LESSON
7 Feb 8-14
Sabbath Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Dan. 6; 1Sam. 18: 6-9; Matt. 6:6; Sawl.
5: 27- 32; Mk. 6: 14 – 29; Heb. 11: 35 – 38.
KAMNGAH: “Tua ahih ciangin vaihawmpi dangte leh
gam ukpite in Daniel’ nasepna encikin a mawhna zon ding a hanciam uh hi. Ahih
hangin Daniel pen a thuman le a citak khat ahih manin a mawhna leh a simtatna a
muzo kei uh hi. Daniel 6: 4.
Medo-Persia in Babylon uk a, Mede kumpi Darius in Daniel
in pilna nei khat hi, cih thei-in a gam uk dingin sam hi. Daniel in teekin guai
khin hi napi a sepna khempeuhah citak thuman mi ahih manin, kumpi thak Medo-
Persia hunah zong gam makai khatin koih
uh hi. Ahi zongin Daniel in a naseppih makaite hazatna thuak hi. Hazatna in
mawhna kipatna bulpi hi. Daniel in a nasepna khempeuh leh a biak Pasian tungah
thumanin citak hi. Pasian tungah a citak thumanna in a nasepna, a mipihte
tungah huzaapin, citak thuman hi.
Daniel in a thuak langpan bawlsiatnate in hun nunung a Pasian mite
thuak ding limcing khol hi. Pasian mite in gimna, hamsatnate tawh kipelh lo hi.
Ahi zongin a kician mahmah thu in siatna leh dikna kido-na lakah, dikna in
gualzo ding a, Pasian in a mite dikna pulaak ding hi.
Sunday February 9
MI HAZA-TE
Kicinna
tawh kidim vantung in zong hazatna tawh kipelh lo hi. “Lucifer in Khrih
vangliatna haza-in deihgawh hi. Hi taleh vantungmi khempeuh in Jesuh mai-ah kun
uh a, Ama ukna, vangliatna, na khempeuh tungah om hi, ci-in bia uh hi. Ahi
zongin Lucifer lungsim in hazatna leh deihgawhna tawh kidim hi.”Ellen G. White,
The Story of Redemption, 14. Tua lungsim siannate in mi thahna, guktakna bangin
pelh ding Thukham Sawm in hong hilh hi (Pai. 20:17).
Dan.6:
1-5;Pian. 37:11; 1Sam. 18: 6-9 sim in. Koi bangin hazatna in nasem hiam?
______________________________________________________________ ______________________________________________________________
Daniel
pilna leh siamnate in kumpipa maipha a ngahna suak hi. Ahi zongin a nasepte in
mite’ hazatna piangsak hi. Tua ahih manin khialna bawl lo napi, Daniel mawhna
zongzong uh a,a khialhna, a mawhmat ding uh mu tuan lo uh hi. “Tua ahih ciangin
vaihawmpi dangte leh gam ukpite in Daniel nasepna encikin a mawhna zon ding a
hanciam uh hi. Ahih hangin Daniel pen a thuman le a citak khat ahih manin a
mawhna leh a simtatna a muzo kei uh hi” (Dan. 6:4).
Aramaic
laimalah “citak” cih a kizang kammal in “mi muanhuai” cih khiatna nei hi. Daniel in paubaang lo hi. Gam makaite in a
khialhna khat zong mu lo uh hi. Ahi zongin Daniel in a biak Pasian tungah
citakin, Ama thukham zui mi khat hi,cih mu uh hi. A sawt lo-in Daniel’ mawhna a
muh nadingun, Pasian thupiak zui zaw ding maw, ahih keileh kumpipa thupiak zui
zaw ding pulaak uh hi. A naseppih makaite in Daniel in kumpipa thupiak nialin,
a biak Pasian mah bia ding hi, cih mukhol khin uh hi. Daniel cihtakna in Pasian
adingin teci khat hong suak hi.
Hazatna
bang na tuak hiam? Bangci bangin mi hong hazatna na zo hiam? Bang hangin
hazatna in upna zawngkhalsakin, siatna lianpi hong tunthei hiam?
Monday February 10
Daniel Langpan
Ding Geelsimna
Dan.
6: 6-9 sim in. Bang thu hangin tua thupiak om hiam? Bangci bangin kumpipa cimawhna kilangh hiam?
______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Darious in a thukhun a pulaak khit a
sawt lo-in khel kik nuam ding ahihlam thei lo hi. Kumpipa in a khut nuai-a om
makaite thangsiahna sungah awk hi. A
sawt nai lo hunlai-in a kiphut kumpi gam thupisim lo tawh kibang hi. Darius in
gamke tuamtuam uk ding makai 120 bang koih ahih manin a gam sung ki-ukna in
limtakin nasem thei hi. Ahi zongin tua bangin makai-te tungah ukna a piakna
hangin a sawt ciangin ama adingin lauhuai dinmun hong suak hi. Huzaap nei makai
khat in amah a pawlpih ding mi olno takin mi ngah thei-a oltakin kumpi
langdo-in kumpi gam kiphelsuah ding hamsa lo hi.
