Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Pian. 2:2, 3; Pai.20:11; 16; Heb. 4:1–4; Pai. 31:12–17; Thkna. 5:14.
KAMNGAH: Tua ahih ciangin a tawntung thuciamna-in amau’ khang tawntungin Sabbath tangin, Israel mite in Sabbath kem ding uh hi” (Paikhiatna 31:16).
Ni sagih Sabbath in na khempeuhte kipatna leh mihingte dinmun ding nipi kaal sialsialin tatsat lo-in a hong hilh tawntung hi. Nasep manlah tawntung mihingte ihi hi; sumzon paaizonna, zinsuk zintohna, nuntak khuasak nading vai tuamtuam tek tawh buai-in i om laitak, ihmu mi khat a phongkhia daakging bangin, Sabbath a hong tunsimin siksan bulpi, na khempeuh kipatna hong phawksakin, mihingte a kipan na khempeuh in Pasian bawlsa ahihna leh Amah tawh kizopna a hong phawksak hi.
Sabbath in na khempeuhte kipatna nipi kaalsialin pulaak hi. Nuntak kalsuanna lampi panin lampial lo dingin Sabbath in khua hong phawksak hi. Pasian in eite hong bawl Pa, Amah in “A kipatcilin leitung leh vantung bawl hi, cih thu in Khristian thu upna bulpi hi. Piansakna in kuama nial theih hi lo ahihna thu Sabbath in pulaak tawntung hi. Tu kaal sungin Sinai thuciam siksanin Sabbath ciaptehna thu i kikum ding hi.
Tu kaal thusin ahuampi etna: Sabbath kipatna in koi pan hiam? Sinai ma-in Sabbath om khin hi, ci-in i gen nadingin bang siksan ding i hiam? Bang thu in Sabbath pen thuciam hong lak hisak hiam?
SUNDAY May 23
Kipatna
“Jewte Sabbath lui” cih kampau na za zelzel hiam? Ahi zongin Lai
Siangtho in Jewte pianma-in Sabbath om khin hi, cih kician takin hong hilh hi.
Sabbath kipatna bulpi in Piansakcil pan mahin kipan ahihna kimu thei hi.
Pian.2:2, 3leh Pau.
20:11 sim in. Koi panin Sabbath kipan hi, ci hiam?
________________________________________________________________
Pian. 2:2, 3 in ni sagih ni Sabbath hi, ci-in mallawh lianlo hi taleh, Topa in ni sagih ni-in tawlnga hi (Pian. 2:2), cih kitel mahmah hi. Ni sagih ni in Sabbath cih kipulaakna in Pai. 16: 26, 29 ah kigelh pan hi. Tawlnga cih kammal (Hebrew, shabat) in Sabbath (Hebrew shabbat) min tawh kizopna nei hi. Pian. 2:2, 3 sungah “sabbath” cih kammal kizang lo hi; ahi zongin Piancil Bu gelhpa in Sabbath ni pen ni sagih ni Pasian in thupha pia-in, a siangthosak ni hi”, ci hi.
G.F. Waterman, The Zondervan Pictorial
Encyclopedia of the Bible (Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House, 1975),
vol. 5, p. 183.
Pian. 2:2,3 sungah a kician mahmah thu in Sabbath kipatcilna leh Sabbath tawlngakna pan kingah thupha hong hilh hi.
Mark 2:27 sim in. Jesuh genna-ah mihing adingin Sabbath kipiangsak hi a,
Sabbath adingin mihing kipiangsak hi lo hi; Jew mite bek hi lo-in mi khempeuh
ading ahi hi.
