LESSON 12 December 11–17
THUKHUN THAK SUNG THUHILHKIKNA GEN THUTE
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Matt. 4:1–11, Thkna.. 8:3, Sawl.10:34,
Gal. 3:1–14, Sawl. 7:37, Heb. 10:28–31.
KAMNGAH: “Ahi zongin Jesuh in, “Lai Siangtho
sungah,‘Anlum bek tawh mite nungta lo a, Pasian genkhiat thute tawh nungta zaw
hi,’ ci-in kigelh hi lo ahi hiam?” ci-in a dawng hi. (Matthew 4:4).
Thukhun
Thak in Thukhun Lui sunga thute, limciinnate, genkholhnate, tangthute a gensawn
hi; hih in Thukhun Lui in thuman hi, cih hong hilh hi. Thukhun Lui sung pan
Thukhun Thak in Thukhun Lui sung a thute a gensawnte lakah Thuhilhkikna, leh
Late, Isaiah cihte lim gen phadiak uh hi. Matthew, Mark, Luke – Sawltakte,
John, Romans, Galatians, 1 leh 2 Korinthians,
Hebrews, 1 leh 2 Timothy le Titus (pastoral epistles) leh Mangmuhna cihte in
Thuhilhkikna sunga thute pulaak kikkik uh hi.Tua thute kimkhat i en ding a tua
thute pulaak tulai thuman thute in tu kaal sung thusinna hi ding hi.
SUNDAY December 12
“Lai Siangtho sungah kigelh hi”
Matt.
4:1–11. Koi bangin Jesuh in gamlakah Satan zia-etna dawngkik hiam? Ama dawnkikna
panin i nuntakpih ding bang thu om hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Jesuh
in Satan sel lo hi; thusel thu kituh cihte zang lo hi. Jesuh in Satan a do-na ah Lai Siangtho in
bang gen hiam, ci-in dawngkik hi. Bang hang hiam cihleh Lai Siangtho in Pasian Kammal
hi; Lai Siangtho in a nungta, vangliatna tawh kidimin langnih hiam namsau tawh
kibang hi (Heb. 4:12). Jesuh in Satan zia-etna khat ciat a do-na ah
Thuhilhkikna siksanin a do hi. A lamdang veve khatah Jesuh in Satan zia-etna a
thuakna mun in gamlak hi-in, Satan a dokikna-in a zat kammalte in Israel mite
in sehnel gamlakah a om lai-un kipia kammalte hi.
Amasa zia-etna a thuakna-ah Jesuh in Thkna. 8:3 siksan hi.
Moses in nidang Israelte tungah a beisa hun a sehnel gam sung a khualzinna
sungah Topa in amaute tungah manna a piakte leh amaute a makaihna khempeuh a
pulaakkik hi. Tua thute khempeuh in amaute kipuahphat nading leh Topa in a
thuman thute a hilhna ahi hi. Topa in amaute a hilh thute lakah a kihel khat in
“Mihing in an leh tui bek tawh nungta ahi kei hi; ahi zongin Pasian kam panin a
pusuak thu tawh a nungta hi, ci hi.” Pasian in nuntak nading taksa an hong pia
hi; ahi zongin Amah in tawntung nuntakna an zong a hong pia hi. Nuntakna an ne
lo-in taksa an bek tawh kinungta lo hi. Jesu in nunna an leh Satan a taihilhna
leh Satan uplohnate a do nadingin Thuhilhkikna siksanin a hilh hi.
Anihna
zia-etna ah Jesuh in Thkna. 6: 16 siksan
hi. Thkna. 6:16 – Moses pulaak thu in Israelte in Massah mun a tun uhteh Topa a
langpanna (ze-etna) thu hi (Pai. 17:1–7), “Massah munah Topa na Pasian na ze-et
bangun Topa na Pasian ze-et dingin na hanciam kei ding uh hi. “Ze-et’ cih kammal
in ‘sittel’ ‘hihteitei’ cihna zong hi. Topa in amaute tungah Ama vangliatna leh
amaute a panpih nopna pulaak kikkik hi; ahi zongin amaute in hamsatna a thuah
uh “Topa in eite hong ompih lo hiam? ci uh hi (Pai. 17:7). Israelte tungah
kipia thute mah siksanin Jesuh in Pasian Kammal tawh Satan a taihilh hi.
