LAI SIANGTHO
BANGCI KHIAT DING
Protestant
sungah ei Seventh-day Adventist pawlpi in thu-upna leh thuzuihna-ah Lai
Siangtho bek mah a siksan Khristian i hi hi. Hih in hun nunung adingin thupi
mahmah hi. Ellen G. White in, “Hun nunungah thu-upna, thuzuihna leh
kipuahphatna khempeuh Lai Siangtho tungah kinga-in Lai Siangtho bek a zui
Pasian mi tawmno khat nei ding hi,” ci hi. The Great Controversy, 595.
Protestant in Lai Siangtho bek siksan hi i
ci-ta zongin piansak ni 7 ni masa Sunday tawlnga, mihing a sihteh a si thei lo
nunna cih upna, a mit ngei lo hell, laktohsim cihte a um tampi om hi. Adventist
tua bang upna i nei kei hi. Lai Siangtho bek siksan cih thu in thupi mahmah hi
taleh tua bang um napi upna man lo, Lai Siangtho tawh kituakl lo upna hong piang
ahih manin, Lai Siangtho hong hilh thute limtak i tel nadingin Lai Siangtho a
khiatna theih ding hong kisam mahmah hi. Tua hi-in tu quarter sungin Lai
Siangtho khiatna kantelzia ding” cih thu i kikum ding hi.
Lai
Siangtho in Pasian kammal hi; Ama deihna hong lak hi; mihing nunzia ding hong
hilh hi. Upna sittelzia ding hong gen hi. Pasian nasepna khempeuh in muanhuai
ahihna, thu-upna tungah thu nei pen hi. Seventh-day Adventist Believe, 2005,
11. A tom-in gen lehang Lai Siangtho in
i up, i pulaak thuman thuman phungpi hi. “Bang hang hiam cihleh Pasian humop
ahi Lai Siangtho thu khempeuh in kithuhilhna, mawhna lahna, thuman leh manlo
theihna ding leh dikna thute sinna dingin kicing hi (2Tim. 3:16). Piancil pan
Mangmuhna dong a sung a om thu khempeuh i deih loh a om phial zongin, miten a
um kei zongin, Lai Siangtho in Pasian kammal hi.
Lai
Siangtho mah in Lai Siangtho sung a thu-te telkhehzia ding hong hilh hi.
Leitung pilna, theihna, tangthu tuamtuamte in manpha hi mah taleh tua-te tungah
kinga lo-in Lai Siangtho in a hong hilh thute siksan ding ahi hi. Pasian pulaak
thute mi siangtho-te in Kha Siangtho makaihna tawh gelhkhia uh hi (2Pet. 1:21).
Pasian mi siangtho-te hong gen thute in Pasian kammal i theihtel nadingin hong
huh hi. Gentehna-in Paul leh sawltak dangte in Thuciam Lui sung a thute bangci
bangin a khiatna pulaak uh hiam? Pasian makaihna tawh a gelh uh ahihleh a
khiatna a pulaak zia uh, a sim zia uh cihte in tuhun adingin Lai Siangtho
thuman i theih nadingin thu bulpi hi.
Koi
bangin Jesuh mahmah in Lai Siangtho sim a, a khiatna pulaak hiam? Jesuh sim loh
eite etteh dingin a hoih zaw om lo hi. Tua tawh kizom-in i laimal zatte, i
ngei-nate, i ngaihsutna cihte in Pasian Kammal i sim zia, i tel zia huzaap
mahmah ahihlam i phawk ding kisam hi.
Genkholhnate,
la kamte, paunakte, thupiangte, thuhilhnate phatna late, mang cihte koi bangin
a khiatna pulaak ding i hiam? Hih thute
leh upna tuamtuamte - mit ngei lo hell, Sunday siantho-sakna cihte in Lai
Siangtho kantel ding kisam ahihna hong hilh hi. Lai Siangtho um cih bek hi
lo-in koi bangin Lai Siangtho khia ding cih thupi mahmah hi.
Zokam Lesson Translated by
Dr. Mungpi
More Lessons:
Mai Quarter 2Q2020 Lesson 1-13
Zokam Lesson Translated by
Dr. Mungpi
More Lessons:
Mai Quarter 2Q2020 Lesson 1-13
LESSON
1 MARCH 28 –APRIL 3
SABBATH NITAK
TU KAAL SUNG SIM DING:
Thkna. 32: 45 - 47; Pian. 49: 8-15; Isa. 53: 3-7; 1Kor. 15: 3-5, 51- 55; Rom.
