Sabbath Nitak
Tukaal Sung Sim Ding: Pian. 9:15; 12: 1-3;
Isa. 54:9; Gal. 3:6–9; Pai. 6:1– 8; Jer. 31:33, 34.
KAMNGAH: “Tua ahih ciangin tu-in note in ka thu mangin ka thuciamna na zuih uhleh mite khempeuh lak panin note pen keima mi na hi ding uh hi. Bang hang hiam cih leh leitung khempeuh keima a hi” (Paikhiatna 19:5).
Nungkaal sungin Adam leh Eve mawhna hangin mihing khempeuh in mawhna sung a pukna thu i kikum hi. Tukaal sung thusin ding pen tu quarter bup thusinna a tomin pulaakna hi ding hi. A kipulaak masa Thuciamna tangtungin Kalvaryah Khrih in ama hong sihna hangin tu-in Thuciam Thak sungah a nungta ihi hi. Pasian in Noah tawh thuciam bawl masa-in, amaute innkuanin tuiciin sung pan suahta uh hi. Abraham tungah thuciam in ei adingin kicing hi. Sinai Mual a thuciam in thupi hi; hih thuciam in thuciam thak pulaak ahihna zong i pulaak ding hi. Hih thute kaal khat khit kaal khat i entoto ding hi.
Tukaal thusinna a Tomin etna: Thuciam cih kammal a khiatna bang hiam? Thuciamna-ah bang thute kihel hiam? Pasian in Noah tungah a thuciam in bang thuciam hiam? Abraham tungah a thuciam sungah bang lametna kihel hiam? Thuciamna-ah upna leh sepna in bang dinmun nei hiam? Thuciamna in thukimna bek hi lel hiam? Ahih keileh kizopna hi zaw ding hiam? Thuciam Thak a zungpi in bang hi ding hiam?
SUNDAY April 4
Thuciamna A Bulpite
“Nang tawh thuciamna ka bawl ding a, nang tampi tak kong phasak ding hi,” a ci hi (Pian. 17:2). Hebrew tawh kigelh Thuciam Lui sungah ‘berit’ (thuciam) cih kammal 287 val om hi. A khiatna in ‘thuciam’ ‘thukhun’(testament) ahih keileh ‘a kip gamh’ cihna hi. Hih kammal kipatna a phungpi kitel lo hi. Ahi zongin khat le khat kikalah kithukimna a pulaak kammal hi. Mihing khat le khat kikaalah kithukimna ahih keileh mihing leh Pasian kikalah kithukimna a pulaak kammalin zong kizang hi. Tua hunlai mite khat le khat kikaal kizopna-ah a zat uh thuciamna zawitawnin Pasian in a mite tawh a thuciam in leitung mite thuciam sangin tangzai zaw hi.” J. Arthur Thompson, “Covenant (OT),” The International Standard Bible Encyclopedia, revised edition (Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company, 1979), vol. 1, p. 790.
Zi le pasal kikal thuciam in Pasian leh a mite kikaal thuciam a deihna
hong hilh thei hi. Pasian in a mite tawh a thuciamna sungah
1. Pasian in thuciam tawh kizui-in a kamciamte tangtung dingin pulaak hi (Gal. 3:16; Heb. 6:13, 17).
2. Thuciam in Pasian deihna a pulaak Thukham Sawm nuntakpih ding uh hi (Thkna. 4:13).
3. Khrih leh Ama hotkhiatna in thuciam tangtunna hong suak hi (Isa. 42:1, 6).
Hih a tunga thu thumte – Pasian kamciamte, Ama thupiak nuntakpih cih
thu leh hotkhiatna
ngaihsun in. Koi bangin hih thu thumte in Topa tawh na tonkhopna-ah kimu thei
hiam? Koi bangin na nunzia in a pulaak hiam?
