LESSON 5 January 22–28
JESUH, TAWLDAMA PIAPA
Sabbath Nitak
Tu kaal sung sim ding: Pian. 15:13–21; Heb. 3:12–11 19; Heb. 4:6– 11;
Heb. 4:1, 3, 5, 10; Thkna. 5:12–15; Heb. 4:8–11.
KAMNGAH: “Tua hi-in Pasian mite adingin tawlngakna a omlai hi. (Hebrews 4:9).
Hebrews 1 leh 2 in Jesuh in Pasian in a mite a
suaktasakpa leh Ukpa ahihna pulaak hi. Hebrews 3 leh 4 in Jesuh in tawldamna
hong pia pa hi, ci-in pulaak hi. Hih bangin a pulaak thu in David tungah
kamciam in Pasian in kumpi ding leh galte kiang panin a mite tawlngakna pia hi,
cih pulaak hi. (2 Sam. 7:10, 11). Hih tawlngakna in tu-in i ngah thei hi. Jesuh
in Pasian ziatlamah a tu hi.
Hebrews in tawlngakna leh Sabbath tawlngakna in
Pasian neihsa ahihlam pulaak hi.(Heb. 4:1–11). Pasian in hih tawlngakna bawlin
Adam leh Eve tungah a pia hi. Sabbath masa penpen tawlngakna in a kicing
tawlngakna hi. Pasian in Sabbath tawlngakna zong kamciam pia hi. Bang hang hiam
cihleh a mantakin Sabbath tawlngakna in kicinna khempeuh tawh kidim hi.
Sabbath
tawlngakna in Pasian in i tangsapna khempeuh hong pia hi. Amah in leitung
piangsak hi. Singlamteh tung pan hong hotkhiatna hong pia hi, cih a pulaak ihi
hi. man takin Sabbath tawlngakna in phawkkikna sangin tangzai zaw hi. A kicing
lo hih leitung ah Pasian hong kamciamte a ciam ihi hi.
SUNDAY January 23
Leitangin Tawlngakna Mun
Pian. 15:13–21 sim in. Pasian in Abraham tungah
bang kamciam hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Pasian in saltanna Egypt panin Israelte a
hotkhiatlai-in amaute Canaan gamah tunpih ding cih ngimna nei hi. Tua munah
amaute a tawlnga hithiat thei ding uh hi.(Pai. 33:14, Josh. 1:13). Canaan in
Pasian apu apate uh Abraham piak dingin a piak ahi hi. Bang hang hiam cihleh
Abraham in Pasian sapna aw ngai hi. A pianna leitang nusia-in Khapsa Gam a zuan
hi. (Pian. 11:31–18 12:4).
Pasian in Israelte leitang a piakna-ah a pia
mawkmawk hi lo hi. Pasian in amaute Ama kiangah a tunpih nuam hi. (Pai. 19:4).
Pasian in amaute in leitangah noptakin om a, Amah tawh kizopna a nei thei dingin
ngimna nei hi. Ngawngkai-na om lo-in, amaute in leitung mite tungah khuavak hi
ding uh hi. Piansak Sabbath mah bangin Canaan leitangin Pasian hoihna amuh
nadign uh deihna hi.
Thkna. 12:1–14 in Topa in mite tungah tawlngakna
tung ding ahih na uh, amaute in tua leitangah a om mawkmawk idng uh hi lo hi.
Amaute in Canaan gam a tun uhteh milim biakna tawh leitang niinsak lo ding uh
hi. Amaute in Pasian teel ahihna uh leh amaute lakah teeng ding ahihna thu zong
a gen hi.
Pai. 20:8–11 leh Thkna.5:12–15 sim in. Sabbath
tawlngakna in bang thunihte phawkna hiam?Koi bangin tuate in kizopna nei hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Pasian in Sabbath leh Egypt panin suahtakna tawh
kizopna nei ahihlam hong theisak hi. Amah in Irsaelte in piansakna phawk
nadingin leh Egypt pan in hotkhiatna phawk nadingin Sabbath ni tawlnga dingin
thupia hi. Piansakna leh hotkhiatnate in Sabbath thupiak sungah kihel khin hi. Ei
le ei thu tawh a piangtawm ihih loh bangmahin ei le ei tha tawh a kihonkhia
thei kuamah omlo hi. Tua nasep in Pasian bek in a sep ahi hi. A thupiak bangin
tawlngakna in Ama tungah i kingakna pulaak hi. Nuntak nading bek hi lo-in
hotkhiatna dingin ama tungah kinga ihi hi.
