LESSON
13 March 21 – 27
Sabbat Nitak
Tu Kaal Sung Sim Ding: Dan. 12; Rom. 8: 34; 8:18; Lk. 10:20;
Heb. 2:14; John 14: 29; Mang. 11: 3
KAMNGAH: “A pilte ahih uhleh vantung khuavak
tawh a taangkhawm ding uh hi. A pha-in gamtat ding mi tampi a hilhte pen aksi
bangin a taang tawntung ding uh hi.” Daniel 12:3.
Daniel
sungah Nebuchadnezzar kumpipa in Judea gam va do-in galzo-a, Judah mi tampi
salin a kaihna thu kipulaak masa hi. Daniel a thukhupna in a thupatna tawh
kilamdang mahmah hi; Michael in hun nunung Babylon panin Pasian mite a
hotkhiatna thu hoih tawh khup hi. Pasian in a mite adingin na khempeuh a hoihin
sem ahihna hong hilh hi.
Daniel
leh a lawmte in Pasian tungah citak uh hi; saltangin a om sungun bawlsiatna,
langpannate thuak uh hi mah taleh amaute pilna, theihna kuamah in dem zo lo hi.
Bawlsiat langpanna i tuah ciangin Pasian mite in Ama tungah citak veve ding uh
hi. Cikmah hunin a om ngei nai lo
lungkham hun a tun ciangin amaute in a upna uh khahsuah lo ding uh hi (Dan.
12:1).
Daniel
leh a lawmte bangin hun nunung a Pasian mite in pilna leh thuman theihna tawh
nungta ding uh hi. Amaute in pilna tawh kidim banah thuman sungah kiptakin a
ding mite hi ding uh hi. Tua bangin pilna tawh kidim ahih manun amaute nunzia in
midangte zong dikna sungah makaih ding uh hi. Topa tungah a citak mi kimkhat in
sihna thuak ding a, kim khat in ahihleh bawlsiatna a thuak ma-un si-in leivui
ah ciah kik ding uh hi. Ahi zongin tawntung nuntakna sungah a nungta dingin a
thawhkik hun hong tung ding hi. “A sisa mi tampite in nuntakna a ngahkik ding
uh hi. Pawlkhatte in nungta tawntung ding uh a, pawlkhatte in a tawntung zumna
leh minsiatna a ngah ding uh hi” Daniel 12:2, ci hi.
SUNDAY March 22
MICHAEL, EITE KUMPI
Dan.
12:1 sim in. Kua in leitung bei ciangin na khempeuh khel ding hiam? Koi bangin
Rom. 8: 34 leh Heb. 7:25 in Daniel 12: 1 hong theitelsak hiam? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________
Daniel 12 kipanna-ah hih leitung in a
nunungta Pasian a thei lo ukna neite in in ukna nei ahihlam kipulaak hi.
Leitung ukna neite bang hi lo-in vantung Kumpipa in galte khut sung pan Ama
mite hong khia ding hi. Daniel 10 in a pulaak bangin Tigris Gun a Daniel tungah vangliatna tawh
kidim Michael hong kilang hi. Amah in vantung Pasian mite aitangin hong ding
hi. Amah mah, Daniel 7 in, Mihing Tapa hi-in, Daniel 8 ah Sangpen Kumpipa
ci-in, Daniel 9 in Messiah Kumpi hi, ci-in hong kilang hi. Michael a khiatna in
Pasian tawh a kibang PA cihna hi-in Jesuh Khrih simloh kuamah dang hi lo hi.
Tua
Michael a hong kilaak hun in thupi hi. Daniel 12:1 in “Tua hun ciangin” ci
hi. Hih in Daniel 11: 40 – 45 sung-a hun
tawh kisai kipulaak “ a bei hun ciang” cih in AD 1798 kum a papacy vangliatna a
bei hun a kipan leitung hun bei, hun nunung a kipan, a mi siangthote thawhkik
hunte a bei-na hi ding hi (Dan. 12:2).