Thuciam Lui sungah meihal biakpiakna khempeuh in hotkhiatna thu pulaak uh hi. Tuanpupate leh Israelte in a hong pai ding Honpa a lametna uh limciinnate tungtawnin pulaak uh hi. Meihal biakpiaknate tungtawnin a kisik mi in mawhmai-na hangin lungnop khamuanna ngahin mawhsiatna pan suakta hi. Thuciam panin hong luang thuphate tawh nungta-in upna sungah khangto uh hi. Tua bang mi in Pasian lim le mel a suun semsem ding hi. Puk kha zel taleh Pasian lim le mel sungah a nungta toto ding hi.
Mihingte khat le khat kikal thuciam tuamtuam om taleh ‘berith’-thuciam
in Pasian in kua hi-a, Amah tawh kiteh nadingin mihing in bang hi lel hiam, cih
thu leh tua thuciam in Amah tawh kizopzia ding bang hong hilh hiam?
MONDAY April 5
Noah Tawh Thuciam
“Ahih hangin nang tawh ka thuciamna ka kipsak ding hi. Teembaw sungah nang na hong pai ding hi. Nang, na tapate, na zi le na tapate’ zite tawh na paikhawm ding uh hi”(Pian. 6:18).
Pian. 6:18 sung a ‘thuciam’ cih kammal in Lai Siangtho sungah a kigelh masa pen hong suak hi. Hih thuciam in Pasian in Noah tungah a piak thuciam hi; mawhna leh leitung siatna hangin Pasian in tuicin a tungsak nading thu pulaak hi. Leitung mun khempeuh in tui tawh kihahsiang ding a, ahi zongin Pasian in ama bawlsa leitung pen mangngilh lo ding ahihna thu pulaak hi. Leitungah mawhna hong om ciangin Pasian in leitung tawh thuciam bawl hi. Noah tungah kipia thuciam a bulpi in Pasian hi. Tua hi-in Noah adingin bitna om thei hi. A thuciam a kipsak Pasian ahih mah bangin Topa tawh a nungta khawm mi khempeuh in Amah tawh nungta khawm thei hi. Tua bangin Amah tawh nuntakkhopna panin Ama thupiak nuntakpihna kimu thei hi.
Noah tungah kipia thuciam in khat bek thukimna hiam? Thuciam cih ciangin nih thukimna hi, cih phawk in. Noah in tua thuciam a nuntakpih a kul hiam? Hih in bang hong hilh hiam? Pasian in Noah tungah a sawt lo-in tuicin tung ding hi, ci-in genkhol hi. Tuicin in leitung buppi sawpsiang ding hi. Ahi zongin Noah leh a innkuanpihte suakta ding uh hi. A lauhuai dinmun tung uh hi. Pasian in tua thuciam bangin sem keileh Noah in bangbang a sem a bawl zongin tuicin sungah kisia mang veve ding uh hi.
Pasian in Noah tawh thuciam ka bawl ding hi, ci hi. Thuciam cih kammal in Pasian in a gen bangin tangtun takpi ahihna pulaak hi; thuciam sungah thuciam a tangtun mateng cihtakna, ciampel lohnate kihel hi. Pasian in Noah tungah, tuicin hong tung ding hi; na suahtak ding leh na suahtak loh ding kician lo hi; tuaci bangin gamta in; tua nasem in,tua na bawl in. Ahi zongin ka gen bangin a tangtun ding leh a tangtun loh ding pen kician lo hi, cih thute in thuciam sungah kihel lo hi. Thuciam in lungmuanna leh kamciam tawh tonkhawm hi.
Mi kimkhat in Noah
tuicin in leitung buppi huam lo hi; mun khat bek hi, ci uh hi. Mun khat bek
huam hi leh Pasian kamciam – Pian. 9:15; Isa. 54: 9 in Noah hun a kipan tuni
dongin tuicin bei lo ahih manin tuicin hong tunsial kamciam tawh kipawl Pasian
thuciam in a tangtung lo hi ding hi. Tuni dongin leitung bup tuamin tuicin tung
kik nai lo ahih manin Pasian thuciam om bangin a kamciam in kiptakpi hi, cih hong
hilh hi. Topa kamciamte a muanhuai-na bang hong hilh hiam?