Sabbath tawlngakna in upna bek tawh hotkhiatna
kingah hi, cih vanglian takin a pulaak ihi hi.Koi bangin Sabbath tawlngakna in
nuntakna tham lo-in hotkhiatna-ah zongPasian tungah eite kingakna hong
theitelsak hiam?
MONDAY January 24
Uploh Manin
Hebrews
3:12–19 sim in. Bang hangin Israel in tawlngakna kamciam sung tung zo lo uh
hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
A
dahhuai thu in Egypt panin suahtakna a ngahte in Pasian in a kamciam Ama
tawlngak sung a lut kei uh hi. Israelte in Kadesh- barnea hong tung uh hi hih
munin KHAPSA GAM gamgi mun hi. Amaute in upna nei lo uh hi. Gam. 13 leh 14 in
Israelte in thukansimte sawl uh a, tuate in Canaan siagen uh hi.(Gam.13:32).
Amaute in gam leitang hoihna pulaak uh a, tua gam a teengte in thagolin hatna
tawh kidim uh hi. Kulh lianpipi tawh khua sung ki-um hi. Amaute kuamah in zo zo
lo ding hi, ci uh hi.
Joshua le Caleb in zong tua gam hoihna pulaak uh
a, ahi zongin tua gam mite hatna leh kulhpi tawh ki-um a khua thupi ngaihsutin
a nei kei uh hi. Pasian in hong ompih ding a, tua gam i luah zo ding hi, ci-in
pulaak uh hi. (Gam. 14:7–9). Ahi zongin mipi in Pasian in Egypt mite tungah
gimna tungsakin (Pai. 7–12), San Tuipi sungah Pharaoah galkapte a suksiatna amu
uh hi. (Pai.14),Vantung panin mana an a nene uh hi (Pai. 16) suang sung panin
amaute dawn dingin tui a phulkhiasak hi(Pai. 17), Pasian in amaute tatsat lo-in
a ompihna mei tawh a kilangsak hi.(Pai.40:36–38)—amaute in tu-in Pasian
muangngam lo uh hi. Na lianpipi mukhin napi-in, Pasian cihtakna lampi tuamtuam
tawh amaute tungah kilang hi napi, tu-in Pasian a up lohna uh in lauhuai mahmah
hi. (Neh. 9:15–17, Late 106:24–26, 1 Cor. 10:5–10). Pasian in a tate tungah
mihing piak theihloh letsongte pia hi. Tua hangin hehpihna leh upna tungtawnin
tua thuphate kingah hi. Hebrews 4:2 hong hilhna-ah tua kamciam in Israelte adingin
bangmah manlo hi. Bang hang hiam cihleh amaute in upna neite thumanna nei lo uh
hi. (Heb. 4:2).
Israelte in KHAPSA GAMGI hong tungta uh hi.
Mihingte in a kitukalh thute a zak uh ciangin amaute in upna nei lote bangin
nungta uh hi. Upna neihna upna neih lohna in kilawh thei hi. Hih thu hangin
Hebrews pawlpite in khat le khat kihanthawn (Heb. 3:13), khat le khat tungah
itna nei-in na hoih sem ding leh. (Heb. 10:24) Pasian hehpihna tawh kuamah
kipelh lo dingin vaikhawk hi (Heb. 12:15).
Tu-in
zong eite in KHAPSA GAM zuanin khualzinte ihi hi. I tonpihte tungah bang masuan
nei i hiam? Bangci bangin thu uppihte upna sungah a zungkha dingin huh ding na
hiam? Koi bangin midangte upna a kiamsak thei kampau-na le gamtatnate pelh ding
na hiam?
TUESDAY January 25
Tuni, Ama aw na zakleh
Hebrews 4:6–11 sim in. Pasian hong sapna in bang
hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Sehnel gam sunga a khangkhiate in Pasian
tawlngakna sung lut kha lo uh hi. Amaute in Pasian tungah citak kei taleh
Pasian in amaute tungah citak tawntung hi. (2 Tim. 2:13). Tua hi-in Paul in
Pasian kamciam in kip tawntung ahihna pulaak kikkik hi.(Heb. 4:1, 6, 9).Paul in
Greek laimal “kataleipō” le “poleipō,” zang hi. A khiatna in tua kamciamte paisan
khin, kiphawk kha lo cihna hi. David nuntak lai-iin tawlngakna sung lut dingin
tamveipi sapna ngah khin uh a, (Heb. 4:6, 7 in Late 95 pulaak) kamciam mu kha
nai lo ahih hangin ngah dingin lametna omlai hi, ci-in a hilhna hi.A taktakin
piansak akipan tawlngakna a kingah thei ahi hi (Heb. 4:3, 4).