_______________________________________________________________
Bang hangin Pasian in piansak ni sagih ni-in tawlnga hi ding hiam? Amah in tawlngak kisam hiam? Ama tawlngakna in ngimna nei hiam? Lai Siangtho thuthuk kantel pawlkhat in Pasian in nate a piansak khit ciangin pumpi tawlngakna kisam hi, ci uh hi. Tua bang hi lo hi. Pasian tawlngakna ahangin mihingte etteh dingin tawlnga hi. Mihing in ni guk sung nasem a, a ni sagih ni Sabbath ni-in tawlnga ding hi. Lai Siangtho thuthuk kantel Karl Barth in nate a kipiansak khit ciangin Pasian tawlngakna tawh kisai a genna-ah, Sabbath tawlngakna in “hehpihna thuciam” huam sungah kihel hi-in Pasian in Ama tawlngakna sungah mi khempeuh a tawlnga dingin a hong sam hi,” ci hi. Church Dogmatics, vol. 3, part 1 (Edinburgh, Scotland: T&T Clark Ltd., 1958), p. 98.
Pasian in numei leh pasal a piansak ni mahin a tawlnga dingin itna tawh sawl hi. Tua bangin tawlngakna-ah Ama lim le mel suunin a bawl mihing in Amah tawh kikhawlkhawm ding hi. Tua kikholhkhopna leh kizopna in tawntung a kimang ding hi. Mawhna hong lut a kipan tua tawlngakna in nipi kaal khat a ciansialin Honpa phawkna hong suak hi.
Koi bangin Sabbath
tawlngakna in Topa tawh na kizopna kipsak hiam, ci-in hong kidong hi leh, bang
na gen ding hiam?
MONDAY May 24
Sinai Ma Sabbath
“Amah in amaute kiangah, “ Topa’ hong thupiak hih bang ahi hi: ‘Zing ciang pen a thupi-a tawlngak ni, Topa-a’ dingin sabbath siangtho ni ahi hi. Na em dingte uh emin, na huan dingte uh huan un la, a omlai teng zingsang ciangdong koih un,’ ci hi,” ci-in a gen hi” (Pai. 16:23).
Pai. 16 sim in. Sinai ma Israelte in sehnel gamsung a omlai-un amaute nek ding manna an kipiakna thu in:
1. Van panin amaute nisim khamkhop ding manna kia den hi. Ahi zongin a ni guk ni ciangin a zah nih kaikhawm ding uh hi.
2. Sabbath ni-in manna kia lo hi.
3. Sabbath ni a nek ding manna in ni guk ni-a a zahnih kikaikhawm hi-in, muat cih om lo hi. Nidangte ah tua bangin kikoihte muat khin pahpah hi. Hih thupiang in Sinai-ah thukham kipiakma Sabbath a siantho-na bang pulaak hiam? (Pai. 16:23–28.)
_______________________________________________________________
“A taktakin Sabbath leh piansak ni sagih ni a kibang hi; Topa in Israelte tungah Sabbath a piakna tawh kizui-in piansak ni sagih ni-in nasepna pan tawlngakna cihte in nate a kipiansakcil a kipan Sabbath kipan ahihna kilang hi.” G. F. Waterman, The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, vol. 5, p. 184.
Paikhiatna Bu in Sabbath thu kicingin hong hilh hi. Hih thute ngaihsun in.
1. Bang ni in Sabbath ni ading kiginkholh ni hiam?
2. Nipi kaal khat sungah bang ni in Sabbath ni hiam?
3. Koi panin Sabbath hong kipan hiam?
4. Sabbath ni in bangci bang ni hi ding hiam?
5. Sabbath ni in antan ni hiam?
6. Sabbath in Pasian tungah citak leh citak lo sittelna hiam? Koi bangin Sabbath thu na telzia in Paikhiatna 16 sung a Sabbath tawh a kituak hiam?
TUESDAY May 25
Thuciamna Ciaptehna
“Tua ahih ciangin a tawntung thuciamna-in amau’ khang tawntungin Sabbath tangin, Israel mite in Sabbath kem ding uh hi. Ni guk sung teng Topa in van leh lei bawlin, a ni sagih ni-in amah tawlnga a, a tha dimsak kik hi. Keimah leh Israel mite’ kikalah hih Sabbath ni pen lim khat hi tawntung ding hi, ci hi,’ ci in,” a ci hi (Pai. 31:16, 17).
