LESSON 10
Nov 27–Dec 3
PHAWK INLA,
MANGNGILH KEI IN
Sabbath Nitak
Tu kaal sung sim ding: Pian. 9:8–17; Thkna. 4:32–39; Mang.
14:12; Thkna. 4:9, 23; 6:7; 8:7–18; Eph.
2:8–13.
KAMNGAH: “Topa na Pasian uh sehnel gamah phinin na hehsakna uh phawk unla, mangngilh kei un. Egypt gam panin na paikhiat ni uh a kipan hih lai na tun dongun Topa langpanin na lehdo uh hi” (Thuhilhkikna 9:7).
Lai
Siangtho buppi-ah kammal nihte kimu tawntung thei hi: phawk, mangngilh lo, cih
hi. Hih kammalte in mihing leh i ciapteh theihna tawh kisai a pulaak uh om hi. Hih
kammate in hihna, bawlna (verb) a pulaak kammal hi. A nihin kilehbulh hi; phawk cih ciangin mangngilh
lo cihna hi; mangngilh lo cih in phawk cihna hi.
Pasian
in a mite adingin a sep khempeuh amaute in a phawkkik dingun Pasian in a hilh
phapha hi; amaute tungah Ama hehpihna, Ama hoihnate a phawkden ding uh hi.
Thukhun Lui sungah kamsangte in a mipihte, Hebrew ite tungah Topa in amaute
adingin a nasepna a mangngilh loh nadingun a hilh tawntung uh hi. Tua banah a
thupi mahmah in amaute in Pasian sapna ngah mite ahihlam uh a mangngilh loh
ding banah Topa sapna dawngin Ama deihna bangin a kalsuan ding uh a phawk den
ding uh hi. “Topa nasepnate ka phawk den ding hi; hi mah hi, keimah in nidang
huna Nangma nasepna lamdangte ka phawk den ding hi. (Late 77:11).
Tuhunin
zong mimal in hi taleh mipi in hi taleh, Topa in eite adingin a sepnate a phawk
den ding hi lo i hiam? Pasian in eite adingin a sep nate mangngilh kha pahpah
hi lo i hiam?
Tukaal
sung i kikup ding thu in Thuhilhkikna hong hilh bangin i nuntakna-ah Pasian nasepnate phawk tawntung
a, mangngilh khak loh ding thupi ahihna i gen ding hi.
SUNDAY November 28
Sakhi-tuihup Phawk Tawntung
Lai
Siangtho sungah ‘phawk’ cih kammal a kigelh masakna mun in Piancil 9 sung hi.
Tuiciin khit ciangin Topa in tui tawh leitung hahsiang nawn lo ding ahihna
leitung tawh a thuciamna thu Noah tungah a pulaakna-ah, tua thuciam a kipna
limcing dingin sakhi-tuihup tawh a kilangsak hi.
Pian.
9:8–17. Koi bangin hih munah ‘phawk’ cih kammal kizangin eite adingin Pasian
nasepnate phawk nadingin bang hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
A
taktakin Pasian in Ama thuciam leh kamciam a phawk nadingin sakhi-tuihup kisam
lo hi. Amah in mihingte teltheih ding kammal zangin thugen hi. Sakhi-tuihup in
eite adingin a hong kilang ahih mah bangin, sakhi-tuihup i muh ciangin Pasian
in tui tawh leitung susia nawn lo ding a kamciam i phawk nading hi. Cihnopna-ah
Pasian in a bawl thuciam i phawk nadingin sakhi-tuihup in hong huh thei hi.
Pasian mite in sakhi-tuihup amuh uh ciangin amaute in mawhna hangin Pasian in
leitung a thukhenna bek tham lo-in Pasian in leitung a itna leh tuicin tawh
leitung susia nawn lo ding ahihna a phawk ding uh hi.
Tua
hi-in hih munah ‘phawk’ cih thu a thupina kimu thei hi: Pasian kamciamte
phawkna, Pasian vauhilhkholhna phawkna, leh leitungah Pasian nasepnate phawkna
hi.
Sakhi-tuihup
in tuhun adingin thupi zaw semsem hi. Bang hang hiam cihleh leitung mipil tampi
in leitungah tuiciin om ngei lo hi, ci-in leitung tuicin nial uh hi. Ellen G.