Tua
hi-in ni 30 hun pia-in hih in kumpipa tungah cihtakna nei leh nei lo
sittelna suak hi; kumpipa thupiak zui uh hileh gam kisiat dalna hi ding a, gam kithapkhapna dal ding hi, ci-in ngaihsun
uh hi. Ahi zongin makaite in kumpipa
khem uh hi. Bang hang hiam cihleh gam makaite, ukna nei uliante, mi thudotpite,
gam thu lamlakte in kikaikhawm khin hi, a cih uh hangin amau lakah Daniel kihel
lo hi. Tua banah pasian bangin kumpipa bia uh a, hih in kumpipa lungkimsak
mahmah hi.
Persia
kumpite in Pasian bangin vangliatna nei-in biak ding thu pia ngei lo uh hi. Tua
bang hi mah taleh kumpipa in ni 30 sung hun pia-in pasiante dinmunah om ahihna
pulaak hi; kumpipa tungtawnin pasian tungah thungen ding hi, ci uh hi. Hih
bangin a khutnuai makaite in a vaihawm uhteh bang thusim ngimna nei uh hi ding
hiam, ci-in kumpipa in kantel lo hi. Tua ahih manin gam makaite in Daniel a suk
nop manun, tua bang thukhun bawltawm uh ahihlam
kumpipa in thei kha lo hi.
Gam
makaite thukhun in thu nih hong ngaihsunsak hi. (1). Thukhun a palsat mi in
humpi kikhumna sungah khiat thuak ding hi. Hih bang gam thukhun kikoih lo ahih
manin Daniel a langpangte bawl tawm thukhun ahihlam kidawk hi. Nidangin kumpite
in gualnopna-ah kizang ding humpi khawi uh hi. Tua hi-in deih hunhunin kumpipa
thupiak a palsat peuh in gimpiakna-ah zat dingin humpi ngah ding hamsa lo
hi. (2). Hih thupiak kikhel thei lo hi.
Persia leh Medes kumpi thupiak kikhel thei lo ahihna Esther 1:9; 8:8 in zong
pulaak hi.Greek tangthukan Diodorus Siculus in a genna-ah Darious III in khialhna nei lo mi khat sihdaan thuak dingin
thukhen a piak a lungsim a khiel hangin a thukhenna dawk kik thei nawn lo hi,”
ci-in pulaak hi.
Tuesday February 11
DANIEL THUNGET
“Ahi
zongin thu na nget uh ciangin na inn sung uhah tumin kong khak unla, na muh
theih loh uh na Pa uh kiangah na ngen un. Tua hileh kuama muh lohin na gamtatna
uh a hong mu na Pa un note tungah thaman
hong pia ding hi” Matt. 6:6.
Dan.
6: 10 sim in. Bang hangin Daniel in kuama muhlohna mun khatah thungen lo hiam?
______________________________________________________________________ ______________________________________________________________
Daniel in gam uk ulian khat hi. Tua
sangin a thupi zaw Daniel in Pasian nasem (sila) khat hi. Kumpi nasemte lak pan
kumpipa in tua bangin a thupiak a deihna, bang deihna tawh tua bang thukhun om
hi, cih amah bek in thei hi. Darius adingin tua bang thukhun in gam sung kipum
khat nading, gam a bit nading hi. Ahi zongin Daniel a langpan mite adingin
kumpipa thupiak in Daniel kisuksiat nading suak hi.
Milim
bia dingin kumpipa thupiak a tawnsawn taktak in Pasian leh dawi gilote kido-na
hi pipen hi. Tua hunlai-in (BC 539)
Daniel 7 sung thute Daniel in ngah khin hi ( 553 leh 551 BC). Tua hi-in Daniel
in tua kumpipa thupiak in gam thukhun mawkmawk thupiak hi lo-in na khempeuh a uk Pasian langdo-na hi, cih tel
mahmah hi. Tua a mangmuh sungah Mihing Tapa in Sangpen Pa Pasian mite tungah
Vantung gam thu pulaakin, Pasian mite thuak ding gimnate a zawh nadingun tua mang a khiatna Daniel tungah a (Dan. 7)
pulaak vantungmi in thaguan hi. Milim mai-ah kun a bia dingin Nebuchadnezzar in
Daniel leh a lawmte’ tuahkhak thute Daniel in ngaihsun kik hi (Dan. 3).