Lai Siangtho sungah Sabbath in ciaptehna khatin a kizatna mun li in pulaak hi (Pai. 31:13, 17; Ezek. 20:12, 20). Ciaptehna (sign) leh lim (symbol) kibang lo hi. Lim cihna sungah kibatna khat peuhah kizang hi; gentehna-in ngasa lim in vangliatna, zawhna limcing hi. Lai Siangtho sungah Sabbath in a kimu thei ciaptehna khat, a tuam vilvel thupuak khat a pulaak ciaptehna-in kizang hi. Ciaptehna bek in thuciam tawh kizopna bangmah nei lo hi. Sabbath in khang tawntungin kei leh note kikal kizopna ciaptehna-in kizang hi; bang hang hiam cihleh Pasian in tua dingin gen khin zo hi ( Pai. 31:13).
Bang hangin Topa in Sabbath pen thuciamna ciaptehna-in zang hi ding hiam? Topa tawh hotkhiatna kizopna-ah Sabbath in ciaptehna khat a zat dingin kilawm hi ding hiam? Thuciamna thu phawk ding a kisam khat in hehpihna tawh hotkhiatna ngahna thu hi; sepna, gamtatna pha in hong honkhia thei lo hi. Pasian tawh kizopna ciamtehna hoih Sabbath in bang thu pulaak hiam? Pian. 2:3, Heb. 4:1–4.)
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Sabbath in hehpihna thuciam adingin lim khatin a kizatna ahang in kum zalom tampi sung Jewte in Sabbath pen Messianic hotkhiatna limcinna khat hi, cih upna nei uh hi. Amaute in Sabbath in Messiah sungah hotkhiatna limla khol hi, ci uh hi. Hotkhiatna in hehpihna sung pan hong pai hi; thuciam in hehpihna thuciam hi; tua bangin Sabbath leh hotkhiatna in kizopna nei ahihlam thuciamna in hong hilh hi (Thkna. 5:13– 23).Tua ahih ciangin mi tampi ngaihsut bang hi lo-in Sabbath in Pasian hong hehpihna hangin a hong hotkhiatna limcing hi; gamtatna, thukham zuihna tawh hotkhiatna kingah hi, cihna hi lo hi.
Koi bangin Sabbath ni tawlnga cih thu na theitel hiam? Koi bangin Sabbath ni na tawlnga hiam? Sababth in bang ciaptehna hiam? Mi khat in na nunzia na nunna ahong muhciangin Sabbath in a tuam phadiak ni khat ahihlam a mu thei ding hiam?
WEDNESDAY
May 26
Sianthosakna Ciaptehna
“Israel mite tungah
hih bangin gen in: ‘Keima Sabbath ni-in note na tawlnga ding uh hi. Bang hang
hiam cih leh hih pen Topa ahi keimah in note a hong siangthosak ka hihna na
theihna dingun na khang tawntungun keimah leh note’ kikalah lim khat hi ding hi”
(Pai. 31: 13). Sabbath a thupina hong hilh mun khat in Pai. 31:12– 17 hi;
Sabbath thupiak khit ciangin Topa in biakbuk kilamzia ding leh biakbuk
thukhunte hong hilh hi (Pai. 25:1 - 31:11). Sabbath in Pasian leh a mite kikal
kizop tawntungna ciaptehna hi, cih hih munah kipulaak masa hi. Hih munah thu
guipi nih kimu hi.
1. Sabbath in thutheihna ciaptehna
2. Sabbath in sianthosak ngahna ciaptehna
Limcinna leh thu theihna kizopna ngaihsun in. Hebrewte’n thutheihna a cih uh ciangin theihna bek a gen uh hi lo-in kizopna leh khuaphawk theihna (emotional) khempeuh a genna zong huam hi. “Thutheihna” a cih uh ciangin nate thu theihna bek hi lo-in khiatna nei mimal khatlekhat kizopna zong kihel hi. Tua hi-in Topa theihna nei cih ciangin Amah tawh kizopna hoih nei hi – Ama na sem (1Khang. 28:9), amah zahtak (Isa. 11:2); Amah um (Isa. 43:10); Amah muangin A maipha zong (Late 9:10); Ama huhna ngen (Jer. 10:25) cihte zong kihel hi.
