LESSON
5 Oct.
26 – Nov. 1
Sabbath
Nitak
Tu
Kaal Sung Sim Ding: Neh. 5: 1-5, 7 – 12, 14 – 19; Pai. 21:
2-7; Micah 6:8; Thkna. 23: 21 – 23.
KAMNGAH:
“Tuni mahmahin a lote, a leenggui lote, a olive lote, a innte uhleh a meeta na
lak uh sum, an, leenggahzu leh sathaute, amaute tungah pia kik un.” Nehemiah
5:11.
Tuhun in a haute hau semsem, a
citheite cithei semsem taleh cimawhte cimawh tektek, a zawngte genthei semsem
hi. Koi bangin hih buai-na bei ding cih pen leitung makaite in hanciam uh hi.
Jesuh in “ Note lakah cimawh genthei om
tawntung ding hi,” ci-in pulaak hi (Matt. 26:11). Hih thu siksanin mi huh nial
ding hi lo hi. Lai Siangtho in tua bangte i huh theih bangin huh dingin hong
sawl hi. Tua lo-in Khristian hihna in mannei lo hi.
Saltanna pan a ciah kik mite in hamsa,
genthei takin Jerusalem puahpha kik uh hi. A haute in a zawngte nengniam uh hi.
Saltanma in zong khat le khat kideidannate om khin hi. A gam uh a va tunkik
khitteh zong kideidannate om kik hi.
Tu kaal sung kikup ding thu in: koi
bangin Nehemiah in khat le khat kideidannate kantan hiam? A siathuai zaw penpen
in Thukham a zui mite in khat le khat kinengniamna tawh kidim hi. Thukham
zuihna bek tawh lungkim a, thukham ii deih – Jesuh nunzia nei ding, cih
ngaihsun kha lo uh hi.
SUNDAY
Oct.27
Mite
Dahna
Neh. 5: 1-5 sim in. Bang piang hiam?
Bang hangin mipi kap hiam? ___________________________________________________ ___________________________________________________
Jewte in Nehemiah makaihna nuai-ah
kipumkhat uh tawh kibang hi; a pua lam pan huzaapte langdo uh hi. Ahi zongin a
gambuppi-in gamdang pan galdo-na leh bawlsiatna do kim lo hi. Galte do-in
gualzo uh hi taleh amaute sungah kitapkhapna hong om hi. Makaite leh mi
citheite angsung huaihamna hangin nautangte in cimawh simmawh nengniam thuak uh
hi. Cimawh gentheite in suahtak ding kiko-na thuumna nei uh hi.
Innkuan pawl khat in annek ding nei
lo, tate in gilkial uh hi. Kialtunna hangin mi khat in a van neihteng uh tawh
an batlak uh hi. Bang mah nei nawn lo innkuan tampi om hi. Kimkhatte in Persia
kumpi tungah siah piak ding nei nawn lo-in a tate uh sila-in paisak uh hi. Tua
bangin mite gentheihna zungpi in kial leh siahpiakna hang hi. Persian kumpi in
Judah gam pan innkuan khat in kum khat in talent 350 siah piak ding thukhun
koih hi (Neh. 5: 1-5). Siah a pia zo lo a omleh sumleitawi ahih keileh a neihsa
van khat uh piak kul hi. A kum kikteh a piak ding a neih kei leh a beisa kum a
leiba tawh kibehlap toto hi. A tawpkhakna-ah sila-in a pai kul hi. Inn le lo a
taan khit uhteh salin khat peuh mah, a diakdiakin naupang khangnote paisakin
leiba loh nading nasem uh hi.
Khat veivei ciangin i gamtatna hangin
gim i thuak hi. Ahi zongin cinatna, hamsatna tuamtuamte eima khialhna hang a i
thuak hi lo hi. Persian kumpi gitlohna hangin gammi tampi in gim thuakin
zawhlawh uh hi. Gammi tampi in zawnna panin suahtak zo lo uh hi.
Sum le paai hamsatna hangin a
genthei-te nunzia lamdang sakna om thei hi. Sum le paai tawh khat le khat
kinengniamnate in bang hong hilh hiam?
