Tu Kaal Sung Sim Ding: Isa. 36:1 - 37: 38; Isaiah 38, 39.
KAMNGAH: “Vanglian Topa, Israelte Pasian, Kherubte tunga a tupa aw, nangmah bek, leitung kumpi gam khempeuhte Pasian na hi hi. Nangmah in vantung leh leitung na bawl khin hi” Isaiah 37: 16).
Khedap bulh lo-in papi khat in a tate nih
tawh lampai khawm uh hi. A dang innkuan khat in bawlleng tung tuang uh hi. A
dang khat leuleu-ah bawngleng tungah numei nih tuanga in bawngkai hi. Bawngleng
nei lote in ahihleh a vante uh amau le amau in pua uh hi.
Galkapte in khuapi
umcih khin uh hi. Khuapi kongkhak a
kikoih thal lawngpi zat theih nawn loh dingin kisusiatsak hi. Mun khempeuh in
siluang tawh kidim hi.
Manlang takin gal kizo hi. Kumpipa in kumpi tokhom luah hi; kumpi inn sung in van leh galmat tampi tawh kidim hi. Maat le hen thuak galte in kumpipa mai-ah kunin suahtakna deihin thuum uh hi. Kumpipa mai-ah kimkhatin khukdinin, kimkhatin bok uh hi. Tua bang laitakin leitung kumpi leh Assyria kumpi Sennacherib in a kumpi tokhom tung panin a beisa a galzawhnate leh Lachish khuapi kisiatnate a mitkha-ah hong suak hi. John Malcolm Russell, The Writing on 16 the Wall (Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, 1999), pp. 137, 138. Tehpih ding om lo liatna tawh kidim Sennacherib kumpi inn sungah lim tawh hih thute kiciapteh hi. Tu-in tua limte Britist Museum sungah kikoih hi; Pasian mite gimthuaknate a hong hilh kik thu ahi hi.
SUNDAY | February 7
Khau Tawh Kihen (Isa. 36:1)
Judah tungah bang thu piang hiam? 2
Kum.18:13, 2 Khang.. 32:1, 5 Isa. 36:1.
___________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
Upna nei lo Ahaz si-in a citak a tapa
Hezekiah in kumpi sem hi. Amah in a mangthang gam khempeuh luahkik hi. Syria
leh Khanglam Israel khempeuh a zawh khit ciangin, Judah in galte kiang pan
hutna a ngah nadingin Assyria tungah van le na tampi va puak uh hi (2Khang. 28:
16-21). Assyrian kumpi Sargon II in galphualah si ahih manin BC 705 kum ciangin
Sennacherib in gam uk hi. Assyrian tangthute leh Lai Siangtho pulaak thute in
Assyrian in galzawh nading hun hoih khat hi, ci-in ngaihsunin Assyria a langpan
khempeuh a susia hi (2Kum. 18:7). Ahi zongin Hezekiah in Assyria hatna neumuh
kha ahih manin BC 701 kum ciangin Sennacherib in do-in zo a, Syria-Palestine a
kipan Judah dongin a susia khin hi.
Koi bangin Hezekiah in Assyria tawh kido
dingin kigingkhol hiam? 2Khang. 32: 1-8.
______________________________________________________________ _____________________________________________________________________
Sennacherib in Jerusalem khuapi a do na thu
Hezekiah in a zak ciangin Assyria do dingin limtakin kigingkhol hi. A galphualte bawlpha-in, galvan tuamtuam
behlap banah Jerusalem tui lakna a cing ding galkap behlap hi ( 2 Kum. 20:20, 2
Khang. 32:30). Galte in lei sung tawnin tuilakna Siloam tunnel a suksiat loh nadingun limtak dalkhol
uh hi. Hih thute nidang tangthute in pulaak uh hi.
