MUC

Print Friendly and PDF

Sunday, March 8, 2020

LESSON 11 | JUNE 6-12 LAI SIANGTHO LEH GENKHOLHNA


LESSON 11          JUNE 6-12
LAI SIANGTHO LEH GENKHOLHNA

SABBATH NITAK

TU KAAL SUNG SIM DING: Dan. 2:27 – 45; 7: 1-25; 8; 14; Jn. 14: 29; Pai. 14: 34; 1Kor. 10: 1-13.

KAMNGAH: Amah in, ni tulnih leh ni zathum a cin khit ciangin biakinnpi kipuah kik ding hi,  a ci hi.
          Genkholhna in pawlpi leh a nasepna-ah thupi mahmah hi. Genkholhna in Pasian Kammal mantak ahihna hong laktel hi. Jesuh in  “A thu  hong pian taktak ciangin ka thugente na uptheih nadingun a pianma-in a hong genkhol ka hi hi”ci hi (Jn. 14:29; 13:19).Dot ding a thupi in: Koi bangin genkholhna a khiatna mantakin pulaak ding, tua  hileh genkholhna tangtung takpi ahihlam theihtelna nei ding i hiam?
          Reformation (pawlpi kipuahphat hun) hun sungin pawlpi puahpha-te in genkholhna a khiatnate a genna uah, genkholhna khat khit genkholhnate tangtungin, tulaitakin zong a hong tungtung ban-ah a hong tangtunglai ding genkholhna (historicist method) pulaak uh hi. Daniel leh John in zong tua bang mahin pulaak uh hi. A tangtung khin genkholhnate a kipan tawntung Pasian gam a hong kiphut dongin genkholhnate tangtungkim ding hi.
          Tu kaal sungin genkholhnate tawh kisai a genkhiatna-ah zong thu guipi kimkhat i kikum ding hi. “Genkholhna a tangtunna i mu hi. Pasian makaihna tawh pawlpi kipuahphat (Reformation) hun a kipan leitung bei siatna khempeuh a bei ni dongin genkholhna bangin thupiangte i mu to to ding hi.” Ellen G. White, 8T., 307.

SUNDAY    JUNE 7    
A PIANG KHIN THUTE LEH GENKHOLHNA

          Seventh-day Adventist pawlpi in genkholhna tawh kisai a khiatna a pulaak ciangin histoticism i zui hi (genkholhna khat khit khat tangtungin, tulaitakin a tangtung ban-ah a hong tangtunglai ding genkholhna). A beisa hun pan-in tuhun leh mailam hun dongin a kizom toto hi, ci-in genkholhnate a khiatna i pulaak hi. Lai Siangtho in zong tua bang mahin hong hilh hi.
          Dan. 2: 27 – 45 sim in. Leitungah ukna nei kumpi khat khit kumpi khat a mangmat tungtawnin a pulaakna-ah bang thute kimu thei hiam? Hun nunung a genkholhna tawh kisai a khiatna genna-ah Lai Siangtho in bang hong hilh hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Nebuchadnezzar in kham lutang in limcing hi. Tua hi-in Daniel in Babylon in kumpi gam masa ahihna pulaak hi (Dan. 2:38).  Daniel in “Nang khit ciangin nang sangin a neuzaw kumpi gam a dang khat hong piang ding a, tua khit ciangin sumngo ahi kumpi gam a thumna in leitung khempeuh a uk ding hi; ci hi (Dan. 2: 39); tua khit ciangin a li-na kumpi gam hong khangkhia ding hi (Dan.2:40).
          Milim a lu panin a khepeek dongin kumpi khat khit kumpi khat a limciin te in leitung uk uh hi. Milim pumpi a kizop bangin hih kumpite in zong khat khit khat kizomto suak uh hi. Daniel 7, 8 ah milim hi nawn lo-in sapi in limcing hi. Milim leh sapi in a limcin uh a kibang ahi hi. Leitung kumpi li a kizom-in hong khang khia uh hi (Daniel 8 in tua kumpi 3 pulaak hi). Nidanglai a kipan kum za lom khat khit kum zalom khat ah genkholhnate tangtung toto, tu laitakin zong a tangtung genkholhnate tawh kizomto-in a hong tangtunglai ding genkholhnate, Khrih hong paikik ding a, Pasian in Ama tawntung Gam hong phut ding hi.
          Tua hi-in Dan.2 sung a milimpi leh, Dan. 7,8 sung kamsangpa mangmutnate in Protestant in genkholnate a khiatna a pulaakna-ah historicist bulphuh uh hi. Seventh-day Adventist pawlpi in zong tua mah kipom hi.
          Jn. 14:29 sim in. Jesuh gen thu in koi bangin genkholhna tawh kisai i tel nadingin hong huh hiam? Babylon uk hun sung a mite theih khak loh genkholhnate tuhun a eite in i theih khakna hangin amaute sangin hamphatna lianpi ngah hi lo i hiam?


