Tu Kaal Sung Sim
Ding: Isaiah 13, Isa. 13:2–22, Isaiah
24–27.
KAMNGAH: Tua ni ciangin, “En un, amah pen eima Pasian ahi hi. Eite a hong hon dingin amah i ngak hi. Amah pen eite Topa ahi hi. Amah i ngak hi. Amah in eite hong honkhia ahih manin lungdamin kipak ni, kici ding hi.” (Isa. 25: 9).
Pasian thugen sia khat in kiphatsakna tawh
kisai thugen hi. A thugen a man khit ciangin nupi in thugensia pa hopih a, na
thugen in ka lungsim hong sukha hi, ci hi. Tua ahihleh bang thu in nang hong
sukha hiam, ci-in a dot kik ciangin
kiphatsakna, ci-in dawng kik hi. Hun khatlai-in limlang mai-ah dingin
amah leh amah hoih kisa-in hoihna tawh kidim ing,” ci-in a dawngkik hi. Thuhilhsia pa in “tua pen kiphatsak mawhna hi
lo-in ngaihsutna mawhna hi, ci-in hilh kik hi. C. E. Macartney, 9 compiled by
Paul Lee Tan, p. 1100.
A vanglian mahmah vantungmi khat sung panin
mawhna hong piankhiat a kipan kiphatsakna in gamgi nei lo, vantungmi ahi a
kuakua cih kahtak nei lo-in mun khempeuhah kizel hi. Vantung Pasian mai-ah
kiphatsakna in bangzahin lian hiam cihleh Pasian in mite a hong hotkhiat
nadingin Amah mah in na hong sep loh phamawh dinmun hong tung hi.
Tu kaal sungin mawna zungpi nih kipatna - kiphatsakna leh kiliatsakna thu i kikum ding hi.
MONDAY | February 1
A Lian Mahmah A Nunung Babylon Khuapi (Isa. 13:2–3 )
626 B.C kumin Chaldean kumpi Nabopolassar
in Babylon kumpi semin Babylon puahpha kik hi. Hih hun sungin Neo-Babylonian
kumpi a khanlaitak hi-in Media tawh kikopin Assyria do zo uh hi. A tapa
Nebuchadnezzar II in kumpi sem a, Judah in galtai suak hi.
Koi bangin a tawpkhakna-ah Babylon
khuapi in kisia hiam?
________________________________________________________________________
539 B.C
hong tun ciangin Persia kumpi
Cyrus in Babylon ukcip a , Medo-Persian Empire (see Daniel 5), a hong
khantheih nading lampi sialsak hi. Amah
mah a din zawhna tu-in beimang hi. 482 BC in ama kumpi nawngkaisak lo hi.
482 B.C kum ciangin Xerxes I in Persian ukna a nial Babylon kumpi do
hi. Babylon pasian Marduk mualsuang
susia uh hi; biakinn leh biakpakna tau tampi susia uh hi.
BC 331 kumin Alexander the Great in galdo
lo-in Persian ukna panin Babylon uk hi. Ama ngaihsutna-ah nisuahna gamte khuapi
dingin Babylon bawl a, kum zalom tawlkhat khit ciangin Babylon kisia hi. 198
A.D ciangin Roman, Septimus Severus hun ciangin Babylon beimang hi. Tu-in hih
Babylon gam in Iraq gam, khuano tuamtuam kimu thei hi. Babylon khuapi a lam kik
uh hi lo-in, mi pawl khat bek teeng uh hi.
A lian mahmah khuapi tu-in a tunna kithei nawn lo hi.
Babylon kisiatna in Jacob suahtakna suak
hi; bang hang hiam cihleh Jacob in Babylon nencipna thuak hi (Isa. 13; 14:
1-3). BC 539 kumin Cyrus in Babylon zo hi. A khuapi a kisuksiat loh hangin
Babylon vangliatna a kiamkiam hong suak hi. Pasian mite tungah a kiliatsakna a
bei hi. Kiliansak zo nawn lo hi.
Isaiah 13 in Babylon tungah Pasian
thukhenna hi. Babylon khuapi a susia
galkapte in Pasian khutzat mite hi ( Isa. 13: 2-5). Hih thukhen in A hong tung dingTopa ni hi,
kici hi (Isa. 13: 6,9). Pasian hehna in vanglian mahmah ahih manin aksi, ni,
kha, vantung le leitung sukha hi (Isa. 19: 10,13:10).