12:2.
KAMNGAH: Na
thu in lam hong lak dingin meivak hi a, ka pai-na lampi adingin khuavak ahi hi
(Late 119: 105).
Lai Siangtho in a lamdang mahmah khat hi. Bang hang hiam
cihleh Asia, Africa leh Europe sung pan mi 40 valte in a gelh uh hi-in a
mansiang dong kum 1500 sawt hi. Biakna laibu tua bang laibu om lo hi. Lai
Siangtho in Pasian Kammal hi. Khrih khit kum zalom 4 a kipan nidanglai-a a
kigelh Thuciam Thak (manuscripts) tuni dongin muh theih ding 24600 val bang om
hi. Plato manuscript pen 7 bek om hi. Herodotus manuscript 8, Homer Iliad
manuscript 263 om hi. Hih bang thute Thuciam Thak in a muanhuai mahmah ahihna
hong hilh hi. Laibu bawlna setzung (printing press) panin a kibawl masa penpen
laibu in Lai Siangtho hi. Kampau khat pan kampau khatah lai a kiletkhia masa
penpen zong Lai Siangtho bu mah hi. Tuni tuhun leitung a kibawl kihawmkhia
laibu a tam penpen in Lai Siangtho bu mah hi. Leitung pau nam khempeuh 95% in
Lai Siangtho bu nei kimkhin hi.
Lai Siangtho sung a pulaak thute a tuamdiakna a hang in
Pasian in leitung mite a hong hotkhiatna thu hi. A beisa thute in genkholhna a
om bangin tangtung hi. Genkholhna om bangin tawntung Pasian gam hong tangtung
ding hi. Lai Siangtho in a nungta Pasian Kammal hi. Bang hang hiam cihleh Kha
Siangtho humop, Ama makaihna tawh a kigelhkhia ahi hi. Pasian Kammal i kantelna
tungtawnin Kha Siangtho mah in thuman thutakah hong makaih hi (Jn. 14: 16, 17;
15;26; 16:13).
SUNDAY March 29
A NUNGTA
PASIAN’KAMMAL
Thu khat peuh i gen ciangin i gen nunung thute in a thupi
penpen hi thei hi. Lai Siangtho bulpi
Piancil panin Thuhilhkikna bu nga a gelh Moses in a sih madeuhin a mipihte
tungah a la-sak – Thkna 31: 30 – 32: 43 hi.
Thkna. 32: 45 – 47 sim in. Koi bangin Moses in Pasian’
kammal pulaak-in, Khapsa Gam a lut ma uh Hebrew mite nuntakna sungah Pasian’
kammal a vangliatna pulaak hiam?
_____________________________________________________________ ___________________________________________________________
A nunung pen Moses genkhiat thute in a mipihte a thapiakna
hi. Ama tungtawnin Pasian in a piak a kammalte a mipihte in a lungngaih nadingun
hilh hi; amaute in a nuntakna khuasakna khempeuh uah Pasian leh Ama deihna a
mitsuan ding uh deihsak hi. Tua Pasian kamciam hotkhiatna thute amaute in a ta,
a tu-te uh hilhsawn dingin a vaikhak hi. Amau hoihsak, amau deihteng bek hilh
ding hi lo-in Pasian thupiak khempeuh a vekin a hilh ding uh ahi hi (Thkna. 32:
46).
Leitung bei ding ciangin Pasian in Ama tungah a thuman, Lai
Siangtho bangin a nungta mi tawmno khat nei ding hi. Tua mite in Pasian’
thukhamte leh Jesuh upna a nei mite hi ding uh hi (Mang. 12:17). Hih mite in
Lai Siangtho hong hilh bangin nungta ding uh hi; amaute in leitung nopsakna
dingin nungta lo-in Jesuh in a bawlkholhsak tawntung inn mitsuan mite hi ding
uh hi (Jn. 14: 1-3).
Jn. 1: 1-5; 14:6 sim in. Jesuh leh tawntung nunna bang
hong hilh hiam? THU in mihingin hong piang cih thu inPasian’ hong lahkhiat thu
leh Kha Siangtho humopna tawh a kigelh
Lai Siangtho kizopna koi bangin pulaak
hiam?