MONDAY Oct. 28
Thukham
Deihna Nial
Neh. 5: 6-8; Pai. 21: 2-7 sim in.
Banghangin Nehemiah in hehna tawh dawng kik hiam?
________________________________________________________________________________________________________________
Tuhunin tua thupiangte i tel zo kei
zongin nidanglai-in sila leh to om hi. Nu leh pa khat zaw sangsangin sila-in a
om mah bangin a tate zong sila dingin zuak hi. Nu leh pa in a tate uh sila-in
zuak thei hi. Ngei-na leh gam sung ki-ukzia thukhun in zong phal hi. Pasian in deihtel theihna a piak hi mah taleh
tua bangin Israel gam sungah gamtatnate tungah thu nei veve hi. Tua hi-in kum
sagih sialin to-te in sila-te suahtakna pia uh hi. Tua bangin Pasian in sila
khat in khantawn sila panin honkhia-in a mite suakta takin a nungta ding deih
hi.
Thukhun in sumleitawi phal hi; ahi
zongin summet lak ding phal lo hi (Pai. 22: 25 – 27; Siam. 25: 36, 37; Thkna.
23: 19, 20). Namdangte tawh tehkakna-in, Israelte in summet tawmno khat bek
ngen la uh hi. Kha khatin za khat ciangin peek khat (1%) piak ding ngen uh hi.
BC 700 kimlai-a Mesopotamia-te in ngun, sumngo ahih leh za ah sawmnga (50%)
ngen uh a, anhum ahihleh za ah za (100%) ngen uh hi. Tua hi-in Mesopotamia-te
zat tawh tehna-in za ah sawm le nih (12%) pen tawm mahmah hi. Ahi zongin
bangbang hileh Pasian Kammal hong hilh bangin, summet lak himhim pen thuman lo
hi (Neh. 5:10). A lamdang khat summet
pia-te in a lungkimlohna uh pulaak lo uh hi.
Tua bangin summet la-in, summet pia-in a om uh hangin gam ki-ukna
thukhun tawh kizui-in summet la, summet pia uh hi. Tua hi napi bang hangin
Nehemiah heh hi ding hiam? Nehemiah in
summet lak a hehna pulaak pah lo hi. Ahi
zongin hih thu lunghimawh mahmah hi.
Nehemiah in na khat semkhia dingin
hong kipan hi. Khat le khat tung pan summet kingetna hangin a dahna nusia lo
hi; gam thukhun palsatna hilo hi; ngei-na khatin a zat uh banah midangte sangin
hoih zaw tham hi. Ahih hangin thukham deihna – ki-itna, hehpihna cihte nei lo
uh hi. Hamsat hun ciangin khat le khat kihuh kipanpih ding uh masuan nei ciat
uh hi. Pasian in nengniam thuakte panpih
hi. Kamsangte tungtawnin tua bangin
mizawngte nengniamnate langpan hi.
Bangci bangin thukham palsat hi lo
napi-in thukham deihna langpan kha thei i hiam? (Micah 6:8).
TUESDAY Oct. 29
Nehemiah
In Semkhia
Nehemiah in gam makaite leh uliante
tungah “No mi le no mi summet tam na kila lua uh hi,”ci-in hanhilh hi (Neh.
5:7), napi a deihhuai kikhelna nei tuan lo uh hi. Tua hi-in Nehemaih in lungkia
lo-in nengniam thuakte tungah thuman a tun nadingin hanciamin nasem hi.
Makaite, uliante hilh khin ing, ka nasep ding zo khin ing, ci-in nusia hi leh
zong nusia thei hi. Hih mite mah tawh kido do ding cih thei hi. Ahi zongin
kinengniamna a bei mateng, a nasep a tangtun masiah a nasep khawl ding lungkim
lo hi.
Neh. 5: 7 – 12 sim in. Nehemiah in
bang thute langpan hiam? Kipuahphat nadingin bang thute siksan hiam?
