MUC

Print Friendly and PDF

Wednesday, December 11, 2019

LESSON 12 March 14 – 20 SAK LEH KHANG PANIN A ETLAWM GAMAH


LESSON 12            March 14 – 20
SAK LEH KHANG PANIN A ETLAWM GAMAH



Sabbath Nitak

 Tu Kaal Sung Sim Ding: Dan. 11; 8: 3-9, 20 – 23; Isa. 46: 9,10; Matt. 27: 33- 50.

KAMNGAH: “ Mi pawlkhat in thahna a thuak ding uh hi. Tua bangin a pianna th pen bei-na a tun mateng sianthosakna leh mipha le misia khentelna, Pasian’sehsa hun a tunna ahi hi.” Daniel 11: 35.


     Daniel 11: 35 in a telhak mahmah hi taleh a thupi pawl khat i gen ding hi. A masa-in  Daniel 3 leh Daniel 11 a a pulaak genkholhnate kim khat in kibatna tampi nei hi.  Dan. 2, 7, 8 leh 9 pulaak bangin Daniel hun a kipan leitung bei dong a piang ding thute hong hilhkhol uh hi. Nihna-ah leitungah a hong khangkhia kumpite in Pasian mite bawlsia uh hi.  Thumna-ah  genkholhna khempeuh in lungdam nading thu pulaak hamtang uh hi. Daniel 2 sungah suangtumpi in milimpi susia hi. Daniel 7 sungah Mihing Tapa in kumpiza ngah hi. Daniel 8 leh 9 in Messiah nasepna tawh vantung biakbuk kisiansuah hi, cih pulaak hi. Daniel 11 sung a kigelh thute in hih thu thum siksan hi. 
     A masa-in Persia kumpite bei nading leh khanglam kumpi in Pasian mual siangtho do ding a leitung hun a bei nading genkhol hi. Nihna-ah khanglam kumpi leh saklam kumpi kido khit a ukna neite in Pasian mite tungah a gamtatzia ding uh kigelh hi. Thumna-ah “mual siangtho vangliatna in Khanglam kumpi susia-in leitung in nuamna tawh kidim ahihna thu hong hilh hi. (Dan. 11: 45).  Tua genkholhnate in siatna a bei ding hun leh tawntung Pasian Gam hong kiphut ding hong hilh hi.


SUNDAY                     March 15                                                          
PERSIA LEH GREECE ADING GENKHOLHNATE

     Dan. 11: 1-4 sim in. Daniel in a pulaak genkholhnate bang kimu kik hiam?
     ____________________________________________________________________     ______________________________________________________________

     Persia gam panin kumpi thum hong khangkhia-lai ding hi, ci-in Gabriel in Daniel hilh hi. Hih kumpi thumte khit ciangin a li-na kumpi hong khangkhia ding a, a li-na kumpi in a hau penpen kumpi hi ding a, Greek kumpi langpan ding hi. Cyrus khit ciangin kumpi thum in Persia gam uk hi: Cambyses ( 530- 522), the False Smerdis (522BC) leh Darious (522- 486 BC) hi. A li-na kumpi in Xerxes hi-in Esther sungah Ahasuerus ci-in kiciamteh hi. Amah pen a hau mahmah kumpi khat hi (Esther 1: 1-7).  Genkholhna bangin amah in galkap honpi tawh Greece do dingin kuankhia hi. Kumpi lian mah mah khat ahih hangin Greek galkap tawmno khat in do zo hi.
     Dan. 11: 3 in a pulaak kumpi in Alexander the Great kumpi hi-in leitung khempeuh a uk  kumpi lian khat hi. Kum 32 pha pan hi-in ama tokhom luah ding om man lo-in a nuntakna bei hi. A gam uk dingin ama nuai-a galkap mangpi li kiseh hi: Seleucus in Syria leh Mesopotamia uk hi; Ptolemy in Egypt uk a, Lysimachus in Thrace leh Asia Minor pawl khat uk hi. Cassander in Macedonia leh Greece gam uk hi.

     Dan. 11: 2- 4 leh Dan. 8:3 – 8, 20 -22 enkak in.  Koi bangin Alexander vangliatna pulaak uh hiam?

     _____________________________________________________________________     ______________________________________________________________
    
Hih a tung-a kumpi minte, kumte leh munte in bang hong hilh uh hiam? A masa-in Pasian kamsangte in a genkholh bangun tangtun takpi hi, cih hong hilh hi. Pasian kammal in khial ngei lo hi. Nihna-ah Pasian in leitung thupiang khempeuh tungah ukna nei hi. Kumpi khat khit kumpi khat in a ukna, makai uliante, gam makaite bangzahin vanglian a minthang uh hi taleh amau minthanna beimang hi. Na khempeuh in Pasian deihna, Ama ngimna manawh hi-in, a tawpna-ah siatna khempeuh beimang ding a, tawntung Pasian gam hong kiphut ding hi.