White gelhna-ah zong hih bangin kimu thei hi: Tuiciin tunma-in mite in tuiciin
tung dingin um thei lo uh hi. Pasian in nate a bawlna-ah amaute in a kikhel
ngei lo ding a kip tawntung dingin a kibawl ahi hi; a tawntunga kip dingin a
kibawl ahih manin Pasian vangliatna in zong a khel zo kei hi, ci uh hi.” Patriarchs
and Prophets, p. 97. Tua hi-in Tuicin tunma-in mihingte in piansak nate omzia
zui-in tuicin tung thei lo ding hi, ci uh hi; tuicin khit ciangin zong leitung
mite in piansak nate omzia siksanin tuicin om ngei lo hi, ci uh hi.6
Ahi
zongin Pasian in Ama sungah a hong hilh in tuicin in leitung hahsiang a, Tuicin
thu bek hi lo-in tuicin kamciam pia nawn lo ahihna sakhi-tuihup in limcing hi.
Tua hi-in eite in sakhi-tuihup in bang khiatna nei hi, cih i phawk ciangin eite
in khamuanna i nei thei hi; a hoih mahmah mel tuamtuam pua vanlaizang
sakhi-tuihup in Pasian Kammal muanhuai, thuman ahihna i phawk ding kisam hi.
Eite in Topa Kammal i muan nakleh bang hangin Ama hong gen thute zong muang
lo-in om ding i hiam?
Sakhi-tuihup
na muhkik ciangin Pasian kamciamte ngaihsun in. Koi bangin tua kamciamte muang
thei ding i hiam?
MONDAY November
29
A Beisa Thute
Thuhilhkikna
4 sungah Topa in Moses tungtawnin a mite tungah lamdang thuhilhna – amaute in
Pasian teeltuam mi hihna hamphat a ngahna thu pulaak hi. “Topa na Pasian un
Egypt gam sungah note a dingin na muhna uhah a bawlte khempeuh tawh a kibangin,
ze-etna, lim, nalamdang, gal, a vanglian le a thahatna le a lauhuai mahmah tawh
pasian dang khat peuhpeuh in ama mite a dingin minamdang khat sung pan minam
khat a va lak ding hanciam ngam ngei ahi hiam? (Thkna. 4:34). Cihnopna-ah
Pasian in note adingin na lianpipi sem hi bek tham lo-in, note in na phawk
theih nading a ol dingin bawl a, Ama na lianpi septe na mangngilh ngei peuhmah
kei ding uh hi.
Thkna.
4:32–39 sim in. Topa in amaute phawk ding bang thu a gen hiam? Bang hangin tua
thute a phawk ding uh thupi hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Moses
in a mipihte tungah piansak thu a kipan a beisa thupiangte a pulaak hi; amaute
adingin na khempeuh kibawl, kisem ahihna thu a dong hi. Amah in amaute tungah
thugen hi bek lo-in amaute mahmah in tua thute a kantel ding leh a theihloh
thute tungah dotna a nei dingin a sawl hi. Tua bangin Moses in mipite a
thudotna tungtawnin amau mahmah in Topa nasepnate a phawk ding deihna hi. Tua
hi-in a tawpna-ah Topa in a mite adingin na lianpipi a sepnate hangin Ama
tungah bangzahin lungdamhuai hi lo hiam, cih a phawk ding uh hi. Pasian nasepnate lakah Egypt gam panin
amaute suahtakna in a lamdang mahmah thupiang khat hi. Topa in Sinai-ah amaute
a hopih hi; Amah meilompi sung pan mipi in Ama kammal a za thei dingin hopih a,
Ama kammal in meikuang sung panin a hong pai hi.”
Thkna.
4:40 sim in. Tua ciangin a thukhupna-ah
Moses in Pasian nasepnate lak panin a mipihte phawk ding bang thu a gen hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Topa
in ngimna nei lo-in bangmah a sem kei hi. Amah in a mite a honkhia hi; Amah in
amaute tawh a bawl a thuciam a tangtungsak hi. Amaute in Egypt panin honkhia-in
Kamciam Gam a lutpih ding hi ta hi. Pasian in Ama sep ding khempeuh sem a tu-in
eite in i sep dingte a sem dingin Amah in hong sawl hi; tua in Ama thu mang
ding hi-in, a hamsa hi lo hi.