Nehemiah in mipi kaikhawm hi. Khat le
khat kinengniamna hemkhia-a khat le khat kiheh ding limtak hilh hi. Makaite, uliante in thuman lo-in a gamtatnte
uh mipi-te mai-ah genkhia hi. Tua bangin a genkhiatna a hangin a gamtatnate uh
kiphawk a, kisikin kuamah nengniam nawn lo ding deihna hi.
Nehemiah in sila thu bulphuhin thuhilh hi. Jew
tampi in a mipihte uh zuakin namdangte sila suak uh hi. Tu-in Nehemiah makaite, uliante tungah
mipihte zuak, kilei cihte thu hoih mah ahi hiam, ci-in dong hi. Israel mi khat
in a mipih Jew mi khat suahtak nading ci-in namdangte tung pan lei-in, ama sila
dingin koih veve uh hi. Hih in a deihhuai mah hiam, ci-in a mipihte dong hi.
Tua bangin Nehemiah dotnate makaite
leh uliante in a cih nading uh thei lo uh hi. Bang hang hiam cihleh a nial
theih nading thu mu nawn lo uh hi. Tua hi-in Nehemiah in a nasep maban zomsuak
hi. Amaute tungah “Note’ gamtat hoih lo hi. I gal ahi mi namdangte’ zahkohna i
ngah loh nadingin i Pasian zahtakna tawh na gamtat ding uh kilawm hi,” ci-in
hilh hi (Neh. 5:9). Tua khitteh Nehemiah mahmah in midangte sum leh nek ding an
leitawi a piak a khialhna, “Tu-in summet lakna khawl ciat ni” ci-in pulaak hi (Neh.
5:10). A mipihte tungah summet la-in sum leitawi in hoih lo ahihna thu a pulaak
khitteh, summet la nawn lo-in khat le khat kihuh zaw dingin hanthawn hi. A
lamdangin mi khempeuh zong thukim pah uh hi.
Mi khat tungah siatna na tun
kha ngei hiam? A tam zaw-in i thuman leh siatna bawl ngei lo kuamah om lo hi.
Tua khialhna na khialh kik loh nadingin tu-in bang in hong khaktan hiam?
WEDNESDAY
Oct. 30
Kiciamna
Neh.
5: 12, 13 sim in. Bang hangin Nehemiah in a kamciam a pelh mite tungah
hamsiatna pulaak hi ding hiam?
Makaite in mite tung pan a ngah uh sum
leh vante pia kik dingin a pulaak uh hangin Nehemiah in tua bangin kamciam bek
tawh lungkim lo hi. Tua a kamciam uh bangin sem takpi ding cih deih hi. Tua
hangin makaite siampite mai-ah kiciam uh hi. Hih in thupi mahmah hi. Bang hang hiam
cihleh hun khatteh a kamciam bangun sem kei le-uh, amau kamciamte mah siksanin
thukhenna thuak ding uh hi.
Bang hangin Nehemiah in hamsiatna
pulaak hiam? Amaute thuak ding a limcing dingin Nehemiah in a puansilhte sung
pan nate kiakhia ding bangin a puanzialte singkhia hi. Tua hi-in a kamciam a
pelh uh leh puansin khiat bangin a nuntakna uh a kipan a na neih khempeuh uh
kisingkhia mang ding hi. Tua hunlai-a mite in hamsiatna pulaak khia uh hi. Tua
in thuciam, thukham a thupi-na kilangsak hi. Mite in tua thuciamte a palsat
uhleh hamsiatna ngah ding uh hi. Tua ahihmanin mite in a kamciam bangun a
nuntak nadingun tua bangin Nehemiah in kiteltakin hilh hi.
Thuciam Lui in kiciamna in siangtho
ahihna bang pulaak hiam? Pai. 30: 2; Thkna. 23: 21- 23; Thuhilhna 5:4, 5; Siam.
19: 12; Pian. 26: 31.
