MUC

Print Friendly and PDF

Sunday, March 8, 2020

LESSON 5 | APRIL 25 – MAY 1 LAI SIANGTHO BEK TAWH…….


LESSON 5            APRIL 25 – MAY 1
LAI SIANGTHO BEK TAWH…….

SABBATH NITAK

TU KAAL SUNG SIM DING: 1Kor. 4:1-6; Titus 1:9; 2Tim. 1:13; Mk. 12:10; Lk. 24: 27, 44, 45; Isa. 8:20.

KAMNGAH: Pasian thu nungta-in a gamtang hi a, langnih a hiam namsau sangin hiam zaw lai hi. Nuntakna leh lungsim, guh leh taang khenkhia thei hi. Mihingte’ lungsim ngimna leh a ngaihsutnate zong theithei hi,’ Hebrew 4: 12.

           Protestant in Lai Siangtho bek in nuntak zia leh thu zuihna-ah (theology) thunei pen ding hi, ci hi. Roman Catholic theology in ahihleh Lai Siangtho leh ngei-na, a thuneihna a kibangin koih uh hi. Protestant in “Lai Siangtho bek” in thu upna leh thuzuihna-ah a thu nei pen –in koih hi. Lai Siangtho thuneihna mah tawh pawlpi kipuahphatna lianpi (Protestant Reformation) hong piangkhia-a, kum za lom tampi sung Roman Catholic thuhilhna man lote langpanna lianpi hong om hi. Lai Siangtho a khiatna genna-ah lampi tuamtuam deihkaih a kizuih laitakin pawlpi puahpha-te in (Protestant Reformers) Lai Siangtho in deihna bulpi kantelin, a thu luanzia leh laimal in a pulaak thute enkak gawm-in (grammatical – historical) Lai Siangtho a khiatna telkheh uh hi.
          Tu kaal sungin Lai Siangtho bek siksan cih thu i kikum ding hi. Lai Siangtho a genkhiatna kantelna-ah zuih ding thu guipite in Pasian Kammal theihtel nadingin a kisam pelmawh thu ahi hi. Thu upna-ah Lai Siangtho in a thunei pen ding ahihna lenkip ding kisam hi.


SUNDAY    APRIL 26
LAI SIANGTHO KI-UKSAK

          Seventh-day Adventist pawlpi a hong khankhiat a kipan pawlpi mite in amau le amau Lai Siangtho limtak a kantel mite hi, kici uh hi. Lai Siangtho bek mah siksan-in nei-in, Lai Siangtho thuneihna sungah a kalsuan pawlpi hi. Pasian thuthuk kantelna a kipan, thu up leh thu zuihna khempeuh in Lai Siangtho tawh sittel a, Lai Siangtho bek mah a zui tinten pawlpi i hi hi. Tua lo a tuamtuam – pupa ngei-na, biakna sung tuahkhak thute, mihing ngaihsutna khempeuh in Lai Siangtho thuneihna nuai-ah a koih pawlpi i hi hi. Lai Siangtho bek mah siksan a thu upna in Lai Siangtho thuneihna i kemcing hi. Pawlpi bulphuh pawlpi tungah kinga-in Lai Siangtho a khiatna genna a nial i hi hi. Tua hi keileh Lai Siangtho siksan lo-in a pua lampan huzaap bulphuh a Lai Siangtho a khiatna pulaak suak ding hi.
          1Kor. 4: 1-6 sim in. Lai Siangtho khengval-in thuhilhna in lauhuai ahihna bang na mu hiam? Bang hangin tua in thu-upna ah thupi hiam?
          ___________________________________________________________          ___________________________________________________________
         
