhnate hong tung takpi ding ahihna muanhuai hi lo ahi hiam?
MONDAY June
12
Lampialna
2 Thess.2:3, 4, 9–12 sim in. Paul in hun
nunung ciang a hong piang ding thute bang genkholhna nei hiam? Khrih langpangin
vangliatna nei thu bang pulaak hiam?
____________________________________________________________
___________________________________________________________
Sawltak Paul in Khristian thu-um mite tungah
Pasian kammal thuman panin lampial khak loh ding vauhilhkholhna kimu hi. Pawlpi
sunga thuman khaici kituh khinte mangthangin thuman panin lampial khak loh ding
lunghimawh mahmah hi. Hih bang thute in Khrih hong pai madeuhin a hong piang
ding thute hi, ci-in i thei hi. Hotkhiatna thu man lo gospel in pawl sung hong
lut a, Pasian kammal susia hi. Hih bangin nasepnate-ah Satan kihel tawntung
hi.Satan in mawhna bawl pa taktak hi. Amah le amah kiliansakin Pasian tokho le
biakbuk tungah ukna nei-in kipulaak hi ( 2 Thess. 2:4). Ahi zongin “A Lian zuau
gen pa” in mihingte tungtawnin ama geelna tangtung dingin nasem tawntung hi.
Daniel le Mangmuhna bute in “kii” tawh kisai thu a pulaak hi ( Daniel 7, Mang.
13, 14); “thukham nei lo pa” ci-in 2Thessalonians 2 sungah kipullaak hi. Hih
thute pulaak thu a kibang ahi hi.
SDA Bible Commentary in hih bangin hong hilh
hi: “Daniel genkholhna in Pasian langpangin vangliatna nei khat hi-in, pagan
Rome tungah ukna nei hi. John in kamkeei tawh kisuun sapi khat thu a pulaakna
ciangin hih thu thumte (Kii neu, sapi, thukham nei lo pa) sep in a kibang thu
ahihna kimu thei hi. Hih in Daniel thukhupna, Paul pulaak thu le John in hong
hilh uh papacy thu hi, ci kimu hi.”Volume 7, p. 271.
Lai Siangtho in biakpiakna tawh kisai genkholhna
thute in thupi mahmah hi. Pasian kammal le mihing ngaihsutna helhzau-na hong
tam semsem ding a, mi tampi in Lai SIangtho thuman panin lampial ding uh hi.
Hotkhiatna thu vangliatna tungah mihingte ngei-na tuamtuamte ultunsak zawkna
cihte in Lai Siangtho hogn hilh thute panin lampialna suakpah hi. Tua
genkholhnate Pasian kiang pan hong pai ahi hi; Pasian hong itna lamdang in Jesuh
hong pai kik nadingin a hong kigingkholsak thei hi. Pasian langpanna biakpiakna
in Pasian kammal panin lampialna hi (Mang. 18:4). I pawlpi thupuak in biakna
man lo in mi khempeuh aman lo biakna hong tunpih hi. Khem thuak hi taleng Khrih
in hong it veve hi. Tua hi-in amaute itna i neih ding kisam hi. “Tua ahih manin note tungah hong kibawl ding
na deih bangun midangte tungah na bawl un. Moses Thukhamte le
kamsangte’ thuhilhnate pen hih mah a deihna ahi hi.” (Matt. 7:12).
Koi bangin hih thu guipi in “sapi vangliatna” tawh kizopna nei hi ding hiam? (Mang. 13 le 14).
TUESDAY June 13
Satan In A Nunung Hong Khemna
Kumpi le kipawlnate muanna tawm semsem hi, cih
kimu khia hi. Mi mak tul za tampi in lamdangsa uh hi: “Liamna nei-in leitung
hong uk koi panin hong khangkhia hiam?
Mangmuhna sunga genkholhnate in sapi
vangliatna nei kua hiam, cih thu hong hilh hi. Hih sapi liatna in kumpite le biakna makaite kigawmkhawma ukna hong nei hi.Mang. 17:12–14 sim in. Koi bangin John in leitung bei-a
thupiang ding thute pulaak hiam? Hih thu-ah vangliatna bang thu kimu thei
hiam?