TUESDAY
April 6
Abram Thuciam
“Nang thupha hong piate thupha ka pia ding a, nang hong samsiate ka samsia ding hi. Nang tungtawnin leitung midang khempeuh thupha ka pia ding hi”(Pian. 12:3).
Pian. 12:1–3 sim in. Pasian in Abram tungah a kamciamte gualsuk in.
_________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Abram tungah Pasian
kamciamte ngaihsun in. “Nangma tungtawnin minam khempeuh in Topa ngah ding uh
hi” (Pian. 12:3). A khiatna bang hi ding hiam? Bangci bangin leitung minam
khempeuh in Abram tungtawnin thupha ngah hiam? Gal. 3: 6-9. Koi bangin Jesuh
Messiah tungah tua kamciam tangtung hiam? Gal. 3: 29.
_______________________________________________________________
______________________________________________________________
Abram tungah kipia
kamciam masa in Pasian in Abram tawh a tawntungin kizopna kip nei ding ahihna
pulaak hi. Pasian in thuciam a pulaak khiatma-in zong tua bang kizopna a
geelkholhsa ahi hi. Pasian in a nungciangin a sep ding thuciam pulaak hi (Pian.
15: 4-21; 17:1–14). Tua kamciam a tangtunma Pasian in mihingte tawh a lian zaw
kizopna nei ding ahihlam pulaak hi. “ Keimah in” ci-in pulaak kikkik hi (Pian.
12: 1-3). Hih kammal in Pasian kamcian vangliatna leh a thupitna pulaak hi. Tua
banah Abram tungah sittelna khat kipia hi: “ Pai khia in” cih sim loh thudang
kipia lo hi. Abram in upna tawh a paikhia hi (Heb. 11:8); tua bangin upna tawh
a paikhiat ciangin kamciam thupha ngah ding lametna tawh paikhia hi lo hi.
Pasian a upna hangin Pasian thupiak itna tawh zui hi; Pasian it ahih manin a
sawl mang hi. Abram in Pasian um khin ahihna, Pasian sungah muanna nei khin hi
banah Pasian kamciamte upna nei hi, cih kilang hi. Tua hi keileh Abram in a
innkuan, a pianna mun le mual nusia-in a theih ngei lohna mun zuanin pai khia
lo ding hi. Vantungmite pulaak thute tungah upna nei ahih manin amau sawl
bangin gamta pah hi.
Tua hi-in Abram in upna leh zuihna kizom mahmah ahihlam hong hilh hi. Eite in upna tawh hotkhiat ngah ihi hi. Tua upna pen thumang a thuzuihna panin kimu khia thei hi. Hotkhiatna kamciam masa-a sepna in zui hi. Thuciam tawh kipawl lo-in, thuzuihna om keileh thupha kingah ding hi lo hi. Pasian sepna khempeuh i up tak ciangin Ama thu zong i mang nuam ding hi. Tua bang upna zungpi 1 John 4:19 in pulaak hi: Pasian i it hi; bang hang hiam cihleh Amah in eite hong it masa hi.”
Pian. 15:6 sim in. Koi bangin thuciam tawh kipawl kamciamte bulpi kipulaak hiam? Bang hangin tua thupha in thupha khempeuh lakah manpha pen hiam?
WEDNESDAY April 7
Moses Tawh Thuciam
Pai.6:1–8 sim inla,
hih dotnate dawng in.
1.
Pasian in bang thuciam pulaak hiam? Gen. 12:1–3.
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
2.
Bangci bangin Pasian in Moses tungah a thuciam in
tangtun hiam?
_________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3.
Koi bangin Moses tungah thuciam leh tuicinma a Noah
tungah thuciam in bang kibatna nei hiam?
