LESSON
8 February 15- 21
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Dan. 7; 2Thess. 2: 1- 12; Rom. 8:1; Mk.
13: 26; Lk. 9: 26; 12:8; 1Tim. 2:5
KAMNGAH: “Hih leitung kumpi gam, vangliatna, leh
liatna khempeuh a Lianpen Pasian’ mite tungah a kipia ding hi. Amau’kumpi za
cikmah hunin bei ngei lo ding a, leitung ukna a nei khempeuhte in a thu uh
mangin amaute’ na a sem ding uh hi,” hong ci hi (Daniel 7: 27).
Tu
kaal sung i sin ding Daniel 7 in Daniel 2 tawh kibatna nei hi. Daniel 2 sung a thute a kicingin Daniel 7
pulaak hi. Tua mangmatte leh huihpi li in tuipi tuihual
piangsak hi. Khuamial leh tui in piansak thu hong phawk kiksak hi. Ahi zongin hih
munah piansak nate kisiatna, meelsiatna pulaak hi.Nihna-ah tua mang sung a ganhingte in sa siang lo, nam
tuamtuam kigawm (kahbia) ganhingte hi-in piansak nate omzia tawh kilehbulh hi. Thumna-ah
tua ganhingte in ukna, vangliatna limcing uh hi. Pasian in Eden huan a Adam tungah a piak nate
tungah ukna in kisia khin ahihna pulaak uh hi. Li-na, Mihing Tapa a hong pai-na
in, Pasian in Ama vangliatna tawh a
bawlsa na khempeuh a kisia khempeuh bawl pha ding hi, cih hong hilh hi. Adam in
Eden huan pan a sup nuntakna ngah kik dingin Mihing Tapa in vantung thukhenna
nei hi.
Lai
Siangtho in hih thute limcinna tuamtuamte tawh hong hilh hi. Vantungmi in tua
mangmuhna, limcinnate a khiatna hilh uh hi. Tua hangin eite in a lamdang
genkholhna thute i theithei hi.
SUNDAY February 16
GANHING LI-TE
Daniel
7 sim in. Daniel tungah a kilak thu laigil in bang hi a, bang tawh kisai mangmu
hiam?
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Daniel
tungah kilangh ganhing khat ciat in Nebuchadnezzar milimpi’ thu pawl khat hong
hilh kik hi. Ahi zongin Daniel 7 sungah tua kumpite thu a kicing zaw-in hong
hilh hi. A siangtho lo ganhingte in
lamdangin milim bia (pagan) gam leh kumpipte limcing uh hi. Ganhing li-na simloh Daniel pulaak tua
ganhingte in a kithei ganhing vive hi. Tua hi-in tua ganhingte in pianpih
tatzia khat ciat nei uh a,tuate in kumpi tuamtuamte limcing uh hi.
Humpi:
Babylon kumpi limcing dingin humpi mah kilawm pen hi. Kha nei humpi in kumpi
inn kizem, Babylon gam sung khutsiamna tuamtuamte limcing hi. Tua kha nei humpi
in a kha-te pulhkhia-in mihing bangin kampau-in mihing lungsim nei hi. Hih
humpi in Babylon kumpi leh ama khit a gam-uk kumpite limcing hi.
Vompi: Vompi in Medo-Persia limcing hi. Tua humpi in
a khe khat bek tawh ding a, Medes tung Persia thuneihna limcing hi. Vompi kam
sung a guh thumte in Lydia, Babylon leh Egypt limcing hi.
Kamkei:
A leng thei kamkei in Alexander the Great makaih Greek limcing hi. Tua kha
li-te in kamkei hatsak semsem hi. Alexander in kum tawmno sungin leitung gam
khempeuh ama ukna nuai-ah koih zo hi.
Kihtakhuai
ganhing: I gensa ganhingte in sapi tuamtuamte tawh kisuun, kibang uh hi.
Hih a kahtakhuai ganhing in ahihleh kibatpih bang mah nei lo hi. Kii tampi nei
hih ganhing in a kipulaaksa ganhingte bang lo-in, lauhuai, kihtakhuai mahmah
ganhing khat hi. Hih ganhing in pagan Rome limcing hi. Hih a kihtakhuai ganhing
khe in sik khe nei-in, leitung kumpi khempeuh tuancilin a khe nuai-ah koih hi.
Kum
tul tampi a huam genkholhnate khat khit khat in tangtung khinzo hi. Leitung
siatna lakah Pasian in na khempeuh uk hi, cih thu in lungmuanna hong guan hiam?
Lai Siangtho a muanhuai-na hong hilh hi lo hiam?
MONDAY February 17
TUA KII NEU
Dan.
7: 7, 8, 19 – 25 sim in. Sapi li-na sung panin a hong khang khia tua
kii-neu in kua limcing hi ding hiam?