Thukhente 5 leh Deborah and Barak lasakna enkak in . Zinlingin Topa lampai-na bangin kigen a, huihpi guahpite in Topa hehna hi, a kici ding hiam? (Thukhente 5:4;:20, 21 23). Ama vangliatna lian lua ahih manin ama aksi, ni le kha tungah zong gimna om hi.
Babylon vangliat mahmah laitakin Isa.
13: 19 – 22 a sim dingin kingaihsun in.
A piang thei ngei lo ding thu leh a haivai thu hi, ci-in i ngaihsun kha
ding hi. Tu-in zong a tangtung lo genkholhna kimkhat om hi lo hiam? Koi bangin
a piang thei lo ding thu leh a haivai thu khentel ding i hiam?
TUESDAY | February 2
Mualtung Kumpi A Phukna (Isaiah 14)
Babylon a tuk ciangin (Isa.13) Pasian mite
in suahtakna ngah uh hi (Isa. 14:1-3). Isaiah in Babylon kisiatna limciinna
tawh pulaak hi (Isa.14:4–23; Micah 2:4;Hab. 2:6). Limcinna thugentehnate in a
kammal gen bangbang lak pah ding hi lo-in amau hong hilhnop thute i tel ding
kisam hi. Nuntakna nei lo kumpi in kumpi thak a muakna, than leh lungno in ama
lupna cihte in a kisia Babylon limcing hi(Isa.14:9–11). Ama mai-a kumpite
bangin kiliansak kumpi kisiatna teltakin kimu thei hi. Sih khit ciang a mihing
omzia a hong hilhna hi lo hi.
Koi bangin Isaiah 14:12–14 in Babylon
kumpi pulaak hiam?
______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Babylon kumpite in lungsim liatna hangin
kisia hi lo-in (Dan. 4,5), Vanglian Kumpi a langpanna hangin kisia hi (Isa.
14:14). Babylon kumpite in pasian tuamtuam tawh kikop uh hi; amaute na sem uh
hi. Babylonte in Kum Thak khit ni 5 ciangin pawi pawlna uh hi. Tua bangin pawi
a bawl uh ciangin kumpite in kumpi lukhu suahkhia-in Marduk pasian mai-ah koih
uh hi. Tua bangin pasian a biak uh ciangin amau kumpi gam in kip hi, ci-in
ngaihsun uh hi. Amau biak pasian sangin a neu zaw pasian bia ngei lo uh hi. Tua
lo-in pasian neubawlna, amau le amau a kisuamlum bangin kingaihsun uh hi.
Isaiah 14 pulaak mah bangin Ezekiel 28 in zong vantung a langpan khuapi ukpa thu gentehna kimu hi. Hih kumpi in leitung kumpi khat a genna hi lo-in, vanglian vantungmi limcing hi. Amah in kiphatna nei-in Eden Huan ukna kipia a, sathau nilh ngahin, Pasian mual siangtho tungah vangliatna nei hi. Ahi zongin Pasian langpangin mawhna hong kipat ciangin tua bang vangliatna khempeuh in nusia hi; mei tawh haltum ding ngakin a om hi (Eze. 28: 12-18). Hih gentehna in mihing kumpi gentehna hi lo hi. Mang.12:7–9 in a gen bangin vantung panin hawlkhiat thuak vantungmite tawh Satan in leitung mi khempeuh a khem hi (Pian. 3). Hih vangliatna in a si thei lo ahi kei hi; amah in pasian ahi kei hi (Eze. 28: 2). Ama sihna in pasian ahih lohna pulaak hi. Khrih tawh kibang lo-in Satan in meilipi sungah kisiatna a thuak ding hi (Mang. 20:10); leitung a khem dingin a hing kik nawn kei ding hi.
Isa. 14:13, 14; Matt. 11:29; Jn. 6 13:5 leh
Philippians 2:5–8 enkak in. Satan zia le tong leh Pasian zia le tong
kilamdannna bang kipulaak hiam? Topa in kiphatsakna, kiliatsakna, gitlohna amuh
zia bang hong hilh hiam?
WEDNESDAY | February 3
Vantung Kongkhak (Isaiah 13, 14)
Isaiah 14 in Satan tungah khauktakin
thuhilhna hi. Amah in “van panin hong kia suk Aksi (Lucifer), Zingsol tapa hi, ci-in kiciamteh hi (Isa.
14:12), ama tungah thuhilhna in Babylon kumpi tungah thuhilhna tawh kigawmkhawm hi.
Bang hang hi ding hiam? Mangmuhna 12:1–9 tawh enkak in. Gulpi pen Satan
hi (Mang. 12:9), tua gulpi in naungek a suah tungin petlum dingin a hanciam hi.
