LESSON
6 APRIL 30-MAY 6
ABRAHAM
KHANKHIATNA ZUNGTE
SABBATH NITAK
Tu Kaal Sung Sim Ding: Pian. 12; Isa. 48:20; Isa. 36:6, 9; Jer.
2:18; Pian. 13; 14; Heb. 7:1-10.
KAMNGAH: “Abraham in upna hangin amah teek lua ta-in Sara mahmah lah tasel hi napi ama tunga thu a ciampa muanuai a sak manin amah pa khat asuah theihna kipia hi. (Hebrews 11:8).
Tu-in Piancil Bu thukhupna lam i tungta hi. Pian.12-22
sungah Abraham khualzinna thute kipulaak hi. Amasa-in Pasian sap a ngahna “
lekh lekha” pai in (Pian. 12:1), cih sawlna-ah Abraham in a beisa hunte nusia-
dinga sapna hi. A nihvei-na sapna-ah “lekh lekha,” pai in (Pian. 22:2),
cihna-ah Abraam in mailamah a ngah ding hamphatnate ( ta upa ) nusia dingin
sawlna hi. Tua hangin Abraham in tatsat lo-in a zin kawikawi hi; tatsat lo-in
mun khat panin mun khatah kituah kawikawi hi. Tua hangin amah pen khualmi ci-in
kiciamteh hi (Pian. 17:8).
A khualzinna-ah Abraham in a beisa hunte nusia-in mailam
hun ading zong bangmah mukhol lo hi. A beisa hunte paisanin mailam hun zong
bangmah muhkholna nei lo-in a khualzinna-ah Abraham in upna tawh a kalsuan hi.
Abraham in Pasian sapna a za hi. Tua sapna in: “‘Lau kei in “ (Pian. 15:1). Hih
kammalte in Abrahm khualzinna khen thumin pulaak hi. HIh thute in Lesson 6, 7, le 8 ah i sin ding
hi.
Upna tawh nuntakna-ah Abraham etteh ding ahi hi. (Pian.
17:6); amah pen Lai Siangtho in upna nei pa ci-in pulaak hi (Neh. 9:7, 8). Thukhun Thak sungah Thukhun Lui mite a
pulaakna-ah Abraham thu a kipulaak tam pen hi. Bang hang hi ding hiam cih thu
tu kaal sung thusinna-ah i kikum ding hi.
SUNDAY
May 1
Abraham PAIKHIATNA
Pian. 12:1-9 sim in. Bang hangin Abram in a pianna
leitang, a beh a phung nusia dingin Pasian in sawl hi ding hiam? Koi bangin
Abram in tua sawlna dawng hiam?
___________________________________________________________
Lai Siangtho sung akiciamteh
Pasian in mihingte a hopih a nunung pen in Noah a hopihna hi; Tuicin tun khit
ciangin leitung tawh thuciamna khat ka bawl a, Tuicin tung kik nawn lo ding hi, ci hi(Pian. 9:15-17). Pasian kammal thak hong
tungkikin tu-in Abram tungah tua thuciam a kipulaakkik hi. leitung minam
khempeuh in Abraham tungtawnin thupha a ngah ding uh hi. Hih genkholhna a
tangtun nadingin Abram in a nunna beisa khempeuh a nusiat kul hi; Abram in a
pianna leitang, beh le phung a innkuanpih khempeuh le ama deihna khempeuh zong
a paisan hi.
Pai khia dingin a kisawlna in bangzahin thupi hi ding
hiam, cih thu “pai” cih kammal tam veipi kimu kikkik hi. Amasa-in Abram in a
pianna leitang Chaldean mite teena Ur khua a nusia hi; hih gam in Babaylon
gamah a om hi. ( Pian.11:31, Isa.13:19). Hih sapna in Babylon panin paiikhiatna
in kamsangte tangkoko thu ahi hi (Isa. 48:20, Mang.18:4). Abram paikhiatna
hangin a innkuanpihte lunghimawhna tampi nei hi. Abram in a gamh luah ding khempeuh a nusia
hi; a neih a lam khempeuh,a pilna, mi tungah huzaap neihna khempeuh a nusiat
kul hi ta hi. Pasian sapna in tuate sangin thuk zaw, tangzai zaw tham hi.