MONDAY                    March 16
SYRIA LEH EGYPT ADING GENKHOLHNATE

     Dan. 11: 5 – 14 sim in. Bang kigenkhol hiam?
_____________________________________________________________________     ______________________________________________________________
    
Alexander the Great a sih khit ciangin ama galkapmang li-te in Greek gam kikhenkhia-in uk uh hi. Amau leh amau kido do uh a, nih in gam uksuak hi. Seleucus in Syria (Saklam gam) uk a, Ptolemy in Egypt (Khanglam gam) uk hi. Saklam kumpi leh Khanglam kumpi kido ding hi, ci-in Dan. 11: 5- 14 genkholhna inSeleucus leh Ptolemy tawh kido-na kipan a dang kido-na tuamtuamte hi, cih pen Lai Siangtho kantelte in thei ding hi.
     Genkholhna bangin hih gam nihte kipawlna tungtawnin tawl khat gam uk uh hi. Antiochus II Theos tupa Seleucus I in Egypt kumpi Ptolemy II Philadelphus tanu Berenice tenpih hi. Ahi zongin amau kithukimna in sawt kimang lo hi. A sawt lo-in kidona om kik a, tua sungah Pasian mite in sihna thuak uh hi.  Daniel khit kum zalom tampi khit ciangin genkholhna bangin thupi piangte sungah Pasian mi tampi in thahna thuak uh hi.
     Kido-na, kumpi khat leh kumpi khat leitung ukna nei ding kidem a, kigal neihna ding cihte bang hangin Pasian in genkholh hi ding hiam, ci-in a ngaihsun om ding hi. Pasian in tua bangin kido-na, kigal neihna ding cihte a hilhkholhna a hang in, tua-te in Pasian mite sukha hi. Tua hi-in A mite tuah ding thute Pasian in genkhol hi. Tua banah na khempeuh in Ama khut sungah om hi; Amah in na khempeuhte Topa hi. Pasian genkholhnate a tangtung lo om lo hi. Greek kumpi tatzia khempeuh a thei Pasian hi. Amah in muanhuai hi; up thamcing hi. Amah in vanglian Pasian hi; mihing bawltawm pasian hi lo hi. Pasian in thupiang ding khempeuh makaih hi. Ama hong makaih ding i phal nakleh Pasian in i nunzia hong makaih ding hi.

     Koi danin Isa.46: 9, 10 tungah Khristian upna kinga hiam? Isaiah  in bang lametna hong guan hiam? Pasian in hehpihna nei lo, ngongtat-in, mawhna maisak lo hileh bangzahin a lauhuai ding hiam?


Tuesday                March 17
ROME LEH  THUCIAM MITE’ KUMPI

     Dan. 11: 16 -28 sim in. Hih  in a telhak hi taleh Daniel Bu mun dang panin a dang limciinna na thei hiam?     ______________________________________________________________     _______________________________________________________________________
    
Dan. 11: 16 in a gen bangin Greek kumpi ukna panin pagan Rome in uk hi. “Galdo zo ding om nawn lo uh ahih manin a galte uh a ututina gamta ding uh hi. Thuciam Gamah (Vanglian Gam) zong lutin a khut sungah tua gam a om ding hi.  Hih Vanglian Gam in nidang Israel mite teenna Jerusalem hi. A hong khangkhia thak kumpi pagan Rome in hih Vanglian Gam do-in galzo hi.  Hih thu mah kii neu nasep in hong hilh kik hi (Dan. 8:9).   Tua hunlai-a leitungah vangliatna nei kumpi in pagan Rome hi.
     Lai Siangtho in zong hih thu mah hong hilh hi. Gentehna-in  phiangsiah piak ding thu khun a pankhia in Caesar Augustus hi. Ama kumpi sep hun sungin Jesuh in Mary sung pan hong piang hi. Mary leh Joseph in mimal simna Bethlehem ah va pai uh hi (Dan. 11: 20).  Tangthu in a hong hilh bangin Augustus khitteh ama kep Tiberius in kumpi sem hi. Tiberius pen a gilo leh a phengtatna mahmah kumpi khat hi.
     Genkholhna a om bangin Tiberius in kumpi a sep sungin Thuciam kumpi in thahna thuak ding hi (Dan. 11:22).  Hih in Messiah Kumpi, Khrih in Tiberius uk sungin singlamteh tungah a hong sihna hong hilh hi (Dan. 9: 25; Matt. 27: 33 – 50). Thuciam Kumpi cih kammal in gentkholhna khat khit khat tangtung ahihna, na khempeuh a mu kholhna nei a vanglian Pasian hi, cih hong hilh hi. Pasian in Ama genkholhna bangin sem takpi ahih manin, Pasian in muanhuai-in, genkholhnate mailam hunah hong tangtung takpi ding hi.
    