MONDAY          JUNE 8
GENKHOLHNA NI KHAT IN KUM KHAT LIMCING (YEAR-DAY PRINCIPLE)

          Genkholhna khat khit genkholhnate tangtungin, tulaitakin zong a tangtung ban-ah a hong tangtunglai ding genkholhna a o m bangin genkholhnate a khiatna genna-ah genkholhna ni khat in kum khat (ni 365) limcing hi, cih pen a thupi mahmah khat hi. Hih thu siksanin Lai Siangtho thuthuk kan tampite in Daniel Bu leh Mangmuhna Bu sung genkholhnate a khiatna genna uh hi. Lai Siangtho a munte leh a thu-nung, a thu-ma thute limtak a kantelna uh panin genkholhna ni khat in ni 365 limcing hi, cih pulaak khia uh hi.
          Pai. 14:34; Eze. 4:6 sim in. Koi bangin Pasian in genkholhna ni khat in kum khat limcing ahihna pulaak hiam?
__________________________________________________________________          ___________________________________________________________

          Genkholhna ni khat in kum khat ahihlam hong hilh hi. Ahi zongin hih thu siksanin Dan. 7:25; Dan. 8:14; Mang. 11:2,3;12: 6,14; 13:5 sung a thute koi bangin a khiatna pulaak ding i hiam? Daniel leh Mangmuhna sung a genkholhna a khiatnate a kigen ciangin ni khat in kum khat (year-day principle) siksan hi. Tua thu thumte in thu thum limciinna, hun sawtpi genkholhna leh a tuam vilvel-in a kipulaak thute, ci-in kipulaak hi.
          Khatna-ah, sapite leh a kii un kumpi gam tuamtuamte limcing hi-in, amau uk a hunsawt sung a limcing hi pah hi. Sapite leh a kii un limciinna nei-in a hong hilhnop uh thu om hi bek a, tua ganhingte thu a gen hi lo hi. Tua hangin tua tawh kizom a hun genkholhnate in zong limciinna hi lo hi, a kici thei ding hiam? Limciinna hi lo hi, kici thei lo hi.
          Nihna-ah a khangkhia ding kumpite leh amau vangliatna, amau thu neih a hun in kum zalom tampi huam hi. Tua hi-in hih munte-ah ni khat in kum khat a limcing hileh tua kumpite uk hun tawh kituak thei nawn lo hi. Tua sapite in kumpi-te leh amau uk hun sawttan a pulaak khawm hi pah hi.
          Thumna-ah a tuam vilvel-a a kipulaak om hi. Tua-te in limciinna nei hi. Gentehna-in nitak leh zingsang 2300 (Dan. 8:14) in nitum leh nisuak a pulaak hi lo-in, limciinna nei hi.
          Dan. 9: 24-27, kaal 70 genkholhna sim in. Jerusalem a kilam kik ding a kipan Messiah Kumpi a hong suah hun dong huam hi (Dan. 9:25).  Limciinna hi kei, ci-in a khiatna a gen hi lehang, a huam khak hun in kaal 69, ahih keileh kum khat, kha li leh nipi khat sung bek hi ding hi. Kaal 70 in limciinna simloh hi thei lo hi. Ni khat in kum khat limcing-in a genkhiatna gen hi lehang kaal 70 in kum 490 hi ding hi.