Michael
nasep tawh kisai-in thunih phawk ding thupi hi. A mite adingin Michael hong
khang khia ding hi, cih thu in Ama nasep pulaak hi (Dan. 12: 1). Amasa-in
‘khang khia,’‘kilang’ cihte in kumpi khat ii gualzawhna leh ukna a pulaak
kammal hi. Galkapte nunzia a pulaak kammal hi.
Galkap khat in gammite a hut bangin Michael in Amite cingin kem hi; hun
hamsa kido-na lianpi sungah a tuam vilvelin A mite huu hi.
Nihna-ah
“khangkhia,” ‘kilang’ cih kammal in thukhenna a pulaak kammal hi. Michael in vantung thukhenna innpi sungah A
mite adingin palaai-in om hi. Tua sittel thukhenna-ah Mihing Tapa in TANGKUMPU
(A nungta tawntung Pa) mai-ah Pasian mite adingin mawhthumsakna nei hi (Dan. 7:
9- 14). Michael hong dingkhiat hun, ahih
keileh a nasep in thukhenna tawh kisai, kido-na tawh kisai thu pulaak hi. Amah in Pasian galte khempeuh suksiat ding
zawhna nei-in vantung mawh thukhenna-ah Pasian mite adingin mawhmaisak theihna
tawh kidim hi.
Tu
laitakin Michael in eite adingin nasem, hong ding cih a khiatna in bang hi ding
hiam? Hih in mawhnei mi adingin lametna bang hong guan hiam?
Monday March 23
LAIBU SUNGAH KIGELH
Dan.
12: 1 in “Laibu sungah amau min kigelh”
cih in a khiatna bang hi ding hiam?
____________________________________________________________ _____________________________________________________________
A mite honkhia dingin Michael a hong
kilatkhiat hun sung mahin cikmah hun-in a om ngei lo gimna om ding hi. Hih hun
in Pasian a langpan mite lak panin Pasian Kha Siangtho a kilakkhiat hun tawh
kizom hi. Tua zomah minamte tungah gimna nam sagihte tung ding hi. Hih in hun
nunung a Babylon tungah Pasian hehna thukhenna kilatkhiatna hi ding a, (Mang.
16; 18: 20-24), leitung tuamcipin vanglian khuamial kikhahkhia ding hi. Hih hun
tawh kisai Ellen G. White in a gen in-ah “Satan in minam khempeuh gimna pia
ding hi. Pasian vantungmite in a let uh mihing gitlohnat huihte khahkhia ahih
manin siatna bek om ding hi. Leitung in Jerusalem kisiatna sangin siatna lianpi
thuak ding hi.” The Great Controvery, 614.
Ahi
zongin Pasian mite ahihleh hih gimna lianpi sung pan kihonkhia ding a, vantung
siampi lianpa Jesuh in vantung biakbuk mawh thukhenna panin amaute mawh lo hi,
ci-in pulaak khia khin a, amaute min in laibu sungah kigelh hi. Hih laibu i theihtel nadingin Lai Siangtho in
vantung laibu nih pulaak hi. Laibu khat in Topa tawh kipawl mite min kiciamteh
hi. Hih laibu pen nuntakna laibu kici hi (Pai. 32:32; Lk. 10:20; Late 69: 28;
Phil. 4:3; Mang. 17:8). Nuntak laibu banah Topa a um mite nunzia khempeuh
kiciaptehna laibu hi. Hih laibu sungah min leh gamtatna khempeuh kiciamteh
hi. Mi kimkhat in amau min leh a gamtatnate
uh vantungah kiciamteh hi, cih thu um lo uh hi.