Hih thute ngaihsun lehang koi bangin Topa theihtelna nei cih a khiatna na tel hiam? Tua banah Sabbath in sianthosak ngahna ciaptehna hi. Topa in mite hahsiangin siangthosak hi, cih Sabbath in pulaak hi (Siam. 20:8 leh Thkn. 7:6 enkak in).
Hotkhiatna, tatkhiatna nasep in Pasian itna in a sepkhiat ahi hi; tua bang mahin sianthona sungah kalsuanna zong Ama nasepna mah hi. Diktansak ngahna (Righteousness (justification, sanctification) leh sianthosak ngahna zong Pasian hong sep ahi hi; “Keimah… Topa…. in note ka hong siangthosak
hi” (Siam. 20:8). Tua hi-in Sabbath in Pasian pen Siangthosakpa hi, ci-in theihtelna tawh pulaakna hi. “Sabbath in leitung mite tungah Pasian in Piangsakpa hi, cih a theih nadingun a kipia ciaptehna khat hi; Piangsakpa in a hong Siangthosakpa mah hi,” ci-in ciaptehna hi.” Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 6, p. 350.
Sabbath ni leh
sianthona sungah kalsuanna - a siangtho-in hong bawl cih thu ngaihsun in. Tua
kalsuanna-ah Sabbath in bang dinmun nei hiam? Koi bangin Topa in Sabbath zuihna
tungtawnin eite hong hahsiang hiam?
THURSDAY May 27
Sabbath Phawk Tawntung
“Ni sagih Sabbath ni phawk inla, a siangtho-in zang in” (Pai.. 20:8). Sababth in mihingte tungah a hong kipia limcinna hi-in, mihing in a “phawk”
lim khat ahi hi. Phawk cih kammal in na tampi huam hi. Amasa-in phawk cih ciangin a beisa hun, a piangkhinsa thu khat phawk ding genna hi. Hih munah Sabbath in leitung nate kipiansakcil phawk ding hong hilhna hipah hi. Ni guk sungin na khempeuh kipiangsakin a ni sagih ni-in tawlngakna leh a tuam vilvel a Pasian tawh kizopna hong hilh hi. Phawk ding cih thupiak in a kikhel thei lo thupiak hi; tuhun adingin zong thupiak hi. Eite in Sabbath i phawk ding banah (Pai. 20:8), Sabbath ‘zui’ ‘kemcing’ dingin hong kisawl hi (Thkna. 5:12).
Tua ahih manin Sabbath in tu-in zong mannei mahmah hi. A tawpna-ah Sabbath phawk tawntungna in mainawtin kalsuanna hi. Sabbath ni phawk a, Sabbath a zui mi in lametna tawh kidimin, a mannei nuntakna sungah Topa tawh a kalsuankhawm mi hi. Amah in thuciamna sungah a kip tawntung mi hi. Bang hang hiam cihleh amah in Topa sungah a nungta mi hi. Tua banah thuciamna in Pasian leh mihingte kikal kizopna kipsak semsem a, Topa tawh kizopna in thupi ahihlam kilang hi.
Sabbath in Piansakna leh Piangsakpa phawk tawntungna hi. Sabbath in Pasian hehpihna hangin Amah in a mite a hong hotkhiatna phawkna hi (Thkna. 5:14). Hih munah Sabbath in Egypt gam pan suahtakna limcing hi; tua limcinna in a tawpkhakna-ah Pasian sung pan hotkhiatna pulaak hi. Piansakna leh piansakkik ding in a tonkhawm hi. Piansakna in piaksakkikna tangtungsak diing hi. Sabbath in Pasian pen Piangsakpa hi; eite a hong Honkhia pa hi, cih pulaak hi.