          Lai Siangtho khengval-in thu-upna cih ciangin Lai Siangtho sung thu i theihtel zawk nadingin a beisa thupiangte (history), nidang mite tawh kisai thute (archaeology) cihte kisam lo cihna hi lo hi. Tua bang thute in Lai Siangthu sung thute i tel nading hong huh thei hi. Tua banah hilhcian laibu (commentary), kammal telkhekna (lexicons), zon-olna (concordance) cihte in zong hong huh thei hi. Ahi zongin Lai Siangtho thuman theihtelna tak in laibu tuamtuam, leitung pilna (science) cihte in hong pia thei lo hi. Lai Siangtho sunga kigelh lo thu khat peuh Lai Siangtho tawh sittel masa phot ding kisam hi.
          Upna thu-ah Lai Siangtho bek mah thunei ahih man-in, Lai Siangtho thuneihna a khengkhia ding bang mah om lo hi. Lai Siangtho gen langpan lo-in, a gen loh thute zong pulaak loh ding thupi hi. Khristian taktak in Lai Siangtho bek mah siksan-in upna, hotkhiatna thu pulaak hi. Upna om khempeuh, laibu kigelh khempeuh tungah ukna nei Lai Siangtho bek mah om hi.” Martin Luther, Luther’s Works, vol. 32., 11,12.

          Sawl. 17:10,11 sim in.  Lai Siangtho bulpi-in koih ding thu tawh kizom-in bang hong hilh hiam?


MONDAY   APRIL 27
LAI SIANGTHO A KIKHATNA

          Lai Siangtho sung a kigelh khempeuh in Pasian humopna tawh kigelh hi, cih pen Lai Siangtho mahmah in a pulaak ahi hi (2Tim. 3:16). Kamsangte in amau ut thu a gen uh hi lo-in Pasian tung pan a ngah uh thute Kha Siangtho makaihna tawh a hong pulaak khiat ahi hi (2Pet. 1: 20, 21). Lai Siangtho a hong piankhiatna a bulpi in Pasian ahih manin, a sung a kigelh thute khat le khat in kilangdo lo hi.
          Titus 1:9; 2Tim. 1:13 sim in.  Bang hangin Lai Siangtho kikhatna in upna thu adingin thupi mahmah hiam?          ___________________________________________________________          ___________________________________________________________
         
          Kha Siangtho humopna tawh kigelh ahih manin, Lai Siangtho sung thu khempeuh in tui bangin luangkhawm hi. Tua hi-in Lai Siangtho sung thute i tel nadingin Lai Siangtho mah in hong hilh hi. Lai Siangtho in tua bangin luangkhawm lo hi leh, upna thute zong khat le khat tonkhawm thei lo ding hi. Lai Siangtho sung thute lawng khatin tonkhawm lo hi leh, thuman leh thuman lo i khentel thei kei ding a,  thuman pan a lampial thute i thei thei kei ding hi; thuman thutak hilhna i nei thei kei ding hi; Pasian thuman pan lampialte thuman lampi hilh theihna om lo ding hi. Tua lo-in Lai Siangtho in thumanna nei lo hi ding a, a hong suahtak theih vangliatna zong nei lo suak ding hi.
          Jesuh leh Lai Siangtho a gelhte khempeuh in Lai Siangtho a hong kipatna bulpi Pasian siksan-in, Piancil pan Mangmuhna dong in pumkhat ahihna pulaak ciat uh hi. Jesuh leh sawltak dangte in Thuciam Lui siksan uh hi. Tua in Thuciam Lui leh Thuciam Thak pumkhat ahihna hong hilh hi; Rom. 3: 10 – 18 in Thuhilhsia 7:20; Late 14: 2, 3;5:9; 10: 7; Isa. 59: 7, 8 siksan hi. Tua hi-in Thuciam Lui leh Thuciam Thak kituahlohna om lo hi. Thuciam Thak, Thuciam Lui kamsangte gelh thute a kitel zaw dingin Thuciam Thak in hong hilh kik hi. Tua bangin Thuciam Thak leh Thuciam Lui in sa-khat bangin luangkhawm uh hi; a pulaak uh thuman khuavak in khat ahi hi. Pawlpi thu up-te in Lai Siangtho mun khat bek siksan hi lo hi.
          Lai Siangtho mun khat leh mun khat kitukalhte koi bang ngaihsutna na nei hiam? Koi bangin tua bangte na telsiam hiam?


TUESDAY    APRIL 28        
LAI SIANGTHO KICIATNA

          Lai Siangtho sung telhak thute mun khat bek siksan lehang i tel kei ding hi; Lai Siangtho bup huam a et kul hi.