Ahi zongin Khrih tungah i nuntakna kipiak a kipan i minte in nuntakna
laibu sungah kiciamteh a, i gamtat siatna khempeuh Topa thukhenna mai-ah
beisiang hi. Hih ciamtehna laibu in eite in Jesuh tawh pumkhat hi-in gimna
lianpi sung pan Pasian hutna ngah dingin kilawm mah uh hi, ci-in vantungmi
khempeuh mai-ah teci hi ding hi.
Bang
hangin puan bangin hong silhsak Khrih dikna bek in, “Laibu sungah i min
kiciamteh ding” ci-in i lametna bulpi hi thei hiam?
Tuesday March
24
THAWHKIKNA
Dan.
12: 2, 3 sim in. Bang thupiang kigelh hiam? Bang hangin sihna tawh kisai-in tua
thupiang in thupi hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
Thuciam
Lui sungah thawhkikna a pulaakpi bel Daniel hi ding hi. Sihna in ‘ihmu’ tawh
kigenteh a, mihing in a sungah a si thei lo nunna nei lo hi, cih hong hilh hi.
Mihing in a pumpi, a lungsim, a nuntakna hihteng thum in a tuam ciat a om hi lo
hi; a kikhen thei lo hi. Sih ciangin nuntakna bei, khuaphawkna bei-in thawhkik
hun mateng khuaphawkna om lo hi.
Nihna-ah
Dan. 12: 2, 3 in thawhkik hun ciangin mawhna hangin sihna tawh kilehbulh hi. A
taktakin ‘leivui’ pen kammal bulpi-in earth of dust ding hi. Hih kammal in
Piancil thu, mihing piankhiatna hong phawksak hi. Leivui sangin leitang om masa
zaw hi. Hih in bang hong hilh hiam cihleh Adam mawhna hangin a hong piang sihna
bei ding a, “gualzawhna sungah sihna kivalhtum hi” (1Kor. 15: 54).
Rom.
8:18; Heb. 2: 14, 15 sim in. Bang thu hangin sihna pen kihtak ding hi lo thei
hiam?
_________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Sihna
in na khempeuh kisiatna suak hi. Ahi zongin eite adingin kamciam hong kipia hi.
Sihna in thuman sungah a kip mite sukha nawn lo ding hi. Sihna i gal in beimang
ding hi. Khrih a hong pai ciangin sihna khaau
kitat ding a, han sung panin thawhkikna hong tung ding hi. Khrih in
sihna hatna beimangsak ding hi. Tu-in sihnate galah nuntakna i galmuh thei a, a
tawpna-ah Pasian hong piak Khrih sungah
tawntung nuntakna tawh i nungta ding hi. Bang hang hiam cihleh Michael in hong
kilang ding a, Amah tawh kipawl mite in amah tawh nungta khawm ding uh hi (Dan.
12:1). Amaute in leitang vui panin a
tawntungin a tang aksi bangin tang tawntung ding uh hi.
Khrih
hong pai ciangin thawh kikna kamciam in gimna, hamsatnate lakah bangci bangin
lametna leh lungmuanna hong guan hiam? Bang hangin tua sim loh a thupi dang om
nawn lo hiam?
Wednesday March
25
A KIKHUPCIP LAIBU
Dan.
12: 4; Jn. 14: 29 sim in. Bang hangin hun bei mateng Daniel Bu in kikhupcip
ding hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
Daniel
sung genkholhna nunung kimkhat in (Dan. 10: 1-12) hun bei mateng khupcip dingin
kisawl hi. Hun nunung ciangin mi tampi in sak leh khangah kawmin manlah ding uh
a, theihna khang semsem ding hi (Dan. 12:4). Daniel thu a kantel mi kimkhat in
hih pen leitung pilna hong khanna hi ding hi, ci uh hi. Leitung pilna hong
khanna zong kihel mah ding hi. Mi tampi in sak leh khang kawmin Daniel
genkholhnate theihtel nopna nei ding uh hi. A beisa hunte en kik lehang Daniel
genkholhnate kum zalom tampi sung kuamah
in thusinna nei lo hi. Mun khat khat-ah
Daniel thusinna a om sam hangin genkholhnate leh a hong hilh thute in a thuthuk
vive hi. Gentehna-in vantung biakbuk
kisiansuah ding genkholhna, thukhenna, kii neu leh kii neu nasep a kipan hun
tawh kisai genkholhnate in telhak hi.