__________________________________________________________
___________________________________________________________
John in thupuak thu thum nei hi. Amasa-in gam
uk vangliatna neite in amau ukna, thuneihna “sapi tungah a pia uh hi. Nihna-ah
hih bangin biakna le gam ukna gawmkhawma Jesuh Tuuno a do uh hi. Thumna-ah,
leitung a kido-na ah Khrih le a nungzuite in zawhna a ngah uh hi. Sapi in Jesuh
Khrih a do zo kei hi.Dawimangpa in minamte kipumkhatsakin Pasian le Ama thuman
a langpan uh hi. A beisa hun a bangmahin mailam hunah zong tua bang langpanna
hong om kik ding hi. Roman Empire a kiatna tungtawnin thumanpha tampi kimu thei
hi. Europe gam nisuahna le nitumna lam panin German minamte in Roman Emperor
Constantine do-in hong kuan uh ciangin Constantine in biakna lamah kihei-in
biakna makaite huhna ngen hi. Pawlpi thuneihna le gam uk mite thuneihna gawmkhawmin
Constantine ukna le a thuneihna hong lian semsem hi. Tua bangin biakna le gam
ki-ukna in lawngkhatin hong ciangin kum zalom 4 a kipan Sunday sianthosakna
hong thahat semsem hi. Tua bangin hamsatna khat a tuah ciangin biakna le gam
ki-ukna kigawmkhawm tungtawnin Constantine thuneihna hong lian semsem hi. Ama
ukna khempeuh kipum khat ding a lunggulh bangmahin Roman Pawlpi zong hong
kikhel hi. Tangthu kansiam mipil Arthur Weigall in hih bangin kiciantakin hong
hilh hi: “Pawlpi in biakpiakna ni ding a khensat khin hi.
Tua ni in Sunday sianthosakna hi. Bang hang
hiam cihleh tua ni in ni biakna tawh kisai hi. Khristian upna sungah a hong lut
mite ading ngaihsutsakna tawh tua bangin ni biakna hong om hi. Dawi bia
(paganism) mite hong kikhel uh a, Khristian upna sungah a kip zawh nadingun
Kumpi Constantine in ni biakna hong lutpih hi.” The Paganism in Our
Christianity (New York: G. P. Putnam’s Sons, 1928), p. 145.
Hamsatna lianpi sungin mi khempeuh in lau-na,
lamet bei-in dipkuatna tawh kidim uh hi. Tua bang hun ciangin mihing in a belh
ding mun muanhuai khat a lunggulh den hi. Gitlohna tawh kidim kumpi ukna
nuai-ah a nungta mite in tua bang gimna thuakkik dingin a ngaihsun zo kei uh
hi. Genkholhna tungtawnin leitungah tua bang gimna lamet bei-na hong tunglai
ding hi, ci-in i theithei hi. Mailamah
hong piang ding thute i thei khin kei zongin leitung khua huan paizia kikhelna lianpi i mumu ta hi.Leitung in manlang
takin kikhel hi. A hong piang bangbang genkholhnate tangtung hi, ci-in
Topa I muan zawk ding kisam hi.
WEDNESDAY June 14
Sapi Ciaptehna
Mang.14:9 le Mang. 14:12 enkak in. Koi-ah sapi
ciatehna kikoih ding hiam? (Thkna. 6:8, Thkna. 11:18.) Sapi ciaptehna a ngahte
le Pasian mite kiciaptehna in bang kilamdannna nei hiam?
________________________________________________________________
___________________________________________________________
Kim khat in sapi bia uh a, kim khat mah in
Pasian thukhamte a nuntakpih uh hi (a diakdiakin Thupiak 4na a kipan a dang khempeuh
zong kihel hi) Sapi in Thupiak 4na khel dingin a hanciam hi; Jesuh upna a nei
mite zong susia dingin a hanciam hi. Hih in sapi le Pasian ciaptehna kibatlohna
hi. Sapi le gamlak sapite tungtawnin Satan in Pasian thuneihna susia dingin
hanciampha mahmah hi; A diakdiakin Pasian thupiak Sabbath susia dingin a
hanciam hi. Sapi ciaptehna in taltang ahih keileh khut tungah kiciamteh ding
hi. Taltang in ngaihsutna, khensatna limla hi. Khut in ahihleh sepna, zuihna
limla hi.
Biakna suahtakna kikhaktan hun ding sawt nawn
lo ding hi. I upmawhna sangin tua hun hong tung baih zaw ding hi. Pasian kammal
limtakin a nuntakpih mite in Topa thupiak bangin Sabbath ni a siangthosak uh
hi. Mi tampi in Sapi nungzui-in Sunday sianthosakin a om laitakun Pasian tungah
a citak mi tawmno khat bek in Topa thukhamte a nuntakpih uh hi.“Lai Siangtho
hong hilh Sabbath thuman takin a zui mite in Thukham a langpan mite langdo-na
nawlkkhinna a thuak uh hi. Amaute hangin leitungah siatna, gimna hong tung hi,
ci-in thuman lopi-in mawhsakna a thuak uh hi. Amaute khensatna in tua bangin
Pasian langpang dingin ngaihsutin zong nei lo uh hi. A man lo thu tawh
mawhsakna a thuak uh hi.”Ellen G. White, The Great Controversy, p. 592.