Hezekiah in galkap ahi a gam sung kimakaihna limtak puahphatna a bawl mah bangin biakna zong limtak kipuahphatna hong bawl hi. Tua bangin gal kiginna limtak a bawl manin gam sung mite a kipan a galkapte in khamuang thei uh hi. Judah in ama kiginkholh theih bangin hanciamin kigingkhol a, ama ukna nuai-a om galkapte tungah tha a pia tawntung hi. Ellen G. White, Prophets and Kings, p. 351.
Hezekiah in a masuanah Pasian muang
mahmah ahihleh bang bangin kumpi ahihna tawh kizui-in kigalging hi ding hiam?
Tua bangin a kiginkholhna in a upna susia hiam? Phi. 2:12 sim in. Pasian tawh mapangkhawm a sepna bek in
vanglianin muibun hi.
MONDAY | February 8
Panpihna Ngen (Isa. 36:2–20)
Assyria makaite in gilo banah thutheihna
tawh kidim uh hi. Amaute mungtuppi in neihlelamh hauhna leh vangliatna nei ding
banah nate susia ding bekin galdo hi lo uh hi. ( Isa. 10:13, 14 tawh enkak in.
Lachish sung a omte in galdo lo-in ki-ap khin thei uh hi napi, bang hangin
thatang hatna tawh khuapi do hi ding hiam? Lachish la dingin a kithawi ciangin
Sennacherib in a khutnuai a ulian Rabshakeh in thudam tawh Jerusalem la dingin
kamtai sawl hi.
Rabshakeh in bang siksanin Judah tungah
bang thu pulaak hiam? Isa. 36:2–20, 2
Kum. 18:17–35, 2 Khang. 32:9–19.
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Judah in galte khut sungah ki-ap dingin Rabshakeh in siksan lian mahmah tawh thugen hi. Egypt in thaneem ahih manin muan thamcing lo hi. Topa tungah kingak huai lo hi. Bang hang hiam cihleh Hezekiah in Topa biakna tausangte hemkhia mangkhin hi; Jerusalem ah meihal biakna pia dingin hilh hi; Amah in Topa hehsak khin hi. A taktakin Topa in Assysia panpih hi. Tua hangin Judah susia dingin Sennacherib kuankhia dingin sawl hi.Sakol tungtuang galkap 2000 ukzawh nading bang mah na nei kei hi. Khuapi kila-in nek ding nei lo, dawn ding nei lo-in na om sangin tu-in khuapi nusia in; tua hileh limtak na nungta ding hi, ci-in kihilh uh hi. Hezekiah in a hong honkhia zo kei ding hi.Bang hang hiam cihleh Assyria do-in a zo pasian tuamtuamte in honkhia zo lo ahih manin nangma Pasian in zong a hong honkhia zo tuan kei ding hi, ci hi. Hih bangin a gen ciangin Rabshakeh in thuman a gen mah ahi diam? Ama gente sungah thuman tampi om hi. A thugente up thamcing mahmah hi. Tua bangin a gen thute mite in a muan nadingin thu nih siksan hi. A masa-in tai 30 bang a gamlatna mun Lachish panin hong pai uh a, amaute in Lachish khuapi a thupiangte pulaak uh hi; tua hi leh amaute in langpan ngam nawn lo ding uh hi, ci-in ngaihsun hi. Nihna-ah Assyrian in amah a panpih kumpi nih nei hi (Isa. 36:2). Saklam Israel khuapi Samaria a kipan galkapte leh khuapite kisiat ding thei kholin, Assyria tungah ki-ap a, Judah in kisiatna thuak ding cih pen ngaihsun thei lo uh hi. 2 Kum. 18:9, 10 leh Isa. 10:8–11 enkhawm in. Hezekiah in meihal biakna taute susia-in Jerusalem biakbukah meihal biakna pia hi, ci-in Rabshakeh thugen in a man mah hi ( 2 Kum.3 18:4, 2 Khang. 31:1). Ahi zongin tua bangin kipuahphatna in Topa lungkimna a hi ding hiam? Topa in amaute a honkhia zo ding hiam hiam? Pasian simloh kuamah in tua thu dawng thei lo hi.