______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
A
kihtakhuai ganhing in kii sawm nei-a, gitlohna tawh leitung a uk pagan Rome
limcing hi. Tu-in tua kii-neu leh ama limcin i pulaak ding hi. A kilaakkhiat bangin a li-na sapi in kii sawm
nei hi. Tua lak panin kii neu a hong khankhiat theih nadingin kii thum
kibotkhia hi. Hih kii neu in mihing bangin mit nei-in zahko-na kampau hi (Dan. 7: 8). Kii neu in a kihtak mel pua
ganhing limcing pagan Rome panin hong khangkhia hi. Tua hi-in kii neu ama
khankhiatna pagan Rome tawh kisuutna honkhat nei hi. Pagan Rome in a neih
vangliatna kii neu in lawhsuk hi. Hih kii neu in Pasian mi siangthote tawh kido
hi. Kii neu in Pasian thukham tawh kilehbulh thu thum hong sem ding hi, ci-in
vantungmi in Daniel tungah hilhkhol hi.
(1)
Sangpen Pa langpanna kampau ding hi
(2). Sangpen Pa’ mi siangtho-te bawlsia
ding hi
(3). Thukhem leh hun khel ding hi. Tua
hi-in mi siangtho-te in kii neu khut sungah bawlsiatna thuak uh hi. Tua banah
vantungmi in kii neu thu neih hun sawttan ding – hun nih, hun khat leh hun lang
sung thu nei ding hi, ci-in hilh hi.
Hihte in genkholhna kammal vive hi-in hun cih in kum khat limcing hi.
Tua hi-in hun nih, hun khat leh hun lang, cih kammal in kum thum leh a lang
limcing hi. Genkholhna ni khatteh kum khat, kum thum leh a lang genkholhna in
kum 1260 sung huamkha hi. Kum 1260 sungin kii neu in Pasian langpanin, mi
siangthote bawlsia-in, Pasian thukham khel hi.
2Thess.
2: 1-12 sim in. Thukham nei lo ‘mipa’
leh kii neu in bang kibatpih nei hiam?
Thukham nei lo mipa’ vangliatna in bang hi ding a, bang hangin tua
bangin vangliatna nei hi ding hiam? Pagan Rome panin khangkhia-in vangliatna a
nei suak, tua vangliatna in Rome tawh kipawlin leitung a bei dongin vangliatna
a nei ding kii neu in bang limcing hi ding hiam?
Tuesday February 18
THUKHEN DING KIPAN
Sapi
li-te leh kii neu gamtatnate a hong pulaak khit ciangin Daniel in vantung a thukhennate pulaak hi ( Dan.
7:9, 10, 13, 14). Tua thukhenna-ah kumpi
tokhomte kikoihin Tangtuan Pasian (Ancient of Days) in tua tokhom tungah a tu
hi. Vantung thukhenna innpi
kihonkhia-in, simzawh loh ding vantungmite in Pa Pasian min a phat uh hi.
Thukhenna kipan a, laibupite kileem hi. Hih thukhen in kum 1260 khit ciangin kipan ding hi. Kii
neu in a thuneih hun sung (AD 538 – 1798) hi. Hih kii neu vangliatna in vangliatna dim Pasian gam a hong kiphut ma-in
a hong tung ding ukna nei hi. Tua mang
sungah hih thu thum, (1). Kii neu hun; (2). vantung Pasian thukhenna leh
tawntung Pasian Gam hong hilh hi. (3). Tawntung Pasian Gam thu pulaak hi.
Dan.
7: 13, 14, 21, 22, 26, 27 sim in. Bangci bangin vantung thukhenna hangin Pasian
mite in bang ngah uh hiam?
________________________________________________________________ ______________________________________________________________
Thuciam Lui in biakbuk leh meihal
biakna mun pan thukhenna tuamtuamte pulaak hi. Ahi zongin Daniel sunga a kigen
thukhenna ahihleh a tuam thukhenna khat
hi. Hih thukhen in na khempeuh huamin thukhenna hi-in, kii neu bek tham lo-in,
vangliatna dim Gam sung om ding Sangpen Pasian’ mi siangthote tungah zong
thukhenna hi. Hih thukhen in kii neu in
Pasian leh a mite bawlsiatna hang a Pasian’ thukhenna hi. Na khempeuh
tungah Pasian thukhenna hi.
Daniel
8, 9 in hih thukhenna kipat hun leh Mawhsuut Thukhen Ni (Day of Atonement) tawh kipawl, vantung
biakbuk siansuahna tawh kizopna nei thukhenna ahihlam hong hilh hi. Tu laitak
Khrih hong pai ma-a thukhenna in Pasian mite lamah pangin thukhenna hi.
Bang
hangin singlamteh tungah Khrih zawhsa nasep in thupi a, bang hangin thukhen ni
ciangin lau lo-a, kha muang thei ding i hiam?
