LESSON
9 NOV 19–25
A
KITUKALH THUTE
Sabbath
Nitak
Tu
Kaal Sung Sim Ding: Luke 16:19–31, Luke 23:43, John
20:17, Phil. 1:21–24, 1 Pet. 3:13–20, Mang.6:9–11.
KAMNGAH: “Nuntak tawntung ngahtheih nading lametna tawh Lai Siangtho sung na lim sim mahmah uh a, tua na sim uh Lai Siangtho in keima thu mah genin teci pang hi” (John 5:39).
Peter
in hih bangin vauhilhna nei hi:“Na lungsim sung uhah Khrih zahtakbawl unla,
amah Topa-in nei un. Note’ lametna thu a hong dong a omkhak leh hoihtakin a
genthei dingin kiging tawntung unla, ahi zongin lungnemna le zahtakna lim tawh
gen un” (1 Pet. 3:15), ci hi. Paul in hih bangin genbehna nei hi: “Hunhoih
hunsia cih khen tuan loin Pasian’ thu hilh ding na kin ngaihsut nading,
lungduaina tawh mite’ lungsim zo-in, mite taii[1]in, hanthawnin na
hilh nadingin thu a hong pia ka hi hi. Mite in thuman a ngaih nop loh hun,
amaute’ deihna bek a zuihnop hun, amaute’ zaknop thute bek a gen ding sia a
cial thuahthuah hun hong tung ding hi” (2 Tim. 4:2, 3), ci hi.
Hih
thu ngaihsun lehang sawltakte hong hilh thute i tel thei hi. I tel thute bek tham
lo-in i tel loh thute le i upna tawh kibang lo thute in thuman theihtelna hong
guan thei hi, cih i um hi. Eite in Jesuh ettehin Ama khekhap a zui ding ihi hi.
“Khrih mahmah thuman mal khat nangawn nengniamin selcip lo hi. Ahi zongin itna
tawh thuman a pulaak kawikawi zaw hi. Amah in ngongtat nei lo hi. Kam khauh a
paukhia ngei kei hi. Mi hehna a piangsak ding kampau a zang kei hi. Amah in
mihing thaneemnate awlmawh lo ahi kei hi.” Ellen G. White, The Desire of Ages,
p. 353.
Tu
kaal sung i thusin ding thu in mihing piancilin a si thei lo nunna cih tawh
kisai thu i kikum ding hi. Hih thute in i upna hong kipsak thei ding thute
hi-in, mihing nunna tawh kisai theihtelna hong guan ding hi
SUNDAY
November
20
Mi
Hau Le Lazarus
Luke
16:19–31 sim in. Bang hangin pumpi a sih khit ciangin si theilo nunna,
khuaphawk thei khat om nawn lo ahihna hong hilh hi lo hiam?
___________________________________________________________
Lai
Siangtho thu thuk a kantel mipil kimkhat in Luke 16:19–31 pen a laimal gen
bangbanga up ding hi, ci uh hi. Ahi zongin tua bangin sanzia in Lai Siangtho
hong hilh thute tawh kituak lo hi. Amasa-in kampau kiza zo dingin vantung le
hell in tua bangin kinai mahmah hi lo hi (Luke 16:23–31). Tua banah pumpi sih
khit nungah “mit” “khut” “muk” cihte in khuaphawkna nei nawn lo uh hi. Tua
hi-in “dangtaak” cih a om thei ding hi nawn lo hi (Luke 16:23, 24). Hih thu in
mihing nuntakna a bei ciangin mihing omzia hong hilhnopna hi kha zenzenleh
vantung in nopna mun, gimna omlohna mun hi lo ding hi.Bang hang hiam cihleh
tatkhiatsa mite in gimthuakna theithei lai suak ding a, a si khin mite tawh
kiho thei lai-in amaute thuak gimna thu kiza za thei lai suak ding hi (Luke
16:23–31).