Pasian in tu-in tua tawlngak sung tum dingin
hong samlai hi. “tuni’ cih thu in naupaai cihna-in a kizang kammal hi. Khapsa
gamgi-ah Moses in Pasian tawh thuciam thaksuahsak kikin ‘tuni’ cih kammal a
thupina gen phapha hi. (Thkna. 5:3leh Thkna. 4:8, 6:6, 11:2 cihte enkak in)
“Tuni “ cih kammal in Pasian in amaute tungah a cihtakna a theihsakna a phawk
ding uh deihna nei hi. (Thkna. 11:2–7). “Tuni” cih kammal in Topa tungah cihtak
ding khensat hun pulaak hi. (Thkna. 5:1–3). Hih khensat ding sot toto huai lo
hi.
Tua bang mahin Pasian mite adingin “Tuni’ cih kammal
in khensatna i neih hun hi-in hamphat hun zong hi-in lauhuai hun zong hi.
Hebrews sungah “tuni” cih thu in Pasian kamciamte a tangtunna zong pulaak hi.
Pasian in hih hun thupiakna tawh pan hi.”Tuni-in na pa ka suak zo hi”
(Heb.1:5). Jesuh in Pasian kamciamte tangtun nadingin a Ukpa hi (2 Sam.
7:8–16). Tua hi-in Jesuh in hun thak thupha konghonnna leh hamphatna kong hong
hi. Jesuh in galte zo hi.(Heb. 2:14–16)Thuciam Thak hong pankhia hi.(Heb.
8–10). Tua hi-in eite in lungmuang takin Pasian kiang i vanaih thei hi.(Heb.
4:14–16, Heb. 10:19–23); ama hong kipiakna hangin lungdamin,, amah i phat thei
hi.(Heb. 12:28 Heb. 13:10–16). Tuni cih zolna kammal in i tungah hong citak
tawntung Pasian phawkin Ama hong sapna i dawn ciangin, zekai lo-in na khempeuh
hong piapah hi.
“Tuni-in” Pasian tawh na kizopna-ah bang
khensatna nei ding na hiam? “Tuni”’ cih pen ni dang khatah khinto nawn kei in.
A beisa hunin na hoih khat sem ding zekaina hangin bang na tuak ngei hiam?
WEDNESDAY
January 26
Ama
tawlngakna Sungah Lutna
Hebrews
3:11 leh Hebrews 4:1, 3, 5, 10 sim in. Bangci bangin Pasian
tawlngakna sung lut dingin mihingte ahong sapna
ciamteh hiam?
_______________________________________________________________
___________________________________________________________
Pasian
in mihingte tawlnga dingin ahong sapna-ah a khawl mawkmawk dingin hong sam lo
hi. Ama tawlngakna sungah tum dingin hongs am hi.Lai Siangtho buppi-ah
“tawlnga” cih thu in Canaan gam sung daihna a pulaak kammal hi. (Thkana.
3:20).Tua munah Thuciamna singkuang a omna mun hi..(2 Khang. 6:41), ahih keileh
Sabbath ni a tun ciangin Israelte in nasepna panin “tawlnga’ uh hi. (Pai.
20:11). Ahi zongin tu-in Topa in Ama tawlngakna sungah tawlnga dingin a mite
sam hi.
Hebrews 4:9–11, sim in. Bang sem dingin sapna
ngah i hiam?
_______________________________________________________________
___________________________________________________________
Sabbath tawlngakna in Pasian in Ama piansak
nasep zo khin hi, cih lungdamna pawi hi.(Pian. 2:1–3, Pai. 20:8–11) ahih keileh
hotkhiatna hangin lungdamna hi. (Thkna.5:12–15). Tua bangin Jesuh in vantung
biakbukah kumpi a hihna hangin lungdamna leh eite hotkhiatna hangin ama hong
piak a kicing amahong kipiakna hangin lungdamna pawi hi.(Heb. 10:12–14). I nuntakna
khempeuhah damna a om ciangin Pasian in tawlnga pan hi. Piansakna-ah Pasian in
leitung le a sung om khempeuh a bawl khit ciangin tawlnga hi. A nung ciangin
Topa in Abraham tungah a kamciam a tangtung khit biakbuk sungah Topa a tawlnga
hi. David uk hun sungin gam sung daihna tawh kidim a, gal muang takin a om hi.
