MUC

Print Friendly and PDF

Sunday, March 8, 2020

LESSON 6 | MAY 2-8 BANG HANGIN LAI SIANGTHO KHIAT KUL HIAM?


LESSON 6     MAY 2-8
BANG HANGIN LAI SIANGTHO KHIAT KUL HIAM?

SABBATH NITAK

TU KAAL SUNG SIM DING: Lk. 24: 36 – 45; 1Kor. 12:10;14: 26; Sawl. 17: 16 -32; Jn. 12:42, 43.

KAMNGAH:Upna lo tawh kuamah in Pasian lungkimsak zo lo hi. Pasian kiang a zuan mi peuhmah in Pasian a om takpi ahihna thu leh amah a zongte Pasian in thaman pia hi, ci-in a up ding kisam hi.” Hebrew 11: 6.

          Lai Siangtho sim i cih ciangin Lai Siangtho a khiatna kantel cihna  kihel hi.  Ahi zongin koi bangin Lai Siangtho khia ding i hiam? A khiatna kantel nadingin bang thu guipi i zui ding hiam? Gentehna-in koi bangin Lai Siangtho sung-a a kibang lo a Bu tuamtuamte (Moses gelhte, Tangthu Bu-te, La-te, Genkholhna Bu-te, Gentehnate,) a khiatna pulaak ding i hiam?  Tua bang thute a khiatna i kantel theih nadingin bang hun, bang mun, bang hang, kua gelh cihte theih ding kisam hi.
          Khat veivei ciangin mi kim khat in Lai Siangtho a tuah khakna bangbang sim-in Pasian makaihna mu pah dingin lamen uh hi. Tuahna mun khat peuh limtak ngaihsun lo-in a sim-a sim pongpong cihte in lam hong pial pih kha thei hi. Gentehna-in nupa khat om a, a pasal in zi dang neisan-in, a zi masa in a lungkham man-in, Pian. 3: 15 sim a, ‘nang leh numei kikal leh na suan leh khakte kikal ah kilang neihna ka koih ding hi. Amah in na lutang hong sukham ding a, nang mah in a khetul na sunim ding hi,” cih siksanin, a sawt lo-in kikhen kik nangawn unteh ci-in lungmuang mahmah hi. A thu tawh kituak lo, ei deihkaih Lai Siangtho a khiatna pulaak in khialhna lianpi hi.
          Tua hi-in Lai Siangtho sim ding kisam hibek lo-in, man takin a khiatna gen ding zong kisam mahmah hi.

 SUNDAY    MAY 2
UPMAWH SANSAT THUTE

          Lk. 24: 36 - 45 sim in. Nungzuite in Lai Siangtho theitel uh hi napi, amaute tungah kihilhkhol khin hi napi, a taktak hun ciangin, Pasian kammal a telsiang nadingun bang in  khaktan hi ding hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________

          Lai Siangtho a sim mi khat peuh in ama tuah khak thute, ama zak ngei thu khat, ahih keileh ama ngaihsutnate in a sim Lai Siangtho a muhzia a khiatna a tel zia tampi huzaap hi. Nungzuite in zong a kigenkhol Messiah tawh kisai in amau lametna khat om khin a, tua lametna bangun Messiah in nungta dingin ngaihsun uh hi. Tua bangin amau ngaihsutnate in thuman a theihtel ding uh khaktan ahih manin Jesuh nun zia, a nasep, a sihna leh sihna pan a thawhkikna thute telkhial uh hi.
          Leitung tawh kisai, nate pianzia leh Pasian thu tawh kisai i up, i sanna dan khat tek kinei ciat a, tua dung zui-in Lai Siangtho a khiatna i pulaak kha zel hi. Tua in Pasian theihtelna leh Ama nasepna thu theihcianna hong guan lo hi. Pasian lahtel thute mu kha lo-in thuman tawh kigamla ding hi. Lai Siangtho a khiatna a pulaak mi khat in ama tuahkhak thute, a ngaihsutna, ama upmawh kholh thute tawh kipelh lo hi. Lai Siangtho a khiatna pulaak mi khat in a mihing hihna ahih kei leh a pianpih cihte tonpih hamtang hi. Lai Siangtho thu kantelna-ah mihing in leitung nate leh Pasian a muhzia, a ngaihsutnate tungtawnin a muh thu-te pulaak hi.
          Ahi zongin a lungdamhuai thu in kiniamkhiatna leh Lai Siangtho theihnopna lungsim takpi tawh i sim ciangin Lai Siangtho in i ngaihsutna, i thumuh zia cihte hong khel thei hi. Kua kua in hi taleh mi khempeuh in Pasian Kammal theihtelna a nei thei dingin Pasian in hong koih hi; Kha Siangtho in thuman-ah eite hong makaih hi (Jn. 16: 13).