Lamet bei-in na om ngei hiam? Tua bangin
lamet nei lo-in na om ciangin koi lampi na zui hiam? Na tuahkhak thute leh na
hamphatna pulaak in.
TUESDAY | February 9
Kiling ding a, Ahi zongin kisia lo (Isa. 36:21–37:20)
Bangci bangin ciimna tawh Rabshakeh
thugen in Hezekiah leh a naseppihte huzaap hiam? 2 Kum. 18:37–19:4, Isa. 36:21–
37
____________________________________________________________________
Lamet bei-in a om ciangin Hezekiah in Topa
va zuan hi; a pa in kamsangpa lamlahna thusim kei taleh, Hezekiah in
kiniamkhiatin Isaiah huhna va ngen hi.
Koi bangin Pasian in Hezekiah thaguan
hiam? Isa. 37:5–7.
____________________________________________________________________-
____________________________________________________________________
Hezekiah tungah thu tampi kipulaak lo hi
taleh, Pasian in a kicingin hilh hi. Pasian in Ama mite ompih hi. Sennacherib
in zuau thu um ding a, Judah do dingin a ngaihsutna panin kilehkik ding hi,
ci-in Isaiah in genkhol hi. A genkholh bangin piang takpi hi. Tawlkhat sung
lungmangin a lungkhauhna tawh Sennacherib in Hezekiah tungah dipkuathuai thu
puak hi. “Assyria khut sungah Jerusalem kipia lo ding hi, ci-in thu hong ciam Pasian khemsa-in om kei in…..
kua in a hong a honkhia zo ding hiam, ci hi(Isa. 37:10, 12, 2Khang. 32:17). Tua hun laitakin Hezekiah in biakbukah pai
vingvengin cherubim tungah a tuang vanglian Topa mai-ah bukin a zak thute
sungkhia hi (Isa. 37:14–16).
Koi bangin Hezekiah thunget in Jerusalem
phutkhak ding gimna tawh kizopna nei hiam? Isa. 37:15–20.
______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
Sennacherib in Hezekiah khamuanna kulhpi , Pasian sungah upna langpanin thugen hi. Lungkham a kha-kunkun lo zaw-in Hezekiah in Topa huhna ngen hi. Bang hang hiam cihleh Topa in na khempeuh tungah ukna nei-in Amah bek in Topa hi (Isa. 37:20).
Thungen kawmin
Hezekiah thungetna sim in (Isa. 37:15–20).
Pasian zia le tong bang mitsuan hiam?
Hamsat gimna i tuah ciangin a hong mainawtsak thei, citakna a hong guan
thei thu guipi bang hong hilh hiam?
WEDNESDAY | February 10
A Dangdang Thupiangte (Isa. 37:21–38)
Sennacherib khanggui sunga kipulaak mah
bangin Sennacherib in khuapi 46
susia hi. Tua banah Jerusalem
khuapi zong ama khut sungah koih hi.
Lawhsung a vasa khupcip bangin, Jerusalem kumpi inn sungah Hezekiah a khumcip
hi. James B. Pritchard, Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament ( New Jersey: Princeton University
1969), p. 288. Sennacherib a langpang
peuhmah in, thahna thuak uh hi. Hezekiah makai-in Jerusalem in Sennacherib
langpang hi. Tua hi napi, Sennacherib in gal tampi zo-in vanglian kumpi hi taleh Jerusalem susia hi, cih a kiciaptehna ahi a, lim a hi zongin
khat zong kimu lo hi. Hih pen leitung tangthu ah a lamdang mahmah khat hi. Lai Siangtho sungah kiciamteh kei taleh tua
bang thupiang takpi hi veve hi. Sennacherib kumpi innkawm tungte ah,
Sennacherib in tehpih nei lo-in vanglian
hi; ama langah a ding zo kumpi om lo hi,” ci-in kiciamteh hi. Sennacherib in Jerusalem a pulaak loh hangin
Lai Siangtho in pulaak hi.
A dangdang thupiangte in bang hi ding hiam? Isa. 37:21–37.
