LESSON 7
November 6–12
THUKHAM LEH
HEHPIHNA
Sabbath Nitak
Tu kaal sung sim ding: Ezek. 28:15, 16; Thkna. 4:44; Rom.
3:20; Thkna. 10:1–15; 5:6–22; 9:1–6.
KAMNGAH: “Hih bang ka gen ciangin Pasian’ hehpihna thupha ka deih lohna ahi kei a, Thukham zuihzawhna hangin Pasian tawh kipawl theihna om hileh, singlamteh tungah Khrih sihna a mawkna hi lel ding hi, a cinuam ka hizaw hi” (Galatians 2:21).
Khristian
pawlpi tampi in thukham leh hehpihna leh hih nihte kizopna gen uh hi. Thukham
in Pasian sianthona leh dikna-ah Ama dinmun hong hilh hi; “Mawhna i cih pen
thukham palsatna hi; mawhna in thukham neihlohna hi; a mawh mi khempeuh thukham
palsat ahi uh hi” (1 John 3:4) Eite khempeuh in thukham palsat ihih manin
mawhna ukna nuai-ah i nungta hi (Gal. 3:22); tua hi-in Pasian hehpihna bek in
mawhna sung pan a honkhia thei hi.“ Note’ upna hangin Pasian’ hong hehpihna
tawh hotkhiatna a ngah na hi uh hi. Note’ thalawhna hangin a ngah hi loin
Pasian’ hong piakkhong ahi hi” (Eph. 2:8).
Piansak
ni sagih ni Sabbath in thukham lak pan a thupi mahmah thukham hi. there is the
“slight detail” of the seventh-day Sabbath as part of the law. Ahi zongin
siksan tuamtuam nei-in Khristian pawlpi tampi in piansak ni sagih Sababath a
nial uh hi; Sabbath a nialna thute thuman bangin ngaihsun uh hi.
Thuhilhkikna
akipan Lai Siangtho buppi in thukham leh hehpihna tawh thu guipite a hong hilh
hi. Thuhilhkikna hong hilh thukham leh hehpihna in a dangte bang lo-in tuamdiak
hi.
SUNDAY November 7
Vantunga Thukham
Pasian
in itna Pasian hi; itna in Ama zia le tong leh Ama ukna bulpi kingakna hi.
Pasian in eite hong it ahih manin Amah i itkik ding deih hi. Amah in sia leh
pha khentel theihna leh suahtakna tawh hong piangsak hi; suahtakna in itna
panin hong pai hi.
Suahta
takin gamtat theihna in thukham sawm hi. Subatomic, tuipi tunga tuihualpite,
ganhingte in amau zuih ding thukham (natural law) nei ciat uh a, thukham sawm
zui lo uh hi; kisam lo uh hi. Sia leh pha a khentel thei mihingte bek tham
lo-in Pasian in vantungmite adingin zong thukham sawm a koih hi.
Ezekiel
28:15, 16 sungah vantunga om Lucifer pukna kigelh hi. Ama sungah ‘mawhna’ om
hi; amah in siatna bawl hi. Vantungah mawhna, thu manlohna om cih thu in
vantungah thukham sawm om ahihna hong hilh hi lo hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________
“Thu
manlohna” “mawh” cih kammalte zong mihingte tungah a hong kizang kammmal hi.
Tua hi mah taleh Lai Siangtho hong hilhna-ah vantunga thu manlohna, mawhna om
cih thu in vantung zong Pasian bawlsa ahihna hong hilh hi. Hih thu in vantunga
om nate thu leh leitunga om nate thu zong a hong hilh hi.
“Tua
ahihleh Thukham mahmah pen a siahuai ahi hiam? A sia hi lo hi. Mawhna bang hiam
cih Thukham in hong theitel sak hi. Thukham in, “Hazatna lungsim nei kei in,”
ci-in gen lo hileh, haza i cih bang ahi hiam, ci-in ka thei kei ding hi” (Rom.
7:7). Koi bangin hih thu bulpi in vantungah zong sia leh pha khenteltheihna nei
vantungmite om ahihna hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________
Ellen
G. White hong hilhna-ah: Pasian deihna
thute in Ama siangtho thukham in a pulaak hi; hih thukham bulpite in vantung
ki-ukna thu bulpite hi. Vantungmi-siangthote in Pasian deihna sangin a sang zaw
thu theihna a nei kei uh hi; Pasian deihna bangin a gamtatna uh sangin a lian
zaw nasepna dang amau hih theih bangmah om lo
hi.” Thoughts From the Mount of Blessing, p. 109.