Tua
thu theipi mah Daniel in a thunget khiam tuan lo hi. A neih ngei bangin
Jerusalem maingatin ni khat thum vei a thunget tatsat lo hi. Kumpipa simloh
mihing tung ahi a, pasian dangte tungah kuamah in thungen thei lo ding hi, cih
thupiak om taleh Daniel tua ni 30 sung kisel tuan lo-in ama neih ngei-na om
bangin thungen hi. Gam ulian makaite
lakah kumpipa thupiak a nial Daniel bek mah hi. A neih ngei bangin Daniel
thunget in Pasian sim loh kuamah dang bia lo a kiptakin a omna, kumpipa leh a thupiakte tungah pulaak
hi.
Sawl.
5: 27 – 32 sim in. Kumpite thupiak mang ding ci-in a hong hilh thu kician
mahmah hi taleh bang hangin, mihing thukhun langpan hun hong om ciangin Pasian
deihna hi zaw hiam? A upna man lo, thuman tawh kidim biakna hi lo napi tua bang
upna biakna hangin thahna a thuakte ngaihsun in.
Wednesday February
12
HUMPI KIKHUMNA SUNGAH
Dan.
6: 11- 23 sim in. Daniel tungah kumpipa
pulaak thu in Pasian tungah Daniel cihtakzia bang hong hilh hiam?
__________________________________________________________________ ______________________________________________________________
Daniel a suamlupsawm mite in a sawt
lo-in Daniel in thungenin om va mu uh hi. Kumpipa in tua bangin thungetna phal
lo hi. Hih thu kumpipa tungah a va pulaakna uah kumpipa in Daniel a muhkhialh
nading bekin pulaak uh hi. “Daniel, Judah gam panin saltang mipa” (Dan. 6: 13),
ci-in simmawhna tawh kampau uh hi. Tua banah kumpipa in Daniel a muhdah semsem
nadingin, “kumpipa aw, Daniel in nang hong zahtak lo hi; na thupiak awlmawh lo
hi,” ci-in pulaak uh hiam? Tu-in kumpipa hih thu a zak ciangin a lungmang hi.
Ama minthuhin a thupiak bangin sep ding ahihlam phawk kik hi. Daniel a suahtak
theih nading lampi hanciamin nitum dong a ngaihsun hi” (Dan. 6: 14). Ahi zongin kumpipa in a thupiak bangin a sep
kul ahih manin Daniel suahtak nading bang mah sem thei nawn lo hi. Medes leh
Persia gam thukhun om bangin a sep kul
hi. Tua ahih manin kumpipa in humpi kikoihna sungah Daniel a khiat ding
hamsa sa mahmah hi. Ahi zongin kumpipa in tua bang a sep hangin Daniel suahtak
ding lametna khat nei giugau ahihna a thunget
in pulaak hi: “ Tatsat lo-in a na nasep na Pasian in hong honkhia ta
hen,” (Dan.6: 16), ci hi.
Lai
Siangtho in Daniel in humpite lakah a om sung
bang hih cih pulaak lo hi. Ahi zongin Daniel in thungen hamtang ding hi.
Pasian in Daniel’ upna thupha pia hi. Tua manin Daniel a kem a cing dingin
Pasian in a vantungmite sawl hi. Zingsang hong tun ciangin Daniel in bangmah
liamna nei lo hi; a kumpi nasep zom kik thei dingin humpi gilote panin
suahtakna ngah hi. Hih thu tawh kisai
Ellen G. White in hih bangin gen hi: “ Daniel a bawlsia mite in humpi kikhumna
sungah Daniel a khiatsuk ding uh Pasian in khaktansak lo hi. Dawi gilote leh
migilote in amau ngimna tangtung dingin suakta takin nasem dingin Topa in phal
hi.Ahi zongin a lauhuai siatna panin Ama nasemte a suahtaksakna in Daniel
nunzia pulaak zaw hi; thuman leh dikna a langpan mite mawhna kicingsak hi.”
Prophets and Kings, 543, 544.
Daniel
in suahtakna ngah-in ama adingin thu hoih tawh thukhupna ahih hangin bawlsiatna
pan hotkhiatna ngah lo mite thuakna (Mk. 6:14 – 29), koi bangin na tel thei
hiam?
Thursday February 13
THUMAN LEH THUMAN LO PULAAK
Dan.
6: 24 – 28 sim in. Kumpipa in Topa tungah bang teci pulaak hiam?
______________________________________________________________ ______________________________________________________________
Darius in Topa phat hi; Pasian in na khempeuh tungah ukna nei Pasian
hi, ci-in thei hi. Hih in a beisa hun a (Dan. 2: 20-23; 3: 28, 29; 4: 1-3; 34 – 37) Pasian’ min a phatna leh Ama
vangliatna pulaakna kigawmkhawm hi. Nebuchadnezzar bangin Darius in Daniel
suahtakna hangin Pasian min phat hi. Ahi zongin Darius in a pulaak beh khat om
a, a beisa-in a thupiak tawh kilamdang mahmah thupia-in, mi khempeuh in Daniel Pasian zahtak hen,
ci-in thu zasak hi (Dan. 6: 26).