          Matt. 21: 42; 12: 3, 5;19: 4; 22: 31; 24: 15; Mk. 12:10,26; 13:14; Lk. 6:3 sim in. Lai Siangtho hong hilh thute kician mahmah ahihna Jesuh in bang pulaak pha-kik kik hiam.
___________________________________________________________________________________________________________________________
         
          Lai Siangtho gen thute khat le khat a kitukalh hi lo hi. A hong hilh thu khempeuh in kician mahmah hi. Lai Siangtho in,a diakdiakin hotkhiatna thu guipi a hong hilh thute in, naupangno hi taleh uham in hi taleh telthei uh hi. Ahi zongin mihing in i tel zawh loh thu zong tampi om hi. Pawlpi makaite cih bangbang (ecclesiastical magisterium) zui-in Lai Siangtho a khiatna gen ding hi lo hi. Mimal khat ciat in Lai Siangtho thuman theihtelna nei thei hi. Mi kimkhat bek in Lai Siangtho theitel ding uh hi lo hi; thu-um mimal khat ciat in (priesthood of believer) a telthei ding thu a hi hi. Tua hi-a mimal khat ciat in Lai Siangtho sim, kantel ding kisam mahmah hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in a hong gen thute eite in a telthei i hi hi.
          Limciinnate simloh Lai Siangtho sung a kigelh thu-te a kigelh bangin hi pah-a a khiatna dang nei hi lo hi. A tuamdeuh-in a kipulaak, limciinna cihte simloh, Lai Siangtho a kigelh bangin i san ding kisam hi. Handbook of SDA theology, 2000, 65. Lai Siangtho a gelhte in amau pulaak thu, kammal, deihna kitel takin a hong hilh uh hi-in, ei ma hoihsak, ei deih bangin gen ding hi lo hi.  Lai Siangtho sung a kigelh thu telzawh loh a om kei hi, a ci i hi kei hi.  Lai Siangtho in Pasian Kammal hi-in mihing in mawhna tawh kidim i hi hi. Bang bang hi leh Lai Siangtho in a hong hilh hotkhiatna thu khempeuh in kician mahmah, kitel mahmah hi.
         
          Khat vei vei Lai Siangtho na simna mun a khiatna theitel lo hi mah lecin, a khiatna na nung theih om hi lo hiam? Tua bangin na tuahkhak thute in, nang mah bangin, Lai Siangtho a khiatna thei lo mi khat, huh thei ding hi lo na hiam?
  
WEDNESDAY     APRIL 29
LAI SIANGTHO A KHIATNA LAI SIANGTHO MAH IN GEN

          Lai Siangtho buppi in kithukhat ahih manin Lai Siangtho a khiatna Lai Siangtho mah in pulaak hi. Tua bangin Lai Siangtho kithukhat lo hileh Lai Siangtho a khiatna i theithei zo kei ding hi. I sim Lai Siangtho a khiatna i theihlohte, a mundang Lai Siangtho in hong hilh hi.
          Lk. 24: 27, 44, 45 sim in. Koi bangin Jesuh in Lai Siangtho siksanin Amah mah kipulaak hiam?
_____________________________________________________________
________________________________________________________________