Pasian
in vantung ahi a leitung ahi a ukna-ah thukham tawh a uk hi. Tua thukham
palsatna in mawhna hi.
Banghangin
thukham in sia leh pha a khentel thei mihing tawh kikhen thei lo hiam? Thukham
om lo hileh, bang tawh sia leh pha kikhentel thei ding hiam?
MONDAY November 8
Thuhilhkikna sunga Thukham
Pasian
teltuam Hebrew minamte in a tawpna-ah Pasian kamciam lut dingin gamgi vatung uh
hi. I pulaaksa bangin Thuhilhkikna in Moses in Hebrew mite tungah Canaan gam a
teenma uh a thuhilhna hi. Tua a thuhilhnate sungah thupiakte a zuih nading uh
thuhilhna hi.
Anuai-a
Lai Siangtho munte sim in. Bang thu kigen kikik hiam? Bang hangin tua thu in
amaute adingin thupi hiam? (Thkna. 4:44, 17:19, 28:58, 30:10, 31:12, 32:46,
33:2).
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
A
tungtham simpakin zong Thuhilhkikna Bu in Israelte in thukham gen bangbang a
man ding uh thupi mahmah ahihlam kimu theipah hi. A taktakin Pasian tawh
thuciamna-ah thukham zui dingin a kithukimsa uh ahi hi. Amau leh amau in a sep
zawh loh nate, a tangtun zawh loh ding uh nate Pasian in amaute adingin na
tampi a semkhin hi; mailam hunah zong Pasian in sepsaklai ding hi. Tua bangin
Pasian huhna leh hehpihna ngah dingin amaute in kilawmna khat beek a nei kei uh
hi; Pasian hehpihna ngah ding kilawm lo pimah hehpihna ngah ihi hi. Tua hi-in
Pasian hong hehpihna i dawnkikna-in Ama thukham a nuntakpih dingin hong deih
hi.
Tu-in
bang mah kilamdanna om nai lo hi. Pasian hehpihna in eite hong hon hi; thukham
zuihna tawh hotkhiatna ngah ihi kei hi. Tua hi-in mi khat in “upna tawh
diktansakna a ngah hi; thukham zuihna tawh kuamah in diktansakna a ngah kei hi”
(Rom. 3:28) – tua hotkhiatna i dawnkikna pen thukham i nuntakpihna a kilang
hi. Thukham i zui hi; thukham zuihna in
a mawkna suak lo hi mah taleh, “tua hi-in thukham zuihna tawh kuamah in Pasian
mai-ah diktansakna a ngah kei hi. Bang hang hiam cihleh thukham in mawhna a
hong theisak hi” (Rom. 3:20), ahi zongin hehpihna hangin hotkhiatna a hong
kipia khin zo hi. “Kei nong it uhleh, ka thukhamte na nuntakpih ding uh hi” (John
14:15).
Thuhilhkikna
in hehpihna leh thukham hong limhilh mahmah laibu khat hi. Hehpihna tawh Pasian
in eite hong hon hi; Israelte in amau leh amau in Egypt gam pan a suahtak theih
loh bangun, ei le ei in i sep theih loh Topa mahmah in a hong sepsak hi. Ei adingin a hong sepsak i thuhkikna-in eite
in upna tawh nungta-in, Amah le Ama thukhamte i zui hi. Adam puk a kipan gimna
hun sung leh sapi ciaptehna hun sung a nungta mite in Pasian thukhamte lenkip
ding uh a, amaute in Jesuh neih upna tawh a nungta ding uh hi” (Mang. 14:12)
Pasian in a thuciam mite tawh kizopna-ah thukham leh hehpihna tawh kizom mite
hi. God’s relationship with His covenant people is one of law and grace. Pasian thukham palsat ihih manin Pasian
hehpihna in mawhmai-na hong pia hi. Pasian hehpihna in Ama thukhamte zuihnopna
lungsim hong guan hi. Ama thupiakte nuntakpihna in Amah tawh thuciam kizopna
nei ihi hi.
Koi
bangin thukham i nuntakpihna-ah thukham zuihna tawh dikna ngah ding hanciamna
pelh thei ding i hiam?
