LESSON 5
October
23–29
NA
KONGKHAKAH KHUALMITE THE STRANGER IN YOUR GATES
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Mark 12:29–31, Thkna. 10:1–19, Ps.
146:5–10, Matt. 7:12, Thkna. 27:19, James 1:27–2:11.
KAMNGAH: “Therefore love the stranger, for you
were strangers in the land of Egypt’ ” (Deuteronomy 10:19, NKJV).
Nung
kaal sung a i pulaaksa bangin laithei mi khat in Jesuh tungah “ Thukham
khempeuh lakah a masam pen thukham in bang thukham hiam, ci-in a dot takteh
(Mark 12:28) Jesuh in “Na Topa Pasian
pen na lungsim khempeuh, na nuntakna khempeuh leh na thahatna khempeuh na it
in. Hih in a masa pen thukham hi,” ci-in a dawng hi. (Mark 12:30).
Ahizongin laithei pa in a dot loh a nihna thukham (Mark 12:31), Jesuh in a genbeh hi. Amasa thukham mah bangin “Nang leh nang na ki-it bangin na vengte na it ding hi. Hih thukhamte sangin a lian zaw thukham om lo hi” ci-in gen hi. (Mark 12:31).
Hih
thukhamte sangin a lian zaw thukham om lo takpi hiam? Jesuh in Pasian itna
thukham leh vengte itna thukham pen thukham khatin koih hi. Hih thukham in a
lian pen thukham hi, ci hi.
Jesuh
in Jewte zak ngei loh thu thak a gen hi lo hi.
Itna sang pen tawh Amah it ding a gen hi bek hi. Pasian i it bangin i
vengte leh midangte it ding thukham in Thuhilhkikna sung siksanin a gen ahi hi.
SUNDAY October 24
Na Lungtang Satakte At Un
Thuhilhkikna
10 in Thuhilhkikna 9 sung a thute tawh kizomtoto hi-in Pasian in Israelte tawh
a bawl thuciam kipulaakkikna – thuciam thaksuahsakna hi. Horeb ah siatna lianpi
semkha-in milim biakna tawh kidim uh hita leh Topa in amaute beimangsak lo hi.
Thkna.
10:1–11 sim in. Bang thupiang om a, Pasian in
a mite mawhna maisakin a pu a pate
tawh a thuciamna pulaakkik hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Moses
in Thukham Sawm suangpek suzaan hi (Thkna. 9:17) tua in thuciam palsatna
limcing hi (Thkna. 32:19). “Amaute mawhna a muhdahna a lahkhiatna-in Moses in a
tawi thukham suangpek nihte lei-ah a denna hi. Amaute in thukham suangpek kitamzan amu uh hi. Tua in amaute in Pasian
tawh a thuciam palsat ahih manun Pasian in amaute tawh a thuciam a sutat hi.” Ellen
G. White, Patriarchs and Prophets, p. 320.
Tua
hi-in Pasian in Moses tungah suangpek thak khat la dingin a sawl hi. A masa
suangpek mah bangin tua suangpek thak tungah thukhamte gelhkik dingin a sawl
hi. Amaute in mawhna lianpi sem uh hi taleh Pasian in amaute nusia lo hi;
amaute mawhna a maisak hi.
Thkna.
10:14–16. Pasian in amaute tungah bang gen hiam? Tua limciinna kammalte a
khiatna in bang hi ding hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Limciinna
kammalte – vundawn leh ngawng tawh thuhilhna om hi. Bang bang hi taleh a hong
hilhnop thu kitelpah hi. Vunatna in
thuciamna limcing hi; ahi zongin tua in pualam limciinna hi. Pasian in lungtang
vunatna deih hi. Cihnopna-ah Pasian in amaute utna lungsim, itna lungsim,
deihna lungsim a deih hi. Ngawngkhauh cih thu in Topa thupiak zuihnoplohna
limcing hi; sawlman lohna limcing hi. Koikoi-ah hi taleh cihtak lohna nusia-in
lungsim khempeuh leh nuntakna khempeuh tawh Topa beel ding a, lungsim nih tawh
Topa nung kizui thei lo hi, cihna hi.
Topa
in na mawhna ahong maisakna thu ngaihsun in. Ama hong hehpihna hong hilh hi lo
hiam?
MONDAY October
25
Khual Mite It Un
Thuhilhna
tuamtuamte khit ciangin Moses in “A sang penpen vantungte in Topa neihsa hi;
leitung leh a sung om khempeuh ama aa hi” ci-in a pulaak hi (Thkna. 10:14).
Topa vangliatna in bangzahin lian hi, cih kilang hi. Lai Siangtho in “Leitung
leh a tung om na khempeuh, leitang leh a sung a om khempeuh in Topa aa hi,” ci
hi (Late 24:1).