“Siangtho takin Sabbath zuihna in Pasian mi ihihna kilang hi. Sabbath in Pasian thukham a nuntakpihte leh a nuntakpih lo mite kikal hong kilamdangsak hi. Sabbath a nuntakpi mite in Pasian tawh pumkhat suakin Satan leh Pasian kikal kido-na sungah amaute in Pasian tawh a kikop mite hi.” Ellen G. White, Selected Messages, book 2, p. 160.
Hih a tunga Pasian
sawltak Ellen G White laigelh ngaihsun in. Sabbath zuihna in thukham zui kici
napi Sabbath a zui lo mite tawh bang kilamdanna bang piangsak hiam? Thukham a
dang kua-te sangin Sabbath a tuamdeuhna na ngaihsun ngei hiam?
FRIDAY
May 28
Ngaihsutbeh Ding: Read Ellen G. White, pp. 968-970, in The SDA Bible Commentary, vol. 7; “The Observance of the Sabbath,” pp. 349–351, in Testimonies for the Church, vol. 6; “From the Red Sea to Sinai,” pp. 295– 297, in Patriarchs and Prophets.
Thukham sawmte in Pasian leh mihing kikal kizopna leh mihing khatlekhat kizopzia ding thu guipi hong hilh hi. Tua thupiakte laizangah Sabbath thupiak om hi. Hih thupiak in Topa in Ama thuneihna leh na khempeuh Ama khutsung ahihna hong hilh hi. Sabbath thupiak tawh kisai-in thu nih ciapteh dingin-ah: Topa i cih in kua hiam: Yahweh (TOPA) Amah in Piangsakpa hi (Pai. 20:11, Pai. 31:17); Amah in piansak na khempeuh tungah om hi. Nihna-ah: Ama ukna, Ama thuneihna in vantung leh leitung, tuipi leh a sung om nuntakna khempeuh tungah ukna nei hi (Pai. 20:11 leh Pai. 31:17 enkak in). Hih thunihte in Sabbath pen nidang mite in gam khat le gam khat kizopna-ah a thupi mahmah ciaptehna khatin kizang hi. Hih ciaptehnate in (seals) nih kikaalah kithukimna pulaak hi. Hih ciaptehna sungah pagan pasian ahihna kipulaak hi. Nihna-ah ama thuneihna leh ukna pulaak hi; a tam zaw ama ukna huamkhak mun le mual pulaak hi.
“Kha Siangtho in a siansuahna-ah Pasian ciaptehna a nei mite leh ni khat
peuhpeuh a tawlnga mite kilamdanna a pulaak hi. “Sittel hun hong tun ciangin,
sapi ciaptehna kitel takin hong kilang ding hi. Sapi ciaptehna in Sunday
sianthosakna hi. “Pasian in piansak ni sagih ni Ama Sabbath a tuamkoih hi”
[Pai. 31:13, 17]. “Tua ahih manin Pasian tungah a thuman leh a thuman lo
kilamdanna hong kidawk ding hi. Amau taltang tungah Pasian ciaptehna a ngahnuam
mite in thukham li-na thupiak Sabbath zui ding uh hi.” Ellen G. White, The SDA
Bible 17 Commentary, vol. 7, pp. 980, 981.
Kikup Ding Dotnate:
1.
Siam. 19:30 sim in. Biakbuk leh Sabbath kizopna
ngaihsun in. Sabbath in ciaptehna (sign) khat ahihna thu bang hangin thupi
hiam?
2.
Nang le nang kidong in: Sabbath zuihna in Topa tawh
ka kizopna-ah a hong thahatsak semsem hiam? Tua bang ahih keileh bang na kikhel
ding hiam?
Tomlakna: Sabbath in thuciamna
lim khat hi; Sabbath in hotkhiatna kizawh siang diktek hun pulaak hi. Sabbath
in leitung piancil pulaak hi. Sabbath in hehpihna thuciam limcing hi; tua in
Pasian in na khempeuh a thakin a kibawlphat kik hun kawk hi.