____________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Hezekiah in upna tawh thu a nget ciangin
Pasian in thupuakpa khat sawlin Pasian muanna nei-in Ama sungah lungkip dingin
sawl hi. Kiphatsakna tawh kidimin kumpite Kumpi a langpan Assyria in gimna
tuakin, Pasian in Ama kamciam bangin Jerusalem honkhia hi (Isa. 37:23). (2 Kum.
19:35–37; 2 Chron. 32:21, 22; Isa.
37:36–38).
Gimna sung pan suahtak nadingin nalamdang
lian khat kisam hi. Misi 185000 val amuh ciangin Sennacherib in kilehkikin a
inn ciah ding simloh thudang ngaihsun nawn lo hi; amah mah in a innah sihna
thuak hi. Isaiah genkholh, Isa. 37:7–38, tangtung hi. A kiphasak Assyria kumpi tungah Pasian hehna
hong tung hi. Tua thu hangin namdang mi tampi in Jehovah zahtakin nei uh
hi. Jerusalem khua mite in nuamna tawh
kidim uh hi. Ellen G. White, Prophets 1 and Kings, p. 361.
A zenzenin Sennacherib in Jerusalem zo gawpin Judah mite sal dingin kai khin hi leh, Saklam Israelte mah bangin, Judahte in minam khat ahihna uh mangthang ding hi. Tua bangin mi mangthang suak uh hi leh, Messiah a hong suah nading minam a beimang hi ding hi. Amaute tangthu in tua munah a beisiang suak ding hi. Ahi zongin Pasian in Judah minamte kemcing hi.
Lai Siangtho thu um lo, Pasian a um lo
mi khat in “Assyria galkap tampi in sihna a thuak uh thuman mah hi, kici thei
ding hiam,” ci-in hong kidong hi leh koi bangin tua dotna na dawng ding hiam?
Koi bangin hih thupiang in Topa nasepna hi, ci-in na thei hiam?
THURSDAY | February 11
Natna leh Nopsakna Sungah (Isaiah 38, 39)
Isa. 38 leh 39 sung a thupiangte in (2 Kum. 20) Pasian in Sennacherib khut sung
panin Hezekiah a hotkhiat madeuh a thupiang hi. Isa. 37 ( 2Kum. 19) sungah ama
suahtakna a kigelh hangin, suakta nai lo uh hi.
A taktakin Isa.38:5, 6 leh 2 Kum.
20:6 in a pulaak bangin, Assyrian a
kihtakna uh bei nai lo hi.
“Satan in Hezekiah sih nading leh Jerusalem
beimang dingin nasem hi. Tua bangin
Satan nasepna tangtung hileh Hezekiah in puahphat nasep dinkhawl ding a,
Jerusalem in kisiatna thuak ding hi. The SDA Bible Commentary, vol. 4, p. 15
240.
Hih thupiang in makai gina khat in Pasian
mite aa dingin bangzah in thupi hi, cih hong hilh hiam? Hezekiah in Topa sungah upna kip nei takpi
ahihna nalamdang bang kilang hiam? 2 Kum. 20:8–10; Isa. 38:6–8. 2
________________________________________
Ahaz in Pasian kiang pan nalamdang a nial
manin Assyria tung panin gimna thuak
hi. Ahi zongin Hezekiah in gimna a thuak
ciangin Topa tung pan nalamdang ngen a, (2Kum. 20:8), a pa ginatlohna hangin
Judahte thuak gimna nawktan zo dingin Pasian in thaguan hi. Ahaz hun a ni
kilehkik cih pen nalamdang mahmah khat
hi. Babyloniante in ni, kha leh aksi
omzia a kantel mahmahte hi. Tua bangin nalamdang amuh uh ciangin hih nalamdang
mungtup ngaihsun thei uh hi. Tua hun
laitak mahin kumpi Merodach-baladan in a sawltakte paisak pah hi. Hih Babylon mipilte in lamdang takin Hezekiah
a damna leh ni kilehkik kizopna thu thei uh hi. Bang hangin Pasian in tua
bangin nalamdang a bawl nadingin ni kilehkiksakna thu i thei hi. A nungciangin
Pasian in Nisuahna lampan mipilte kaikhawm dingin Bethlehem aksi zang hi.