Nupi
khat in vantungah nopsakna tawh nungta-in hell sungah gimthuakin om a ta a en
nuam ding hiam? Tua bang thu in a piang thei lo thu hi. Pasian in dahna, kahna
le gimna thuak dingin kamciam hong pia ngei lo hi (Mang. 21:4). Hih thu tawh
kizui-in Lai Siangtho thuthuk kansiam mipil tampi in mihau pa le Lazarus
tangthu in thugentehna hi, ci ngam lo uh hi. George E. Ladd in ahihleh
Adventist thu-um mi ahih loh hangin “mihaupa le Lazarus in Jew mite nunzia a
hong hilh thugentehna hi-in, misi tawh kisai thu a hong hilhna hi lo hi, ci
hi.” G. E. L[add], “Eschatology,” in The New Bible Dictionary, edited by J. D.
Douglas (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1962), p. 388. Mihaupa le Lazarus
thugentehna in “puan hoih a silh mi khat” le mizawng cimawh khutdawh ngen
Lazarus min nei mi khat in a pumpi dimin meima nei hi, ci-in pulaak hi (Luke
16:19, 20). Hong hilh thute in (1) Tulaitak nuntak khuasakzia in mailam nunna
ding a pulaak hi lo hi; (2) Tawntung i tun nading mun in tulaitak i nunzia
tungah kinga hi; sih khit nungah kinga lo hi. (Luke 16:25, 26). “ Ahi zongin
Jesuh in amaute tungah “Amaute in Moses le kamsangte thuhilhna a ngaihnop kei
uhleh, misi khat hong hingkikin a gen zongin a um kei ding uh hi (Luke 16:31).
Koi
bangin Jesuh genkhiat thute in Lai Siangtho thu neihna pulaak hiam? Koi bangin
nang na dawng hiam?
MONDAY November
21
“Tuni…
Nang in Kei tawh Paradise-ah na om ding hi.”
Luke
23: 43 in pumpi a sih hangin mihing in a si lo nunna, khua phawkna nei lai hi,
ci-in a um mite in a siksan lian mahmah khat ahi hi. “Amah in a dawnkikna[1]ah
‘A mantakin kong geninah, tuni-in kei tawh Paradise-ah na om ding hi. Lai
Siangtho bu tuamtuamte in gutapa sih ni-in Paradise-ah Topa tawh mangkhawm
danin pulaak uh hi. A sih ni mahin vantung va tungto danin pulaak uh hi; Khrih
in gutapa tawh Paradise ah mangkhawm uh hi, ci-in ngaihsun uh hi. Hih thu in a
lamdang hi lo hi. Bang hang hiam cihleh mihing i piancila kipan a si thei lo
nunna kinei hi, ci-in um uh hi. Ahi zongin tua bangin Lai Siangtho in hong hilh
mah ahi hiam? Luke 23:43; John 20:17 le John 14:1–3 sim khawm in. Bangci bangin
singlamteh tunga gutapa kisikna thu in Mary Magdalene le A nungzuite tunga A
kamciam tel theih nadingin hong huh thei hiam?
___________________________________________________________
Tua
ni khat sung singlamteh tunga guta pa in Paradise va tungpah hileh sihna pan a
thawhkik khit ciangin Jesuh in Mary Magdalene tunga agen thute tawh kituak thei
lo hi. A Pa kiang vantungah vazuan nai lo ahih manin hong lawng nai kei in, ci
hi (John 20:17). Hih bangin ngaihsutna in ngaihsutna man lo hi. A si mite in
Khrih hong pai kik ciangin a thokik ding uh ngakin han khuk sungah ihmu uh hi
(John 14:1–3). Hih thu tawh kisai-in Luke 23:43 sunga kammal “Tuni” cih kammal
in Greek laimalah “sēmeron” in “omna” “hihna” tawh a kizom ahihna hong hilh kammal
hi. Wilson Paroschi in “laigual
paizia le laigelhna tungtawnin “gutapa in tua ni-in Khrih tawh Paradise ah om
khawm hi, cihna hi lo zaw -in, “Luke pulaak bel thu in “tuni” cih kammal le a
tua-ma a tatna laak kammal tawh kizopna nei hi zaw ahihna hong hilh hi. Hih
bang thu in Luke sung le Sawltak sungah mun 20 bangah kimukhia thei hi.” “An
Analysis of Luke 23:43,” in Ministry, June 2013, p. 7. Tua hi-in Luke 23:43
hong hilh thu in “Tuni-in kong gen in nang in kei tawh Paradise ah na om ding
hi.” Hih thu-ah kammal zatzia khat in “Tuni-in kong gen hi” cih thu in “Topa
tawh Paradise-ah nungta ding ahihna kamciam hi, cih i thei hi. A tomin pulaak
lehang Jesuh in tua mipa tungah a pulaak thu in “tua gutapa in hotkhiatna a
ngah hi.”A kisik gutapa thu ngaihsunkik in (Luke 23:39–43), amah in mawhna tawh
kidim hi mah taleh a mawhnate kisikin, Pasian tungah a piak ding bangmah nei lo
ahihlam kiphawk thei hi. A mawhna a kisik manin Khrih in tawntung nunna a pia
hi.