Khrih hong sihna lo a dang bang lamet muanna nei i hiam? Rom. 8:1.
Wednesday February 19
MIHING TAPA
A HONG PAI-NA
Dan. 7:13 sim in. MIHING TAPA in kua
hiam? Koi bangin Amah na pulaak hiam? Mk. 13: 26; Mtt. 8:20; 9: 6; Lk. 9: 26;
12:8.
______________________________________________________________ ______________________________________________________________
Thukhenna
innpi sung kihongin a thupi mahmah Mihing Tapa va lut hi. Amah in kua hiam?
Amasa-in Mihing Tapa in vantung panin
vangliatna nei khat bangin kipulaak hi. Min in a pulaak bangin Amah in mihing
nunna nei hi. Lamkhat panin Amah in thukhenna nei dingin Pasian nunna leh
mihing nunna nei hi. Nihna-ah Mihing Tapa in Thuciam Thak sungah kihel mun
mahmah kammal om bangin, Amah in vangliatna tawh meii tung tuangin van panin
leitungah hong pai ding hi. Daniel 7:13 in Mihing Tapa in tua bangin vantung
pan leitungah hong pai dingin pulaak lo-in,
vantung a om Pa Pasian mai-ah mun khat pan mun khatah kileh kawikawi hi,
ci hi. Thumna-ah mei tung tuangin a hong pai Mihing Tapa in a kimu thei
vangliatna nei Topa pulaak hi. Hih limcinnate in Mawhsuutpi Ni-i Biakbuk Siangtho Bel sungah a va lut siampipa
in meihal biakna tau kimah biakbuk siansuahna a neih hong phawksak hi.
Mihing Tapa in kumpi hihna pulaak hi. Amah
in ukna, vangliatna, leh kumpi gam, mi khempeuh, paunam khempeuh in Ama na sem
ding uh hi (Dan. 7:14). “Nasem” cih kammal pen ‘biakpiakna pia” ci-in zong khiatna nei hi. Daniel 1- 7 sungah hih kammal
8 vei om hi (Dan. 3: 12, 14, 17, 18, 28; 6:16, 20; 7: 14, 27); vangliatna nei
Pasian biakpiakna pulaak kammal hi. Tua hi-in
Pasian thukham khel ding hanciamna, biakpiakna khel ding nasepnate kii
neu in limcing a, tua bang biakpiakna in a man lo biakna hi. Daniel pulaak
thukhenna in biakpiakna puahpha hi. Papal makaihna tawh biakpiakna leh a dang
tuamtuamte in Pasian leh mihing kikaalah mawhthumsakna nei palaai dingin mawhna nei mihing mah koih
hi. Pasian mai-ah mihingte aitangin palaai sem dingin kicinna a nei Mihing Tapa
bek mah om hi, ci-in Daniel in pulaak hi. Lai Siangtho hong hilh bangin “Pasian
leh mihingte kikaalah Palaai khat bek om a, tua in Mipa Jesuh Khrih bek hi”
(1Tim. 2:5).
Lai Siangtho in a pulaak Jesuh nunzia leh a
nunna i sim khempeuh siksanin bang hangin thukhenna-ah Jesuh in eite adingin
hong ding hi, cih thu in lungmuanna hong neisak hiam?
Thursday
February 20
SANGPEN PA’ MI SIANGTHO-TE
Dan.
7:18, 21, 22, 25, 27 in Pasian mite tungah thupiang bang pulaak hiam?
____________________________________________________________________ ______________________________________________________________
Sangpen
Pa’ mi siangthote in Pasian mite hi. Amaute in kii neu langpan bawlsiatna thuak
uh hi. Bang hang hiam cihleh amaute in Pasian kammal tungah citak uh hi. Amaute
in papal uk hun sungin bawlsiatna thuak uh hi. Khristiante in pagan Rome, sapi
li-na, a khankhiat hun sungin bawlsiatna thuak uh hi. Ahi zongin Dan. 7: 25
sunga mi siangthote a bawlsia kii neu in pagan Rome khit nungin hong khangkhia
hi.
Ahi
zongin Pasian mite in a tawntungin leitung kumpi nengniamna thuak lo uh
hi. Leitung kumpi gam in vangliatna dim
Pasian Gam hong suak ding hi. Mihing Tapa tungah ukna, vangliatna, leh kumpi
Gam kipia hi (Dan. 7: 14). Vantungmi in
mang khiatna a pulaakin-ah “ mi siangthote” in tawntung gam luah ding uh hi,
ci-in gen hi (Dan. 7:18). Mihing Tapa in
Pasian leh mihing tawh kizopna nei-in Ama zawhna in a mite zawhna –in kiciamteh
hi.