          Lai Siangtho a khiatna Lai Siangtho mah in a pulaak a hoihna in Lai Siangtho theihtelna hong khangsak semsem hi. Tua hi-in mi khat in ama deih bangin Lai Siangtho deihkaih theih hi lo hi. Tua hi lo-in i simna mun tawh kisai a thunung leh a thu-ma cihte limtak kantel ding kisam hi. I simna mun tawh kisai thu i tel nadingin a nung leh a ma thute banah, a bu bup in bang pulaak hiam cih i kantel ding kisam hi (Gentehna-in Sawl. 10: 12 i sim ciangin, Sawl. 10 sung in bang thu hi-a, Sawltak buppi in  a gente ngaihsut ding kisam hi). Mun khat leh mun khat a kizom bilbial ahih manin mun khat bek siksan a i deih khat va pulaak ziau in thuman hi lo hi.
          Paul gen mah bangin “Lai Siangtho sung a kigelh khempeuh in eite a hong hilh nading a kigelh ahih manin (Rom. 15: 4), i theihnop thu khat mun khat bek siksan lo-in Lai Siangtho buppi huam a et ding ahi hi.
          Lai Siangtho a khiatna Lai Siangtho mah in pulaak hi. Lai Siangtho mun khat leh a dang mun khat enkak a sim ding kisam hi. Lai Siangtho buppi in a hong hilh thu muhtel ding kisam a, Lai Siangtho sung mun khat le mun khat in kizopna nei hi; mun khat bek in a tuam din hi lo hi. Lai Siangtho a sim mi khat in Lai Siangtho thu guipi-te ahi Pasian in leitung a piansakna, Satan in Pasian a langpanna leh hotkhiatna thu siksan ding kisam hi.’ Ellen G. White, Education, 190.
          Lai Siangtho mun khat leh mun khat gawmtuah a i sim ciangin limtakin sim ding mah thupi hi. Ahih theihleh Lai Siangtho kigelhna Hebrew, Greek, Aramaic cihte zong theih ding thupi mahmah hi. Tua ahih keileh zong Hebrew, Greek tawh kinai thei pen a kitei khia Lai Siangtho version tuamtuamte zong sim ding kisam hi. Lai Siangtho thuman theihtel nadingin Hebrew leh Greek cihte kisam hi masa lo hi; ahi zongin thuman theih nadingin tampi hong huh thei uh hi, cih hi zaw hi. Lai Siangtho kigelhna kammalte i thei kei zongin citakin thungetna tawh thuman theihtel nopna leh kiniamkhiat lungsim leh ki-ap kawm-in a sim mi khat in Pasian thuthukte theihtelna gah nei ding hi.
          Pawlpi thu up, gentehna-in mite om zia, cihte in Lai Siangtho mun khat bek siksan hi lehang thuman i theitel zo kei ding hi. Thuman theihtel nadingin Lai Siangtho buppi in bang gen hiam, cih kantel ding kisam hi.

THURSDAY      APRIL 30
ELLEN G. WHITE LEH LAI SIANGTHO BEK SIKSAN

          Isa. 8: 20 sim in.  Bang hangin “Thukham leh teci pinnate” in thuhilhna, upna cihte sittel nadingin thupi hi, ci hiam? Hih in Lai Siangtho a gelh lo kamsangte (non-canonical prophets) tawh kisai-in bang cihnopna nei ding hiam?
___________________________________________________________________________________________________________________________

          Lai Siangtho bek siksan thu upna i gen ciangin Ellen G. White laigelhte tawh kisai ei Seventh-day Adventist thu-umte adingin i pelh theih loh thu khat hi. Amah pen hun nunung-a a nungta mite adingin Pasian kamtai hi-in, Pasian humopna tawh thu tampi hong hilh hi. Koi bangin ama laigelhte leh Lai Siangtho in kizopna nei hiam?
          Ellen G. White laigelhte sim lehang a laigelhte leh ama ngaihsutnate in Lai Siangtho mah siksan ahihlam kimu hi. Ellen G. White in thu-upna leh thu zuihna-ah Lai Siangtho in thunei pen ahihna mun tampi-ah pulaak hi (The Great Controversy, 595). Tua banah Protestant thu guipi, Lai Siangtho bek siksan upna leh thuzuihna limtakin hong hilh hi.
          Ellen G. White in ama laigelhte leh Lai Siangtho etkak ding hi leh, ama laigelhte pen khuavak neu ci-in Lai Siangtho pen khuavak lianpi ci hi. Ama laigelhte in Lai Siangtho ah hong makaih  hi. Ama laigelhte in Lai Siangtho a khengkhia ding, a luahkhia dingin a gelh hi lo hi. Ama genna-ah “note in Lai Siangtho theihtelna na nei kei uh hi. Thuman thutak theihnopna lungsim tawh Lai Siangtho a kantel hi le-uh cin, Khristian picinna na ngah ding uh a, keima laigelhte (teci pinnate) na kisam kei ding uh hi, ci hi. Pasian humop Lai Siangtho thuman theihtelna nei lo na hih manun, keima laigelhte in thuman theihtel ngahna dingin hong huh ding hi, ci hi.” Ellen G. White, 2T., 605.
          Tua hi-in Ellen G. White laigelhte in deihhuai hi. Kha Siangtho humopna tawh kamsangte in Lai Siangtho a gelh mah bangun Kha Siangtho humopna tawh Ellen G. White in a gelh ahi hi. Ahi zongin Ellen G. White laigelhte leh Lai Siangtho, a nasep uh kibang lo hi. Ama laigelhte in Lai Siangtho behlapna hi lo hi; Lai Siangtho thuneihna nuai-ah om hi. Ellen G. White in ama laigelh khempeuhte Lai Siangtho tawh a kibang dinmun-ah koih ngei lo hi. Lai Siangtho a khengkhia dingin a gelh zong hi lo hi. Thu upna leh thu zuihna a bulpi pen leh a sittel ding Lai Siangtho bek mah hi, ci hi.
          Ellen G. White nasepna tungtawnin pawlpi hamphatnate ngaihsun in. Koi bangin Lai Siangtho bek mah a thupi pen-a koihna in Ellen G. White laigelhte a deihhuai-na hong musak hiam?