(1 Kum. 4:21–25, le Pai. 15:18–21; Thkna. 11:24, 2 Sam. 8:1–14 enkak in)
Israelte in amau teen nading inn a neih khit uh ciangin Pasian in Ama teen
nading inn a nei pan hi.
Tawlngakna
nunung pen in Pasian in leitung thak hong kamciam a, Kidona Lianpi a bei khit
ciangin leitung thak bawl dinga, tua munah eite i tawlnga ding hi. Hebrews in
tua mun pen “ Pasian khuapi, Pasian bawlsa hi ding hi,” ci hi.(Heb. 11:10) tua
mun in vantung inn hi ding hi. (Heb. 11:14–16). Tua mun in leitung piancilin
Pasian in mihingte tungah hong piak vangliatna leh minphatna leh uknate I
ngahkik ding hi.(Heb. 2:5–8, Heb. 12:28). Tua in Ama tawlngakna hi ding hi. Tua
mun in kicinna leh daihna mun hi bek lo ding a, Sabbath tawlngakna zong hi ding
hi. Tua gam in van thak le lei thak hi ding a, Pasian tokhom aomna mun zong hi
ding hi.
Koi
bangin Topa tawlngakna sung tum thei ding i hiam? Tua in koi bangin gamtatna
tawh hi lo-in, Khrih sungah hotkhiatna-ahkhamuangin upna tawh tawlnga ding i
hiam?
THURSDAY January 27
Piansak
Thakna Ciamkha
Pai.20:8–11,
Thkna. 5:12–15, le Hebrews 4:8–11enkak in. Sabbath
tawlngakna tawh bang kilamdannate na mu hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
I gensa
bangin Paikhiatna leh Thuhilhkikna in a beisa thute enkik ding hong sawl hi.
Tuate in Pasian piansakna leh hotkhiatna thu hangin zawhna Topa tungah
lungdamna lahna-in Sabbath tawlnga ding hong hanthawn hi. Ahi zongin Hebrews
4:9– 11, in hong pai ding hun lamen dingin hongsam hi. Tua in Pasian in mailam
hunah Sabbath tawlngakna hong bawlkholhsak hi, cih hong hilh hi. Tua in Sabbath
tawlngakna muhthakna khat hong guan hi.
Sabbath
tawlngakna in a beisa huna Pasian gualzawhna hong phawksak bek tham lo-in
mailam huna Pasian kamciamte hangin lungdam lahna zong kihel hi. Mailam tawh
kisai Sabbath tawlngakna in a beisa hun in zong a om hi-in kimangngilh kha den
hi. Mawhna hong om khit ciangin Messiah tungtawnin Pasian in vangliatna tawh
kidim a thak piansakna nei ding hi ciih hong hilh hi. Ama hotkhiatna hangin
Sabbath tawlngakna tungtawnin lungdamna pulaak dingin hong sawl hi. Bang hang
hiam cihleh Sabbath a thak piansakna sungah hotkhiat kicinna hi ding hi.
Sabbath tawlngakna in kicinna om lo leitung panin vantung lametna hi.
Hih thu
in Jew ngeina sungah kician takin pulaak hi. “Life of Adam and Eve,” The Old
Testament Pseudepigrapha, by James H. Charlesworth, p. 18, sungah 100 B.C. leh
A.D. 200 kikal sungah kikaikhawm thute a pulaakna-ah: “Ni sagih ni in
thawhkikna limciinna ni hi; A hong tung ding hun a tawlngakna pulaak hi.” A
dang nidang lai Jewte thu kigelhna khatah: A hong tung dign hun in a tawntung a
Sabbath tawlngak ni hi ding hi” ci hi. Jacob Neusner, The Mishnah, a New
Translation (New Haven: Yale University Press, 1988), p. 873. Tua khit ciangin
Othiot of Rabbi Akiba genna-ah “ Siangtho Pa mai-ah Israel in leitung UKPA in
thupha ngah in. Ama thupiak zui lehang thaman bang I ngah ding hiam? a
dawnkikna-ah: ahong tung ding leitunga ngah ding uh hi.” Tua ni in bang tawh
kibang ding hiam hong lak in, ci-in a nget uh leh amah in Sabbath a lak hi.”
