LESSON 3 Oct 10–16
THUKHAM IN LAIHILHSIA BANGIN
Tu
Kaal Sung Sim Ding; Thkna.. 6:5; 31:9–27;Rom. 3:19–23; Mang.12:17; 14:12;
Mark 6:25–27; Heb.5:8.
KAMNGAH: “Note
Topa Pasian,na lungsim khempeuh uh, na nuntakna khempeuh uh leh na thahatna
khempeuh uh tawh na it ding uh hi” (Thuhilhkina 6:5)
Paul
in Galatii pawlpi tungah thukham zuihna tawh Pasian dikna ngahsawm ding ahih
lohna vauhilhkholhna hih bangin gen hi: “Tua ahihleh Thukham leh Pasian
thuciamte a kilehngat ahi uhi hiam? Hi het lo hi. Mihingte tungah hong kipia
Thukham in nuntakna taktak hong pia thei hileh tua Thukham zuihna hangin mi
khempeuh in Pasian tawh kipawl theihna ngah ding uh hi.”Gal. 3:21. Thukham in
nuntak theihna hong pia thukham om ahihleh tua thukham in Pasian thukham simloh
thukham dang hi lo ding hi. Ahi zongin Paul hilh bel thu in, Pasian Thukham in
zong nuntakna hong thei lo hi, cih thu hi. Bang hang? “Mawhna khut nuai-ah
leitung mi khempeuh om hi; Ahi zongin Khrih a um mite tungah a upna hangun
Pasian kamciam a kipiak theih nading thu a om hi.” Gal. 3: 22.
Thukham
in nuntakna hong pia thei lo ahihleh tua thukham in bang dingin hong kipia hi
ding hiam? Hehpihna kitangsap ihihna a hong lak ding, a hong theisak dingin
thukham a hong kipia hi zaw hi. Tua ahihleh thukham in mawhna hong lak, hong
mu-sak ahih manin thukham in siatna bek pulaak hi lo ding hiam? Tua bang hi lo
hi. Thukham in nuntakna kingah theihna lampi hong lak hi; Khrih hong mu-sak hi.
Tua hi -in pilsinna mantak in hehpihna lampi, upna thu leh Khrih thumang dingin
a hong makaih hi. Tu kaal sung thusin ding in Khristian pilsinna-ah Pasian
thukham dinmun i pulaak ding hi. Thukham in nuntakna hong pia thei lo hi. Ahi
zongin upna, hehpihna, Pasian hong itna hong hilh hong mu-sak hi.
SUNDAY October
11
PASIAN
IT DING LEH KIHTA DING
Thuhilhkikna
Bu sungah Moses in khangthakte kipatma Israelte in Kamciam Gam a luahma, a
nunung pen a thuhilhna kimu thei hi. Moses in Israelte adingin limtak
hilhkholhna leh thuhilhcianna nei hi.
Thkna.
31:9–13 sim in. Topa kihta ding cih thupiak a khiatna in bang hi ding hiam?
Pasian
in Israelte tung pan ngetna khat nei-in a thukham a piak ahi hi. Amaute in
Pasian thupiak a mangngilh loh nadingun Pasian in amaute makaih hi. Hih munah
Pasian in a lungduai pilna tawh kidim Laihilhsiam Pa hi. Pasian in a hilhsa
thute mah hilh kikkikin, a kamsangte leh ama nasemte in zong tua thute mah
pulaak kikkik uh hi. Thuciam Lui sung a thute in Pasian in nuntakna lampi zui
dingin a mite a hong hilh thu sim loh thudang om lo hi. Khangsawnte in Pasian
thupiakte siksanin pilsinna nei ding uh a thupi-na Moses in limtak hilh hi. Tua
bangin pilsinna-ah thunih pulaak hi. Amasa-in a tate un thukham za ding uh hi.
Zakna tungtawnin Pasian kihtakna nei ding uh hi (Thkkna 31:13).