Koi
bangin Thuciam Thak hong hilh bangin Thuhilhkikna Bu in hotkhiatna thu hong
hiam? Jesuh in eite ading bang sem hiam?
Koi bangin ei adingin Ama sepnate hangin Ama tungah thukkik ding i hiam?
(Mang. 14:12.)
TUESDAY November
30
Na Mangngilh Loh nadingun Limtak
ciamteh un
Thkna.
4:9, 23 sim in. Topa in bang sem dingin amaute sawl hiam? Bang hangin minamte adingin tua thuhilhna in
thupi hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Thkna.
4: 9, 23 sungah sepna (verb) nih om hi. “Limtak ciamteh” “mangngilh” cih
kammalte kimu thei hi. Topa in Israelte tungah a gen thu in: na mangngilh
khakloh nadingun limtak ciamteh un. Tua in Topa in nang adingin a sepna khempeu
leh nang tawh a thuciam na mangngilh kei ding hi, cihna hi.
“Limtak
ciamteh” cih kammal in ‘smr’Thkna. 4:9sungah nang leh nang kikem in, ci-in
kigelh hi. Thukhun Lui buppi-ah hih kammal in “keem,’ ‘ vil,’ ‘sia lo dingin keem,’ ‘cinna’
ci-in kigelh hi. A lamdangna-ah hih kammal in mawhna omna-in a kizang kammal
khat hi; Topa in Adam tungah a piak huan a cing dingin a sawlna-ah hih kammal
kizang hi (Pian. 2:15)
Tu-in
Topa in a mite tungah thugen hi mah taleh mimal khat ciat in limtak kikepsiam
ding kisam hi; tua hi keileh Ama i mangngilh ding hi. Hih munah mangngilh cih
kammal in khanggui tampi a sawt khit ciangin phawkkik theih nawnlohna hi lo-in,
thuciam piak a masuan tungah cilgil lohna, kinlohna pulaak hi. Tua hi-in Topa
deih in amaute in kua hi-a, Pasian mai, a mipih Hebrew mite, khualmite leh
namdangte mai-ah a nunzia ding Topa hilh bangin a nungta ding uh hi.
Thkna.
4:9; 6:7; 11:19 sim in. Ahi zongin a nunglamah a tate uh leh khangsawnte tungah
bang hilh ding uh hiam? Amaute in a
mangngilh loh nadingin amaute bangci huh ding na hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Moses
in amaute phawk ding thute a gen khit ciangin, amaute in tua thute panin
lampial lo dingin a hilh hi. Amaute in hih thute khangsawnte tung leh
khangsawnsawnte tungah a hilhsawn ding uh hi. Khangsawnte in hih thute a za-in
a theih ding uh kisam bek tham lo-in amaute adingin Topa nasepnate a gen
kikkikna hangin a za mite in tua thute mangngilh lo-in a ciamteh thei ding uh
hi. Tua hi-in tua bangin Topa nasepnate mangngilh loh nading lampi tua thute gen kikkik sangin a hoih zaw bang a
om ding hiam?
Topa
tawh na nuntakkhopna mite tungah na pulaakna tungtawnin koi bangin midangte in
thei bek tham lo-in nang mahmah adingin manpha hiam? Topa hong makaihnate na
pulaakna tungtawnin Ama hong makaihna mangngilh lo dingin hong huh hiam?
WEDNESDAY December 1
Ne-in Gilvah
Hun
khatlai-in General Conference of Seventh-day Adventists ah kum 34 nasem pawlpi
makai khat leh a zi in vanlengtualah vanlakna munah a van uh la dingin a pai uh
leh amau van na om lo hi. A van a ngah kik nadingun tua mun mahah khukdini
thungen uh hi. Kum tawlkhat khit ciangin a khualzinna panun hih vanlengtual
vankoihna-ah van la dingin hong pai uh hi; hun khatlai mah bangin a van uh na
om lo leuleu hi. A pasal in a zi kiangah “ lunghimawh ken, insurance company in
hong piaksak inteh,” ci hi.