A
thumna ze-etna in Khrih in Satan mai-ah kunin bia dingin Satan in ze-et hi. Hih
bang lungsim in Satan lungsim kilatkhiatna hi. Satan in amah leh amah kua hi
taktak cih kitel lo hi. Jesuh in Satan tawh kinial lo-in a taihilh zaw hi; hih
munah zong Jesuh in Pasian Kammal – Thuhilhkikna siksan hi. Topa in a mite a
vauhilhkholhna-ah amaute in namdangte pasian tuamtuamte biakpih lo-in, Topa
amaute Pasian bek mah bia ding leh Ama na bek sem dingin a hilh hi (Thkna. 6:13);
Amah bek mah biak ding hi.
Koi
bangin Pasian Kammal tungtawnin i nuntakna Jesuh nunzia kilangsak thei ding a,
Amah bangin Satan ze-etna zozo ding i hiam?
MONDAY December 13
Maitang En
Thkna.
10 sungah Moses in Israelte a beisa thute pulaakkikin, Topa tungah cihtak ding
a hilh phapha hi. Tua bangin thuhilhna-ah a dang thute zong a hilh hi.
Thkna.10:17–19
sim in. Israelte tungah a thupi bang thu kigen hiam? Bang hangin tuhun Pasian
pawlpi adingin zong a hong hilh thu hi, ci thei i hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
“Deidan
nei lo ding” cih thu in Hebrew kammal zatdan khat “maitang en” cih panin kizang
hi. Hih kammal in thukhenzum tawh kisai kammal hi phadiak hi. Thukhenpa ahih
keileh kumpipa in thukhenzum a kitun mite mitang en a, khua sung ulian, mi
thupi hiam cih en masa phot uh a, tua tungtawnin thukhen uh hi. Thuhilhkikna
sungah tua bangin Topa in kuama maitang ettuam nei lo-in a man bangin thukhen
hi, cih a hilh hi. Topa in a thukhenna-ah mi lian leh mi neu cih kuama maitang
en lo-in a manin thu a khen hi. Hih thu bangin thuman gamtatna Jesuh nunzia in
pulaakkik hi; Amah in nawlkhin thuakte tungah zong a diktat hi.
Sawl.
10:34, Romans 2:11, Galatians 2:6, Ephesians 6:9, Kolossians 3:25, leh 1 Peter
1:17 sim in. Koi bangin hihte in Thkna. 10:17 pulaakkik uh hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Amaute
dinmun in kibang lo hi mah taleh Paul in sila nei to khempeuh tungah a pulaak
thu in silate tungah a bawlzia ding ahilhna-ah hehpihna nei-a thuman tawh
kizopna nei dingin a hilh hi. Roman sungah Paul in hotkhiatna thu leh
mawhpaihna thu a genna-ah Jew leh Gentile kilamdanna om lo ahihna pulaak hi.
Paul in tua bangin a thuhilhna-ah Thuhilhkikna siksanin thuhilh a, Pasian in
kuama maitang en lo hi, ci hi. Pasian in pasiante Pasian ahihleh, topate Topa
ahihleh Amah in a lian mahmah Pasian, na khempeuh a sem thei, a lamdang Topa in
kuama maitang en lo-in a manin thukhen ahihleh eite in zong kuama maitang en
lo-in a manin thukhen ding ihi hi.
Paul
in a diakdiakin Rome sungah hotkhiatna thu a pulaakna-ah lungdamna thu hong
kilatna i mu thei hi; bangbang dinmun tawh i om hangin mi khempeuh in
hotkhiatna mai-ah kikim khinin, hotkhiatna a kisam veve ihi hi. Mihing khempeuh
in mawhna sung pukin Pasian hotkhiat hehpihna kisam lo kuamah aom kei hi. A
lungdamhuai thu in bang mi bang mi hi taleng mi khempeuh in Jesuh Khrih sungah
hotkhiat ngah thei dingin a hong kipia hi.
Bangzah
vei mi maitang enin na nasem hiam? Banghangin singlamteh in tua bangin maitang
en a nasepna in mawhna tawh kidim hi, ci-in hong lak hiam?