FRIDAY    MAY 1
NGAIHSUTBEH DING: Handbook of Seventh-day Adventist Theology, 64 -66.” Bible Teaching and Study”in Education, 185 -192; “The Primacy of the Word” in 3SM., 29 -33.
          “Lai Siangtho a kantel mi khat peuh in thuman theihnopna lungsim kisam hi. Lai Siangtho a ban a ban-in sim-a kantel ding kisam hi; Lai Siangtho siksanin mihing upmawh thu pulaakna in khialhna lianpi hi.  Pasian in bang hong hilh hiam cih theihtel nopna lungsim tawh Lai Siangtho sim ding kisam hi. Lai Siangtho a gelhte a ompih Kha Siangtho huhna bek in Lai Siangtho thuman hong theitel sak ding hi. Thuman i theihtel nadingin thuman tawh nuntak kul hi. Pasian hong thupiak khempeuh a nuntak pih ding ahi hi. Lai Siangtho kantelna-ah mihing ngaihsutna khempeuh tawh citak a kantel ding kisam hi. Suang manpha a to mite bang mahin hanciam, cihtakna tawh Pasian kammal thuman i zon ding kisam hi.” Ellen G. White, Education, 189.
          “Anduh, tui duh bangin Lai Siangtho lunggulhna, Lai Siangtho thuman guipite i nuntakpih ciangin, Pasian hong makaihna i ngah zaw semsem ding hi. Tuni-in Topa kammal ka tawisang hi. “Ellen G. White in gen hi,” “Ellen G. White in ci hi’ cih sangin Israelte Topa Pasian in ci hi,” “Topa in hih bangin gen hi’ci zaw in. Ama hong thupiak bangin nungta in.” Ellen G. White, 3SM., 33.

KIKUP DING DOTNATE

1.       Mi kimkhat in Lai Siangtho buppi in bang gen hiam cih ngaihsun lo-in,  mun khat mun nih bek siksanin thu um khial uh hi lo hiam?

2.       Matt. 11: 11 ah Jesuh in Tuiphum John tawh kisai hih bangin pulaak hi: “Leitung mi khempeuh sung pan Tuiphumpa Johan a lianpen ahi hi. Ahizongin vantung ki-ukna sungah a neupen i cihte nangawn John sangin lianzaw lai hi.” Tuiphum John in Lai Siangtho gelh lo hi mah taleh Jesuh in Ama thupi ngaihsut mahmah hi. Kamsang man i cih in Lai Siangtho gelh kei taleh, kamsang man hi thei veve ahihna kimu hi lo hiam? Hih in SDA pawlpi bang hong hilh hiam?

3.       Thu up leh thu zuihna-ah Lai Siangtho in thunei pipen hi, ci-in a um Adventist pawlpi bek ahi kei hi; Khristian hon khat in zong tua bangin um uh hi.Tua ahihleh pawl dangte in Lai Siangtho siksanin a thu up pawl khat uh, Adventist upna tawh a kituak lo thute koi bangin na ngaihsun hiam?

To get the latest update of me and my works

>> <<