Hih
thu in koi bangin upna tawh a lian mahmah hotkhiatna i ngah theihna hong hilh
hiam? Bangci bangin eite in gutapa tawh kibang i hiam? Koi bangin kilamdanna
nei i hiam?
TUESDAY November
22
Paikhia-In
Khrih Taw Nungta-Khawm
Philippians
1:21–24 le 1 Thessalonians 4:13–18 sim in. Paul in bang hunin Khrih tawh
omkhawm dingin pulaak hiam? (1 Thess. 4:17)
___________________________________________________________
Paul
in a nuntak sung banah Khrih hong pai khit ciangin Khrih tawh anuntak nopna
mahmahna apulaak hi (2 Cor. 5:17; 1Thess. 4:17). Paul upna-ah Topa le a Honpa
tawh kizopna le Ama sungah a khamuanna sihna in zong susia zolo ding ahihna a
pulaak hi. Romans pawlpi tungah a laikhak bangmahin “sihna le nuntakna” in Topa
Pasian hong itna panin a hong khenkhia zo kei ding hi, ci-in a pulaak hi (Rom.
8:38, 39). “I nuntak leh Topa a dingin a nungta ihi a, i sih leh zong Topa a’
ding mahin a si ihi hi. Tua ahih manin i si a, i hing zongin Topa a’ ihi hi.”
(Rom. 14:8). Hih thu siksanin Paul in Jesuh sunga a si thu-um mite tawh kisai a
nungtalai thu-um mite tungah a pulaak thu in (1 Thess. 4:14) “Ama sunga a ihmu
mite in Khrih Nihvei-na hong pai kik ciangin tawntung nunna tawh a nungta
dingin a tho kik ding uh hi” ci hi.(1 Kor. 15:16–18, 1 Thess. 4:13–18). Paul in
“Pai khia-in Khrih tawh omkhop ding a lunggulhna a pulaakna[1]ah
(Phil. 1:23), Paul in a sih ciangin khuaphawk theihna khat omlai in Topa tawh
nungta khawm ding hi, ci-in a pulaak hi lo hi. Hih thu-ah Paul hong hilh nop
thu in “Paul in a tuahkhak gimna natnate nusia-in, Khrih tawh nuam takin nuntak
khop ding a lunggulhna thu a pulaak hi bek hi. Sihna le thawhkikna kikal sungin
misite in khuaphawkna nei hi, a ci hi peuh mah lo hi. Sih ciangin vantung
kitungpah hi, ci-ina hong hilhna hi peuh mah lo hi. Khrih Nihvei hong pai kik
mateng mite thokik peuhmah lo hi, cih a hong hilh hi zaw hi (2 Tim. 4:8).”
Andrews Study Bible, p. 1555, note on Philippians 1:23.