     Leitung ki-ukna, kumpite tangthu in Nazareth khua mi Jesuh in “ Thuciam mite Kumpi” ci-in hong hilh hi. Hih thu in kumpi khat le kumpi khat kido-in, gam sung ki-uk in buai mahmah taleh Jesuh in Lai Siangtho bulpi hi, ci-in koi bangin hong telsak hiam?


Wednesday             March 18
A DANG KUMPI KHAT

     Dan. 11: 29 – 39 sim in. Pagan Rome khit ciangin kua kumpi in uk hiam?
_________________________________________________________     __________________________________________________________________

     Daniel 11: 29 – 39 in a om ngei lo ki-ukna thak khat pulaak hi.  Hih ki-ukna in pagan Rome tawh kizom suakin, pagan Rome zia le tong pawl khat luahsuk hi taleh, pagan Rome tawh kibat lohna tampi nei hi. Hih ki-ukna thak in ama khit hi taleh ama mai-a ki-ukna tawh kibang lo -in (Dan. 11: 29), biakna tawh kipawl hi. Hih ki-ukna thak in Pasian leh A mite langpan ding ngimna nei hi, cih genkholhna om khin hi.
     A masa-in tua kumpi in “Thuciam mite bawlsia ding hi” (Dan.  11:30). A hong khangkhia hih kumpi in Pasian thuciam mite a kihotkhiatna langpan hi.
     Nihna-ah hih kumpi in “biakbuk niinsakin” nisim biakpiaknate hemkhia hi (Dan. 11:31).  Hih bang gamtatnate in Daniel 8 sunga kii neu gamtatna - Pasian hotkhiatna bulpi leh nisim biaknate hemkhia hi (Dan. 8:11). Hih in vantung biakbuk sunga Khrih nasep langpanna hi. Thumna-ah tua bangin biakbuk a langdo-na hangin Pasian bukbuk kituatcilna piang hi. Hih in kii neu nasep langpanna, thuman nunghei-na pulaak kik hi (Dan. 8:13).
     Li-na hih kumpi in Pasian mite bawlsia hi. “A bei hun dong kawkbaang lo-a a om nadingun kisiansuahin kisiangthosak ding a, amaute a muktu ding uh hi. Tua hun pen a kiciangtan hun a tun mateng hi ding hi” (Dan. 8:35). Hih in kii neu gamtatna, Sangpen Pa langpangin thu gen a, Pasian mite bawlsia-in, thukham leh hunte a khelna, cihte hong phawksak hi (Dan. 8: 10 leh Dan. 7:25 enkak in).
     Nga-na: hih kumpi in amah leh amah kiliansakin pasiante Pasian zahpih kampau hi (Dan. 11: 36).  Kii neu in “kiliatsakna kampau-in Pasian langdo-na kampau” hi (Dan. 7:8).

     Daniel 7 leh 8 in a kibang thupiang pulaak a, tua vangliatna nei kumpi in kua hi ding a, bang hangin tua vangliatna nei i theih ding thupi hiam?


Thursday          March 19                                                             
A TAWPKHAKNA THU PIANGTE

     Dan 11: 40 – 45 sim in. Bang thupiang hiam?
_________________________________________________________
________________________________________________________________
    
A nuai-a thute in Dan. 11: 40 – 45 i tel nading hong huh ding hi.

Hun Tawpna: Hun tawpna, hun bei hun cih kammal Daniel sung bekah kigelh hi (Dan. 8: 17; 11: 35, 40; 12: 4, 9).  Daniel genkholhnate kantel hi lehang  hun tawpna a kipat hun in papacy thuneihna a bei AD 1798 kum a kipan hi. Mi siangtho-te hong thawh kik hun ciang leitung bei-na hi ding hi (Dan. 12:2).

Saklam Kumpi: Hih min in Seleucid dynasty (kumpi) ukna gam, tua khitteh pagan a tawpna-ah papal Rome limcing hi. Mun leh mual pulaak kammal hi lo-in Pasian mite langpanin a bawlsia ukna neite limcing hi. Tua banah Saklam kumpi in a nungta Pasian langpanna limcing hi. Saklam cih kammal in limciinna kammal hi (Isa. 14:13).