          Lai Siangtho tawh kisai nangma mimal upmawh thu, na ngaihsut aom hiam?  Tua-te khempeuh Pasian Kammal tungah ap hi lecin, na nuntakna, na ngaihsutna khempeuh in Lai Siangtho hong hilh thu tawh kipum khat thei ding hi lo na hiam?

MONDAY     MAY 4 
LAILETNA LEH A KHIATNA GENNA

          Lai Siangtho in nidang lai tawh kigelh hi; Thuciam Lui in Hebrew tawh kigelh a, pawl khat in Aramaic tawh kigelh hi. Thuciam Thak ahihleh Koine Greek tawh kigelh hi. Tuhun-in hih lai-te a zang ki-om nawn pha lo hi. Tua ahih manin Lai Siangtho in tuhun kampau nam tuamtuam tawh hong kitei-khia hi. Ahi zongin tua bangin Lai Siangtho teikhiatna-ah Lai Siangtho a khiatna zong thei kul kisam hi. Kammal kim khat in tuhun a kammal tawh a kipulaak thei lo om hi. Tua hi-in tua bang laimalte a khiatna mantakin pulaak theihsiamna “hermeneutic” in thupi mahmah hi.
          1Kor. 12:10;14: 26; Jn. 17:41; 9:7; Sawl. 9: 36; Lk. 24;27 sim in. Lai Siangtho kamletna leh a khiatna genna thu kipulaak hi. Lk. 24: 27, Jesuh mahmah in zong a nungzuite tungah Lai Siangtho a khiatna pulaak hi. Hih in Lai Siangtho a khiatna genna thupi ahihna bang hong hilh hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Greek laimal ‘hermeneuo’ panin hermeneutics hi-in, Lai Siangtho a khiatna genna, cih khiatna nei hi. Greek pasian Hermes min siksan kammal hi.  Hermes pen pasiante sawltak, pasiante thupuak pa hi, ci-in kipulaak hi. Mihing in Greeek pasiante kammalte a theih nadingun Hermes in a khiatna pulaak hi, ci uh hi. Hih munah i gennop bel in Lai Siangtho kigelhna Hebrew, Greek, Aramaic cihte thei lo ihih manin, a kitei sawn Lai Siangtho i nei hi, cih thu hi.  Tua bangin a kiteisawn hi mah taleh thuman guipi limtak in kimu thei veve hi. Lai Siangtho thuman i tel nadingin Hebrew, Greek, Aramaic cihte kisam pelmawh hi lo hi. Tua nidanglai lai-te theihna in phattuampihna tampi hong pia thei mah hi. Lk. 24: 27 mah bangin Lai Siangtho version kim khat in a dang tuamtuamte sangin deihhuai zaw mahmah hi. Lai Siangtho a khiatna gentelna (hermeneutics) a deihna in Pasian pulaak thuman panin lampial lo-a, tua thuman nuntakpih nading ahi hi. Jesuh in zong tua bangin a nungzuite tungah hilh hi. Jesuh mahmah in a Nungzuite tungah Lai Siangtho a khiatna a gen bangin, tu-in zong a hong gen dingin kingaihsun in.
          Mi tampi in Lai Siangtho version tuamtuam nei uh hi. Bang hangin thungetna leh a hong gen thute nuntakpih dingin, na neih bangbang Lai Siangtho sim-a kantel ding thupi hiam?