Egypt gam panin a suahtak khit uh ciangin Israelte in Sinai panin saltanna pan suahtakna tawh kipawl thuciam ngah uh hi (Pai. 20: 2). Hih thuciam sungah mawhna hang meihal biaknate leh mawhmai-na thuciam kipulaak hi. Hehpihna thuciam, Pasian hehpihna in a mite tungah a hong tunna kilangh hi.
Moses tungah a kipia
thuciam in Abraham tungah a kipia thuciam bulpite mah pulaak kik hi.
1. Pasian in A mite tawh a tuam vilvel kizopna nei hi (Pian. 17:7, leh Pai. 19:5, 6 enkak in)
2. Amaute in minam lian suak ding uh hi (Pian. 12:2 leh Pai.19:6 enkak in).
3.
Thupiak zuih ding kisam hi. (Pian. 17:9–14;
22:16–18 leh Pai. 19:5 enkak in). “Hih munah a kipulaak masa leh a kipulaak
nunung ciamteh in: Topa in
Israelte honkhia masa hi. Tua khit ciangin Ama thukhamte pia hi. Hotkhiatna thu zong tua bang mah hi. Khrih in mawhna sung pan hong honkhia masa hi; (John 1:29; 1 Cor. 15:3; Gal. 1:4), tua khit ciangin i sungah Ama thukhamte hong teeng ding hi. (Gal. 2:20; Rom. 4:25; 8:1–3; 1 Peter 2:24).” The SDA Bible Commentary, vol. 1, p. 602.
Pai. 6:7 sim in. Bang thu kipulaak masa-a, tua khit ciangin Topa in amaute Pasian hi ding a, amaute in Pasian tate hi ding uh hiam? Hih in a vanglian mahmah thu hi. Amaute tungah Pasian ta suah theihna kipia hi. Pasian in amaute adingin na khempeuh kicinna hi ding hi.
Pasian in amaute tawh a tuam vilvelin kizopna nei nuam bek lo-in, A mite in zong Amah tawh a kizopna uh a tuam vilvel dingin lamen hi. Tu-in zong Topa in tua bang kizopna nei dingin hong lamen hi lo hiam? Pai. 6:7 in na Topa tawh na kizopzia bang pulaak hiam? Pawlpi min khumna sungah min kikhum mi hi bek lel na hiam? Topa tawh a tuam vilvel kizopna nei mi na leh, na siksan in bang hi ding hiam?
THURSDAY April 8
Thuciam Thak (Jer. 31:31–33)
Jeremiah pulaak thuciam thak in Thuciam Lui sungah a kipulaak masa pen hi. Hih thuciam thak in Israelte in saltanna panin Judah gam a ciahkikna uh tungtawnin Pasian thupha sang ding uh ahihna thu siksanin thuciam thak kipulaak hi. Thuciam a kipia-sa om bangin hih thuciam thak in zong Pasian mah in Ama hehpihna kicing ahih manin Amah mah in a mapatsa thuciam hi. Thuciam thak sunga kammalte ngaihsun in. Pasian in amaute adingin pasal ahihna pulaak hi; Amah mah in amaute lungtang tungah a thukham gelh ding ahihna thu pulaak hi. Hih in Abraham tungah a piak thuciam siksan ahi hi: “Keimah in note Pasian ka hi ding a, note in Keima tanu tapa na hi ding uh hi. Tua hi-in a masa hunlai mah bangin thuciam thak in nih kikaal kithukimna pulaak hi. Tuhun thukhenna ah zong tampi huam hi.
Jeremiah 31:33 sim inla, Israel tungah thuciam Pai. 6:7 tawh enkak in. Tua thuciam sungah bang thu bulphuh hiam? Pasian a mite tung pan bang deih hiam?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Jeremiah 31:34 sim inla, John 17:3 tawh enkak in. Pasian in Amah tawh kizopna-ah bang bulphuh ding deih hiam?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Jeremiah 31:31–34 in a pulaak bangin Pasian tawh kizopna-ah hehpihna leh Ama thumanna bulphuh hi. Pasian in amaute mawhna maisak ding a, amau tawh kizopna nei ding hi. Pasian in amaute a hehpih ding hi. Tua ciangin amaute in Ama thupiak zui ding bek tham lo-in, Amah it ding uh hi; Ama na sem nuam ding uh hi. Hih in Topa deihna thuciamna, Amah tawh kizopna laigil hi.