_____________________________________________________________
________________________________________________________________
Lai Siangtho thubulpi lian bel leh a pulaak thu in Jesuh
hi. Messiah dingin mihingin a hong pianna in Thuciam Lu kamciamte tangtunna hi.
Bang hang hiam cihleh Amah mihingin hong nungta-in, hong si-in sihna pan
hingkik hi. Lai Siangtho in hih thu hong hilh banah nunna thak tawh a nungta
dingin tawntung nunna eite a hong kamciam hi.
Thkna. 32: 47 sim kik
in. Thuman na nuntakpihna na kitel hiam? Pasian’kammal zui-in na
nuntakna in a mawkna ahihlohna thu na thei hiam? Bang hangin Pasian i upna leh
Ama Thu i manna in a mawkna suak ngei peuh lo ding hi, ci i hiam?
MONDAY MARCH 30
KUA IN KOI PAN LAI SIANGTHO GELH?
Lai Siangtho a gelhte in mi tuamtuam,
omna kibang lo, ngei-na nuntak khuasak zia a tuamtek, mun le muan kilamdang
ciat hi taleh amaute tungtawnin Pasian in a mite tungah hotkhiatna thu hong
hilh hi.
Pai.2:10; Amos 7:14; Jer. 11: 1-6;
Dan. 6: 1-5; Matt. 9:9; Phil. 3:3-6; Mang. 1:9 cihte in Lai Siangtho a gelhte
leh amau nuntak khuasak zia bang hong hilh hiam?
_____________________________________________________________________________________________________________________________
Lai
Siangtho in ngei-na kibang lo mi tuamtuam, mun tuamtuam panin a kigelh ahi hi.
Kimkhatte in kumpi inn sung pan a gelh uh hi-in, thonginn sung pan hi taleh
saltanna pan a kigelh zong om hi. Pawlkhatte in missionary khualzinna pan a gelh
zong om hi. Lai Siangtho gelhte in amau
theihna, pilna a nasep uh zong kibang lo uh hi. Lai Siangtho gelhte lakah Moses
bang pen kumpi dingin kikoih hi-a, Daniel zong gam uk makai lianpi khat ahi hi.
Tuucing pawlkhat zong kihel hi. Kimkhatte khangno hi-in pawlkhatte ahihleh uham
khin zong om hi. Kibatlohna a tuamtek, mun le mual kibang lo hi taleh Lai Siangtho
gelh khempeuh in kibatkimna khat nei uh a, tua in Pasian’sapna ngah ciat uh a,
A Mite adingin a gen thute in Kha Siangtho tungtawnin a hong pulaak ahi hi.
Amau mitmuh a hong gelh khiat uh zong om hi. Pawlkhatte in a omsa, a kigelhsa
thute limtak kantel uh a, tua khit ciangin gelh uh hi (Josh. 10:13; Lk. 1:
1-3). Ahi zongin Lai Siangtho buppi in Kha Siangtho’ humopna tawh a kigelh ahi
hi (2Tim. 3:16).
Hih thu hangin eite khempeuh in
lametna a nei thei i hi hi (Rom. 15:4). Mihingte kizopna nei thei dingin
kampau, laimal hong pia Pasian in, kamsangte tungtawnin a hong hilh thute,
amaute in a pulaak khialh khak loh nading, thuman lo a gen khak loh nadingun,
Kha Siangtho in amaute makaih ahih manin
amaute gelh thute in thuman-in muanhuai hi.
Pasian in a thuman a hong hilh dingin
Amah mah hong kilaak-in, Ama Kha Siangtho tungtawnin mihing mah hong zang hi.
Bang thute pulaak ding a, koi bangin pulaak ding cih pen Pasian in amaute
makaih hi. Vantung thu manpha in lei mihing tungtawnin hong luangkhia a, tua hi
mah taleh tua thute in Pasian tung pan hong pai thuman hi.” Ellen G. White,
1SM., 26.
Lai Siangtho a gelh tampi, ngei-na,
omna kibang lo uh hi taleh amaute pulaak thute a pia in Pasian khat bek hi. Hih
thu in Pasian’Kammal in thuman tawntung hi, ci-in hong theitelsak hiam?