TUESDAY     JUNE 9          
KII NEU

          Kum zalom tampi sung Protestant makai tampi in Dan. 7, 8 sung a kii neu in Roman pawlpi limcing hi, ci uh hi. Bang hang hi ding hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Dan. 7: 1-25; 8: 1-13 sim in. Kii neu omzia bang pulaak uh hiam? Koi bangin kii neu limciin theitel ding i hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Dan. 7, 8 in kii neu tawh kisai thu 7 om hi. (1)  A nih-un kii neu thu pulaak uh hi. (2) Kii neu in  mi bawlsiat hatna nei uh hi (Dan. 7:21, 25; 8: 10, 24)  (3). Kii neu in kiliansakin vantung zahpih kampau hi (Dan. 7:8, 20, 22, 25; 8: 10, 11, 25). (4).  Pasian mite langdo uh hi (Dan. 7:25; 8: 24) (5). Kii neu vangliat hun sawttan kigenkhol hi (Dan. 7: 25;8:13, 14) (6). Kii neu in leitung bei dong thu neihna kipia hi (Dan. 7;25, 26;8: 17, 19). ( 7).  Kii neu in Pasian suksiatna thuak ding hi (Dan. 7:11, 26; 8:25). A masa pen kumpi in Babylon hi (Dan. 2: 38); a nihna-ah Media-Persia (Dan. 8;20), a thumna kumpi gam in Greece hi ( Dan. 8: 21).  Hihte khit ciangin Rome kumpi in leitung uk hi. Hih ukna nei kumpite leitung in a theih vangliatna nei kumpite hi.
          Dan. 2 sungah milim khe leh tungman tawh kigawm ‘sik’ in Rome leh leitung bei dong a vangliatna kizom paisuak ding limcing hi. Dan. 7 sung a kii neu in sapi a li-na sung pan a hong khangkhia hi;  tua sapi li-na khekhap a zui hi. Kum 1260 sung tawntung Rome panin biakna leh gam ki-ukna lenkhawm-in vangliatna nei in kua hiam?( Dan.7:25). Tua bangin vangliatna nei pen papacy simloh kuamah om lo hi. Papacy in Europe gam panin Khristian thu-um lo minam sawmte lak pan thum zunglot khia-in vangliatna nei hi (Dan. 7:24).  Papacy in pian lamdang hi (Dan. 7:24). Papacy in Sangpen Pa langdo-na kampau hi (Dan. 7: 25); Pasian bangin amah leh amah kiliansak hi, Jesuh siampi nasep suankhia-in Jesuh dinmunah pope koih hi (Dan. 8:11). Papacy in zong Sangpen Pa mi siangtho-te bawlsia ding hi (Dan. 7: 25); ‘aksi pawl khat leitungah tuancil hi (Dan. 8:10), hih in Protestant tawh kiton-in bawlsiatna hangin Protestant tampi in papacy thahna thuak uh hi. Papacy in ‘Thukham leh biakpiak ni khel hi, Thukham nihna lakhia-in Sabbath panin Sunday siantho-sakna zui hi (Dan. 7:25)
          Dan. 2,7,8 genbangin Greece khit ciangin a hong khangkhia pen in leitung bei dong vangliatna nei ding hi. Rome, tu-in papal, simloh tua bangin a vanglian ding a dang bang om hiam?  Mi tampi in nial hi taleh bang hangin vantungmi thumte thupuak in tuhun thuman thutak hi, ci-in tangko i hiam?