Amasa-in
thuhilhna za-in, tua khitteh Pasian kihtakna thei ding uh hi. Thukham a theihna
uh in lau-na piangsak pah ding cihna hi lo hi. Topa kihtakna theihkul sinkul
hi. Moses genna-ah kihtakna leh lau-na in pilna ngah nading lampi hi-in, tua
kizopna hang a gah hi pah lo hi. Na Topa Pasian na lungsim khempeuh uh tawh, na
hatna khempeuh uh leh na nuntakna khempeuh uh tawh na it ding uh hi, cih
thupiak ngaihsun lehang “Topa kihta” un cih thupiak in bang hi ding hiam?
(Thkna. 6:5). Naupangno khat leh a pa kizopna tawh kigenteh thei hi. Pa in ta
tungah a itna lakin, limtak kemin don hi. A gen bangin sem a, thutang hi. A pa
sawl mang lo-in, a khialhleh a khialhna bangin thuak hi. Topa itin, nhi ah
ciangin a ta in gamtatna bangin thuak hi. Pa itin i kihtak bangin Pasian zong
itin Amah kihtakna in itna tawh a kilangneih hi lo hi. Pasian theitel semsem hi
lehang Amah i it semsem ding hi; bang hang hiam cihleh Amah in hoihna tawh
kidim hi. Tua kawmmahin Topa thei semsem hi lehang Amah i kihta semsem ding hi.
Bang hang hiam cihleh Ama siantho-na, a dikna i muhtel tektek ciangin mihing in
mawhna tawh kidim ihihna kiphawkin, ngah dingin a kilawm lopi mah hehpihna i
ngah manin suksiatna tawh a kipelh thei ihihlam i phawk ding hi.
MONDAY October
12
NA
LANGAH TECI
Moses
in a sawt lo-in si ding cih a theih ciangin a nusiat ding a mipihte mailam thu
ding lunghimawhna tampi nei hi. A nusiat khit nungah a mipihte in Kamciam
Canaan Gam luah ding uh hi, cih mukhol hi. Kum tampi sung a ngak uh khapsa gam
sung a teenna uh panin zong Topa langpang ding uh hi, cih mukhol hi.
Thkna.31:14–27
sim in. A sihma-in Moses in bang kigingkhol hiam? Bang himawhna lianpi nei
hiam? Koi bangin a lunghimawhnate pulaak hiam?
Moses
thu vaikhak in laihilhsia khat in ama khit laihilhsia dingte a makaihzia tawh
kibang hi. Laihilhsia khat in a sangnaupangte gamtat zia le tong theitel mahmah
hi. Ama om lohkalin phengphi kei unteh, cih lungmuangsa-in nusia ngam lo hi.
Moses zong tua bang mahin thuciam singkuang a pua Levi mite in, thuciam
singkuang gei-ah teci hi dingin Thukham Laibu koih dingun vaikhak hi. Moses in
ama khit a makai sem dingte tungah a thu-in gen ziau lo hi. A gen thute teci
nei dingin koih hi. Moses in Thukham Laibu pen mihing bangin kampau thei,
lungsim a khel thei vangliatna nei tawh kibangin pulaak hi.
Thukham
in amaute langah teci a om cih thu ngaihsun in. Koi bangin hih thu Thuciam Thak
in pulaak hiam? Rom. 3: 19 – 23. Koi bangin thukham in hehpihna kisam ihihlam
hong theisak hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________
Thuhilhkikna
31 sungah Topa in Moses tungah a pulaak thute Moses in la-in sak dinga a gelh
hi. Moses in a mipih Israel mite tua la a hilh kul hi. “Thukham in Israel mite
langah teci-in om hi. Pasian in zong Israel mite a thuhilhna ahi hi. Tua la a
sak uh ciangin mi khempeuh in Topa vangliatna mu uh hi. Mimal khat ciat in tua
la a sak uh ciangin amau le amau kisittel pah uh hi; Topa gen thute zong thei
pah uh hi.