Koi bangin lungtang
tungah thukham kigelh hi, cih thu na thei hiam? Mimal ngaihsutna bangin thukham
koih ding i hiam? Ahih keileh mimal hoih sak bangin kalsuanna pulaak a hiam?
Lungtang tungah thukham gelh cih in bang hi ding hiam?
FRIDAY April 9
Ngaihsutbeh Ding: Read Ellen G. White, “Abraham in Canaan,” pp. 132– 138, in Patriarchs and Prophets; “The Prophets of God Helping Them,” pp. 569–571, in Prophets and Kings. 7
“Topa deihna bangin a sem dingin hong lawpsak in Pasian thukham hi. A lian itna thukham in Eden huan sungah kilangh hi; Sinai ah kipulaak kik hi; tu-in lungtang tungah kigelh hi.Hih in Pasian deihna bangin hong semsak hi. Eima deihna bangin a kalsuan hi lehang, i ngaihsutna kimakaihsak hi lehang, Satan thangsiahna sungah i awk ding hi; ama nasem i suak ding hi.
Tua ahih manin Pasian in Ama deihna sungah a nungta dingin hong deih hi.
Ama deihna in siangtho, a sangzaw-ah hong domto hi. Lungduai tak leh pilvang
takin ama nasem ding hong deih hi. Amah mah in hakkol a hong pua hi. “Nangma
deihna bang sepna-ah nuam ka sa hi. “Na thukham in ka Lungtangah om hi, ci-in
pulaak hi (Late 40:8). Keimah in vantung panin hong pai ka hi a, keima deihna
bangin a nasem ding hi lo-in, kei hong sawl Pa deihna a sem ding ka hi hi,”
ci-in pulaak hi ( John 6:38) Pasian it ding leh Ama minthan nading deihna
lianpi i nei ding hi; a mangthangte itin, tua itna in gim thuak dingin leh
sihna thuak dingin leitungah Jesuh a hong paisak hi. Hih in Ama sepna khempeuh
a uk hi. Hih itna mah tawh a nungta dingin eite a hong sam hi. Ellen G. White,
The Desire of Ages, pp. 329, 330.
Kikup Ding Dotnate:
1. Pasian in Noah, Abram, Moses leh eite tunga a thuciam in Adam tawh a thuciam mah a kizom suksuk ahi hiam? Ahih keilleh a dang thuciam hi ding hiam? Pian. 3:15; 22:18 leh Gal. 3:8, 16 tawh enkak in.
2.
Banghangin thuciam in mimal leh kizopna thupi takin
koih hi ding hiam? Cihnopna-ah mimal kizopna kip nei lo-in thukimna a om thei
ding hiam? Mimal kizopna siksanin Topa in a mite tawh thuciam bawl hi lo hiam?
Bang hangin Pasian in a mite tawh kizop nadingin thuciam bawl hi ding hiam?
3.
Bangci bangin zi le pasal kizopna in thuciam hong
theitelsak hiam? Thuciam theihtel nadingin koi bangin nupa suahna in hong huh
zo taktak lo hiam?
Tomlakna: Nupa masate mawhna
in Piangsakpa leh mihing kizopna sutat hi. Tu-in Pasian in thuciam tungtawnin
itna tawh kizopna a hong bawl hi. Zi le pasal bangin, thuciam in Pasian leh
mihing kizopna kip piangsak hi. Eite a hong hotkhiat nading lampi leh
Piangsakpa tawh kilemna a hong bawl hi. Pasian mahmah in itna tawh kidimin eite
a hong it hi; Amah mah in thuciam a hong bawl hi. Kamciam leh hehpihna tawh
kidimin Ama kiang va zuan dingin a hong sam tawntung hi.