Thkna.
10:17–19 sim in. Moses in Topa thu a
dang bang pulaak thu neihbeh hiam? A thupi in tua thu pulaakna panin Pasian in
a mite tungah bang thupiak nei hiam
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Yahweh
in vantung leh leitung a uk hi bek lo-in, Ama in pasiante Pasian, topate Topa
hi (Thkna. 10:17). Hih bangin i pulaak
manin amaute kimah pasian tuamtuamte, pagan pasiante om hi, cihna hi lo
hi. Pasian simloh kuamah dang om lo hi,
cih pulaakna kammalin a kizang hi zaw hi (Keimah in Amah ka hi a, Keimah simloh
Pasian dang a om kei hi- Thkna. 32: 39), cih thu in vangliatna nei khempeuh
tung hi taleh vantung leh leitungah hi taleh Amah in na khempeuh a uk Pasian
hi; Amah simlo Pasian dang om lo hi hi.
Tua
banah Amah in a vanglian Pasian hi; thahatna khempeuh nei-in a lamdang Pasian
hi. Amah in a man lo-in nasem lo hi;
golhguk ne lo hi; kuamah deidan nei lo hi.”
Hih thute in a lian zaw thu khat hong hilh hi: Yahweh in na Pasian hi;
nangmah in Ama mi na hi hi; Amah thu na man ding kisam hi, cihna hi.
Hih
munah pasiante leh Pasian kilamdanna kimu thei hi. Yahweh in pasiante Pasian
hi; topate Topa hi; piansak na khempeuh Vanglian Ukpa hi; piansak na khempeuh a
kemcingpa hi (Kol. 1:16, 17), ahi zongin Amah in pa nei lote, meigongte,
khualmite a hehpih hi; amaute kitangsapnate a pia hi. Kawlgit no khat lei-ah
kia-in si a thei Pasian in nawlkhin pampaih thuak mite (Matt. 10:29) thuakna
thei lo-in a om kei hi. Cihnopna-ah Topa in note in keima teeltuam, note in mi
tuam phadiak, note kong it bangin note lakah om cimawhte, tasam mite zong ka it
hi, ci-in hilh hi. Keimah in amaute ka it bangin note in zong amaute na it ding
uh hi, ci-in thupia hi. Hih in thuciam tawh kipawl amaute masuan a thupi
thuciam mah hi, ci hi.
Late
146:5–10 sim in. Pasian gen thu bang pulaak
a, tuhun Khristiante adingin bang khiatna pulaak hiam?
TUESDAY October 26
Egypt gamah Khualmi Hi Ngei Na Hih
manun
“Egypt
gamah khualmite hi ngei na hih manun note in khualmite na it ding uh hi”
(Thkna. 10:19). Nidang Israelte tungah
bang thu kipia hiam? Eite zong bang hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________
Tua-ma
kum zalom tampi hunlai-in Topa in Abram tungah: “Na suanlekhakte in amaute gam
ahi lo namdangte gamah khualmi-in om ding uh hi; amaute in namdangte nasem ding
uh a, kum zali sung sila-in tua gamah a om ding uh hi” (Pian.15:13; 17:8, Sawl.
13:17). Paikhiatna sung amasa lamah hih a lamdang hotkhiatna thu kigelh a (Pai.
15:13); Egypt panin suahtakna in mailam huna hotkhiatna (Pai. 14:13) Jesuh
Khrih sung a kingah hotkhiatna a limcingkhol hi. Hih in Topa in amaute in a
dinmun uh kiphawk a, namdangte lakah khualmi-in a om hunte a phawk dingun deih
hi.
Lamkhat
panin namdangte nawlkhinna thuakin a om hunte phawkin, sila, nenniam thuakin a
om hunte a phawkna uh in tua bangin om mite hehpih theihna lungsim nei thei
ding uh hi, cih deihna hi; khua sung tual sungah zawhthawh simmawhna a thuak
mite hehpih ding uh hi. Israel in teltuam minam – Pasian sapna ngahin siampi
kumpi nam hi mah taleh (Pai. 19:6), amaute leh khualmite kikaalah kilamdanna
tuamtuam om taleh a diakdiakin biakpiakna-ah kibatlohna om taleh, mi khat in a
pianpih suahtakna (human right) siksanin, Israel mite in zong thuman leh
thutakna a deih mah bangun khualmi, meigong leh tagahte tungah tua bangin
thuman leh thutak tawh a gamta ding uh hi.