A
tomin Paul in hih bangin pulaak hi:Sihna khit ciangin thawhkikna hong tung ding
a, Khrih in van lai-ah hong lato ding hi. Tua ciangin “Topa tawh i nungtakhawm
tawntung ding hi (1 Thess. 4:17). Tua hi-in i phawk ding thu in Lai Siangtho
gelhte in sihna le thawhkikna thu nih i mu thei hi. Sihna khit ciangin thawhkik
hun kikal sung bang tan sawt ding hiam, cih kuamah in i thei kei hi.” Andrews
Study Bible, p. 1555, note on Philippians 1:23. Ahi zongin Paul in bang hangin
nuntakna sangin sihna deihzaw hi ding hiam? Nunna Sangin sihna a deihzawkna a
hang in Paul in gimna buai[1]na
khempeuh panin tawlnga thei ding cih thu hang hi zaw hi. Tua gimnate thei kha
nawn lo ding hi, cih lamen hi. A tawpna-ah Khrih hong pai kik ciangin dikna
lukhu ngah ding cih lungmuanna aneihna hang hi zaw hi (2 Tim. 4:6– 8). Paul in
a taktakin sih ding a lunggulh ahih loh hangin leitungah nungta tawntung ding
hi lo ahihlam a kiphawk hi. A diakdiakin hun hamsatna sungah a nungtak khit
ciangin leitung nuntakna bei-in a khua phawk kik hun ding pen Jesuh hong paikik
hi ding hi. Tua ciangin Khrih tawh nungta tawntung ding ahihlam a thei hi.
Koi
bangin hih bang ngaihsutna in Phillipian sunga Paul gen thute hong theitel sak
hiam?
WEDNESDAY
November
23
Thong
Sunga Kha-Te Tungah Thuhilhna
1
Peter 3:13–20 sim in. Koi bangin Khrih in tua thong sunga khate tungah thuhilh a...
Noah hunlai mite tungah thu hilh hi ding hiam? (Pian. 4:10.)
___________________________________________________________
Lai
Siangtho hilhna neite in mihing in a si thei lo nunna nei hi, ci-in pulaak uh
hi. Khrih in han sungah a om sungin thong sunga kha-te tungah Khrih in thu hilh
hi (1 Pet. 3:19). Amaute adingin Kha Siangtho in hell ah vapai-in tuicinma-a
mite tungah thu a hilh hi. Hih bangin thu hilhna in Lai Siangtho tawh kituak lo
hi. A si khinte adingin thu kingetna in Pasian deihna hi lo hi (Heb. 9:27, 28).
Tua hi-in bang hangin Jesuh in a si khin mite tungah thu hilh ding hiam? A si
mite’n hotkhiatna ngah theih ding lampi om nawn lo hi. Bang hang hiam cihleh
amaute in khuaphawk theihna nei nawn lo uh hi (Job 14:10–12; Late 146:4;
Thna.9:5, 10; 1Kor. 15:16–18; 1 Thess. 4:13–15). Jesuh in hankhuk sunga om
lai-in tuicin tunma mite tungah thu hilh hi zenzen, bang gangin amaute’n Jesuh
thuhilhna ngai ding uh kisam ding hiam? Hell sungah amau simloh midang kua om
ding hiam? Noah hunlai-a vantungmi gilote tungah Khrih in thu hilh hi, cih
ngaihsutna in zong khiatna nei lo hi. “Thong sung om kha-te” in a sihma-un zong
Pasian thumang lo mite hi (1 Pet. 3:19, 20). Lai Siangtho in vantungmi gilote
in tuni dongin Pasian langpang uh hi, ci-in hong hilh hi (Eph. 6:12, 1 Pet.
5:8). Tua tham lo-in vantungmi gilote in “khuamial sungah kikoihcipin oma,
Thukhen ni ciangin tawntung thukhenna thuak ding uh hi. Jude 6), hotkhiatna
ngah ding lametna nei lo uh hi. 1 Peter 3:19 sunga kigelh “thongkia khate” cih
thu in a neu 20na sunga kigelh bangin Noah hunlai mite in “sawlmang lo” ahihna
uh kipulaak hi. Kha cih kammal in Greek tawh kigelhna-ah “pneuma” hi-in Thukhun
Thak sungah a kizang mun lua lo kammal hi. 1Pet. 3;1 Kor. 16:18, Gal. 6:18
simloh mun dangah kimu lo hi. Hih munte pulaak thu in a nungtalai mite in
hotkhiatna thu za-in sang thei ding dinmunah om ahihna kimu thei hi. “
Thongkia” cih kammal in thonginn taktak sungah thongkia a genna hi lo-in mawhna
sung thongkia apulaakna hi zaw hi. Mawhna sunga thongkia mite in silesa tawh
kidimin a nungtalai mite ahi uh hi (Rom. 6:1–23, Rom. 7:7–25). Khrih in Noah
tungtawnin Tuiciinma-a mite tungah thuhilhna nei hi.