Pasian
hong ompihna tawh a thupiak nuntakpih hi mah lehang, bangci bangin thukham in i
langah pangin mawhnei mi ihihna pulaak hiam? Thukham in i langah teci pang
ahihna thu in hotkhiat kisam ihihna bang pulaak hiam?
TUESDAY October 13
NOTE
NADAUPAI NADING UH
Lai
Siangtho thu khempeuh in Pasian thukham thei-in zuihna hangin thupha-te hong
hilh hi.
Joshua
1:7, 8 sim in. Topa in Joshua tungah bang thu gen hiam?
Koi bangin tuni tuhun-in tua thu guipite nuntakpih i hiam?
Joshua
in Canaan sung a lut ding ciangin Topa in hih bangin thu pia hi:
“Thahat
inla hang inla, ka nasem Moses in nang hong piak thukhamte khempeuh tawh
kizui-in na gamtat ding limtakin ngaihsun in. Na pai-na peuhah hoihtakin na
lamzan theih nadingin tuate khat zong pelh kei in,”ci hi (Joshua 1:7).
Thupiak
bangin nuntakna gah matut lawhcinnate in tuhun leitung lawhcinna tawh kibang lo
hi. Tuhun mi lawhcing ci-in a kiciamtehte in midangte sep loh a sem theite,
kuama ngaihsut loh a ngaihsun theite, amah leh amah a khua-sa theite hi. Masuan
khat peuhah lawhcin nading midangte sangin siam zawk kisam hi; mite’n lauhuai
dinmun hi, cih taleh lau lo-in mainawt ngam ding zong kisam hi. Ahi zongin
Pasian mai-ah lawhcin na in leitung mite lawhcing, ci-in a ciaptehna uh tawh
kibang lo hi.
Mang.12:17;
14:12; Romans 1:5; 16:26; James 2:10–12 sim in. Tuhun aa dingin Pasian thukham
nuntakpihna tawh kisai bang hong hilh uh hiam? Thukham zuihna hangin a hong
kihonkhia hi lo hi. Tua hi mah taleh bang hangin thukham hong sawl bangin
nuntak ding thupi hiam?
Khristiante
in Thuciam Lui, Thuciam Thak leh Pasian thukham a zui dingin sapna ngah mite
ihi hi. Thukham palsatna in mawhna hi-in mawhna in gimna, natna, tawntung sihna
hong tunpih hi. Pasian thukham a palsatna hangin amah mah in gimna amu lo, a
thuak lo kua om ding hiam? Nidang Israelte in hehpihna kisam uh hi mah taleh,
Pasian thukham a zuihna uh tungtawnin lawhcinna a ngah bangun tu-in zong tua
mah hi lo hiam? Tua hi-in Khristian pilsinna-ah Pasian hong hehpihna muanna leh
upna tawh nuntakna-ah Pasian thukham zuihna in a kisam mahmah thu guipi khat hi
lo hiam?
Mawhna
thaman na tuahkhak thute ngaihsun in. Nang khialh bangin midangte in zong a
khialh khak loh nadingun na phutkhak thute panin midangte bang thu hawmsawn
ding na hiam?
WEDNESDAY October
14
THUKHAM A ZUITE THUAKNALEH HAMSATNATE
Pasian
deih bang zuihna hangin hamphatna tuamtuamte Pasian thupha ngah mite nunzia
tungtawnin kimu thei hi. Joshua in Pasian thupiak limtak zui-in Israel mite
hoihtakin makaih hi. Topa in Israelte tungah ka thukham na zuih uhleh na daupai
ding uh hi, ci-in gen kikkik hi.
2Khang.
31:20, 21 sim in. Bang hangin Hezekiah in daupai-in tuahpha hi ding hiam?