Theodore Friedman, “The Sabbath Anticipation of Redemption,” Judaism: A
Quarterly Journal, vol. 16, pp. 443, 444.
Sabbath
in lungdam kipahna, nuamna, lungdamkoh ni ding hi. Sabbath i tawlngak ciangin
Pasian kamciamte a um, ama hong piak khong hehpihna a sang ihihlam apulaak ihi
hi. Sabbath tawlngakna in a nungta upna leh lawpna hi. Gamtatna sepna tawh
kizomin Sabbath in Jesuh hehpihna sung upna tawh hotkhiatna kingahna a pulaak
ahi hi.
Koi
bangin Sabbath tawlngakna in gamtatna tawh hi lo, upna tawh hotkhiatna kingah
hi, cih na theihtelna pulaak hiam? Koi bangin Sabbath tawlngak in hehpihna tawh
hotna kingah ahihlam pulaak hiam?
FRIDAY January 28
Ngaihsutbeh ding: Paul in Hebrews sungah Sabbath tawlngakna a
pulaakna-ah Sunday ni hi lo hi, cih thu in thupi hi. Sabbbath in hehpihna tawh
hotkhiatna hong kipia hi, cih a pulaak hi. Sabbath tawlngakna in Sabbath ni
nopsakna leh thu-um mi khempeuh in a zuih ding uh ahihna hong hilh hi. Kum
zalom zanih akipan pawl sungah kikhelna lianpi hong om hi. Hotkhiat ngahna
limciinna Sabbath tawlngakna kihemkhia hi. Jew biakna, thuciam lui hi, ci-in pelh
ding thu hong gingkhia hi. Sabbath tawlngakna in Judaism zuihna tawh kikimin
kingaihsun hi. Gentehna-in Ignatius of Antioch ( A.D. 110) a genna-ah: “Thupiak
lui bangin a nungtate in lametna thak amu uh hi.Amaute in Sabbath- Topa ni in
tawlnga nawn lo-in Khrih sihna pan a thawhkik ni-in tawlnga zaw uh hi” ci hi.
Jacques B. Doukhan, Israel and the 20 Church: Two Voices for the Same God
(Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2002), p.
42.
Tua
bangmahin Marcion thupiak in Sabbath ni antang uh hi. Jewte leh amau Pasian
nawlkhinna lim hi. Victorinus in Jewte Sabbath ni tawlnga nuam nawn lo hi.(
Israel and the Church, 41–45).
Hehpihna tawh
hotkhiatna kingah hi, cih a pulaak Sabbath tawlngak theihtelna Khrih pawlpi
sungah hong kiam semsem hi. “Khrih sunga nunna in tawlngakna tawh kidim nunna
hi. Nopsakna hi thei ding a, tua sangin a lian zaw daihna tawh kidim muanna
hong guan hi. Na lametna in nangma sung hi lo-in Khrih sungah lametna nei hi.
Na thaneemna in Ama hatna tawh kigawm ding a, nang thutheih lohna in Ama pilna
tawh kigawm ding hi. Na thaneemna in Ama tha tawh kigawm ding hi. Tua hi-in
nang le nang a kimuang na hi kei ding a, na ngaihsutna in nangma deihna tungah
kinga lo ding hi; ahi zongin Khrih tungah a kinga ding hi. Ama itna na mitsuan
ding a, Ama hoihna, kicinna leh a zia le tong ah na kinga ding hi. Khrih in ama
deihna nialin Amah mah hong kiniamsak tawm a, Khrih sianthona le paubaanlohna,
tehpih omlo ama itna na ngaihsutsut ding thute hi.”Ellen G. White, Steps to
Christ, pp. 70, 71.
Kikup ding Dotnate
1.
Sabbath
tawlngakna leh upna tawh diktanna kizopna in bang hiam?
2.
A
mantakin Sabbath tawlngakna leh Sabbath tawlngakna tawh dikna ngah ding
hanciamna bang kilamdang hiam? Koi bangin a kilamdanna thei bek tham lo-in i
nuntakna-ah Sabbath tawlngak in kilamdanna hong pia thei ding hiam?