 TUESDAY    MAY 5  
LAI SIANGTHO LEH TUALNGEI-NA

          Sawl. 17: 16 – 32 sim in. Paul in hotkhiatna thu a hilh ciangin mun le mual zui-in hilh hi. Greeek mite teltheih dingin pulaak hi. Koi bangin ngei-na tuamtuamte in mihing ngaihsutna, a thumuhzia huzaap hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Near Eastern gam (Palestine, Judah, Israel) tawh kisai thu tuamtuamte theihna in Lai Siangtho gen thute i theihtel nading hong huh thei hi. “ Gentehna-in  Hebrew ngei-na khat in ama khialhna hi ta keileh mi dang khat ii khialhna khat hangin gim a thuak pen a thuak mah ding hi, ci uh hi.Tua hi-in Lai Siangtho gelhte in thu piang khat, gentehna-in Pharoah lungtang khauhna bang pen Pasian nasep bangin pulaak uh a, tua pen Nitumna gamte adingin Pasian in phal hi, ahih keileh Pasian in khaktan lo hi, ci-in ngaihsun uh hi.” Methods of Bible Study,” section 4, 2.
          Ngei-na tuamtuamte in zong Lai Siangtho a khiatna pulaakna-ah hamsatna hong pia hi. Lai Siangtho in ngei-na siksan hiam? Siksan hileh ngei-na khat le khat kibang lo ahihteh Lai Siangtho a khiatna zong mun le muan zui hi lo ding hiam? Ahih keileh Pasian in a pulaak thute in ngei-na sangin tangzai zaw, thuk zaw-in, Lai Siangtho in mi khempeuh adingin a kibangin a hong hilh hi lo hiam? Ngei-na khat siksanin Lai Siangtho a khiatna pulaak ding hi leh, ahih keileh ngei-na nuai-ah Lai Siangtho koih hi lehang, thu up leh thu zuih in bang suak ding hiam?
          Mi tampi in Sawl. 17: 26 pulaak thu a thupi ngaihsut loh hangun, Paul in tua thuman limtakin pulaak hi.  Paul in mihing khempeuh in sisan khat sung pan khangkhia i hihna pulaak hi. Ngei-na, pau leh a tuamtuamte siksanin khat le khat kideidanna a om hangin, mi khempeuh in si khat sa khat i hihna piansakna thu in hong hilh hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in mi khempeuh a hong Piangsak Pa hi. Mi nam khat bek in mawhnei, hotkhiatna kisam hi lo hi. Mi khempeuh in mi mawh hi; Jesuh sihna leh sihna pan a thawhkikna tawh hotkhiatna kisam i hi hi. Pasian in a tuam vilvel-in minam khat (Jew) tungah Ama Kammal pia masa hi mah taleh, amau nung-a a khangkhia ding khang mite leh nam dangte in zong Topa Kammal a sim ding uh a piak hi. Ama Kammal in ngei-na, mun le muan ciangtan nei lo-in a kizel ding a kigelh ahi hi. Hih thu in algebra a hong khankhiatna tawh kigenteh thei hi.
          Kum zalom 9 kim a Baghdad gam pan a hong kipan khia algebra in mun khat pan a kipan leitung mun khempeuhah kizel hi. Tua bang mah-in Lai Siangtho in zong mun khat pan-in a hong kipan khia ahih hang, leitung mun khempeuh ading ahi hi. Lai Siangtho a kigelh khit zawh kum tul tampi pai khin-in tuhun tawh kibang nawn lo hi taleh, a hong hilh thuman thutak in kikhel ngei lo hi. Tua hunlai mite adingin thuman ahih bangin tuhun adingin zong thuman hi.

WEDNESDAY    MAY 6
MAWH DIM I PIANZIA LEH I NUNZIA

          Jn. 9: 39 -41; 12:42, 43 sim in. Mihing in thuman a muh loh nadingun bang in amaute khaktan hi ding hiam? A piangkhin thute eite adingin bang hong hilhkholh-in kidop ding bang pulaak hiam?
___________________________________________________________________________________________________________________________