Ahi
zongin pawlpi kipuahphat a hong om a kipan (Protestant Reformation) Daniel thu
sinna hong khang semsem hi. A bei hun hong tung petmah ta ahih manin a
tawpna-ah Daniel manphatna kiphawk semsem hi; a sung a thute zong theihcianna
hong khang semsem hi. Ellen G. White gen mah bangin AD 1798 kum a kipanin
Daniel Bu thusinna hong khang semsem hi. Genkholhna thu theihtelna hong khang
semsem hi. A sawt lo-in hong tung ding Pasian thukhenna thugen mi hong khang
semsem hi.” The Great Controvery, 356.
“Kum
zalom 18 beikuan leh kum zalom 19 kipat ciangin mun tuamtuamah Daniel leh
Mangmuhna theihnopna hong khang semsem hi. Hih genkholhnate kantelna panin
Khrih hong kumkik ding naita hi, cih upna hong kizel kawikawi hi. England panin
Lai Siangtho a hilhcian mi pawl khat hong khangkhia hi. Middle East panin
Joseph Wolf, South America panin Manuel Lacunza, USA panin William Miller cihte
a kipan genkholhna thute a kantel mi honkhat in Daniel sung a genkholhnate
siksanin Khrih hong kum ding hi ta hi, ci-in tangko uh hi. Hih upna leitung mun
khempeuhah hong kizel hi.” The Seventh-day Adventist Bible Commentary, vol. 4.,
879.
A
beisa thute ngaihsun a, Daniel genkholh bangin a tangtung thute i theih manin
hampha mahmah hi lo i hiam? Bangci bangin genkholhna bangin tangtung cih thu in
Pasian kamciamte muanna hong guan hiam?
Thursday March
26
A HONG TUN MATENG NGAK
Dan.
12: 5 – 13 sim in. Koi danin thukhupna nei hiam?
___________________________________________________________________ _____________________________________________________________
A
tangtung nunung ding genkholhna in ‘gun’ ahih keileh Daniel in a nunung pen a
mangmuhna mun ‘Tigris ah piang ding hi (Dan. 10: 4). Ahi zongin hih munah ‘gun’ cih kammal in
Hebrew ye’or hi-in Nile Gun cihna hi. Hih in Topa in Egypt panin Israel mite a
hotkhiatna leh Egypt gam pan suahtakna hong phawksak hi. Genkholhna thum
kipulaak hi. A masa-in ‘hun nih, hun khat leh hun lang” cih in genkholhnate a
tangtun nading bang tan sawtlai ding hiam cih dotna dawnkikna kammal hi (Dan.
12:6). Daniel mangmuhna sungah (Dan. 11) “Na lamdang” “ a tuampian” amuh in
Dan. 7, 8 sung a amuhte a kicingzaw-in Pasian lahkikna hi. Dan. 12:6 genkholhna
a tangtun hun ding Daniel 7: 25; Mang. 11: 3; 12: 6, 14; 13:5 in a kicingzaw-in
hong hilh hi. Hih hun in papacy thuneih hun sung kum 1260 tawh kizopna nei hi.
Hih in AD 538 – 1798 huam hi. Dan. 11: 32- 35 in a hun pulaak lo-in hih hun
sung a bawlsiatnate pulaak hi.