Pasian
thupiak mawh kisikna thu Noah in a hilh hi (Heb. 11:7) Amah in “dikna
thuhilhpa” ci-in i thei hi (2 Pet. 2:5). Peter thuhilhnate in cihtakna thu
siksanin a thu hilhna hi-in asimite omzia a pulaak hi lo hi.
THURSDAY
November
24
Biakna
Tau Nuai-A Kithahna A Thuakte
Mang.
6:9–11 sim in. Koi bangin “meihal biakna tau nuai-a kha-te” cih kammal in upna
hangin kithahna a thuakte a pulaakna kammal hi, kici thei hiam?
___________________________________________________________
Mailam
hun ah a hong piang ding a kipulaak genkhohlhna-ah ciaptehna nga-na in a
lamdang mahmah thu khat hi. Upna hangin kithahna a thuak mite pulaakna-in
“meihal biakna tau nuai-a kha-te” ci-in kipulaak hi. Amaute in Pasian tungah
cik ciangin thukhen ding na hi hiam, ci-in Ama tungah kiko uh hi (Mang.
6:9–11). Lai Siangtho hilhcian mi kimkhat in “meihal biakna tau nuai-a mite”
thu ciaptehna 7 in pulaak hi, ci uh hi (Mang.. 8:1–6). Ahi zongin Mang. 6:9-11
sungah “sisan” cih kammal tangin “meihal biakna” c-in kipulaak hi. Hih thu in
meihal tau tunga kipia biakpiaknate, tua tau tunga a luangkhia sisan cihte
pulaak hi (Siam. 4:18, 30, 34). Biakpiakna akigo ganhing sisante tua tau
kimkotah kitheh kawikawi hi. Tua sisante in upna hangin kithahna a thuak sisan
limcing hi. Amaute in Pasian kammal le Jesuh teci panna tungah a citak mite ahi
uh hi (Mang. 6:9; Mang. 12:17, Mang. 14:12). Amaute “nunna” in tua tau nuai-a
“kha-te” in limcing hi. A kammal bang lianlianin a khiatna kipulaak ding hileh
upna hangin kithahna a thuak mite in vantung gam sung nuamsa het lo ding uh hi.
Bang hang hiam cihleh amau a that mite tungah thukhenna lunggulhlai den uh hi.
Amaute in vantungah nopsa mahmah ding uh hi, ci-in a pulaak hileh kilawm hi.
Thuhkiknopna lungsim in nunna hingimsak hi. Ahi zongin na sihna in gimna
khempeuh bei-na hi lo hiam? Tua banah John tungah vantung hoihna a
kipulaakna-ah vantung nopna khempeuh a hi bang linlianin hong pulaak zo lo hi.
“Tua munah sakol vom, sakol kaang,sakol san, sakol le sakol puang cihte a om
kei hi. Galdo dingin a kuankhia galkap tawh kibang khat amuhna thu a pulaak hi.
Jesuh in sisan luangkhia tuuno meel apua kei hi. Ganhinag sapi lite in kha tawh
kibang khat nei ciat uh ahihna kimu thei hi. Tua banah “meihal tau nuai-ah
“kha” cihte a om kei hi. A hong kilang thu khempeuh in a taktak thu hi lo-in
limciinna vive hi.” The SDA Bible Commentary, vol. 7, p. 778. George E. Ladd
pen Adventist thu-um mi hi lo napi, (Adventist upna nei Lai Siangtho thuthuk
kansiam mipil mahmah khat hi): “Tu laitakin [Mang.6:9–11], meihalna tau tungah
biakpiakna sisante kibua hi. John in tua tau nuai-a khate sihna hangin kahnate
amu hi. Hih thu in mi site thu kipulaak hi peuh mah lo ahih manin kizopna zong
nei lo hi. Pasian min le a upna uh hangin kithahna a thuak mite thu a hong
hilhna hi bek hi.” A Commentary on the Revelation of John (Grand Rapids, MI:
Eerdmans, 1972), p. 103.