Khanglam Kumpi:  Hih min in a masa-in Palestine saklam a om Egypt gam uk Ptolemaic dynasty limcing hi. Ahi zongin genkholhna om bangin hih min in Pasian om lo hi, cih upna tawh kipawl hi. Ellen G.White in “Khanglam Kumpi” in Pasian om lo hi, cih upna hi, ci hi. The Great Controversy, 269.

A Vanglian Mual Siangtho: Thuciam Lui hunlai-in hih min in Zion, Israel mite’ khuapi leh Israel mite kiciaptehna khat hi.  Zion in Canaan sungah om hi. Singlamteh khit ciangin Pasian mite mun le mual, nam leh pau tawh kiciapteh nawn lo hi. Tua hi-in tua mual siangtho in limcinna hi-in leitung mun khempeuh a om Pasian mite limcing hi. Tua hi-in Dan. 11: 40 – 45 a nuai-a bangin a khiatna kipulaak thei hi.

(1). Khanglam kumpi in Saklam kumpi do: French Revolution (Piantit Buai-na Lianpi) in biakna beimang ding, papacy tungah galzo ding hanciam a, ahi zongin lawhcing lo hi.

(2). Saklam kumpi in Khanglam kumpi do-in zo hi. Papacy maikai-in amah tawh kipawlte in Pasian om lo hi, cih upna langpan uh hi. Khanglam kumpi in zong panpih hi.

(3). Edom, Moab leh Ammon sung pan ulian kimkhat in suakta ding uh hi. A tawpna-ah mi kim khat in Pasian mite tawh hong kipawl ding uh hi. 

(4). Saklam kumpi in mual siangtho do dingin kigingkhol a, ahi zongin ama bei-na hi ding hi. Siatna khempeuh bei ding a, Pasian gam hong        kiphut ding hi.

     Koi bangin a tawpna-ah Pasian leh A mite in vangliatna, zawhna ngah ding hi, cih thu in lungmuanna  hong guan hiam?


Friday             March 20
Ngaihsutbeh Ding:  Dan. 11: 29 – 39 tawh kisai-in, aneu 31 a, biakbuk a niinsak Lipkhaphuai in papacy leh amah tawh kipawl a upna, thuzuihna hi, ci-in Martin Luther in zong a pulaak pen ciapteh huai hi.  Tua hi-in Dan. 11 leh 8 sung a papacy tawh kisai Martin Luther muhzia leh Protestant kimkhat ii pomzia in thuman thutak hi. Bang hang hiam cihleh genkholhna bangin tangtung hi. Hih tawh kizomin Ellen G. White in: “Rome tawh kipawl ki-ukna sungah mimal khentatna bangin thuzuihna, upna kiphal lo hi. Papacy thupiak a nial khempeuhte suksiat theihna a ngah khit deuh a sawt lo-in biakna pawlpi khat khit pawlpi khat in papacy ukna nuai-ah ki-ap pah uh hi.” The Great Controvery, 62.
   

KIKUP DING DOTNATE

1.      Hun nunung a Rome dinmun tawh kisai-in midangte pomzia simmawh lo-in koi bangin thuman bangin pulaak ding na hiam?

2.    Dan. 11: 33 “Pilna a nei mite in a pilna uh midang tampite tawh a neikhawm ding uh hi. Ahih hangin tawlkhat sung mi pawlkhat in galsung a sihna leh meikuang sunga thahna a thuak ding hi. Mi pawlkhatte in lawkgawpna leh thongkiatna a thuak ding uh hi.” Hih in Pasian tungah a citak mite tuah ding bang genkhol hiam? Upna hangin thahna a thuak ma-un amaute in bang sem bang bawl uh hiam? Tuni adingin bang hong hilh hiam?

3.    Dan. 11: 36 “Syria kumpipa a ut bangbangin a gamta ding hi. Amah in, pasiante sangin ka lianzaw a, a Lianpen Pasian sangin zong ka thupizaw lai hi, ci-in a kisathei ding hi. Pasian in amah gim a piak mateng tua bangin a om ding hi.” Kua hong   phawksak hiam? Bang hong theisak hiam?

4.    Daniel 11: 27, 29, 35 sungah “ a kiciangtan hun” cih kammal ‘lammo’ed’ cih in na khempeuh a uk  Pasian tawh kisai thu bang hong hilh hiam?


To get the latest update of me and my works

>> <<