A
lamdang takin Daniel in humpi inn sung panin kihonkhia hi. A thumanna hangin
pahtawi-na ngah hi. Gitloh nasepna sungah zong Pasian pahtawi-na ngahin, a khialhlohna kilangh hi. Hih thu in hun khat ciangin a hong tung ding
– Pasian mite kihonkhia-in, mi gilote in gim thuak ding uh a, Topa in thu hong
khen ding pulaak hi.
Dan.
6:24 sim in. Bang thu in hong buai-sak
hiam? Bang hang hiam?
______________________________________________________________ ______________________________________________________________
I telzawh loh thu khat in khialhna nei
lo a zite uh leh a tate un khialhna neite tawh kibangin gim thuakkhawm uh hi.
Koi bangin thuman lo nasepna na theitel hiam?
(1).A masa-in Persia thukhun in a khial mi khat in gimna thukhen a thuak
leh a innkuanpihte in zong thuak ding hi, cih thukhun nei uh hi. A khial khat a
omleh a innkuanpihte in zong tua khialhna thuak pih uh hi. Tua bangin khialhna
nei lopi gim a thuak uh pen thuman hi lo hi; ahi zongin Persia gam thukhun in
tua bang thukhun nei hi. (2). Lai
Siangtho in a piang thu a pulaak hi bek a, tua bangin kumpipa gamtat in thuman
hi, cihna hi lo hi. Lai Siangtho in tua bangin nulepa khialhna hangin tate in
sihna thuak cih pen deih lo hi (Thkna. 24: 16).
Thuman
lo nasepna na tuah khak ciangin, koi bangin 1Kor. 4:5 in hong huh hiam? Bang
thu hong hilhin bang hangin tua thu in thupi hiam?
Friday
February 14
Ngaihsutbeh Ding: Bawlsiatna pan Daniel suahtakna Heb. 11
sungah zong kigelh hi. Upna in na dang tampi semin humpi kam khakcipsak hi
(Heb. 11:33). Hih in lamdang hi. Upna
nei Pasian nasemte in Daniel bangin bawlsiatna panin suakta pahpah lo uh hi.
Heb. 11 in hong hilh bangin Pasian nasem mi tampi in a upna uh hangin sihna
thuak uh hi. Pasian in mikim khat nuntakna tawh Ama teci dingin nei a, kim khat
in a hihleh sihna tawh tecipang ding uh hi. Tua hi-in bawlsiatna pan Daniel
suahtakna in upna nei mi peuhmah in bawlsiatna pan suahtakna ngah ding hi,
cihna hi lo hi. Bang hang hiam cihleh Jesuh sungah upna kip a nei mi tampi in
sihna thuak uh hi. Ahi zongin a lamdangtakin Daniel suahtakna in Pasian in na
khempeuh uk hi. A tawpna-ah mawhna leh
sihna sung panin Pasian in a mite honkhia ding hi, cih hong hilh hi.
Kikup Ding Dotnate
1. French
mi Jean Pau Sartre in hih bangin laigelh hi: Mihing nasep ngimna bulpi taktakin
a hihna khempeuh, a masuan in Pasian dinmun ngah ding ngimna nei hi,” ci hi
(Jean Paul Sartre, Being and Nothingness: A Phenomenological on Ontology,
Washington Square Press, 1956), 724. Hih in koi bangin kumpipa ngimna bangin a
tangtun lohna hong theitelsak hiam? I phawk khak loh hangin bang hangin tua
bang lungsim puak i pelh ding thupi hiam? Bangci bang lampi tawh (Pasian tawh
kibang) Pasian dinmunah i om kha zel hiam?
2. Koi
bangin Pasian tung leh A thupiakte-ah cihtakna i nei hiam? Bangci bangin
mite in hong mu ding uh hiam? Nasep
suplawh a kipan bang bang piang taleh, upna tawh kalsuan mi hi, ci-in mite in a hong mu uh hiam?
3. Bang
in Pasian adingin Daniel lawhcing daupai-sak hiam? Topa huhna tawh Daniel
bangin koi bangin upna, cihtakna nei ding na hiam?
4. Kumpipa
thupiakna hangin Daniel in a thungetzia khel nuam hileh bang paulap, bang
siksan nei thei hiam? Ahih keileh tua bangin a thunget khel hileh a lauhuai
thuman panin lamphialna a hi ding hiam? Hi mah inteh na cihleh bang hang hiam?