LESSON 8 MAY 16- 22
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding; Jn.
1: 1-3; Pian. 1: 3-5; Pai. 20: 8-11; Mang. 14:7; Matt. 19: 3- 6; Rom. 5: 12.
KAMNGAH: “A kipat cil-in Thu na om a, tua Thu, Pasian tawh na
omkhawm a, tua Thu, Pasian ahi hi. Tua hi-a, a kipat cil a kipanin Thu leh
Pasian na omkhawm hi. Pasian in Thu tawh na khempeuh piangsak a, a kipiangsak
na khempeuh, Thu tawh lo-in a kipiangsak khat beek om lo hi. Nuntakna a nei
khempeuh in tua Thu tung panin a nuntakna uh ngah a, tua nuntakna in mi
khempeuh tungah khuavak hong tunpih hi.’ John 1: 1-4.
SUNDAY MAY 17
A
KIPATCIL-IN
Pian. 1:1 sim in. A thupi thuthuk
bang hong hilh hiam?
________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Lai
Siangtho Bu kipatna kammalte in thu tampi huam hi. Tua kammalte telzawh loh
ding kammalte hi lo hi; ahi zongin limtak kantel hi lehang, tua kammalte in
thu-thuk lianpipi pulaak uh hi. Kei kua
ka hiam, bang hangin nungta ka hiam, koi pan a piang ka hiam, cih dotna
lianpite Lai Siangtho kipatna kammalte in hong hilh uh hi.
Pasian in hun khatlai-in hong bawl-in
nuntakna hong guan ahih manin a nungta i hi hi. Tulai leitung pilna (science)
pulaak bangin bang mah aom lo panin a piangkhia mawk i hi kei hi. Ngimna nei
lo-in a mawkin a nungta ding i hi kei hi. Piangsakna om lo, nate in ama thu-in
hong piangkhia ziau hi, cih upna (Darwinian) in Lai Siangtho hong hilh tawh
kilangdo hi. Na khempeuh in kipatna hun
khat (a kipat cil) i nei ciat hi. Kipatma, nate a omma-in Pasian om hi. Hun,
kum, ni le kha a omma-in Pasian om hi. Ni, kha, kum in amau hun hun-in kihei
diamdiam uh hi. Leitung in patna nei ahihna, Pasian in a piansak ahihna Lai
Siangtho in hong hilh hi.
John 1: 1-3; Heb. 1:1,2 sim in. Kua
tungtawnin nate kipiangsak hiam?
Piangsak Pa in singlamteh tungah hong si cih thu ngaihsun in.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Jesuh
tungtawnin na khempeuh kipiangsak hi, ci-in Lai Siangtho in hong hilh hi. ‘Amah in nate piangsakin, Amah
lo-in bangmah a piang om lo hi’(Jn. 1:3).Jesuh in nate piangsak hi (Heb. 1: 1,
2, 4). Na khempeuh kipatna in Jesuh
hi-in, Amah mahin na khempeuh a thakin bawl pha ding hi, cih kamciam i muang
hi. Bang hang hiam cihleh Amah in na khempeuh kipatna (Alpha leh Omege) leh a
mong hi (Mang. 1:8; 22:13)
Pasian in mihing
hong piangsak hi, cih thu in na nunzia hong khel hiam? Tua thu a um lo mi hi lecin
midangte hi taleh nang le nang na kimuhzia a tuampi khat hi lo ding hiam?
MONDAY MAY 18
PIANSAK
NITE
Mi kimkhat in piansak ni-te in a
taktak hi lo hi; limciinna hi, thugentehna hi, phuahtawm hi, ci uh hi. Hih bang
upna panin nate in ama thu thu-in hong piang hi, cih upna (evolution) hong
khangkhia ahi hi. Ni 6 sungin na khempeuh kipiangsak hi lo-in kum mak tul tampi
sawt hi, ci uh hi.
Piansak tawh kisai-in Lai Siangtho
in bang pulaak hiam? Bang hangin Piancil Bu gen piansak ni-te in, limciinna hi
lo-in ni khat nai 24 ahihna thupi hiam?
___________________________________________________________________________________________________________________________
Pian.1:3-5;Pai.20:8-11 sim in. Koi
bangin piansak tawh kisai ‘ni khat’ in khiatna nei hiam?
___________________________________________________________ ___________________________________________________________
Hebrew
laimal ‘yom’ in ‘ni khat’ mah hi pah hi (nai24 ni khat). Piansak ni-te in nai 24 sangin hun a sawt zaw
hi lo hi. Piansak ni khat in kum mak tul tampi hi, a ci mipil kimkhat in Moses
hong hilh a nial uh hi pah hi.