________________________________________________________________
_____________________________________________________________
Bangbang
pilsinna hi taleh thukhun zui-a thumanna in thupi hi. Ahi zongin khangnote in
thudot hau thei uh hi. Itna nei-in, thumangin, cihtak mite in banghang gimna,
hamsatna thuak veve uh hiam, ci uh hi. Bang hang cih pen gen hamsa hi. Koi
bangin tua bang dotnana dawng ding hiam? A lungkim ngah dingun i dawng thei kei
hi. Mawhna, siatna lakah a nungta ihih manin gimna, natna tawh a kipelh thei
kuamah om lo hi.
Koi
bangin a nuai-a Lai Siangtho munte i theihzawh loh thute hong huh thei hiam? Mark
6:25–27; Job 1, 2; 2 Cor. 11:23–29.
___________________________________________________________
______________________________________________________________
Mi
hoih, thukham thukhun palsat lo mi khempeuh in daupai pahpah lo uh hi; leitung
mahmah ah zong mi nuamsa hi pah pah lo hi. Thukham in thupi-in man nei hi,
ci-in a kipulaak ciangin dawnna hamsa thudot om ahih manin, ‘daupai-na,
“lawhcinna” i cih in bang hi ding hiam, cih tel kul hi. Late gelh pa in
“Gitlohna inn sungah ka teen sangin ka Pasian inn kongcing pa ka hi nuam zaw
hi,” (Late 84: 10), ci-in a genteh bang a ci nuam hi ding hiam? Tu-in zong
leitung mite muhna-ah Pasian tungah a citak, Ama thukham a zui mite in
lawhcing, daupai khin pah lo uh hi. I khangnote tungah i gen thu pen a hi lo thu
gen tawh kibang hi.
Hebrews
11:13–16 sim in. Koi bangin thuman citak mi hi napi-in gim a thuaknate uh
telthei ding i hiam?
THURSDAY October
15
JESUH, EITE ETTEH DING
Pasian Tapa, Jesuh Khrih in mihingin hong nungta hi; genbaang lo-in thukham zui-in, Pa deihna bangin nungta hi. Eite aitangin a hong si dingin nungta hi bek lo-in eite etteh dingin a hong nungta hi.
Luke 2:51, 52; Phil. 2:8; Heb. 5:8; John 8:28, 29 sim in. Koi bangin Khrih in limtakin thukham zui hiam?
John pulaak thu in “Ama sungah ka om hi, a ci mi peuhmah in Ama gamtat bangin gamta ding hi”(1 John 2:6). Leitungah Khrih nunzia leh a nasep ngaihsun lehang Pa Pasian in Jesuh thumanna hangin a lungdamna kimu hi. Jesuh in genkholhnate tangtungsak hi; a nuntakna khempeuh in Pasian thukham tawisang hi. Israel mite a thuhilh teci dingin Pasian in Ama thukham gelh dingin Moses a sawl bangin, Khrih in sawltakte, nungzuite, mawhnei mite leh a mi siangthote aa dingin Pasian mahmah a hong kilang hi. Tu-in ahihleh zuih ding leh pelh ding thupiak hi ziau lo-in, Khrih in mihing si le sa-in hong nuntak eite etteh ding hi. Laihilhsia khat in a sangnaupangte etteh dingin Jesuh in Pa thu a manzia simloh a hilh ding ettehhuai zaw a dang om lo hi.
“Upna
nei hi lehang Pasian thukhamte zuih ding panin hong suakta sak hi. zuih a kul
hi lo hi, ci-in thuhilh mi in upna mantak nei hi lo-in ama upmawh hoihsak thu a
gen ahi hi. “ Note in upna tawh hotkhiatna na ngah uh hi.” Ahi zongin zuihna om
lo upna in a si upna hi (Ephesians 2:8; James 2:17). Jesuh mahmah in hih
leitungah mihingin a hong pianma-in “ Nangma deih bang hihna-ah nuam ka sa hi,
ka Pasian aw. Nangma thukham ka lung sungah om hi,” ci hi (Late 40:8) Jesuh in
van a kahtohma-in zong tua mah pulaak kik hi: “Ka Pa hong thupiakte zui-in ama
itna sungah ka om mah bangin note in zong ka thupiakte na hong zuih uhleh ka
itna sungah a om na hi ding uh hi,” ci hi (John 15: 10). Tua tawh kizom-in Lai
Siangtho in “Eite in Ama thukham i zuih ciangin Amah a thei taktak ihihna hong
kilangh hi……. Pasian tawh ka
kipawl
hi, a ci mi khempeuh, Jesuh Khrih a gamtat bangin a gamtat ding ahi hi,” (1
John 2:3–6.” Ellen G. White, Steps to Christ, p. 61.