Hebrew tawh
kigelhna-ah “lekh lekha,” a khiatna in “pai,” cihna hi-in “nang le nang kipia
inla pai khia in” cihna ahi hi. Babylon
panin Abram paikhiatna in a kim a paam
nusia-in paikhiatna bek tham lo-in
a beisa a nunna khempeuh nusia ding banah mailamah a ngah ding
hamphatnate zong nusia dingin sapna ngah ahi hi. Hebrew tawh kigelhna-ah Abram
in ama deihna nusia dingin sapna ngah hi, cih pulaak hi.
Abram in amah mah kinial ding a, Babylon nunna nusia ding
hi. Tua bangin a nusiatna-ah a luah ding gam Pasian in a lak ding hi. Tua kammal mah Moriah Mual tungah Isaac
a piakkhiatna-ah kizangkik hi (Pan. 22:2) hih munah meihal biakpiakna dingin
Isaac kipiakna munah Jeresalem biakinnpi kilam hi. (2 Khang 3:1). Pasian in
leitang bek pia dingin kamciam lo hi; ahi zongin leitung minam khempeuh in
hotkhiatna a ngah nadingun kamciam hong pia hi. Hih thu mah minam khempeuhte tungah
thupha a piak ding kamciam sungah kihel hi (Pian. 12:2, 3). Sepna lak kammal “barakh,” a khiatna in “thupha
pia” cihna hi-in Pian. 12 sungah nga vei bang kimu thei hi. Abram suan le khak
tungtawnin minam khempeuh in thupha a ngah ding uh hi.Pian. 22:18; 26:4;
28:14). Hih kamciam in a tawpna-ah Jesuh
Khrih sungah hong tangtung hi. (Sawk. 3:25).
Pasian sapna na zak nadingin bangteng nusia ding na hi
hiam?
MONDAY MAY 2
EGYPT PAN ZIA-ETNATE
Pian. 12:10-20 sim in. Bang hangin Abram in Khapsa Gam
zuan dingin Egypt ah pai dingin kisawl hi ding hiam? Koi bangin Pharah in Abram
tawh tehkakna in gamtang hiam?
_____________________________________________________
Abram in Khapsa Leitang a
tungkhin lian hi mah taleh Eygpt zuan dingin sawlna a ngah hi. Bang hang hiam
cihleh tua munah kial a tung hi. (Pian.12:10). Canaan panin Egypt zuanin a pai
mi om ahihna Egyptian laigelhte in na ciamteh uh hi. Egyptte thuhilhna Merikare
sungah Middle Kingdom (2060-1700), hun sungin Canaan panin “miserable Asiatic”
(aamu) a kici mite in Egypt gam vazuan uh hi, ci-in kiciamteh hi. “Genthei
cimawh tui om lohna munah kuama teenlohna mun, gilkial dangtakna mun hi” Miriam
Lichtheim, Ancient Egyptian Literature, Volume I: The Old and Middle Kingdoms
(Berkeley, CA: University of California Press, 1973), pp. 103, 104.
Egypt gam a zia-etna in nidang Isrealte adingin buai-na
lianpi khat suak hi (Gam. 14:3, Jer. 2:18). Tua hi-in Egypt in Pasian muanna
sangin mihing muanna limcing hi. (2 Kum.18:21; Isa. 36:6, 9). Egyptah tui tamin, nisim kitangsapna khempeuh
kicing a, upna kisam lo hi. Khapsa leitang mitmuh theihin ompah hi. Kial tunna
gam le Egypt nopna tehkak lehangin, Pasian kamciamte om hi mah taleh Egypt in
nopna mun hi.
Tu-in Abram in Canaan a nusia ding hi ta hi. Ur panin a
paikhiat hun tawh kitehkak thei hi. Nidangin Abram in upna nei mi, Ur gam panin
Pasian sapna a dawng mipa hi. Tu-in Abram in Khapsa Gam panin paikhia ding sawlna
a ngah ciangin ama ngaihsutna tawh zong kituak lo hi.
A beisa hunin Abram in Pasian tungah kinga hi.Tu-in Abram
in ukna nei makai gilo khat, ukna nei makai khat bangin gamtang hi. Kuamah muan
nei lo-in amah le amah a kimuang makai khat bangin a gamtang hi. “Abram in Egypt ah a om sungin Abraham in
mihing thaneemna tuamtuam le kicinlohna tawh kipelh lo hi. Sarah pen ka zi hi,
ci-in a pulaak ding hi napi, imcip ahih manin Pasian kepna a muanlahna khat
hong suak hi. Upna le hangsanna nei lo mi khat bangin hong kampau hi.” Ellen G.
White, Patriarchs and Prophets, p. 130.
HIh thu-ah Pasian mi lian mahmah hi mah taleh khialhna
tawh kipelh lo ahihna kimu thei hi. Ahi zongin Pasian in a mite a nusia kei hi.