TUESDAY December 14
Sing tungah kikhai mi in hamsiatna
thuak
Gal.
3:1–14 sim in. Paul in tuhun adingin zong bang thu hong hilh hiam? Koi bangin
Paul in Thkna. 27:26; 21:22, 23 zangin hong hilh hiam? __________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Khriatian
tampi in Gal. 3: 1-14 siksanin thukham – Thukham Sawm kisam nawn lo hi, ci uh
hi. Tua bangin a gen uh ciangin a taktakin thukham khempeuh kisam lo hi, a
cihnopna uh hi lo-in thukham li-na, Sabbath tawlngakna a nialnop man uh hi zaw
hi. Thukham li-na zuihna tawh thukham tawh dikna ngah ding hanciamna hi, ci-in
ngaihsun uh hi.
Ahizongin
Paul in tua bangin gen lo hi. Sabbath thukham palsat a, bei hi, ci lo hi; tua bangin a pulaak dingin
siksan ding zong om lo hi. A thu bulpi in Gal. 3:10, hih mun in “thukham zuihna
tungah a kinga mi khempeuh in hamsiatna nuai-ah a om uh hi,” ci-in tua khit
ciangin Thkna. 27:26 siksanin thu a hilh hi. Paul gennop thu bulpi in thukham zuihna hi
lo-in thukham tungah kingakna a nial hi zaw hi. Thukham nuntakpih ding hamsa
hi; ahi zongin a kinuntakpih thei lo hi lo hi.
Paul
gennop a bulpi in eite in thukham zuihna tawh hotkhiatna a ngah ihi kei hi;
eite tang dingin Khrih hong sihna hangin upna tawh hotkhiatna ngah ihi hi.
Singlamteh tunga Khrih hong sihna a pulaak phapha hi zaw hi. Hih thu i theihtel
nadingin a hong hilhna-ah Paul in Thuhilhkikna 21:23 a pulaakkik hi zaw hi. Jesuh bangin Paul in zong “ Lai Siangtho
sungah kigelh hi,” ci-in “Thukhun Lui thuneihna a pulaak phapha hi. Hih
thupiang in midangte in tua bangin a gamtat khialh khak nawn loh nadingun
vauhilhna hong suak hi. Paul in Khrih
sihna in eite sih ding tangin sihna hi, ci-in Paul in hilh hi. Khrih in eite
adingin hamsiatna hong suak hi; Amah in thukham hamsiatna a hong thuak hi; tua
in sihna; hih sih in mihing khempeuh in a thuah ding sihna hi. Bang hang hiam
cihleh mi khempeuh in thukham palsat hi. Ahi zongin lungdamna thu in hotkhiatna
thu hi; “eite in Kha Siangtho kamciam upna tawh i ngah nadingin, eite thuak
ding hamsiatna khempeuh Amah in singkhuam tungah a hong thuak khin hi” (Gal.
3:14).
Ellen
G. White in hih bangin gelh hi: “Thukham hamsiatna panin mihing a honkhia-in,
Vantung tawh hong kilemkiksak thei ding Khrih simloh kuamah a om kei hi. Khrih
in mawhna hangin zumhuai-na, siatna khempeuh pua dingin amah mah a kisuan hi; A
siangtho Pasian in mawhna deih hethet lo hi; mawhna in Pa leh Tapa kikhensak
ding hi.” Ellen G. White, Patriarch and Prophets, p. 63.
Na
khialhna tungtawnin thukhenna na thuak leh a man thukhenna hi Ahi zongin Khrih
in nangma mawhna thaman a hong thuak khin ahih manin nang na thuakkha nawn kei
ding hi. Koi bangin Ama hong kipiakna na thuk ding hiam?
WEDNESDAY December 15
Nangmah tawh a kibang Kamsang Khat
Israelte
in amaute kimlepaam a namdangte pasian a biakpih khak loh nadingun Topa in
amaute a vauhilh kikkik hi. Amau biakna vazuihpih lo ding banah namdangte
tungah teci hi zaw ding uh hi (Thkna. 4:6–8).
Ahi zongin amaute in tua bangin nungta lo uh hi. Thkna.18:9–14 in Moses
in Pasian mai-ah a kihhuai amaute gamtatnate hilh phapha hi, cih kimu hi
(Thkna. 18:12). Tua bang dinmun panin
amaute in Topa na Pasian mai-ah paubang lo-in na om ding uh hi, ci-in hilh hi (Thkna.