A
beisa hun sangin Khrih nungzui mi hoih zaw leh midangte a hilhsiam zaw, etteh
thamcing zaw, na suah nadingin bang na kisam hiam? Bang hangin i gen thute
sangin i gamtat a gin ngaih zaw hiam?
FRIDAY October
16
Ngaihsutbeh
Ding: “Itna in piansakna, hotkhiatna phungpi hi.
Pilna mantak bulpi zong itna mah hi. Hih thu in nuntak lam hong lak dingin
Pasian in a thukham hong piak panin kimu thei hi. A masa pen leh a thupi pen
thukham in “Na Topa Pasian na lungsim khempeuh, na hatna khempeuh leh na
nuntakna khempeuh tawh na it ding hi” (Lk. 10:27). Theihna khempeuh a nei,
ciangtan a nei lo Pasian pen lungsim khempeuh, nuntakna khempeuh, hatna
khempeuh tawh itna in a sang penpen khantohna hi. Pumpi khantohna, lungsim
khantohna, nuntak khantohna-ah i sungah Pasian lim le meel a hong bawlkik hi.
A
masa thukham bangin a nihna thukham in : Nang na ki-it bangin midangte zong na
it ding hi,” Matthew 22:39. Itna thukham in pumpi, lungsim, ngaihsutna,
nuntakna khempeuh in Topa aa ding leh mite aa dingin a nungta dingin hong sawl
hi. Tua bangin nuntakna in mite aa ding thupha suak banah ei mahmah in zong
thupha lian penpen a ngah ihi hi. Angsung khuala hepkhiatna in khantohna mantak
a piangsak hi.
Angsung
huaihamna nusia-in nasem hi lehang pumpi, lungsim leh nuntak buppi khangto ding
hi. Pasian zia le tong sungah a thuk lut zaw semsem ihi ding hi. Vantung tawh a
kituak dinmun a tung ihi ding hi. Bang hang hiam cihleh vantung in i sungah a
hong teeng hi.” Ellen G. White, 2 Education, p. 16.
KIKUP
DING DOTNATE
1. Nidang Israelte bangin eite in zong Pasian i it ding leh zahtak ding kisam hi (Matt. 22:37; Mang. 14:7). Koi bangin itna leh zahtakna tonkhawm thei hi, cih thu na lawmte tawh kikum in. Bang hangin hih thu nih in a tonkhawm ding kisam hiam?
2. Thukhun neihna leh dinmun-sang neihna in bang kilamdang hiam? Nangma phutkhak tawh kizui-in Advenist pawlpi in gamtat hoih ding thupi takin ngaihsun hiam, ahih keileh thukhunte in pawlpi kipumkhatsak hiam? Lai Siangtho in mimal nunzia, innkuan, pawlpi aA ding dinmun sang ding a hong hilh hiam?
3. Bangci bangin Pasian thukham limtak nuntakpihna leh thukham zuihna in hotkhiat ngahna bulpi hi lo hi, cih thu khinkhai siam ding na hiam?
4. Late
119 a vekin sim in. Thumanna, suahtakna, thukham, thupiak, thukhun, sawlna cih
kammalte bangzah vei kigelh hiam ciamteh in. Hih kammalte tungtawnin Late 119
gelh pa in bang hong hilh nuam hi ding hiam?