Rome khua-a Pawlpi in Sunday ni pen pawlpi
thuneihna tawh Ki siangthosak hi, ci-in pulaak hi. Hih mah hi. Catholic Pawlpi
in ni sagih Sabbath panin ni masa Sunday ni tawh ka laih uh hi, ci-in pawlpi
thuneihna pulaak uh hi. Hih in pawlpi thuneihna le biakna tawh kisai thu khat
peuhah pawlpi thu neihna a pulaak hi.” The American Catholic Quarterly Review,
January 1883.
Mangmuhna Bu in a hong tung ding leitung buppi
buai-na thute hong hilh khol hi.Gam ki-ukna buai-na, biakna, khat le khat
kizopna buai-na le Sunday sianthosakna tawh hong kizom ding hi. Tua ciangin
“sapi ciaptehna” hi ding hi. Koi bangin hih thute hong tung ding cih a neng a
tawngin hong kihilh lo hi. Lai
Siangtho in a huampi thu bek hong hilh hi-in, Kido-na Lianpi a bei-na thu Piangsak Pa bia ding maw, Ama thupiak piansak ni 7 ni-in tawlnga-in Amah bia ding maw, ahih keileh sapi bia zaw ding maw,
cih thu hong hilh khol hi.Bangci bang lampi tin Pasian thu zui mite le
Satan nungzui hong khen ding hiam? Bang hangin a laihawl
lampi om lo ding hiam? Tua hi-in koi bangin i zuihna lampi theitel thei
ding i hiam?
THURSDAY June 15
Sabbath Tawh Sittelna
Tu-in zong bawlsiatna hong kipanpan hi ta hi.
2012 June 6 ni-in Pope Benedict XVI Rome khuapi St. Peter Square-ah mipi 15000
mai-ah thugenna khat nei a, mi khempeuh adingin Sunday hong kipia hi; tua hi-in
mihingte in amau innkuan ciat tawh Topa bia ding hi, ci-in thuhilh hi. “Sunday
sianthosak ding a pulaakna ciangin mimal suahtakna thu zong a gen hi pah hi.”
Topa thupiakna-ah Sabbath siangthosak ding cih thu hi-in Sunday sianthosakna in
Topa thupiak langpanna hong suak hi. Sunday ni sianthosakna in Topa deihna hi
lo hi. Tua hi-in Sunday siangtho sak ding maw, Sabbath ni siangthosak ding cih
thu nih i teel ding hun hong tung ding hi. “Bang ni-in biakpiakna pia ding” cih
thu sittelna hong tung ding hi. A sawt lo-in thukhun hong om ding a, Pasian
Kammal a zui tinten nuamte in Sabbath ni bek mah siangthosak ding uh a, mi
tampite zuih Sunday tawlngakna tawh hong kilehbulh ding hi. Gimna hun hong tun
ciangin Pasian mite in Ama tungah citak mahmah ding kisam ding hi. Ama hehpihna
le Ama vangliatna tawh amaute in Topa thupiak a nuntakpih ding uh hi. Amaute in
upna le lungmuanna tak tawh Topa nung a zui ding uh hi. Kuama nung a zui kei
ding uh hi.
Sapi ciaptehna tawh kilangdo thu in Pasian
ciaptehna hi. Nidangin ciaptehna khat peuh in kua ukna nuai-ah om cih pulaakna
hi-in, Topa Thukham limtakin a zui mite in Topa ukna sungah a nungta mite hi
ding uh hi; tua bang mite in Pasian ciaptehna a ngah ding hi. Topa ciaptehna in
Ama thukham sungah a om hi. Nidang Israel mite kiciaptehnate in minam khat
ahihna uh pulaak hi. Kamsangpa Isaiah gen bangin “Ka nungzuite aw, Pasian in
kei tungah hong piak hih thute, limtakin kemin koihcing un” (Isa. 8:16), ci hi.
Pai. 20:8–11 sim in. Sabbath thupiak-ah bang
ciaptehna kimu thei hiam? Sababth thupiak in a dang thute tawh bang kilamdanna
nei hiam?
____________________________________________________________
___________________________________________________________
Thupiak 4na sungah ciaptehna mantakin a
pulaakna kimu thei hi. Tua ciaptehna sungah thu thum kimu thei hi. Amasa-in
ciaptehna nei min kigelh hi. “Topa note Pasian”(Pai. 20:10). Nihna-ah ciaptehna
a piate dinmun le za kipulaak hi. Topa note hong “piangsak,” ci-in kipulaak hi (Pai.