18:13).
Thkna.
18:15–19 sim in. Moses in amaute tungah bang gen hiam? Sawl. 3:22; 7:37 tawh
enkak in. Koi bangin Peter leh Stephen in Thkna.18:18 pulaak uh hiam?
________________________________________________________________
___________________________________________________________
Sinai-ah
kipia thuciam tawh kisai, Moses in Israelte tungah Pasian thukhamte a pulaak
hi. Amah in Pasian leh mipite kikaalah palaai-in om hi (Pai. 20:18–21), Tua
khit ciangin Moses in amaute tungah kamciam nih vei a pulaak hi (Thkna. 18:15,
18); tua Topa kamciam in "Moses tawh a kibang kamsang khat ka
khangkhia-sak ding hi. Hih kamsangpa in Moses tawh kibangin, mite leh Topa
kikaalah palaai ahi ding hi.
Kum
zalom tampi khit ciangin Peter leh Stephen in Jesuh palaai sepna a pulaak uh
hi. Peter thuhilhna-ah Jesuh in Ama kamsang siangthote genkhol a tangtunna hi,
ci-in a hilh uh hi (Sawl. 3:21); tua hi-in biakna makaite in Amah thuman ding
kisam hi; Ama gen bang a zuih ding kisam hi. Jewte theihsa thu siksanin Peter
in Jesuh thu a hilh hi. Amaute in a mawhna khempeuh uh kisik a, Jesuh tungah a
tatna khempeuh uh kisik dingin a hilh hi (Sawl. 3:19).
Tua
zomah Sawl. 7:37, Peter nasepna mun tawh kibang kei taleh Stephen in Jesuh thu
a hilhna-a Thuciam Lui kamciamte a tangtunna Jesuh hi, ci-in a hilh hi. Moses
in Jew mite makaihin ama nasep in Jesuh limcingkhol hi, ci-in hilh hi. Peter
mah bangin Stephen in zong Jesuh in genkholhna a tangtunna hi; Ama thu na ngaih
ding uh kisam hi, ci hi. Stephen in Moses leh Pasian gensia hi, ci-in
mawhpaihna a thuak laitakin, (Sawl. 6:11), Stephen in Jesuh in Messiah hi; Pasian
in Moses tungtawnin a genkholhna a tangtung hi, ci-in a dawngkik hi.
Koi
bangin Lai Siangtho buppi a thu bulpi in Jesuh hi, ci-in na thei hiam? Bang
hangin Lai Siangtho i theihtelna in Khrih siksan theihtelna ahih ding kisam
hiam?
THURSDAY December
16
A Lauhuai Thu
Hebrews
sunga kigelh thu khempeuh in Jesuh thu-um Jewte tungah hanthotna hi. Tua
hanthotna in: Topa tungah citak un.
Hih
cihtakna Pasian i itna panin ahong kipan ding ahi hi; singkhuam tungah Khrih
hong sihna in Pasian in Pasian ahihna, Ama zia le tong leh Ama hoihnate a hong
lak hi. Mihingte tungah mawhna sung pukna hangin a lauhuai gimnate kiphawksak
zelzel ding kisam hi. Jesuh in eite mawhna thaman a hong thuaknate sangnuam
lo-in om lehang, a tawpna-ah ei mahmah in mawhna thaman i thuak ding hi; kahna
leh hagawi-na mun i tung ding hi; tua ciangin tawntung kisiatna sungah a
mangthang ihi ding hi” (Matt. 22:13)
Heb.
10:28–31 sim in. Paul in bang gen a, koi bangin tua thute nuntakpih ding i
hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Jew
thu-um mite in Topa tungah a cihtak nadingun a hanthotna-ah Paul in
Thuhilhkikna mah siksanin a hanthawn hi, cih pen i ngaihsut khak loh thu hi.
Paul in Thkna. 17:6 in siksanin a thuhilhna-ah mi khat sih nadingah teci mi nih
kisam hi, ci hi.