Gulpi petnop tua naungek in Khrih hi (Mang. 12:5 ). Ahi zongin Kumpi Herod in
Jesuh a suahin thah dingin hanciam hi
(Matthew 2). Gulpi in Satan leh Roman thuneihna limcing hi. Satan in Herod
tungtawnin nasem hi. Tua hi-in Satan in Babylon kumpi leh Tyre tungtawnin nasem
hi.
Bang hangin “Babylon” in a nungciangin Rome leh Mangmuhna Bu sung a Pasian langpanna limcing hi ding hiam? (1 Pet. 5:13; Mang. 14:8; 18 16:19; 17:5; 18:2, 10, 21)
______________________________________________________________
Mangmuhna Bu in Pasian mite a bawlsia, a
nengniam, gitlohna tawh kidim ukna neite nasep pulaak hi. Mang. 17:6, tua
bangin liatna neite in,“Misiangthote sisan dawn uh hi.” Amaute in Pasian
langpan uh hi; Babylon cih min in amau gamtat pulaak hi. Babylon pau in
‘babili’ a khiatna in ‘pasiante kongkhak’ cihna hi; pasian tawh kizopna nei hi.
Piancil 11 tawh enkak in. Mite in Babel tausang mahmah khat lam uh a, amau hanciamna, amau hatna tawh Pasian
bangin nungta ding cih ngaihsun uh hi. Jacob in a ihmutna pan khang lo-a, a
mang sungah vantung leh leitung kizom kahlei khat a mu hi. Tua ciangin amah in
“ Hih mun in mundang hi peuh lo hi; Pasian inn, vantung kongpi hi” ci hi (Pian.
28:17). “Pasian inn,” “vantung kongpi” cih kammalte ngaihsun in. Jacob in tua mun pen “Bethel,” ci-in minvawh
a, a khiatna in “Pasian inn” cihna hi.
Bethel in “vantung kongpi’ leh Babylon a “ pasiante kongpi” in kilangdo vangliatna nei nih hi. Jacob kahlei in vantung pan hong tuaksuk, Pasian kiang pan hi. Ahi zongin Babylon in mihingte hanciamna tawh a kibawl tausangpite leh a dawldawl a om dawi biakna biakinn (ziggurat) hi. Hih nihte kipatkhiatna mun in kibang lo hi; amaute in a kilangneih hotkhiatna lampi nih limcing uh hi. Tuate in Pasian hehpihna lampi leh mihing sepna limcing uh hi. Biakna man khempeuh in kiniamkhiatna Bethel lampi zui hi “ Upna tawh hehpihna hangin hotkhiatna na ngah uh hi” (Eph. 2:8, 9, ). Biakna man lo khempeuh, thukham tawh hotkhiat ngah ding hanciamna leh Pasian kul lo-in mihing hanciamna tawh mi hoih hih ding hanciamnate in kiliatsakna tawh kidim Babylon tungah kinga hi. Hih lampi nihte kalsuanzia, Jesuh thugentehna Pharisee leh siahdong in hong hilh hi (Lk. 18:9–14).
Zen phungzi sanginnah kum tampi a om
khit ciangin Canadian mi laigelh Leonard Cohen in thu kidotna khatah, “Tatkhiat
mi ka hi kei hi,” ci hi. Tuni thusinna tungtawnin ama kisap in bang hi ding
hiam? Hotkhiatna thu tawh kisai a theih ding bang om hiam?
THURSDAY | February 4
A Nunungpen Zion ah Zawhna (Isaiah 24–27)
Minamte khat khit khat tungah hilhkholhnate Isa. 13–23, Isa.24–27 tungtawnin koi bangin Pasian in amah a langpan mite tungah a zawhna thu leh a mite suahtak nading pulaak hiam? ________________________________________________________________________
Isaiah in a mangmuhna-ah leitung in a
hawmpi-in amuhna (Isa. 24) leh John in a pulaak Jesuh hong kumsukin kum 1000
sung leitung omzia (Mang. 20) in bang
hangin kizopna nei hi ding hiam?