Pasian mah in ni khat a sawt tan hong
hilh (Pian. 1:5). “Yom’ ni khat in nitum khat pan nitum khat ciang huam hi
(Pian. 1: 5, 8). Hun sawtpi huam pulaak
hi lo-in, nai 24 ni khat mah a genna ahi hi. Tua hi-in ni 7 kaal khat in kicing
cihna pulaak hi. Ni khat pan kipan-in ni
sagih a cihteh na khempeuh in kicingkhin hi, cih hong hilh hi. Ni khat leh ni
khat kikaal ah kum mak tul tampi kihal cih bang om lo hi. A kizom to deu-deu
hi. Piansak ni 7 in tulai hun mah bang ahi hi. Nai 24 ni khat in, Pasian in Ama
khut tawh a gelh Thukham li-na, Sabbath tawlngakna a manphatna hong hilh hi.
Piancil Bu hong hilh piansakna banah a
dang piansakna om a, tua in, Nihvei Kumkik hun hong tun ciangin na khempeuh a
thakin kibawlphat ding hong hilh hi. Tua hun ciangin a si thei nunna in a si
thei nawn lo nunna-ah kikhel ding hi. Pengkul nunung pen a kitum ciangin
mitphial kal-in na khempeuh in a thakin kikhel ding hi. (1Kor. 15: 52). Pasian in mitphiat kal sungin na
khempeuh a thakin bawl ding ahihleh nate
a piansak nadingin, ni 6 sung piansak thu a um lote gen bangin, ( theistic
evolutionist) Pasian in kum mak tul tampi kisam lo hi.
TUESDAY MAY 19
SABBATH
LEH PIANSAKNA
Tu-in
mi tampi in piansak ni sagih Sabbath langpan mahmah uh hi. Hih thu pen kumpite
kipawlnate nasepzia, a kalsuanzia uh en lehang, Sabbath langpanna kimu hi.
Europe gam tuamtuamte in a calander bawl uh tungah kaal khat sung ni masa pen
Monday ni-in koih uh a, Sunday ni pen ni sagih ni-in koih uh hi. Sawtnai lo hun
khatlai-in papal thuneite in leitung khuahun lum luatna a kiam nadingin, tua ni
sagih ni in Jew mite Sabbath ni hi, ci-in, tawlngak ni dingin laihawm khia hi.
(Pope Francis, Laudato Si’ Vatican City, 2015, 172.
Pian. 2: 1-3; Pai. 20:8 -11; Mk.
2:27; Mang. 14:7 sim in. Koi bangin
Piansak nipi kaal khat in Thupiak li-na tawh kizopna nei hiam? Hih in koi
bangin vantungmi thumte thupuak tawh kizopna nei hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
“A ni sagih ni-in Pasian in a nasep khempeuh
zo siang hi,”ci-in kigelh hi (Pian. 2:2). Piansak thu a um mi tampi in ni guk
sungin na khempeuh kipiangsak hi, cih lim gen mahmah uh hi napi, Pasian in a
piansak khin nai lo ahihna thu pulaak lo uh hi. A ni sagih ni, Sabbath a
kipiansakna in Pasian in a piansak nasep a khitna ahi hi. Tua hangin Jesuh in ‘Mihing
adingin Sabbath kipiangsak hi-a, Sabbath adingin mihing a kipiangsak hi lo hi,
ci-in hong hilh hi (Mk. 2: 27).
Jesuh in tua bangin thuneihna tak tawh
a genna a hang in Amah mah in nate piangsakin, Pasian leh a mite kikaal thuciam
kizopna limciinna dingin Sabbath kikoih hi.
Sabbath in Hebrew mite ading bekin hong kipia hi lo-in mi khempeuh
adingin a hong kipia ahi hi.
Piancil Bu in Sabbath ni a piansak khit ciangin Jesuh in asep thu thum
hong hilh hi. Amasa-in “Amah tawlnga hi” (Pian. 2:2), A mite tawh tawlnga khawm
ding a geelna eite etteh dingin Amah mah tawlnga hi. Nihna-ah Amah in ni sagih
ni thupha pia hi (Pian. 2:3). Piansakna
tawh kisai-in Pasian in ganhingte zong thupha pia hi (Pian. 1:22). Adam leh Eve
thupha kipia-in (Pian. 1:28), ahi zongin a tuam vilvel-in a ni sagih ni thupha
kipia hi. Thumna-ah Pasian in Sabbath ni siangtho-sak hi (Pian. 2:3); a
siangtho-in koih hi.
Lai Siangtho sungah tua bangin a tuam
vilvel-in thupi thum kipulaakna om lo hi.
Hih thu thumte mah Thukham li-na in pulaak hi. Hih Thukham in Pasian in
Ama khut tawh a gelh hi-in piansakna in Sabbath bulpi ahihna hong hilh hi (Pai.