Siampi
lianpa in Jesuh tungah Messiah, Pasian Tapa na hi takpi mah hiam, ci-in a dot
thu in Late 110: 1 leh Dan. 7:13, 14 pulaak hi. “Jesuh in,Vanglian Pasian
taklamah Mihing Tapa omin meii lakah a hong pai na mu ding uh hi,” a ci hi.
Dan. 14: 26). Jesuh in vantung thukhenna-ah eite aitangin thuumna va nei hi.
Amah in khuamial vangliatna zo a, amah kiang a va zuante khempeuh tungah Ama
zawhna hong pia hi. Tua hi-in lau ding
bang mah om lo hi. Sawltak Paul in a hong hilh bangin “ Eite a hong itpa’
hangin hih thu khempeuhah a gualzo pente i hi hi. Bang mah in ama hong itna
tawh hong kikhensakzo het lo ding hi, ci-in ka thei hi. Sihna, nuntakna,
vantung mite, vantung vangliatnate, tuhun nate le a hong tung ding nate,
leitung nate, leinuai-a om nate, Pasian’ bawlsa nate khat peuhpeuh in i Topa
Khrih Jesuh hangin Pasian in eite hong itna tawh hong khenzo hetlo ding hi”
(Rom. 8: 37 – 39).
A
magenkholh kum tul tampi bang hi taleh, Daniel genkholh bangin kumpi khat khit
kumpi khat a hong khankhiatzia ngaihsun in.
A tangtung ding Pasian kamciamte in muanhuai mahmah hi, ci-in hong hilh
hi lo hiam?
Friday February 21
Ngaihsutbeh Ding:
Saklam panin Namneute in Roman Empire (Rome ukna) do uh a, Roman
Empire a bei zawh ciangin, Rome bishop
in hih hun hoih khahsuah lo-in, AD 538 kumin Rome ah thunei pen-in amah leh amah hong kikoih tawm hi. Tua bangin
a uk nadingin Rome emperor (Rome ukpi) khekhap bawl khat leh Rome gam sung
thukhun kimkhat zui hi. Tua bangin papacy (Rome pawlpi) thuneihna hong
khangkhia-in, biakna hi taleh gam sung ki-ukna-ah makaipi hi-in, Napoleon in
1798 kumin Rome do-in Rome kumpi hemkhia hi. Ahi zongin Rome in amah a langpang
mite a bawlsiat a khawl hi bek a, Rome thuneihna a bei hi lo hi. Pope in Khrih aitangin ukna nei hi. Lai
Siangtho tawh kituak lo upna leh thuzuihna kimkhat pawl sungah hong lutpih hi.
Sih khitteh gimthuakna, sumpi piakna tawh mawhmai-na, mipi mai-ah mawhsuutna,
Sabbath panin Sunday tawlngakna, cihte
in thukham leh hun khel ding hi, cih
genkholhna tangtung hi.
“Mihing
in ama tha tawh Satan do zo lo hi. Mihing in a mawhna sisan baang puansilhin
Pasian mai-ah ding hi. Ahi zongin Jesuh, eite Palaai, in a mawhna kisik mite
leh Topa upna a nei mi khempeuh adingin mawhthumna nei hi. Kalvaryah a hong
thuak sihna tawh Jesuh in eite adingin hong thuumsak ciangin hong mawhsak Satan
kihemkhia hi. Mawhna nei lo Ama nunzia, Pasian thukham zuihna-ah paubaanna nei
lo Jesuh tungah, leitung leh vantunga om vangliatna khempeuh Ama tungah kipia
hi. Amah in Pa Pasian tung panin mihingte adingin hehpihna leh mawhmai-na ngen
hi. A mite mawhna pulaak tawntung Satan tungah Jesuh in, Topa in nang hong thuhilh khin hi, Satan aw.
Hih mite in ka sisan tawh ka leikhitsa mite hi; meikhuk panin a la khia
singkhuah bang hi. Amah a um, a muang
mite tungah “ Na mawhnateng kong paihkhiatsak khin a, tu-in na silh dingin puan
thak ka hong pia ding hi,” ci-in lungmuanna guan hi. (Zech. 3: 4). Ellen G
White, Prophets and Kings, 586, 587.
Kikup Ding Dotnate
1. Kii
neu a hong khankhiatna sapi li-na Rome kalsuanzia ngaihsun in. Tu-ma kum zalom tampi a kipan pagan Rome
panin a hong khangkhia vangliatna nei, tudong Pasian mite a bawlsia kua dang om
ding hiam?
2. Jesuh
hong suahma kum 150 hun a hong khangkhia, tu-in vangliatna a nei nawn lo Greek
kumpi khat in kii neu ahihlohna tu kaal sung i thusin in hong hilh hi lo hiam?
3. Kii
neu in mailamah a hong khangkhia ding a hihlohna kii neu pianzia theihtelna in
hong huh hi lo hiam?