Thukhun Thak in Abraham thu a pulaakna-ah hehpihna tawh hotkhiatna kingah hi, cih upna thu-ah eite etteh dingin hong
hilh hi; hehpihna om keileh eite in zong
lametna nei lo mite ihi hi.
A citak Khristian khatin lampi man panin lampialkha thei
ahihna hong hilh hi. Bang hangin thuman lohna in deihtelna hoih hi thei ngei lo
hiam?
TUESDAY MAY 3
ABRAM LE LOT
Pian. 13:1-18 sim in. HIh thu piangin gamtat zia le tong
thupina bang hong hilh hiam?
___________________________________________________________
Abram in hun khatlai-in amah
guak a omna munah hong ciahkik hi. Egypt lam zuanin a pai-na lampi in a huai lo
tawh kibang hi. Hotkhiatna tangthu in Abram tawh kipan hi; Khapsa Gam zuanin a
pai-na-ah a khawlna mun pan mahin kipankhiakik hi. Abram a khawl masakna mun in
Bethel mun hi. (Pian.13:3),tua leitang zuanin a khualzina masakna mun hi (Pian.
12:3-6). Abramin kisikin a kalsuan nading lampi-ah kalsuankik hi. Abram upna
nei mipa hi.
Abram in Pasian tawh a kizopna-ah a mite tawh zong kizopna
nei khin hi. Lot tawh buai-na hong om ciangin ama deihna sangin midangte deihna
a masak zaw mipa hi. Abram in Lot deihna mun teel masa-sak hi (Pian. 13:9, 10);
tua hi-in mi tawh a kizopna-ah Abram in a cinghtat mi le hehpih nei mi hi, cih
kimu thei hi. Lot in ahihleh a baih lampi le ama adingin a hoihna pen mun mah
telin tui tamna mun le lei hoihna mun khat hi (Pian. 13:10, 11); a kim a paam
mite siatnate ngaihsun kha lo-in huaihamna le nopsakna bek mitsuankha hi. “Ama
aituam ding ngaihsun” mi cih kimu thei hi. HIh bang nunzia in Tuicin ma mite nunzia
hi. Amaute in nopsakna lampi bek a tawn uh hi (Pian. 6:2).
Ahi zongin Abraham Lot tawh kibang lo hi. Amah in ahihleh
upna tawh a nungta mi khat hi. Abram in leitang hoihna zong masa lo hi; Pasian
hehpihna in a piak bangbang sang lel hi. Lot bang lo-in Abram in Pasian
thupiakna bangin kalsuan zaw hi. (Pian. 13:14). Abram in Lot kiang panin a
paikhiat ciang bekin Pasian in amah a hopih thei pan hi (Pian. 13:14). A
taktakin hih in Pasian in Ur khua a om Abram a hopih masakna pen hi, ci-in
kiciamteh hi. “Na lu phong to inla khuadak in. Na dinna mun panin khuadak inla,
saklam gam, khanglam gam, nisuahna le nitumna gamte en in,” ci-in sawlna a ngah
hi. Na muhna khempeuh na luah tawntung dingun nang le na suan le khakte tungah
kong pia ding hi.” (Pian. 13:14, 15). Tua ciangin Pasain in Abram tawh lampai
khawm dingin a sam hi. Hih leitang
tungah ‘Lampai’ cihna thu in gamh luan
ding leitang hi, cih a pulaak hi. Tho inla kong piak ding leitang a dung a vai
khempeuhah pai in” (Pian.13:17). Topa in Abram tungah Pasian in a pia khia
Pasian ahihna kician takin pulaak khin hi; tua bangin apiakna a hangin hehpihna
hang hi, cih teltakin a hilh hi. Hih piakkhong thupha pen Abram in upna tawh a
sang ding hi; hih upna in sawlmanna hong tunpih hi. Pasian in Abram tungah sep
dingin a kamciamte in Pasian sep ding ahihna thu a pulaak hi (Pian. 13:14-17).
Midangte in i tungah hong cinghtat kei taleh koi bangin
amaute tungah cinghtat thei veve ding na hi hiam?
WEDNESDAY May 4
BABEL AH KIPAWLNA
Pian. 14:1-17 sim in. Khapsa Gam piakkhong khit ciangin a
piang hih kidona in bang thupina nei hiam? Hih thu piang in Abram thu bang hong
hilh hiam?