TUESDAY November
9
Letov Lak
Upna
nei lo mite in Lai Siangtho a nial nading thu zongzong uh hi; a tam zaw in
Thukhun Lui siksanin Lai Siangtho a nial uh hi. Amau cihna-ah Thukhun Lui sunga
thu in Pasian pen ngongtatna tawh kidim, mawhna maisak lo, a phincil, Jesuh
lungsim puak tawh kibang lo hi, ci uh hi. Hih bang thute in tu leh tu-in a hong
piang ahi kei hi. Tuma kum zalom tampi laipek a om tudongin om hi.
Thukhun
Lui in Topa in nidang Israelte a itna thu pulaak phapha hi; amaute hoih nading
bek a deihsak Pasian hi. Hih itna Thuhilhkikna Bu sungah kimu thei hi.
Thkna.
10:1–15 sim in. A zomah bang thu in zui pah hiam? Amaute in mawhna tawh kidim
uh hi taleh, Pasian in amaute tawh bangci kizop hiam? Amaute bang thu hilh
hiam? Hehpihna thu bang hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Thuhilhkikna
in Israelte tungah in Pasian hehpihna leh itna nei ahihlam hong lak hi
Thkna.10: 12, 13 in laigualsau mahmah hi taleh Israelte tungah thudotna hi.
“Nangma hoih nadingin ka lampite tawn in; hong it in, ka na sem in, ka
thukhunte zui in, ci-in a hong sawl pa keimah Topa in bang ka hi hiam? Hebrew
kamin a kigelhnate-ah ‘nang’ ‘nangma’ cih kammalte in mihon a pulaak kammal hi.
Topa in Israel mipite tungah thuhilh hi mahtaleh mimal khat ciat in Topa thu
nuam kei leh, a minam buppi-un Topa piak hoihna a ngah kha kei ding uh hi.
Mimal khat ciat in Topa a zuih uh ciangin a vekpi-un thumang hi ding hi. Mimal
lo-in mipi piang thei lo hi; mimal a hoih ciangin mipi hoih thei pan hi. Topa
in Israelte a hopihna-ah Amah in mimal mimal tungah a hopih hi.
Thkna
10: 13 gen thu i mangngilh ding hi lo hi.
Tua thupiakte in “Note hoih nading” (letov lak) hi, ci hi. Adang khatin gen
lehang Pasian in a mite hoih nading a deihsak manin Ama thupiakte zui dingin a
hilh hi zaw hi. Pasian in amaute a piangsak hi; amaute a kemcing hi. Amaute
adingin a hoih pen a thei Amah hi. Ama thukhamte, Ama thupiakte nuntakpih uh hi
leh, amaute hamphat nading hi zaw hi.
Thukham
in lauhuai-na pan ahong dal ding daai, kulhpi tawh kibang hi. Lauhuai-nate pan
a hong dal thei daai leh kulhpite bang mahin thukham in siatnate panin ahong
dal hi; tua hi keileh siatna in hong vuknel ding a, kisiatna sung i tung ding
hi. A tawpin gen lehang a mite a itna hangin Pasian in amaute tungah Ama
thukham a pia hi. Amaute in tua thukham nuntakpih uh hileh siatna tawh kipelhin
amau adingin thu hoih hi ding hi.
Bangci
bangin in Pasian thukham in eite hoih na piangsak hi, ci-in na mu hiam?
WEDNESDAY
November 10
Egypt A Sal
Thuhilhkikna
sungah thu guipi a kipulaak kikik khat in bang hiam cihleh Topa in a mite Egypt
panin a honkhia hi, cih thu hi. Amaute adingin Pasian in a sepnate amaute tungah
a kigen kikkik hi. “So the LORD brought us out of Egypt with a mighty hand and
with an outstretched arm, with great terror and with signs and wonders” (Deut. 26:8, NKJV; see also Deut. 16:1–6).
Thukhun
Lui buppi in Paikhiatna tangthu – Pasian in vangliatna tawh a mite a hotkhiatna
thu, Pasian in Ama hehpihna tawh Egypt mite nenniamna thuakin sila-in a om a
mite a hotkhiatna thu hi. “ Egypt gam panin note kong leisa na hi uh hi; keimah
in note saltanna panin kong tankia hi” (Mic. 6:4).
Thukhun
Thak sungah zong hih thumah kimu hi. Egypt gam pan Israel mite Paikhiatna-
suahtakna in Pasian vangliatna hangin hotkhiatna in Khrih sungah upna tawh
kingah hi, cih a limcing hi. “Amaute in lampi-ah lampai bangin upna tawh San
Tuipi a kantan uh hi; Egypt mite in zong San Tuipi kantan dingin a kithawi
uhleh tui in a tummang khin uh hi. (Heb. 11:29, 1 Kor. 10:1–4).