WEDNESDAY             JUNE 10
DAWPKHOLH THUKHENNA

          Tukaal sung thusin genkholhna tawh kisai a khiatna gennate Protestant makaite  in zong tua bangin pulaak uh hi. Ahizongin Millirite hong khankhiat ciangin ni 2300 leh dawpkholh thukhenna cih thu limtak etphak kikna hong om hi.

          Daniel 7                                                       Daniel 8
          Babylon (Humpi )                          ----------
          Medo-Persia (Vompi)                Medo-Persia ( tuutal)
          Greece (Kamkei)                             Greece (Keeltal)
          Pagan Rome (Sapi Li-na)      Pagan Rome (Kimlepaam nawk kii)

          Papal Rome (Kii neu)    Papal Rome (Vantung langpang kii) Dan.  7: 9 – 14;8:14, 26 sim in. Vantungah thupiang bang pulaak hiam?
_______________________________________________________________          ___________________________________________________________

          Galkapmang Berthier in pope thongsung a koih AD 1798 ciangin pawlpi in a thuak bawlsiatna hong bei hi (Mang. 13:3).Dan. 7,8 in thukhenna gen a, hih thugenna in vantungah thukhenna hi (Dan. 7:10) Thukhenna tokhom tungah Mihing Tapa tawh kibang khat tu-in, mei lompi tungah tuangin Tangtawn Pa Pasian mai-ah hong pai  hi (Dan. 7:13) Hih thukhen in AD 1798 khit, Jesuh hong pai kikma-a thukhenna ahi hi.
          Dan. 7 sung thukhenna leh Dan. 8:14 gen biakbuk siansuahna in a kibang ahi hi. Lai Siangtho thuthuk kan tampi in ni 2300 genkholhna (Dan. 8:14) leh Dan. 9; 24-27 sung a kaal70 ( kum 490) in thu khat pen thu nih kisuah hi, ci-in pulaak uh hi. Dan. 8: 14 gen bangin biakbuak siansuah hun in kum khatin khat vei Siansuahpi Ni (Day of Atonement) a gen hi-in genkholhna ni 2300 a bei hun a thupiang pulaak hi. Genkholhna ni khat in kum khat hileh ni 2300 in kum 2300 cihna hi. Hih 2300 a kipat hun Dan. 9: 24 pulaak bangin, 2300 lak pan kaal 70 (kum 490) kituam koih (la khia), kum-in kipan hi.  Dan. 9:25 gen bangin hih kaal 70 in Jerusalem kipuahphat ding pulaak hi. Ezra 7:7 gen bangin Jerusalem puahphat kipat kum in, Artaxerxes in kumpi a sep a kum sagihna BC 457 kum hi. Tua hi-in kum 2300 a kipat kum in BC 457 hileh AD 1844 ciang huam hi.  AD 1798 khit deuh a kipan Jesuh hong pai ma-a thu pianga pulaak i hi hi. Hih hun-in Jesuh in vantung biakbuk siangtho bel munah lut-in palaai nasep, biakinn siansuan, kipan hi.


THURSDAY      JUNE 11
LIMCIINNA TAWH GENKHOLHNA

          Daniel leh Mangmuhna sung genkholhnate sungah limciinna tuamtuam kizang hi mah taleh a gen uh thu in khat bek hi (one single fulfillment). Gentehna-in Greece limcing keeltal in Greece gam bek mah limcing hi (Dan. 8: 21). Limciin a khiatnate Lai Siangtho mah in hong hilh hi.
          A beisa thupiang khat in mailam ading limciinnate, mihingte, thupiangte leh biakpiakna thupiakte in mailam hun ah a hong tung ding thute hong hilh khol uh hi. Jesuh leh Thuciam Thak a gelhte in zong tua bang thupiangte leh a limciinte uh hong hilh uh hi. Thuciam Lui in zong tua bang mahin hong hilh hi. Lai Siangtho gelhte mah in a hong hilhna uh tungtawnin thupiang leh tua thupiang in a limciinte i thei thei hi.