Pasian in ni pianzia kikhelsakin Babylon panin thupuakte tungah a nungta Pasian ahihna kilangsak hi. Merodach-baladan in a khantawnin Assyria ukna pan suakta dingin hanciam hi. Tua suahtakna a ngah nadingin amah a panpih ding kumpi zong kawikawi hi. Tua hangin Hezekiah kiang huhna ngen hi. Hezekiah in ama thungetna tawh ni kilehsak thei ahih leh, Assyria hong zawhpih zo ding hi, cih lametna nei hi.
Bangci bangin Hezekiah in Babylon pan
sawltakte tungah Pasian minthanna pulaak lo hiam? Pasian minthanna a pulaak loh
manin bang piang hiam? Hezekiah in ama gualzawhnate a pulaak sangin Pasian
vangliatnate a pulaak ding kisam hi. Hih in nang le kei bang hong hilh hiam?
FRIDAY | February 12
Ngaihsutbeh Ding: “Ni a paikhinsa
degree 10 kilehkik sak thei Pasian bek mah hi. Hezekiah thungetna Topa in dawng
takpi ahihna kilangsak dingin, Topa in
tua bangin nalamdang bawl hi. Topa in kamsangpa thungetna za ahih manin a pai
khinsa ni pen degrees 10 kilehkik sak hi. Ellen G. White, Prophets 9 and Kings,
p. 342.
“Khual gamla panin hong pai sawltakte
tungah a nungta Pasian a pulaak thei dingin Hezekiah in hun hoih khat a ngah hi.Pasian in na khempeuh bawl hi; kem
hi; Ama hangin lametna ka nei hi; lamet
bei-in, a si dingin ka om laitakin Topa in hong nungta-sak kik hi, ci-in
a pulaak ding hamsa hiam? Ahi zongin
kiphatsakna leh kiliatsakna in Hezekiah lungsim tuamcip hi. Hezekiah in Pasian
mai leh A mite mai-ah amah bek kiliansak hi; leitung hauhna, van le nate
iplahna lungsim tawh kidim hi. Kumpipa
in a kumpi inn sung a van le nate, ngun le khaam, galvan tuamtuam a mu sak
kawikawi hi. Ama kumpi hauhna leh liatna a lah loh khat beek a om kei hi
(Isaiah 39:2). Namdangte mai-ah Pasian liatna pulaak lo-in ama kumpi liatna leh
hauhna bek a theisak hi. Ibid. 344, 345.
Kikup Ding Dotnate
1. Koi bangin Satan leh Assyria Rabshakeh in kibatna nei hiam? Na mawh hi, ci-in a pulaak in thuman mah ahi hiam, (Zech. 3:1). Koi bangin Pasian in dawngkik hiam?Zech. 3:2–5. Tua bangin a hong kizahko ciangin eite lamet khat bek in bang hi ding hiam? Rom. 8:1.
2. Mawhmai khit ciangin Satan in na mawhna a
pulaak a khawl hiam? Mang 12:10. Na
mawhna a hong kimaisak khit ciangin zong Satan in na mawhna pulaakin, “keima mi na hi,” ci-in na
mawhnate pulaak veve hi; Satan hong
mawhsiat, hong zahko-nate koi bangin na mu hiam?Thuhilhkikna. 19:16–21.
Tomkaihna: Cihtakna tawh
kidim kumpipa ngetna hangin Pasian in a mite
honkhia hi. Pasian in Ama hihna amaute lak hi. Amah in na khempeuh a
bawl Israel Kumpi hi; leitung a uk Kumpi hi. A mite tungah siatna bawlin
bangzahin siatna tawh kidim Babylon mite a kipan namdangte in Amah a theih nadingun lampi honsak hi.