Thkna.5:6–22
sim in. Hih munah Moses in Thukham Sawmte mipite tungah a pulaakkik hi; Thukham
Sawm in Yahweh tawh thuciamna-ah a bulpi hi. Thukham Li-na ngaihsun in; bang
thu hangin hih thukham hong kipia hiam? Tua thute in thukham leh hehpihna
kilangsak hi.
____________________________________________________________________________________________________________________________________
Moses
in piansak ni sagih ni – Sabbath tawlnga ding thupiak leh hih thupiakna ahang
thute a hilh phapha hi. Tua bangin a hilhna-ah thupi diakin a hilh thu in suang
tungah kigelh thukham mah a hilhkik hi. Sabbath tawlngakna in piansakna thu phawk
nading bek hi lo-in Egypt panin suahtakna thu zong a pulaak hi. Pasian hehpihna
in Egypt panin amaute honkhia-in nasepna panin tawlngakna a pia hi (Heb.
4:1–5). Tu-in Pasian piak hehpihna a thuhkikna-un amaute in midangte tungah
hehpihna lakkik ding uh hi.
Tua
hi-in ni sagih Sabbath in piansakna thupi takin limcing bek hi lo-in hotkhiatna
leh hehpih zong limcing hi. Innkuan sungah naupangte bek hi lo, nasemte,
ganhingte leh khualmite in Sabbath ni tawlnga ding uh hi. Sabbath
in Jewte tungah thupha a piak bangin, thuciam
pua-a om namdangte tungah zong hehpihna a pia hi. Tua hehpihna in Pasian
thukham sungtawngah kimu thei hi. Pasian in hehpihna tawh amaute adingin a
sepsak bangin amaute in midangte tungah hehpihna nei ding uh hi.
Matt.
18:21–35 sim in. Bangci bangin hih thugentehna sungah Sabbath thu guipi kimu
thei hiam? A diakdiakin Thuhilhkikna gen
thute kimu thei hiam?
THURSDAY November
11
Diktansakna Na ngah Nading Uh Hi lo
Khristian
biakna-ah a thu bulpi khat in Lai Siangtho hong hilh bangin, upna bek tawh
diktansakna kingah hi, cih thu hi. “Lai Siangtho in bang gen hiam? Abraham in
Pasian a um hi. A upna pen ama diktansak ngahna-in a kiciaptehsak hi” (Rom.
4:3).
Ellen
G. White in hih bangin pulaak hi: “Upna tawh diktansakna kingah hi, cih in bang
hiam? Tua in Pasian in mihing minphatna khempeuh leivui-ah ngasukin, mihing in
ama sep theih loh Pasian in a hong sem hi. Mihing in amah mah bangmah ahihlohna
a kimuh ciangin amaute in Khrih dikna puan bang silh dingin a kiging uh hi.” Ellen
G. White, The Faith I Live By, p. 109.
Pasian
in kua hi-a, Amah in bangzahin siangtho hiam, cih na ngaihsut ciangin mihing in
kua hi-a, bangzahin niin i hiam cih na kithei ding a, a lamdang itna bek mah in
eite hong honkhia thei ahihlam na thei semsem ding hi. Hi mah hi; a lamdang
hehpihna hangin hotkhiatna ngah ihi hi; singlamteh tungah Khrih mawhnei lo hi
mah taleh mawhnei mi adingin a hong
sihna in Ama hong hehpihna hi.
Hih
thu siksanin Thkna.9:1–6 sim in. Pasian
hehpihna ngah dingin a kilawm lo mite adingin lamdang takin hehpihna i ngahna
thu Moses in bang gen hiam? Koi bangin hih thu in upna tawh diktansakna kingah
hi, cih thu pulaak hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paul
hilh lungdamna thu a tomin pulaak ding hi lehang Thkna. 9:5 sungah kimu thei
hi. “Pasian in note a hong hotkhiatna in note dikna leh note lungsim manna hang
hi lo hi” Ahi zongin Aman in note a hong hotkhiatna ahang in ama kamciam
tawntung lungdamna thu hang hi (Mang. 14:6). Hih kamciam in “eite sepna bangin
hong kipia hi lo-in, Ama ngimna leh hehpihna siksanin leitung pianma-in Khrih
Jesuh sungah a hong piak kamciam hi (2
Tim. 1:9, Titus 1:2). Hih kamciam in
leitung pianma-in hong kipia khin ahih leh, i gamtat hoihnate tungtawnin
diktansakna kingah thei lo hi, cih kilang hi. Bang hang hiam cihleh leitung
pianma-in mihingte a piang kuamah i om kei hi. A tomin gen lehang na
khialhnate, na kicinlohnate, na ngawngkhauhnate lakah Topa in nang ading leh
nangma sungah a lamdangin na hong sem ding hi. Tua hi-in Amah in hong honkhia
khin ahih manin Topa thupiakte zui-in Ama thukham i nuntakpih dingin hong sawl
hi. Tua kamciam a hong kipia khin zo hi;
hong kitankhia zo hi; na gamtat hoihnate in bangzahin hoih hi taleh, tuate
hotkhiatna a hong tunpih thei kei hi. A taktakin gamtat hoihnate in hotkhiatna
gah hi zaw hi.