___________________________________________________________
Hih kidona in Lai Siangtho
sungah a kiciamteh masa pen kidona hi (Pian. 14:2). Galkap honpi lite
Mesopotamia le Persia kipawlin Sodom le Gomorrah kumpite a kipan Canaan galkap
honpi ngate tawh a kido uh hi. (Pian 14:8); hih kidona in a lian mahmah kidona
hi kha ding hi (Pian. 14:9). Hih kidona a pianna a hang in Canaan mite in Babylon
suzerainte a dona uh panin a hong kipan kidona ahi hi (Pian. 14:4, 5). Hih
kidona mun khata kidona hi mah taleh kido hun in leitung khempeuh a huamkha kidona hi.Topa in Abram tungah a luah ding leitang a pulaak khit phet a
piang kidona hi. Hih kidona in leitung ci le sa kidona hi mah taleh thu upna tawh kisai kidona zong hong hilh pha
mahmah hi. Canaan gam sungah minam tampi kihelna in leitung tungah ukna neihna
tawh kisai hi. Abram teenna mun in mite mitthukna mun khat hi; bang hang hiam
cihleh amah pen leitang a nei taktakpa ahi hi.
HIh kidona-ah Abram in kaingawi-in om hi. Bang hang hiam
cihleh Khapsa Leitang in thagum hatna tawh kingah ding hi lo hi; leitung
ki-ukna thu siamna le pilna siamna tawh kingah ding ahih lohlam Abram thei khol
hi. Abram luah ding leitangin Pasian piakkhong hi ding hi. Galdo-na ah a
vakihelna a hang in a sanggampa Lot honkhia ding bekin a nungdelh ahi hi. (Pian.
14:12, 13).
“Abraham in Mamre muna tawsaw nuai khatah a teeng hi.
Galphual panin a hong suakta mi khat tung panin Lot thuaknate a za hi. Lot
lungdam theihlohnate ngaihsun nawn lo-in amah a itna hangin galte khut sung pan
honkhia dingin a hanciampah hi. Amasa-in Pasian lamlahna a ngen hi; tua khit
ciangin galdo dingin a kigingkhol hi.” Ellen G. White, Patriarchs and Prophets,
p. 135.
Ahi zongin Abram in galkap kipawl khempeuh tawh kido hi lo
hi. Manlang takin Lot a kem galkapte bek do hi ding hi. Lot in suakta-in, Sodom
kumpipa tawh a omkhawm hi. Tua hi-in hih Pasian mi citakpa in hatna le hangsanna tawh a kidim hi. Ama
huzaap in tua mun kimtengah kizel kha ngel ding hi. Tua mite in zong Pasian a
um a muang mi nunzia tampi a za ding uh hi.
Midangte tungah bangci bang huzaap na nei hiam? Na
gamtatna in na upna bangci bang upna hi, cih a pulaak hiam?
THURSDAY MAY
5
MELCHIZEDEK TUNGA SAWMAH KHAT PIAKNA
Pian.14:18-24 le Hebrews 71-10 sim in. Melchizedek in kua hiam? Bang hangin Abram in
ama thu tam a kigelh lo Melchizedek tungah sawmah khat pia hi ding hiam?
____________________________________________________________
Lamdang takin Melchizedek a hong
kidawkna in Lai Siangtho tawh kituak lo thu hi lo hi. Canaan kumpi in Abram
tungah lungdam a koh khit ciangin tu-in hih siampipa in lungdam ahihna tawh sawmah khat Melchizedek
tungah a pia hi. Melchizedek Salem khuapi panin hong pai hi-in, akhiatna in “
kilemna” cihna hi-in gal kido hun laitak adingin a kilawm kituak mahmah min
khat hong suak hi.”Ttsedek” cih akhiatna in “thuman,” cihna hi-in Sodom kumpi
tawh kibang lo ahihna kimu thei hi. Bera (“ siatna sungah), le Gomorrah, Birsha
(“siattatna sungah) cih minte in ama
gamtat zia le tong a pulaak kammal hi (Pian. 14:2).
Melchizedek min in Canaan kumpite gitlohna, le siatnate
tawh kibang lo hi. Pian. 14 sungah ‘siampi” cih kammal kigelh masakna mun hi.
(Pian. 14:18). Melchizedek tawh kipawl min in “Sangpen Pa” cih min hi (Pian.
14:18), Abram in keima Pasian ci-in a sam
hi. (Pian.14:22), Abram in Pasian siampi ahihna kipulaak hi. Melchizedek
in Khrih tawh kibang hi lo hi. Amah in mite adingin Pasian aitangin nasem ahi
hi. (Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 1, pp. 1092,
1093).