Genkholhnate
a tangtun nading bang tan sawtlai ding hiam ci-in Daniel mah in puanpak silh
MIPA a dotna tawh kisai tawh kisai-in ni 1290 leh ni 1335 hi ding hi, ci-in
kihilh kik hi. Hih hun nihte kipat hun in nisim biakpiakna kihemkhia-in
lipkhaphuai gamtatna a kipat hun hi ding hi, ci hi. Daniel 8 tungtawnin nisim
biakpiakna cih in tatsat lo-in Khrih in mawhna a hong thuumsak hemkhia-in
Pasian a langpan biakpiakna zui uh hi. Tua hi-in ni 1290 a kipat kum in AD 508
kum hi-in Piantit (France) gam kumpi Clovis in Catholic upna a zuih kum hi. Hih
thupiang in Middle Ages sung tawntung, biakna leh kumpi kipawl nadingin lampi a
sialsak hong suak hi. Tua hi-in ni 1290 in kipan a Piantit galkap mangpipa
Napoleon thuneihna tawh pope kol bulh kum AD 1798 kum ciang huam hi. Daniel
genkholhna bangin ni 1335 in AD 1843 ciang huam hi. Hih kumin William Miller
makaihna tawh genkholhnate kantelna hong kipan hi. Hih hun sungteng in Jesuh
hong pai ding nai mahmah hi, ci-in lametna tawh ngak uh hi.
Daniel
in thu nih mukhol hi. Pasian mite in bawlsiat a thuakna uh leh a tawpna-ah
Pasian mite kihonkhia-in a galte tungah thukhenna hi. Koi bangin hamsat lakah
nungta hi mah taleng thuman thutak sungah cihtak ding hong hilh hiam?
Friday March 27
Ngaihsutbeh Ding: Daniel genkholhna khat khit
genkholhnate in thukhen kipatna huam hi. Genkholhna kimkhat in hun nunung a
piang ding thute hi-in, hun nunung mateng tua genkholhna bu khakcip phot dingin
kisawl hi. Hih hun nunung a hong tun mateng, a tangtung khin genkholhnate
siksain thukhenna thu a pulaak i hi hi. Hun nunung a hong tun ciangin mite in
sak leh khangah manlah ding uh a, theihna hong khang semsem ding hi (Dan.
12:4).
Paul
in ama nuntak hun sungin Khrih hong pai dingin thu-um mite in a lamen lo dingin
hilh khol hi. Bang hang hiam cihleh nakpi tak Pasian langpanna, Gilopa, Thukham
Langpannapa hong kilang masa ding hi.
Genkholhna bangin ‘ Gilopa’ ‘siatna tapa’ ‘gitlohna tawh kidim mipa’in papacy
vangliat hun kum 1250 sung tawntung limcing hi. Hih genkholhna in AD 1798 kum
ciang huam hi. AD 1798 a kipan hun nunung kipan hi ta-in, Khrih hong pai ding
hi ta hi, cih thupuak kizelsak ding kisam hi. Ellen G. White, The Great 6
Controversy, p. 356. 7
KIKUP DING DOTNATE
1. Hun
nunung a thupiang dingte, ni, kum sehkhohna tawh kisai lauhuai-na bang hong om
thei ding hiam? Tua bangin sehkholhnate a tangtun loh ciangin thu upna in
koilam manawh hiam? Khrih in (John 14: 29) genkholhna tawh kisai thuguipi bang
hong hilh hiam? Hih thuguipi in upkhialhna,
thu zuihna pan lampial a puuk loh nadingin koi bangin hong huh ding hiam?
2. Tu
laitak i nuntak hun in bang hun hiam? Leitung pilna, nisim nuntak khuasakzia
khantohna khempeuh a hoih hi pahpah lo hi. Leitung khantoh tawh kizui-in buai-na lianpi hong tung lo ding hi, ci-in up
ding pen hamsa lo hi.
3. Bang
hangin hotkhiat lungdamna thu, Khrih dikna in “laibu sungah i min kigelh
nadingin tua bek mah eite lametna hi thei hiam? Tua lametna nei lo mi in bang
dang lamen ding hiam?