Hih
thupiang ngaihsun-kawmin Thkna. 8:7–18 sim in. Topa in a mite tungah bang
vauhilhkholhna gen hiam? Tua vauhilhna in tu-in nang leh kei adingin bang hong
hilh hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Amaute
in Topa tungah a cihtakna gah a at kik uh hi. Amaute in leitang hoih mahmah gam
a luah banah “ tua gam a piang an kham mahmah uh a, kitangsap bangmah a nei kei
uh hi.”(Thkna. 8:9) a gam uh in thupha tawh kidim hi; kham leh ngun, inn hoih
nono tawh a kidim uh hi. Cihnopna-ah van leh nate tawh kidimin nuamtakin a
nungta uh hi.
Tua
leh bang thuak uh hiam? Tua bangin nuamtakin a om theihna uh, tua bang nate a
pia, lawhcinna, daupai-na a pia Pasian a mangngilh uh hi (Thkna. 8:18).
Nuam
takin a om hithiat uh ciangin, amaute in a beisa hun a sehnel gam sung amaute a
makaih Topa leh Ama nasepnate a phawk nawn kei uh hi (Thkna. 1:19), amau leh
amau siam kisa, pha kisa uh a, amau hihtheihna hangin a nuamsa kisa uh hi. Hih
bang siatna sung a tunkhak ding uh Topa in vauhilhkhol tawntung hi. Ahi zongin
Topa hilhkholhna ngah ta leh, amaute in Topa mangngilh veve uh hi.
Tua
hi-in nuam takin a nuntak hun sung mahin Moses in a mipihte tungah a thuhilh in
Topa thupha piakna hang bekin amaute in
mi nuamsa hi-in, Topa piak nopsaknate hangin Amah a mangngilh khak loh ding uh
hilh tawntung hi. Kum zalom tampi khit ciangin leitung nate hauhna hong khemna
lauhuai-na thu, Jesuh mahmah in khaici vawhpa thugentehna tawh hong hilh hi
(Mark 4:19).
Bangzahin
sum leh paai, van leh nate tawh kidim mite hi mah taleng, leitung si le sa tawh
kidim mihing ihih manin leitung nate tawh nopsakna in gimna hong tunpih thei
hi. Hih in leitung hauhna panin a piang thei lauhuai bang thute hong hilh hiam?
Bangci bangin leitung hauhna in leitung siatnate sung pan a hong Honkhiapa hong
mangngilh-sakkha thei hiam?
THURSDAY December
2
Sila-in na Om hunte phawk un
Thkna.5:15;
6:12; 15:15; 16:3, 12 leh 24:18, 22 sim
in. Amaute in bang thute mangngilh lo dingin Topa in a deih hiam? Bang hang hi
ding hiam?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
I
gensa bangin Thukhun Lui buppi in Topa in Egypt panin Israelte Paikhiatna thu,
na lamdang takin a hotkhiatna thute a phawksak tawntung hi. Tuni dongin, kum
tul tampi paikhin taleh, Jewte in Paisanpawi bawlbawl uh hi; hih pawi in Topa
in Egypt panin a mite a hotkhiatna a phawk nading uh ahi hi. “Amah in hong
ciamsa bangin Topa in note hong piak ding leitang na tun uh ciangin hih ngeina
na zui ding uh hi. Na tate un note kiangah, ‘Hih banga hihna pen bang a cih
nopna ahi hiam?’ hong cih ciangin, note in, ‘Topa’ Paisanna hangin biakpiakna
ahi hi. Amah in eite’ innkuante hong khawi-in Egypt mite a thah lai-in Egypt
gam sungah Israel innkuante paisan hi,’ na ci ding uh hi,” a ci hi.
Mite in a lu uh kunin Pasian a bia uh
hi” (Pai. 12:25–27).
Tuhun
pawlpi adingin Paisanpawi in Khrih sungah kingah hotkhiatna a limcingkhol hi. “Khrih
in eite Paisanpawi tuuno dingin thahna a hong thuak khin zo hi” (1 Kor. 5:7).
Eph.
2:8–13 sim in. Gentile thu-um mite in a phawk dingun amaute tungah bang thu
kihilh hiam? Koi bangin Hebrewte tungah kigen Thuhilhkikna hong hilh thute mah
pulaakkik hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________
Paul
in Gentile thu-um mite tung a gen thu in Khrih sungah Topa nasepnate, bang
panin hotkhia, cihte a phawk nadingun a hilh hi. Tu-a dinmun a tuntheihna uh in Pasian
hehpihna in amaute a makaihna hang hi, cih a hilh hi. Tu-in amau nopsaknate in
Pasian hehpihna hangin nuamsa uh hi. Israelte bang mahin eite in zong Pasian
nasepnate a phawk dingin hong deih hi. even though they were “strangers from
the covenants of promise,” that made them who they were in Christ Jesus.