TUESDAY MARCH 31
LAI SIANGTHO GENKHOLHNA
Lai Siangtho in biakna tuamtuam
laibu-te tawh kibang lo hi. Lai Siangtho in a piang ding thute genkhol a,
mailam thupiang dingte zong pulaak hi. Genkholhnate leh genkholhna bangin a
piang thute in leitung thupiangte muhteltheih nadingin a bulpi hi; bang hang hiam cihleh tua thupiangte a uk
Pasian hi-in Amah in a hong piang ding thute theikhol-in tua thute Ama
kamsangte tungah hilh khol hi ( Amos 3:7).
Lai Siangtho in a nungta THU hi bek lo-in mailam thu a genkhol THU
hi.
A nuai-a Lai Siangtho in Messiah hong pai-na thu bang pulaak uh
hiam?
Pian.
49: 8-12
______________________________________________
______________________________________________
Late22:
12 – 18
_________________________________________________
_________________________________________________
Isa.
53: 3-7
__________________________________________________
__________________________________________________
Dan.
9: 2-27
__________________________________________________
__________________________________________________
Mic.
5:2
_________________________________________________
_________________________________________________
Mal.
3:1
_________________________________________________
_________________________________________________
Zech.
9:9
________________________________________________
________________________________________________
Thuciam Lui sungah Messiah tawh kisai
kitel takin kigenna mun 65 val om hi. Limciinna, gentehna, sisan leh meihal
biakna tampi omlai hi. Hihte khempeuh in “tua ciangkhut in Judah tawh kilawi lo
ding hi,” (Pian. 49: 10); Messiah in Judah gam Bethlehem ah suak ding hi (Micah
5: 2); “Amah in bawlsiatna, nawlkhiinna
thuak ding hi” (Isa. 53: 3-7); Ama khut leh khe in liam ding a, a puansilh amau
in hawm ding uh hi, (Late 22: 12 – 18) cihte in Messiah genkholhna vive hi.
Genkholhna kim khat Jesuh hong suahna, a nuntakna, a nasepna leh a hong sihna
cihte tangtung khin hi. Jesuh in kua hi a, mite in Amah kua hi, ci uh hiam
cihte genkholhna bangin tangtung hi.
Kamsangte genkholh bangin Jesuh mah mah in zong Ama sih ding leh sihna
pan a thawhkik ding thu (Lk. 9: 21, 22; Matt. 17: 22, 23); Jerusalem a kisiat
ding (Matt. 24: 1,2); Nihvei-na a hong pai kik ding (Jn. 14: 1-3) cihte genkhol
hi. Tua hi-in Pasian in mihingin a hong nuntakna, a hong sihna, sihna pan a
hinkikna thu, Lai Siangtho in genkhol hi. Lai Siangtho in a gen bangin tangtung
hi; Lai Siangtho a muanhuai-na kimu thei hi.
Jesuh in eite ading a hong sihna
bang thu siksanin um thei na hiam? Bang
hangin up loh theih loh thu ahihna bang kimu thei hiam?
WEDNESDAY April 1
Lai
Siangtho Gen Tangthupi
Biakna dangte lai siangtho-te tawh Lai
Siangtho etkak hi lehang Lai Siangtho in tuamdiak hi. Bang hang hiam cihleh Lai
Siangtho in leitung thupiangte sungah a hontangthupi kihel hi. Lai Siangtho in
biakna makai Confucius, Buddha cihte bangin mihing ngaihsutna panin a hong
piangkhia hi lo-in, mungtup masuan khat nei-in a mainawt leitung thupiangte
sungah Pasian nasepnate a kiciaptehna hong suak hi. Tua mungtup a masuan thute in (1). Messiah thu leh (2) Jesuh
a hong pai kik ding thu hi. Judeo-Christian upna-ah na khempeuh in a bei-na
manawh hi. Ahi zongin nidang Egypt leh leitung biakna tampi in tua bangin um lo
uh hi. Amaute’n na khempeuh leh leitung in kikhel hun manawh hi, cih upna nei
lo uh hi.