Melchizedek in siampi nasep a sem hi. Amah in “moh le
lenggah tui tawh biakpiakna apia hi.Hih biakpiakna-ah lenggahtui thak tawh
biakpiakna hi.(Thkna. 7:13, 2Khang. 31:5), hih thu in sawmah khat piakna tawh kisai a kipulaakna-ah
hong kilangkik hi. (Thkna. 14:23). Tua banah Melchizedek in Abram thupha a pia
hi. (Pian.14:19). Tua hi-in Abram a neihna khempeuh panin Melchizedek tungah
sawm ah khat apia hi. (Pian. 14:20); tua
in Pasian in Piangsak Pasian hi; vantung le leitung in Ama neihsa hi, ih a
pulaakna ahi hi. (Pian. 14:19). HIh thu
in Piansakna thu hong hilh hi (Pian. 1:1), “vantungte le leituung “cih kammal
in na
khempeuh a huam hi. Tua hi-in sawmah khat in piakna in zong Piangsakpa tungah
lungdamkohna ahi hi. Amah in na khempeuh a nei hi (Heb. 7:2-6; le Pian. 28:22
enkak in).
A kibang lo thu khat in sawmah khat piakna in Topa tungah
citpiakna hi lo hi; ahi zongin Pasian tung pan a khawnkong a ngah ihihna a
pulaak ihi zaw hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in na khempeuh a hong pia hi;
upna tawh kalsuan hi; upna hanga piakna hi lo hiam?
FRIDAY May
6
Ngaihsutheh Ding: Read Ellen G. White, “Abraham in Canaan,”
pp. 134-136, in Patriarchs and Prophets sung panin sim in. “Khrih pawlpi in
mite adingin thupha hi ding hi; pawlpi mite in midangte tungah thupha a bawlna
uh tungtawnin thupha a ngah ding uh hi. Pasian in minamte lak panin Ama
neihtuam dingin a sapkhiat hi bek tham lo-in Ama tanu tapa dingin ahong koih
hi. Amaute tungtawnin Khrih in vantung khuavak a kilangsak ding hi. Topa in
Abraham a tel ciangin Pasian lawm ding bekin a teel hi lo hi. Ahi zongin Topa
in minamte tungah a tuam vilvel
hamphatna, a pulaaknop thute a pulaak theih nadingin a tel ahi hi. Amah
in khuamial sungah a taang meivak bang ding a, a kim a paam khempeuh a tan ding
hi.
“Pasian in a mite tungah khuavak le thuman tawh thupha
a piak ciangin amaute in tawntung nunna a neih nading uh hi bek tham
lo-in midangte in zong vantung khuavak
amuh nading uh ahi hi. “Note in leitung adingin ci na hi uh hi” ci-in a
kipulaak ciangin amaute in thuman lenkip ding hi banah midangte in zong thuman
a kepcing nading ahi hi. “Pasian biakinnpi sunga a nungta suang bangin na tang
hiam? A man biakna i neih keileh, mi tawh kizopna-ah khuavak i neih kei
leh i thuzuihna in a mawkna suak ding hi. Nisim nuntak
khuasakna-ah Pasian zia le tong i neih ding kisam mahmah hi. Eite in i sungah
Khrih hehpihna nuntakna hong khel vangliatna i neih ding kisam hi.Angsung
huaihamna i kisam kei a, Jesuh i kisana in lian zaw hi.” Ellen G. White,
Reflecting Christ, p. 205.
KIKUP DING DOTNATE
1. Abraham nunzia siksanin “ Thupha kong pia
dinga, midangte adingin thupha na suak ding hi.” (Pian. 12:2, thupha ngah i cih
in bang hi ding hiam? Koi bangin Abram biak Pasian abia eite in zong mi dangte adingin thupha hi thei ding i hiam?
2. Abraham in a zi pen ka sanggamnu hi, ci-in a
pulaak in bang khialhna nei hiam? Zuau phuahna maw, thuman lang khat bek gen
koi siahuai zaw hiam? Bang bang hi taleh
zuau lang gen zong a zuau mah hi lo hi ding hiam?
3. Pian. 14:21-23 sim in. Abram in Sodom
kumpipa piak bangci dawnkik hiam? Bang hangin tua bangin dawngkik hi ding hiam?
Hih thu panin nuntakpih ding bang thu na
mu hiam? Sodom kumpipa piak a sang hileh Abram in upna tawh dikna ngah
hi, ci-in a kipulaak veve thei diam?