          Jesuh a nial biakna makaite i ngaihsut ciangin lamdang kisa kha thei hi. Ahizongin amaute bang mahin eite in zong Topa Kammal i nial khak om kha ding hi. Mawhna in Pasian tawh mihingte i kizopna susia-in kilamdangsak hi. Mawhna in mihing nunna khempeuh sukha hi.  Mawhna in Lai Siangtho a khiatna theihtel ding hamsa-sak hi. Mihing ngaihsutna khempeuh in siatna manawh bek tham lo-in, mawhna in i lungsim, i ngaihsutna khempeuh susia khin hi. Tua hang mah-in mawhna in Pasian thuman daltan hi. Kiphatsakna, zuau khemna, up lohna, kigal neihna, thuman lohna cihte in mawhna hang a mihing ngaihsutna kisiatna panin a hong piang khia ahi hi.
          A kipha-sak mi in amah leh amah Pasian leh Ama Kammal tungah kiliansak hi. A kiphasak mi in Lai Siangtho sangin ama ngaihsutna liansak zaw-in ama ngaihsutna siksanin Lai Siangtho a khiatna gen hi. Mi kim khat in ama ngaihsutna tawh kituak Lai Siangtho thute bek mah lenkip a, ama ngaihsutna tawh kituak lo thuman nawlkhin pah uh hi. Tua bang ngaihsutnate in lauhuai mahmah hi; ei le ei kikhemna hi (Mang. 3:17). Mawhna in uplohna khangsak hi; a um lo mi in Pasian Kammal pen up taakcingsa lo hi. I sungah Pasian Kammal muanmawhna a hong om leh thuman thutak theihtelna i nei zo kei ding hi. Tua bangin muanmawhna lungsim a nei mi in Lai Siangtho sung a thute up ding leh uploh ding ama thu tawh thukhen hi. Tua in lauhuai mahmah hi.
          Muanmawhna lungsim, khialhna zonna cihte hemkhia-in upna leh ki-ap na lungsim tawh Lai Siangtho i kantel ding kisam hi. Kiliatsakna, ei le ei kikhemna, muanmawhna cihte in Pasian tawh hong kigamla-sak ding a, tua bang mi in Lai Siangtho tawh a nungta lo mi, Pasian hong sawl bangin nuntak ding utna lungsim nei lo mi ahih manin, a thumang lo mi hi.

          Lai Siangtho sung a thute thuman hi, ci-in na lungsim tawng in thei napi, ahi zongin, nangma ut khat-in a lehtat mi na hi hiam? Na tuah thute in bang hong hilh hiam?

 THURSDAY       MAY 7
 BANG HANGIN A KHIATNA GEN THUPI

          Neh. 8: 1-3 sim in. Bang hangin Lai Siangtho hong hilh thute, mimal bek hi lo-in, pawlpi bup-in theihtel ding thupi hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________

Lai Siangtho sungah a thupi penpen in hotkhiatna thu leh koi bangin hong kihonkhia cih thu hi. Tua sangin a thupi zaw bang thu om ding hiam? Jesuh hong hilh bang mahin leitung khempeuh nei napi tawntung nunna nei kei lehang, bang kimanna om ding hiam? (Matt. 16: 26). Ahi zongin hotkhiatna thu i theihtelna in Lai Siangtho a khiatna tungah kinga hi. Lai Siangtho mantakin a khiatna gen lo-in, a hong kihilh bangin thei kei lehang, hotkhiatna thu zong tel khial ding banah Lai Siangtho theihtelna tawh i kigamla ding hi. Sawltakte hunlai-in zong pawl sungah Lai Siangtho a khiatna a pulaak uh khialhna panin upna man lo in nungzuih hi.
          2Pet. 3: 15, 16 sim in. Lai Siangtho ahi bangin sim ding thupi ahihna bangci gen hiam?
_________________________________________________________
______________________________________________________________