20:11).
Mang. 14:7; Pai.20:11 in Sabbath
Thukham in Piangsak Pa biakna dingin a bulpi hi, cih kimu hi. Koi bangin
Sabbath in hun nunung a thupiangte tawh kizopna nei hiam?
WEDNESDAY MAY 20
PIANSAKNA
LEH KITEENNA
A beisa kum 20 kim a kipan nupa
pumkhat suahna, kiteenna tawh kisai muhzia tampi hong kikhel hi. Gam tampi in
nu le nu, pa le pa kiteeng phamawhsa lo uh hi. Tua bang kiteenna a phal uhteh
innkuan bitna a huu, innkuan manphatna tampi kisia hi. Kiteenna tawh kisai buai-na
lianpi hong piang hi. Biakna leh kumpi kizopzia zong hong kikhel hi. Lai
Siangtho hong hilh bangin innkuan, nupa kiteen a siantho-na kithupi ngaihsut
nawn lo hi.
Pian. 1: 26 – 28; Pian. 2: 18, 21-
24 sim in. Pasian hong geelsak nupa kiteenna bang pulaak hiam?
___________________________________________________________ ___________________________________________________________
Ni 6 ni-in Pasian in a piansakte lak
pan a manpha penpen in mihing a hong kipiansakna thu hi (Pian.1: 26). Hih munah Pasian cih laimal a kigelhna-ah Pa,
Tapa leh Kha Siangtho in nasem ahihna kipulaak hi. “Eima meel leh eima limsuun”
cih kammal in a masa penpen a kizatna hong suak hi. Pa, Tapa leh Kha Siangtho
in itna tawh nasemkhawm-in mihingte khat le khat kizopna nupa kiteenna hong
koihsak uh hi. “Pasian lim bangin amah a piangsak hi. Pasian in pasal le numei
a piangsak hi” (Pian. 1:27). Adam in tua nu a min numei ci hi. Kiteenna-ah mipa
in a nu le pa nusia-in a zi tawh kigawm ding hi; amaute in si- khat, sa-khat hi
ding uh hi (Pian. 2: 24).
Lai Siangtho in kiteenna a gen ciangin
numei khat leh pasal khat pumkhat suahna hi. Amaute in nu nei, pa nei ahih mah
bangun nupa kiteengte zong numei khat leh pasal khat kiteeng hi. Hih thupiak mi
masa Adam leh Eve tungah kipulaak hi. “Pasian in amaute thupha pia a, Pasian in
amaute tungah, ‘Ci pha-in tampi pha unla, leitung dimin zo un” Pian. 1:28.
Thukham a Nga-na in tate innu le pa zahtak ding thupiak hi (Pai. 20: 12). Lai
Siangtho gen nupa kiteenna in numei khat leh pasal khat kiteenna hi.
Matt. 19: 3-6 Jesuh in kiteenna thu
leh kiteenna in siangtho ahihna bang pulaak hiam? Jesuh thuhilhna siksanin
Pasian in mimawh khempeuh a hong itna leh Lai Siangtho hong hilh kiteenna
bangci bangin lenkip ding i hiam?
THURSDAY MAY 21
PIANSAKNA,
MAWHNA LEH SINGLAMTEH
Lai Siangtho in kicinna tawh kidim
piansakna, mawhna hong lutna leh Messiah thu leh hotkhiatna thu in kizom hi,
ci-in hong hilh hi. Hih thute in mihingte a hong kihotkhiatna bulpi hi.
Pian. 1: 31; 2:15- 17; 3: 1-7sim
in. A hoih mahmah Pasian piansak leitungah bang thu piang hiam?
___________________________________________________________________________________________________________________________
Pasian in nate a bawl-in ‘hoih mahmah
hi’ci-in pulaak hi (Pian. 1: 31) “Piansakna in tu-in kicing khin hi… Eden huan
in hoihna khempeuh tawh kidim hi. Adam leh Eve in suahta takin nunna
singkung-ah pai thei uh hi. Nate a kibawlcil a mawhna, sihna mahial khat beek
om lo hi. Ellen G. White, Patriach and Prophets, 47.
Pasian in Adam leh Eve tungah nekloh
ding singgah a nek uhleh si ding uh hi, ci-in hilhkhol hi (Pian. 2: 15-17).
Gulpi in Pasian muanmawh nading leh Pasian hilhkholh tawh kilehbulh-in nupa-te
hopih masa hi. “Note in na si takpi kei ding uh hi” (Pian. 3: 4). Satan in Eve
tungah thutheihna kamciam a, tua singgah ne hileh Pasian tawh kibang ding hi,
ci hi. Eve in tua khemna um takpi hi.