1Kor. 15: 3- 5, 51-55; Rom. 8:11; 1Thess. 4:14 sim in. Jesuh in
sihna pan thokik takpi hi, cih hong hilh banah mimal ading bang thu hong hilh
uh hiam?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Gospel
Bu 4 leh Paul in Jesuh sihna, han sungah a kikoihna, han sung pan a pumpi-in
thokik-in mite lakah kilangh kawikawi thute pulaak uh hi. Han sungah a va
koihsuk mite mah in han sungah Jesuh om nawn lo ahihna mu uh hi. Sihna pan a
tho kik Jesuh a lawngkha mite in Amah tawh anne khawm uh hi. Mary Magdalence
leh Jesuh nu Mary leh numei dangte in zong a thokik Jesuh mu uh hi. Nungzuite
in Emmaaus pai-na lampi-ah Jesuh tawh kiho-khawm uh hi. Jesuh in a nungzuite
tungah A Thupiak Sawlna Lianpi gen dingin amaute kilang hi. Jesuh tawh a
kithuahkhawm mite’ gen thute a nial hi lehang upna, thugen in a mawkna suak
ding hi, ci-in Paul in pulaak hi (1Kor. 15:14). Lai Siangtho version REB, NIV
cihte in ‘kimanna nei lo” “a hawmpi” “kizatna nei lo” ci-in gen uh hi. Nungzuite in ‘Jesuh in sihna pan hingkik
takpi hi,’ cih pulaak uh hi (Lk. 24: 34).
Hih munte-ah Greek laimal ‘ontos’ kizangin a khiatna in a piangkhin thu
khat a pulaak kammal hi. ‘Hi takpi hi,’ ‘mantakpi hi,’ ‘a taktak’ cih pulaak
kammal hi.
Khrih in a si mite lakah gah masa pen
ci-in kipulaak hi (1Kor. 15:20). A khiatna in Khrih in sihna pan pumpi in
thokik ahih manin Ama sungah a si khempeuh in Amah bangin sihna pan hong thokik
takpi ding uh hi, cihna hi. A thuman mi khempeuh in Khrih sungah nunna ngah kik
ding uh hi (1Kor.15: 22). Hih thu in
Khrih sungah a om mite, ama tungah a thuman mite in Khrih hong pai kik-a a
nunung pen pengkul kimut hun ciangin piansakna a thak om ding ahihna hong hilh
hi (1Kor. 15: 23, 52).
A si mite in a ihmu uh hi, ci-in i
gen mah bangin, bang hangin thawhkikna kamciam in upna thu-ah thubul mahmah
hiam? Thawhkikna om lo ding hileh bang hangin eite upna in a mawkna hi ding
hiam?
THURSDAY April 2
Kikhelna
Piangsak Lai Siangtho Vangliatna
2Kum. 22: 3- 20 sim in. Bang thu hangin Kumpi Josiah in ama puan
balkek hiam? Koi bangin tua thu in amah bek hi lo-in Judah gam khempeuh
kikhelna suak hiam?
BC 621 kum-in kum 25 a pha Josiah hun
sungin siampi lianpa Hilkiah in thukham laibu mukhia hi; Moses gelh bu nga-te
hi kha ding hi; a diakdiakin Thuhilhkikna
hi dingin ki-um mawh hi. Ama pa Amon leh a pu Manasseh gamtatsiatnate
hangin, Baal biakna, Asherah leh aksi-te biakna hangin, tua thukham laizial
mangthang hi ding hi (2Kum. 21: 3- 9).
Josiah in thuciam a kimangngilhna thu
a ngaihsut khak ciangin lungkham-in a puan balkek hi. Amah leh a mipihte in a
nungta Pasian tawh kigamla-in, Amah biakna
panin lampial khin ahihna uh
phawk hi. Manlang takin gam sungah puahphatna hong kipan pah hi. Mualsang
tungah biakna tau-te phelkhia-in namdang pasian limte susia hi. Biakna tau
khempeuh a suksiat khit ciangin Judah gam-ah biakpiakna mun ding khat bek omlai
a, tua in Jerusalem-ah a Pasian biakinn
hi. Pasian’ Kammal a muhkhiatna uh in a
mawhna uh kiphawkin, kisikna, leh kikhelna piangsak hi. Josiah patkhiat hih
kikhelna in Judah gam sung khempeuh kikhelna piangsak hi.