Lai Siangtho hong gen bang bang a um a zui i hihleh Lai Siangtho tungah thunei ding bang mah om lo hi, ci-in a lenkip i hi hi. Ngei-na, thu up tuamtuamte (creeds) leh pawlpi thuneihna cihte in Lai Siangtho thuneihna a ki-uksak ding hi zaw hi. Tua hileh Lai Siangtho a khiatna man hi ding hi. Bang hang hiam cihleh up ding thute leh nunzia ding a hong hilh Lai Siangtho bek mah ahi hi.
          Lai Siangtho a khiatna genna in Pasian thuthuk kantelna leh pawlpi in hotkhiat nasep a sepna-ah a thupi mahmah khat hi. Lai Siangtho a khiatna gen a man lopi hileh pawlpi upnate leh a hilh thute in kikhat lo ding hi. Tua bang hileh pawlpi kipumkhat thei lo ding banah pawlpi nasepna-ah zong kipumkhatna om thei lo ding hi. A man lo upna, a khial theology cihte in mantakin pawlpi nasepna kalsuan pih thei lo ding hi. A tawpna-ah i tangko thu in kician lo-in, a hi nia-nua thu hi mawkleh, i tangko thu a za, a ngai mite in telthei lo ding a, pawlpi nasep in muibun zo lo ding hi.

          Mang. 14: 6- 12, Vantungmi Thumte Thupuak sim in.  Lai Siangtho thu puak bang kimu thei hiam? Bang hangin tua thute mantakin theihtelna in pawlpi nasepna-ah thupi mahmah hi ding hiam?

FRIDAY  MAY 8
NGAIHSUTBEH DING: Ellen G.White, “What to do with Doubt,” 105 -113, in Steps to Christ; “Methods of Bible Study,” section 1;Bible Study Presuppositions, Principles, and Methods,” section 2; Presuppositions Arising from the Claims of Scripture,”section 3; “Principles for Approaching the Interpretation of Scripture” www.adventistbiblicalresearch.org
          “Lai Siangtho i sim ciangin i ngaihsutnate, upmawh thute, ngei-na, pianpih ngei-na tuamtuamte tawh sim khawm kei in.  Nangma deihna, ngaihsutnate a siksan na hihleh Lai Siangtho thuman na mu ngei kei ding hi.  Mihing hoihsak thute heisan inla, Topa hong hopihna aw za thei dingin kiniamkhiatna tawh sim in.  Kiniamkhiatna tawh Jesuh khe phungah a tu mi in thuman mu ding hi. Ama thuhilh a ngai mi in thuman theihtel ding hi. Amau le amau hi kisa-in amau theihna suangin Lai Siangtho a sim mi in thuman thei thei lo ding hi. Tua bang mite tungah Khrih in ‘hotkhiatna thu ah pilna nei mi na suah nop uh leh kiniamkhiatna-in lungsim neem kisam hi, ci-in hilh hi.
          Nunlui sung a ngaihsutnate siksanin Lai Siangtho sim kei inla, deihkaihna hemkhia inla, limtakin thungetna tawh kantel in. Tua bangin Lai Siangtho na simna tungtawnin na mawhna kiphawk a, na ngaihsutna tawh a kituah keileh, nangma deihna tawh kituakin deihkaih kei in. Topa Kammal tawh kituakin ngaihsun inla nungta in. Nangma upna leh na ngei-na in thuman na theihtelna uksak kei in.  A lamdang nate na muh nadingin na lungsim kongkhak hong inla, thuman theihnopna tawh sim in. A kigelh thute theitel dingin hanciam inla, tawntung Suangpi tungah na khe nga in.” Ellen G. White, Messages to Young People, 260.

KIKUP DING DOTNATE

1.       Koi bangin i ngaihsutnate, i ngei-nate leh pilsinnate in Lai Siangtho a khiatna genna hong huzaap hiam? Bang hangin a pualam pan a tuamtuamte in Lai Siangtho a khiatna gen hong huzaap thei hi, cih phawk ding thupi hiam?

2.       Eite in mawhnei mi i hih man-in, mawhna hangin siatna lianpi i nuntakpi hi. Koi bangin mawhna in Lai Siangtho i simzia hong sukha hilo hiam? Siangtho tawh  a kituak lo sepnop, bawlnop khat a nei hi lehang, i deihna tawh kituak dingin Lai Siangtho a khiatna pulaakna      in khial mahmah hi. Bangci bangin mawhna in Lai Siangtho a khiatna gen hong ukcip thei hiam?

3.       Koi bangin Lai Siangtho hunlai tatzia ngei-nate leh tua hunlai thute theihna in Lai Siangtho gen thute theihtelna hong guan thei hiam? Tua bang thu khat pulaak in.

To get the latest update of me and my works

>> <<