          1Kor. 10:1-13 sim in.  Paul in bang thupiang siksanin Korin pawlpi hanthawn  hiam? Koi bangin tuhun adingin bang hong hilh hiam?
_______________________________________________________________
________________________________________________________________
         
Paul in Israelte Egypt gam pan a Paikhiat uh siksanin, gam sung amaute thuak thute tungtawnin thu hilh hi. Moses in a phut khak uh thute limtak ciamteh-in, tua thute in “eite etteh ding”hong suak hi (1Kor. 10:6). Amaute in zia-etna a thuak uh mah bangin hun nunung-a a nungta eite in zong zia-etnate i thuak ding hong hilh hi.

          A nuai-a Jesuh leh Thuciam Thak gelhte pulaak limciinna leh a khiatnate  gelh in.

Matt.12:40 ___________________________________________________
John 19:36 _____________________________________________________
John 3:14, 15 ___________________________________________________
Rom. 5:14 _____________________________________________________
John 1:29 _______________________________________________________

          Jesuh leh Thuciam Thak gelhte in a beisa thupiangte in mailam hun adingin zong a khiatna nei hilhkholhna khat mah ahihlam  hong hilh uh hi.
          Biakbuk leh a sung a biakpiaknate hotkhiatna thu a pulaak uh ngaihsun in. Tua hi-in biakbuk thu in tuhun adingin bangzah in  manpha mahmah hiam?

FRIDAY                       JUNE 12
NGAIHSUTBEH DING: Clifford Goldstein, 1844 Made Simple, 1988.

          Daniel 7                                                       Daniel 8
          Babylon (Humpi)                             —————
          Medo-Persia (Vompi)                Medo- Persia ( tuutal)
          Greece (Kamkei)                               Greece (Keeltal)
          Pagan Rome (Sapi Li-na)      Pagan Rome (Kimlepaam nawk kii)
          Papal Rome (Kii neu)               Papal Rome (Vantung langpang kii)

Vantungah thukhennaVantung Biakbuk Siansuahna Dan. 7 sung a thukhenna in kum 1260 sung bawlsiatna hun a bei khit a thupiang hi-in, Dan. 8: 14 sung a vantung biakbuk siansuahna thu mah a pulaak ahi hi. Hih vantung a thukhenna in leitung bei-in a hong kiphut ding tawntung Pasian gam tawh a kizomto suak ahi hi. Tua hi-in Dan. 8: 14 in hun nunung adingin a thupi mahmah thu ahi hi.

KIKUP DING DOTNATE

1.       Daniel 2 sung limtak enkik in. Kumpi khat khit kumpi khat a banban-in leitung a uk Babylon kumpi a kipan tawntung Pasian gam a hong kiphut hun dong thu-te ngaihsun in. Tua genkholhna a khiatnate, Lai Siangtho mah in hong hilh hi. Khristian tawmno khat bek in genkholhna khat khit genkholhnate tangtungin, tulaitakin zong a hong tungtung ban-ah a hong tangtunglai ding genkholhna om hi, (historicist method), ci-in pom uh hi.  Bang hangin Adventist thupuak in tuhun adingin  thupi semsem hiam?

2.       Bangci bangin Dan. 8: 14, ni 2300 genkholhna na theitel hiam? Na teltheih keileh bang hangin kantel a, midangte zong hawmsawn lo ding na hiam? SDA pawlpi in genkholhna a khiatna a pulaak zia uh lamdang takpi ahihna na mu ding hi.

3.       Dan. 7:18,21, 22, 25,27 sim in.  Mi siangthote tungah a piang thute limtak ngaihsun in.  Kii neu in amaute tungah bang bawl hiam? A langah Topa in mi siangthote ading bang sem hiam? Thukhenna-ah mi siangthote ading lungdamna thu bang om hiam? A tawpkhakna-ah thukhenna in amaute adingin bang sem hiam?

To get the latest update of me and my works

>> <<