Matthew
7:12 sim in. Israelte lakah teengin a thaneem mite tungah amaute gamtatzia ding
Matt. 7:12 koi bangin hilh hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Hih
bangin Israelte tungah thudam takin taihilhna a hang in tua hunlai mi kimkhat
in ganhingte dinmun sangin nenniamna, nawlkhinna thuak uh hi, cih kimu hi.
Ahizongin Israelte in tua bangin mite tungah bawl lo ding uh a, amaute in
minamte tungah khuavak hi ding uh hi. Hi mah hi amaute in Pasian bia mite
ahihna, Pasian a bia-ziate leh Pasian piak biakpiakna thukhunte hangin amaute
in namdangte tawh a kibang ding uh hi lo hi.
Tua hi-in mi bang lote tungah amaute bawlzia in namdangte lakah Pasian
sangin a lian zaw om lo ahihna, amaute upna, amaute nunna in khiatna nei ahihna
leh leitung mite mai-ah Pasian mi ahihna uh a kilangsak hi ding uh hi.
WEDNESDAY October 27
A Manin Thukhen un
Thu-um
mi ihih mah bangin eite in Pasian zia le tong a kilangsak dingin sapna ngah
mite ihi hi. Paul in “Taneute aw, note
in Khrih’ pianzia bang na neih dong uh, naupaii nupi in ta a suah ding a gimpih
bangin note ka hong lunggimpih ding hi” (Gal. 4:19). A tawpna-ah eite khempeuh
in Pasian lim leh meel suunin a hong kipiangsak ahi hi (Pian. 1:27), a
nungciangin mawhna in Pasian lim leh meel a siasak hi. I gensa bangin Moses in
Pasian vangliatna leh a thupina a pulaakna-ah Pasian in golhguk la lo hi, ci-in
a pulaakna a hang in, Pasian in a zawngkhalte, nawlkhin thuakte hehpih hi, cih
a hong hilhnopna ahi hi. Tua hi-in eite in zong tua bang mite hehpih ding kisam
hi.
A
nuai-a Lai Siangtho munte sim in. A kibang bang thu pulaak ciat uh hiam?
Thkna.1:16_________________________________________________________
Thkna.16:19________________________________________________________
Thkna.
24:17_________________________________________________
Thkna.
27:19______________________________________________
A
zawngkhalte, mi gentheite leh nawlkhin thuakte in sum leh paai neite, huzaap
lianpipi a neite leh mi tawh kizopna hau mite bangin thukhen zumte ah thutanna
a ngah kei uh hi. Bangbang gamah na teeng a, bangbang ngei-na sung pan na
khangkhia ahi a, koikoi-ah hi taleh thukhen zumte-ah mizawngte, a zawngkhalte
leh a kinawlkhinte in a manin thukhenna a ngah kei uh hi.
Tua
hangin Topa in tua bang mite hehpih a thutanna tawh nasem dingin hong hilh hi.
Mun khempeuh, Israel mite - Pasian mite lakah thuman lohna kimu hi. Leitung
mite mai-ah Pasian aitangin a nungta ding mite lakah midangte simmawhna leh
thuman lohna kimu hi. Tuhun kampau-in pulaak hi lehang kuamah in thukham tungah
om lo hi; thukham in thumanna nasem hi, ci-in Topa in hong hilh hi.
Ahi
zongin hih thupiak in thuneihna sangin lian zaw hi. “ Topa note Pasian in a
siantho bangin note in zong na siangtho ding uh hi (Siam. 19:2). Hi mah hi,
amaute in a man Pasian thei uh hi; amaute in a man Pasian biakzia ding thei uh
hi; amaute in mantakin citpiakna nei uh hi. Hihte in thupi mah hi. Ahi zongin a
tawpna-ah amaute lakah mizawngte tungah tatsia le-uh tua biakpiaknate in bang
khiatna nei ding hiam? Israelte in amaute lakah om mizawngte leh kitangsam mite
a nengniamnate uh Topa in langpan tawntung hi. Bangci bangin a siangtho nunzia
leh mibawlsiatna in tonkhawm thei ding hiam? in siangtho-in midangte How can
you be “holy” and mistreat others at the same time? Tua bangin tonkhawm thei lo
hi; a siangtho nuntakna nei dingin upna thu-ah kip takin om ding kisam hi.
Amos
2:6; 4:1; 5:11; Isaiah 3:14, 15; 10:1, 2 leh Jeremiah 2:34 sim in. Nidang
Israelte tungah Topa vauhilhna hong kilangkik hiam? Tu-in tua kammalte in bang
hong gen hiam?
THURSDAY October 28
Pasian mai-ah A Siangtho Biakna
Thkna.