Sehnel
gamlak a Jewte, Ephesus a Khristiante ahih keileh Seventh-day Adventist khat
peuhpeuh in Khrih sungah Pasian nasepnate mangngilh lo-in i phawk tawntung ding
thupi mahmah hi lo hiam? Tua hi-in ni khatin nai khat sung peuhmah Khrih nunzia
lungngaih nading hunin zang thei hi lehang bangzahin hoih ding hiam? A suahtung
a kipan, a nasepnate khat khit khat a ban a banin, a diakdiakin a hun nununga a
thuaknate lungngai ding kisam hi. Eite adingin Khrih hong thuaknate
lungngai-ngai hi lehang Amah i muanna, amah i itna hong khang semsem ding a, i
nuntakna in Ama lungsim tawh pumkhat hong suak ding hi.” Ellen G. White, The
Desire of Ages, p. 83.
FRIDAY December
3
Ngaihsutbeh Ding: “Pasian migitna leh a hehpihna in
bangzahin lianin thuk hiam? A etlawm
mahmah sakhi-tuihup pen mihingte tawh a thuciamna limla dingin meeilomte akah a
koih pen lamdang hi. Topa in tua sakhi-tuihup amuh ciangin a thuciam aphawk ding hi, ci-in genkhia hi. Mangngilh
thei ding cihna hi lo-in, eite theih theih ding leh Amah i tel zawk nadingin
mihing kampau hong zangh ahi zaw hi. Khangsawnte insakhi-tuihup amuh uh ciangin
a nu leh a pate uh a dot uh ciangin tuiciin tunna tangthu geen a gen kikkik
dingun Pasian in a deih hi. Sangpenpa in hih sakhi-tuihup tungtawnin leitungah
tuiciin hong tungkik ngei nawn lo ding hi, cih a hilhcian hi. Tua bangin khang
khat khit khangah mite in Pasian in mite
a itzia thei-in Amah a muan semsem ding uh deih hi.”Ellen G. White, Patriarchs
and Prophets, pp. 106, 107.
Khristian hong khankhiat a kipan tuhun
pawlpi nopsak bangin a nuamsa pawlpi om lo hi. Tua bang cihtheihna in bang huzaap nei hiam? Thu upna-ah huzaap
lianpi nei hi. Leitung van leh na tawh kidim nuntakna-ah Khristian nunzia ding
pumpi deihna nialna, kipiakna cihte a hat zaw hiam? A tam zaw-ah leitung
nopsakna lian semsem, neih leh lam hau semsem Pasian tungah kingakna, Amah
muanna kiam semsem hi. Hauhna, nopsaknate in deihhuai mah hi; ahi zongin Pasian
tawh i kizopna-ah lauhuai-na thaang tampi om hi.
Kikup Ding Dotnate
1. Mun khat leh mun khatah leitung nate hauhna tehna kibang
lo hi mah taleh, koi bangin leitung hauhna in thu zuihna leh thu upna tungah
huzaap nei hiam? Bangci bang lampi in
sumhauhna in thu upna-ah lauhuai-nate panin hong dal thei ding hiam?
2. Na lawmte tawh Khrih a hun nunungte kikum in; Pasian hong
itna bang thute na mu thei hiam? Bang hangin tua itna mangngilh loh ding kisam
hiam? Pasian hoihna a pulaak a dangdangte zong om a, bang hangin tua thute
phawk tawntung ding kul hiam?
3. Lai Siangtho hong hilh taleh, leitung mipil tampi in leitung
tuiciin thu um lo uh hi. Tampi mah in Pasian in ni guk sungin na khempeuh
piangsak hi, ci-in um lo uh hi. Piansakna a hong phawksakkik ni sagih Sabbath
ah hong piak, mi tampi in a nial uh hi. Hih thute in kimlepaam panin upna
tungah lian takin susia thei hi, cih hong hilh hi lo hiam?