Topa
in hehpihna tawh a hong honkhia khin hi; tu-in Ama thukham in na lungtang
tungah kigelh a, Ama Kha Siangtho in tha hong guan a, Ama thukham na nuntakpih
thei hi.
FRIDAY
November 12
Ngaihsutbehna: “Khrih galpa in vantung
panin Pasian thukham a langpan hi. Pasian thukham bek mah in mawhna hong
mutelsak hi, diktatna tehna hi. Langpangpa in siamna, theihna leh ama
vangliatna tawh Pasian thukham susiak nading lampi khat khit khat a banbanin
zong hi; amah in zuau tawh a kidim hi.” Ellen G. White, Review and Herald,
November 18, 1890.
Vankuumpi
sungah aksi lompi (vuuklam) bekbek 200,000,000,000,000,000,000 (mak mak leh mak
then nih om hi.) Vuuklam khat bek sungah aksik 100,000,000,000 (Awn za khat) om
hi, kici hi. Tua hi-in vankuumpi sungah aksi 200,000,000,000,000,000,000,000 (mak
leh mak leh mak leh mak then nih) om cihna hi.
Nate
sangin nate a bawlpa lian zaw hi; na bawl mi khat in a bawl na tungah ukna nei
hi; bang hang hiam cihleh a bawl nate sangin amah lian zaw hi. Picasso limte
sangin Picasso lian zaw hi. Vankuumpi a piangsak Pasian in vankuumpi sangin a
lian zaw tham hi. Hih thu siksanin hih thu ngaihsun in: “A kipat cil-in Thu na
om a, tua Thu, Pasian tawh na omkhawm a, tua Thu, Pasian ahi hi. Tua hi a, a kipat cil a kipanin Thu le Pasian
na omkhawm hi. Pasian in Thu tawh na khempeuh piangsak a, a kipiangsak na
khempeuh, Thu tawh loin a kipiangsak khat beek om lo hi” (John 1:1–3). Na khempeuh a bawl, a piangsak Pasian, aksi 200,000,000,000,000,000,000,000
leh na khempeuh a piangsak Pasian in bang dinmun tawh a hong nungta hiam? Amah
in naungekin hong suak hi, mawhna nei lo-in hong nungta hi; tua ciangin
singlamteh tungah thahna a hong thuak hi. I mawhnate amah in pua-in tawntung
nunna a hong kamciam hi.
I ngaihsun ding hih thu lianpi in:
Singlamteh tungah Khrih hong sihin Jesuh sungah hehpihna a hong kipia hi.
Pasian in eite tung pan bang hong ngenkik hiam? Hih thute khempeuh banah gen
ding thu khat bek om hi. Mihing hong kipiansakna a thu bulpi pen in:
Pasian zahtakna le a thupiakte manna
ahi hi.” (Thuhilhsia 12:13).
Kikup Ding Dotnate:
1.
Monday
ni-a a tawpna pen a dotna enkik in. Bangci bangin Pasian thukham sawmte a
nuntakpihte in thukham tawh diktansakna ngah ding hanciamna tawh kipelh thei
ding uh hiam? Koi bangin lunghiang lo takin thumanna in thukham tawh
diktansakna ngah ding hanciamna tawh kibang lo ahihna kimu thei hiam? Koi
bangin hih thu nihte kibat lohna i theithei ding hiam?
2.
Thukham
Sawmte palsatna hangin gimna lianpi thuak na theihkhak a om hiam? Koi bangin
hih thu in thukham in Pasian hong itna kilangsak ahihna na mu thei hiam?
3. Bang hangin singlamteh in eima hanciamna tawh vantung tun
ding hanciamna in a mawkna hi, ci-in hong lak hiam?