Koibangin Paul in Pian. 2: 15 – 17
sung a thu in thuman thutak hi, ci-in pulaak hiam? Koi bangin Romans 5:12; 6:
23 in Pasian in na khat piangsak-in tua khitteh amau thuthu-in hong piang tawm
uh hi (theistic evolution) cih thu upna piangsak hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
Lai Siangtho gelh sawltakte in kamsangte gelh Lai Siangtho
genbehna, pulaak kik uh om hi. Romans
5-8 ah Paul in mawhna leh hotkhiatna a deihhuai-na thu pulaak hi: ‘Mi khat
tungtawnin leitungah mawhna hong lut-in sihna hong tung hi. Mi khat mawhna hangin sihna hong piang hi”
(Rom. 5: 12). Ahizongin nate in amau thuthu-a hong piangtawm hi, cih upna a
neite in mihing a pianma kum mak tul za tampi laipek-in mawhna om khin hi, ci
uh hi. Hih bang upna in Lai Siangtho hong hilh mawhna kipatkhiatna, Khrih in
hong hotkhiatna dingin singlamteh tungah a hong sihna leh hotkhiatna thu susia
hi. Sihna leh mawhna in kizopna nei lo hileh mawhna thamna in sihna hi kici
thei lo ding hi (1Kor. 15: 45, 47). Nate in amau thuthu-in hong piangtawm-in Pasian in makaih hi, cih upna in Khristian
upna zungpi a susia upna hi.
FRIDAY MAY 22
NGAIHSUTBEH DING: Ellen G. White, The Creation,”44-51; “The Literal
Week”, 111-116, in Patriarchs and Prophets.
“Piansakna tawh kisai telzia tuamtuam,
siksan ding a tuamtuamte, a thuluan zia, kammal zatte leh a dang tuamtuamte a
kikantel khit ciangin Piancil 1 sunga ‘yom’ ni khat in nai 24 hi, cih ding
simloh a dang om lo hi.
“Piancil Bu gelh pa in ni khat pen ni
khat mah a gen hi pah ahihna limtakin pulaak hi. English, Gerhard F. Hasel,”
The Days’of creation in Genesis1: Literaldays or figurative? Origin 21/1/
1994,30, 31.
“Khuak pil thutheihna lian mahmah i
nei zongin Pasian in a hong makaihna aom keileh, Lai Siangtho leh piansak nate
thu theihna (science) a kizop zia i thei khial ding hi. Piangsak Pa leh Ama
nasep in mihingte theihtel zawh ding hi lo hi. Bang hang hiam cihleh Pasian leh
Ama nasepte in leitung pilna in a hong hilhcian theihloh thu tampi om hi. Tua
hangin mi tampi in Lai Siangtho pen belhthamcing lo, muantaakcing lo hi, ci uh
hi.” Ellen G White, 8T., 258.
KIKUP DING DOTNATE
1. A tunga Ellen G. White laigelh ngaihsun
kik in. Tuhun-in zong Khristian sungah Lai Siangtho a bup-in a sang zo lo mi
hong tam semsem hi lo hiam? Leitung pilna (science) in Lai Siangtho tawh a
kituah keileh Lai Siangtho in muanhuai lo hi, cih pah nading om thei ding hiam?
2. Pasian in na bawl-in, Amah lo-in nate in
amau thuthu-in hong piangtawm hi, cih upna leh bang hangin Lai Siangtho hong
gen up ding hamsa sak hiam? Tua bangin Lai Siangtho gen a um lo mi khat tungah
Singlamteh tungah Paul in a hong hilh Singlamteh tungah Khrih a hong sihna thu
leh Adam mawhna, sihna leh Jesuh hong sihna in a kituam khen thei lo ahihna
pulaak in. Bangci bangin hong dawng kik uh hiam?
3. Lai Siangtho in Pasian a hong kilaakna
ahih manin Lai Siangtho hong hilh thu mihing in thei khin zo lo ahih manin upna
tawh a kalsuan hi lo i hiam? Leitung pilna pulaak thute a sang zo lo mi khat
pen khuamuhna nei lo mi cih nading om lo hi. Bang hang hiam cihleh tua bang
mite in tawntung Pasian lahkhiat thute amaute in um thei uh hi. A taktakin Lai Siangtho
gen a um lo mite (Pasian om lo cih upna -atheistic, a kimu thei nate bek in man
nei hi, cih upna- materialistic) pen khuamuhna nei lo hi zaw hi.
4. Pasian Kammal tungah a citak thu-um mite
in nu le pa tawh kisai buai-na neite bangci bangin thuman tawh va huh ding na
hiam? Denlup dingin a kipaipih numei nu
leh a denglum ding mite mah bangin eite in zong mawhna nei hi lo i hiam?