Kua
in a man lopi-in gim thuak nuam ding hiam? Mi khempeuh in thuman kideih hi lo
ahi hiam? Bang hangin a kisia leitungah Pasian in mantakin thu hong khen ding
ahihna muang thei na hi hiam? A lamdang hih kamciam in lungmuana bang hong pia
hiam?
FRIDAY
November
25
Ngaihsutbeh
Ding: Ellen G. White, “‘A Great Gulf Fixed,’ “ pp.
260–271, in Christ’s Object Lessons; “Calvary,” pp. 749–752, in The Desire of
Ages; and “Teachers as Examples of Christian Integrity,” p. 504, in
Fundamentals of Christian Education. “Khrih in sumhau pa le Lazarus
thugentehna-ah i nuntak sunga i khensatna bangin tawntung nunna maw, tawntung
siatna a kitung ahihna hong hilh hi. Hehpihna kong hong kihon laisiah Pasian in
mi khempeuh tungah A hehpihna a hong pia hi. Ahi zongin mihingte in hehpihna
nialin eima ut bangin nungta hi lehang tawntung nunna tawh a kipelh ihi ding
hi. Hehpihna kong kikhak khit ciangin kuamah in hehpihna a ngah thei nawn kei
ding hi. Pasian tawh kinai zaw ding maw ahih keileh kigamla zaw ding maw, cih
thu in mihing deihtelna tungah kinga hi.” Ellen G. White, Christ’s Object
Lessons, p. 260. “Khristian masate in muallak le sehnel gam sungah a teeng
kawikawi uh hi. Leikhuahawm sung, kuama paak zawh loh nading munte-ah buu
kawikawi uh hi. Gilkial dangtaakin a nuntakna beilawh thu-um tampi om uh hi.
Khuadam thuakin bawlsiatna lianpi a thuakin om uh hi; mi tampi in lunggim
singimin om uh hi. Tua bangin a thuaknate hangin amaute in lungnopna tawh
nungta thei veve uh hi. Bang hang hiam cihleh athuaknate khempeuh in mihingte
adingin kithahna hong thuak Khrih adingin gim thuakna hi, ci-in a thei uh hi.
Amuate gimthuakna in Pasian mite adingin tha ngahna le lametna hong guan thute
hong suak hi.”Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 5, p. 213.
KIKUP
DING DOTNATE
1.
Koi bangin Lai SIangtho hong hilh mihing nunna in tu kaal sunga i sin thute
hong theitelsak hiam?
2.
Upna hangin bawlsiatna kithahna a thuak mite le tukhang hun mite silesa tawh
nunzia enkak in. Lam khat panin bang thute adingin nuntakna piak ngam huai
hiam? Mi khat in “Thuman khempeuh in mun le mual tungah kinga hi. A hun zui-in
kikhel toto hi, ci uh hi. Tua bang hi mawkleh thuman thutak adingin nuntakna
piakngam huai ding hiam? Tua bangmahin thuman thutak hi, ci-in a nuntakna a pia
ngam mite upna in man lo hi, ci-in i pulaak thu hong hi lo hiam?
3.
Sumhau pa le Lazarus thu ngaihsun kik in. Jesuh in sihna panin kihingkiksak a,
mi tampi in Amah a um hi. Tua hi mah taleh mi tampi mah in Jesuh um lo uh hi.
Hih thu in lungsimkhauhte tungah thuman lut haksa ahihlam hong hilh hi lo hiam?
Tua bang lungkhauhna panin bang in hong dal thei ding hiam? 4. Jesuh in misite
thokik ding ahihna thu a pulaak hi. ‘Han sung panin a hong paikhiat uh hun hong
tung ding hi. A gamtat hoih mite pen a nungta tawntung dingin hong thokik ding
uh a, a gamtat siate ahihleh mawhsak thukhenna a thuak dingin hong thokik ding
uh hi” (John 5:29). Hih thupiang nihte in hun khat sunga piang hileh kilawm
napi-in, a taktakin kum tul khat bang kihal uh hi. Hih thu in Philippians 1:23
sunga Paul gen thute hong theitel sak hiam?