Thuciam
Lui tungah cihtak lohna in sihna tun ahihleh, “Pasian’ Tapa a simmawh, mawhna a
hong maisak Pasian’ thuciamna sisan a thudon lo, Pasian’ hehpihna a hong puak
Kha Siangtho a hehsakte’ thuak ding bangzah takin lianzaw kan ding ahi hiam,
ci-in Paul in gen hi (Heb. 10:29). Cihnopna-ah amaute sangin nangmah in thuman
na theihna tam zaw a, nangma mawhna hangin Pasian Tapa hong sihna na thei hi;
tua hi-in hih thuman panin puk lecin amaute thuakna sangin a lian zaw gimna na
thuak ding hi.
Tua
bangin a gen khit ciangin Paul in Thkna. 32: 35 siksanin pulaak ahihna gen hi.
Khrih sungah amaute ngah ding thute leh amaute ading Khrih sepnate khempeuh a
pulaak khit ciangin, Topa in “thuhkikna in keima a hi;” A mite cihtaklohna leh
a mite lampialna thu a khen ding hi. A tawpna-ah a pu a pate un Thukhun Thak sung Jewte
muh thumante – singkhuam tungah a kicing
zaw-in Pasian hong itna kilangkhia a muhkhak loh uh hangin, Topa in amaute
tungah thu a khen hi. Tua hi-in Paul in amaute tungah kidawm un. Topa in a mite
thukhen hi, ci hi (Thkna. 32:36). Pasian
thukhenna-ah eite lamet khat bek i nei a, tua in bang hi ding hiam? (Rom. 8:1)
FRIDAY December 17
Ngaihsutbehna: Thukhun Lui sungah zong
Thukhun Lui sung mundang siksanin a pulaakna mun zong om hi (kamsangte in Moses
gelh – Piancil – Thuhilhkhikna sunga thute a pulaak kikkik uh hi). Thukhun Thak
in zong Thukhun Lui a pulaak kikkik hi. Tuate lak panin Late, Isaiah leh
Thuhilhkikna cihte pulaak zawdiak uh hi. Tua banah Thukhun Thak a gelhte in LXX
kici Septuagint (Hebrew Lai Siangtho Greek tawh kigelh Thukhun Lui, ) siksanin
a gelh uh zong om hi. Piancil panin Thuhilhkikna dong Torah ahih keileh
Pentateuch kici-in, BC kum zalom thum sungin a teikhia hi-in, tua lo Thukhun
Lui bu dangte pen BC kum zalom nih khitin kiteikhia hi.
Thuthun
Thak a gelhte in Thukhun Lui siksanin a gelhziate uh ngaihsun lehang Lai
Siangtho a khiatna genzia ding kimu thei hi.
Amasa penin i phawk ding thu in, tuhun Lai Siangtho thuthuk kante bang
hi lo-in, Thukhun Thak a gelhte in Thukhun Lui thuneihna, Pasian kammal taktak
hi, cih muanmawhna bangmah nei lo uh hi.
Adam leh Eve, Mawhna hong tunna, Tuiciin, Abraham thu cihte a kipan
Thukhun Lui sunga thute a piang takpi mah hi, cih um uh hi. Tuhun leitung pilna
in Lai Siangtho sung thute um taktak lo hi; tua bang ngaihsutna Seventh-day
Adventist sungah a om ding kilawm lo hi.
Kikup Ding Dotnate
1.
Seventh-day
Adventist-te tungah a hong kipia thuman khuavak a hong kipia khempeuh ngaihsun
lecin, tua thuman a thei mawk bek hi lo-in thuman theihna in masuan hong guan
a, bangci bangin i masuan thei ding a, tua thuman tungah cihtak ding hi lo
hiam?
2.
Thkna.18:9–14
sim in. “Topa mai-ah a kihhuai nate” cih tawh kisai-in, tuhunin bangte hi ding
a, koi bangin a kihhuai nate pelh ding i hiam?
3. Bang hangin
singkhuam tungah Khrih hong sihna in kuama maitang en lo-in thutanna tawh nasem
ding kisam hiam? Koi bangin maitang en a
nasem kha zel thei i hiam? Tua bangin deidan nei keng a ci mi khat amah le amah
kikhem hi ding hi. Bangci bangin singlamteh in ngaihsutna hoih lo khempeuh
hemkhia thei ding hiam?