Koi bangin Lai
Siangtho in i nun zia hong khel dingin vangliatna nei-in hotkhiatna lampi hong
hilh hiam? Jn.16: 13; 17: 17; Heb. 4:12; Rom.12:2
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Lai Siangtho vangliatnate lakah mihing
nunzia hong khel theihna zong kihel hi. Pasian KAMMAL in mawhna, siatna i nunna
hong phawksakin Honpa i kitangsaplam hong phawksak hi.
A piangkhinsa thute, mailam ah hong
pianglai ding thute hong hilh Lai Siangtho in nunzia hong khel thei vangliatna
tawh kidim a, Lai Siangtho a khiatna genzia zong a tuamdiak khat hi. Laibu
dangte bangin a khiatna kigen lo hi.
Khrih nunzia tungtawnin a nungta Pasian’ Kammal i tel ding kisam a, Ama
hong kamciam om bangin Kha Siangtho in thuman khempeuh hong hilh ding hi (Jn.16:
3). Tua hi-in Lai Siangtho in a hong
kilaakkhia Pasian’thuman hi-in, Lai Siangtho khiatzia ding thu guipite zong Lai
Siangtho mah in hong hilh hi. Hih thu guipite in Lai Siangtho a kigelhzia
kantelna tungtawnin kimu thei a, Lai Siangtho i tel nading Lai Siangtho mah i
kimakaihsak ding kisam hi.
FRIDAY April 3
Ngaihsutbeh
Ding: Ellen G. White, “The Scriptures a safeguard,” 593- 602 in The
Great Controversy; “Let Not Your Heart be Troubled,” 662 – 680 in The Desire of
Ages.
“Lai Siangtho sungah Pasian in
hotkhiatna ngah theih nading a kisam thute hong hilh hi. Lai Siangtho in upna
thu-ah thu nei pipen hi. Lai Siangtho in Pasian deihna hong lak hi. Lai Siangtho
in khial ngei lo hi. Lai Siangtho in i nuntakna in Pasian deihna tawh kituak leh
kituak lo theihtel nading, upna leh thuzuihna sittel nading leh upna hong lak
hi.” Ellen. G. White, The Great Controversy, 9.
Mi tampi in Pasian’ Kammal tungah a
cihtakna uh hangin sihna thuak uh hi. Tua bang mite lakah English biakna makai
Dr. Rowland Taylor zong kihel hi. Mi that Mary in Hadley England parish huam
sungah Catholic biakna a langdo-na hangin thahna thuak hi. Lai Siangtho a
zuihna hangin pawl sung pan pawl pua-ah kikoih khit ciangin Winchester bishop
tungah thuumna nei-in ahi zongin thong sung den na uh a, thong sungah si hi.
1555 kum a sih madeuh-in hih bangin pulaak hi: Mi hoih makaite! Pasian’ Kammal
simloh thu dang ka hong hilh bang mah om lo hi. Ka gen thute in thupha tawh
kidim Pasian kammal, Lai Siangtho sung thu vive hi. Tu-in ka gen thute ka sisan tawh ka kipsak
hi.” John Foxe, The New Foxe’s Book of Martyrs, 1997, 193. Dr. Taylor in mei
tawh kihallupna a thuakma-in ama zakin Late 51 simkhia uh hi. Tua khit ciangin
a nuntakna bei hi.
KIKUP DING DOTNATE
1. Koi bangin Lai Siangtho a bulpi in Pasian
hi, ci-in pulaak ding na hiam? Bangci bangin genkholhna a tangtunnate in i upna
hong kipsak thei hiam?
2. Tuesday ni-a thudotna tawh kizui-in bang
hangin Jesuh in Messiah hi, cih thu in muibun hiam?
3. Jesuh leh Sawltakte in Lai Siangtho a
muanhuai-na, Lai Siangtho a thuneihna leh Lai Siangtho a upna uh pulaak uh hi.
Gentehna-in Jesuh mahmah in Lai Siangtho siksanin tam veipi thuhilh a, Amah mah
in Lai Siangtho tangtung ahihna pulaak hi (Matt. 26: 54; Mk. 14; 49; Lk. 4: 21;
Jn. 13:18; 17: 12.
Lesson 1- 13 dong na sim behnop leh Hih nameksak ve Lungdam!
Lesson 1- 13 dong na sim behnop leh Hih nameksak ve Lungdam!