Isaiah 13–14 sungah kigelh mah bangin
Babylon in hun khatlai-in vanglian mahmah leitung kumpi khat hi ngei a, ahi
zongin tu-in “Babylon kumpi in Satan
nasepna khempeuh limcing hi. Tua hi-in Babylon kiciim zo hi, cih thupuak in
(Isa. 21:9), mailam hunah Babylon kisiat ding pulaak hi (Mang. 14:8; 18:2)
Khrih Nihvei a hong pai khit ciangin Satan in tawntung kisiatna thuak ding hi
(Mang. 20:10). Topa thukhenna thuakin Babylon in ama gam a beimang mah bangin,
Topa Ni lianpi hong tun ciangin Babylon in kisiatna ding a ngak hi (Joel 2: 31;
Mal. 4:5; Zeph. 1:7). Tua bang mahin
Isaiah tungah kilangh thute in ama hunlai a thupiangte siksanin Topa in
Zion Mualah a mang tawntung ding hi, ci hi (Isa. 24:23). Isaiah in amuh ngei
Jerusalem tawh kisai pulaakin, John in Jerusalem Thak omzia pulaak hi (Mang.
21:2). “Tua khuapi-ah ni ahi a, kha ahi zongin kisam lo hi. Bang hang hiam
cihleh Pasian vangliatna in khuavak hi
ding a, Tuuno in a taang ding hi (Mang. 21: 23)
Pasian in siatna bawlte susia takpi ding hiam? Isaiah 28:21 sim in. Pasian in tua bangin mite kisiat ding a bawl pen lamdang hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in kuama kisiat ding deih lo hi. Ahi zongin mawhna in kisiatna piangsak hi (James 1:15). Pasian in nuntakna leh sihna tungah ukna nei hi. Amah in ni, hun, mun leh na khempeuh mong, bangci bangin na khempeuh beimang ding cihte in Ama thupiakna bangin om ding hi (Mang. 20). Mawhna hangin sihna leh hinna in ama thuthu-in hong piangtawm hi lo hi.
Isa.24–27 sung a kipulaak thute in Lai
Siangtho buppi pulaak thute hi. Tu-in
bangbang gimna, natna, siatna tawh kidim leitung hi taleh, Pasian leh Ama
hoihna in siatna tungah zawhna leh ukna hun hong tung ding hi. Tua zawhna sungah nang le kei in i va kihel
theih nadingin lampi a om ding hiam? Pau. 3:5–7, Rom. 10:9.
FRIDAY | February 5
Ngaihsutbeh Ding: “Bang thu siksanin hotkhiatna ngah thei i
hiam? Bang dinmun siksanin Khrih kiang va zuan thei i hiam? A nungta upna tawh i nuntakna khempeuh kipia-in, sihna zo-in a thokik Honpa sisan leh Ama
dikna siksan hi. Tua bangin i kalsuan
ciangin diktanna sungah a mainawt thei ding ihi hi. Ahi zongin Pasian in mawhnei mite a hong sap
ciangin bang mah siksan ding i nei kei
hi. Khrih hong sapna za-in ama kiang
zuan ihi hi. Ama hong sapna za-in Ama kiang na zuan ding hi. Mawhnei mi in Khrih va zuan ding hi; tua
bangin a zuatna-ah Kalvary singlamteh mitsuan
hi. Hihte khempeuh in itna hangin
a hong piang khia ahi hi. Itna mah tawh Topa kiangah a zuan ding i hi hi. Ellen G. White, Manuscript Releases, vol. 6,
p. 32.
Kikup Ding Dotnate
1. Wednesday
ni –a thusinna siksanin a tung a Ellen G. White sim in. Bang thu hong hilh hiam? Bangci bangin Ellen
G. White in upna leh
kalsuanna/gamtatna pulaak hiam? Koi bangin akilamdanna
pulaak hiam?
2. Bang hangin kiphatsakna, kiliatsakna in a
lauhuai mawhna hiam? Bang hangin tuate hemkhiat ding hamsa
hiam? Kiphatsakna, kiliatsakna in i pianpih leh kitangsap khat ahih manin a nang zo
lo ihi kha diam? Kiphatsakna
phamawhsa lo mi na hihleh bang
hangin kikhel ding kul hiam? Koi bangin
singlamteh leh Khrih
hong tatkhiatna in kiphatsakna leh kiliatsakna hong damsak thei ding hiam?
3. Isaiah in minamte aa ding lametna thupuak a
nei hiam? Gentehna Isa. 25:3, 6; Isa. 26:9 ; Rev. 19:9 tawh
enkak in.
Tomkaihna: Isaiah in Assyria
khit ciangin Babylon in Judah zo ding hi, cih mu khol hi. Khuamial ukna neite in leitung ukcip uh a ,
mihingte zangin gimna, siatna piangsak uh a, Pasian langpanin mawhna tawh kidim
hi taleh (Eph 6:12), leitung in tawntung
nopna tawh hong kidim ding hi.