20:11) ahih keileh Piangsak Pa kipulaak hi.Thumna-ah ciaptehna in a huamkhak
thute zong kipulaak hi: “vantungte le leitung, tuipi leh a sunga om na
khempeuh” (Pai. 20:11). Mang. 7:1, 2 pulaak bangin Pasian ciaptehna in i taal
tung bekah om ding hi; taal in ngaihsutna, khentatna limla hi. Jesuh in i
deihtelna i khensatna thupi ngaihsut hi. Kha Siangtho tungtawnin i lungsim
bawlpha-a Ama deihna bangin a nungta dingin Jesuh in eite hong sam hi. Tua
hileh Topa Kammal panin lam i pial kei ding hi. Topa Kammal in eite bitna mun
hong suak ding hi. Topa tungah a citak mite in Ama “Thukhamte nuntakpih uh hi;
Jesuh neih upna bang upna nei uh hi, ci-in i theitel hi (Mang.14:12); tua
Thukhamte lakah Sabbath thupiak 4na zong kihel hi.
Hih Thukham mah sapi in ama vangliatna tawh
khel ding a hanciam hi. Biakna
suahtakna hong khaktan thei thute tu-in bang thute kimu thei hiam? Tua hamsatte hong tunglai ding hiam?
FRIDAY June 16
Ngaihsutbeh Ding: “Protestant
pawlpite in Roman vangliatna tawh hong kipawl ding uh a, dawi tawh kizopna
(spiritualism) hong khangkik ding a, USA in panpihin hih thumte hong kipum khat
ding uh hi. Prostestant Pawlpi kalsuanpih thute le republican kumpi in papal
tawh ko ding uh a, a man lo thute hong tangko ding uh hi. Tua ciangin eite in
Satan nasep ahihlam phawkin leitung bei ding naita hi, ci-in i thteithei ding
hi.” Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 5, p. 451.
“Sunday in Pasian kiang pan hong pai
biakpiakna man langpanna hi, ci-in i thei hi. Mangmuhna bu in zong tua mahin
hong hilhh hi.Sunday in a thupi mahmah licimna khat nei hi; Satan khelpilna,
Pasian a uplohna, khel pilna limcing hi; Hih in Pasian Thukham a khelna pulaak
hi. Pasian langdo-na, vankhuanuai in Piangsak Pa a thusim lohna pulaak hi.Tua
zuau khemna kuamah in a phawk kha kei uh hi. GUlpi in vankhuanuai-a Topa Pasian
ukna langpangin amah mah biak ding a geel hi. Pasian thukham in thuman lo ahih
manin khel huai hi, ci-in Vanglian Pa Thukham khel ding a hanciam hi. Tua Gulpi
in thukham khel hi. Piangsak Pa le Honpa a pulaak thukham 4na deihlohna hangin
ni masa ni-in biakpiakna nei zaw dingin na hong sem hi (Pai.20:8–11; Thkna.5;
Mang. 4:11; 5:9, 13, 14). Tua bangin thukham hong khel ciangin gulpi in Topa
deihna, Ama thukham muhdahna hong lian semsem hi, cih kimu hi. Ahi zongin biakpiaktakcing
Pasian hemkhia-in piansak nate biakna ultungsak hi.. . . .. Hih thu in
vankhuanuai khempeuhah hong kizelin hun tomno khat sung Satan ngimna a tangtung
hong suak hi.”Ángel Manuel Rodriquez, “The Closing of the Cosmic Conflict: Role
of the Three Angels’ Messages,” pp. 53, 54.
KIKUP DING DOTNATE:
1.
Mailam
hunah a hong tung ding thute ngaihsutna-ah a khengval a upna, kum, a hun
ciangtanna, sehkholhna, cihte kidop ding kisam hi lo hiam? Lai Siangtho hong
hilhna valkhengin up khak loh ding kisam hi. Tua bangin a khengval a upnate in
lauhuai hi lo hiam? Leitung hun bei ciangin genkholhna om kei taleh thupiangte
hangin lungmankhak loh ding kisam hi lo hiam?
2. A tunga i pulaak thute banah sapi ciaptehna le
upna hanga bawlsiatnate hong tung ding hi, ci-in genkholhnate tulai leitung hun
paizia tawh enkak lehang tua bangin hong piang takpi mah ding hiam, ci-in a
ngaihsun mite tungah koi bangin pulaak ding na hiam? Bang hangin hih bang
ngaihsutna in Lai Siangtho hong hilh thu tawh kituak lo hiam? (Genkholhna
manlang takin hong tungtung hi lo hiam?).