24:10–15 sim in. Nuaisiahte tawh kizopzia ding bang thu guipi hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Topa
in mihing manphatna pulaakkik hi. Hi mah hi, mi khat in na tungah piak ding
khat leiba ahih a, na van hong kawm hong
piakkik ding om ahihleh, tua mi simmawh lo-in
a mihing hihna na zahtak kul hi. Tua bang mi tungah gitloh gamta kei
inla, ngongtatkha kei in. Tua hi-in lungduai takin ama hong piak hun ngak in.
Thkna. 24:12, 13 mizawng khat in a leibat hong loh zawh mateng a puanza a hong
kepsak leh, zan a lup ciangin a zanpuan a zat ding na phal ding hi. Na inn
sunga nasem mi khat peuh ahi a, mi zawng khat ahi zongin simmawhkhak ding baih
hi. Tua bang mite nengniam kei in; bang
hang hiam cihleh tua bangin simmawhna in Pasian mai-ah mawhna lian hi; Topa
dahsak hi. Siatna, milim biakna, mawhna tawh kidim mite mai-ah Israelte in Topa
adingin teci hi ding leh a siangtho minam hi ding uh hi. Amaute in a zawngkhal
mite leh nawlkhinna a thuak mite a hehpih ding uh hi.Tua hi keileh amaute teci
panna in muibun zo lo ding hi.
James 1:27–2:11 sim in. James in Thuhilhkikna
Bu sunga Topa in a mite tungah a gen thute pulaakkik hi lo hiam? Mizawngte
tungah tatsiatna leh Thukham Sawm kizopna in bang thupina nei hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Thukham
Sawmte in mihaute in mizawngte tungah a gamtatzia ding uh kammalin kigelh lo hi
mah taleh, upna ka nei ci-in Thukham Sawm a nuntakpih mi khat in mizawngte
tungah ngongtatna, dongtuakte tungah tatsia hileh a thu upna leh thu zuihna in
a mawkna suak ding hi. Nang na ki-it bangin na vengte zong na it ding hi cih
thupiak in a lian penpen Pasian thukham hong hilh hi; James thupuak ‘tulai
thuman ahih mah bangin tudongin tulai thuman hi; Moses in Israel tungah Canaan
gam a lutma gamgi-ah a pulaak tulai thuman in hih thu mah hi.
Bang
hangin ei Seventh-day Adventist khat in thukham thupi-sak phadiak i hiam? James leh Thuhilhkikna sunga thute pulaak
phapha i hiam? James siksanin thukham zuihna in mizawngte leh lawpsamte
huhnopna lungsim a hong guan hiam?
FRIDAY October 29
Ngaihsutbeh Ding: David leh Solomon hun
sungin Israel gam in nopsakna leh hun hoih tawh kidim uh hi napi, mizawngte,
cimawhte leh nawlkhin thuakte nengniam veve hi, cih thu lamdang hi. “Note in
mizawngte tuancilin, a an neihteng khempeuh uh laksak na hih manun, suangseek
inn na lam hangun tua suang inn sungah na tengkha kei ding uh a, leenggui lo
hoih na neih hangun a leenggahzu na dawnkha kei ding uh hi. Bang hang hiam cih
leh na khialhna tampite uh le na mawhna tampite uh a vekin ka thei khin hi. Thuman
mite gimsakin, sumgolh na la uh a, thukhenna zumah mizawngte’ thu a manin na
khen kei uh hi.”
“Topa
pen upate le ama mite’ uliante tawh thukhen dingin kipan a, “Leenggui lo a
netumte, note na hi uh a, mizawngte’ na a kisutte note’ inn sungah om hi” (Isa.
3:14).
Kikup Ding Dotnate:
1. Israelte in Egypt
gamah ‘khualmi-in” a omna uh a phawkkik ding uh kisam hi. Tua hileh Israel
sunga khualmite leh nawlkhin thuakte hehpih thei ding uh hi. Koi bangin hih thu in lungdamna thu – Jesuh
sisan tawh mawhna sung pan suahtakna in kizopna nei hiam? Bang hangin Jesuh in eite ading a nasepnate
hangin midangte, a diakdiakin cimawh mite tawh i kizopzia hong huzaap diing
hiam?
2. Pasian biakpiak ni ding mahin Amah bia-in, sihna thu,
hell thu, sapi ciaptehna thu cihte theihtelna in thupi hi. Ahi zongin midangte
tungah tatsia-in, ngongtatin, a zawngkhalte nenniamna, thuman lo-in nasepna
cihte awlmawh lo-in om ding i hiam? Thuman theihna nei ding bekin Pasian in
hong lamen ahi hiam? Bang hangin tua bang bekin ngaihsutna in lauhuai hiam?
3. Thu upna in mihing
suahtakna (human rights) thu-ah bang panmun nei hiam?