Kampau pau theihna in mihingte tungah
Pasian hong piak a manpha mahmah letsong hi. Tua in mihing leh ganhing
kilamdanna khat hi. I pau khiat kammalte in huzaap lianpi nei hi; nunna
piangsak thei, sihna piangsak thei hi. Tua hi-in i genkhiat thute kidop kul hi;
kamciam i piakma-in limtak ngaihsut kul hi; mi tawh kizopna-ah limtak
ngaihsutna tawh kampau ding thupi hi. Tua banah i gen bangin sep kul hi. Mi
bangin na kampau-na hangin Khristian thuman mu-in, mi bangzah in na kampau-na
hangin upna pan lampial hiam?
Mi tungah i kampau huzaapzia ngaihsun
in. Koi bangin i kampau ding, bang hunin pau ding, koi bangin gen ding cihte
theitel ding i hiam?
THURSDAY Oct. 31
Nehemiah
Tung Pan Etteh Dingte
Neh. 5: 14 – 19 sim in. Nehemiah in
bang thu siksanin gam mite tung pan gam-uk kumpi ahihna tawh kizui-in a ngahte
bang mah ngen lo hi ding hiam? Neh. 5:18.
Neh. 5: 14-19 in Nehemiah in Kumpi
Artaxerxes kiang a tun zawh, Judah gam-ukin a om kum 14 khitteh a pulaak hi
ding hi. Gamuk uliante in gam mite tung
pan phiangsiah ngah dingin kilawm hi mah taleh Nehemiah in ama ngah ding bang
mah pulaak lo hi.Ama neihsa tawh lungkim hi.
Ama kitangsapte amah le amah kisik hi. Tua banah a innkuanpihte leh
kumpi huang sung a kisam bangbang pia hi. Kumpi
min Zerubbabel bek mah i thei hi. Nehemiah in a pulaak kumpi sem ngeite
Nehemiah leh Zerubbabel kikal a kumpite i ding hi. Kumpi a sep nawn loh ciangin
neihsa bang mah nei lo hi. Mite ngaihsut bang hi lo-in Nehemiah in hauhna zong
lo-in neih le lamh hauhna kin lo hi. Nehemiah in neihsa hau mahmah hi. Tua
hi-in nisimin mite an pia zo hi; mihuh hat mahmah hi (Neh. 5: 17, 18).
Abraham in a innkuante namdangte khut
sung pan a mite a hotkhiatna thu tawh kibang kei taleh Nehemiah in tua thuguipi
mah nuntakpih hi (Pian. 14).
Neh. 5:19 sim in. Bang pulaak hiam?
Koi bangin hotkhiatna thu tawh kizom thu bang kipulaak hiam?
Nehemiah in Topa muangin ama nopsakna
ding teel lo zaw-in Topa teel masa zaw nasem khat hi-in, ettehtaak cing mahmah
khat hi. Bang dinmun tawh i nungta
zongin amah bangin i kalsuan ding ahi hi. Kipiakkhiatna bang mah nei lo-in Topa
nasem ding hamsa i sa kei hi.
Phil. 2: 3-8 sim in. Koi bangin
tulaitak na nunzia in nangma deihna nial mi nahihlam kilang hiam?
FRIDAY
Nov 1
Simbeh
ding: Ellen G. White, “A Rebuke Against Extortion,” 646-
652 in Prophets and Kings.
“Nehemiah in nenniamna thuakte kiko-na
aw a zak ciangin a lungsim in hehna tawh kidim hi. Thuman lo-in gimthuaknate
hangin amaute thuumna aw ka zak ciangin ka heh mahmah hi, ci hi. Kinengniamna
khau khempeuh sattatin thuman thutak adingin ka nungta ding hi, ci hi. A
mipihte gimthuakna panin a suahtak nadingun khentatsa-in nasem kipan hi.” Ellen
G. White, Prophets and Kings, 648.
“Jesuh in cimawh genthei-te suahtak
nading pulaak hi bek lo-in sem takpi hi. Thuman thutak i pulaak bangin sem
takpi dingin hong hilh hi. “Thuman pen thuman bangin pulaakin, thuman lote a
man lo mahin pulaak ding kisam hi. Tua
val pen khialhna hi.” Ellen G. White, Thoughts from the Mounth of Blessings,
67. Hih in khiatna nei lo kampau-na, a mawkna kampau-na mawhpaih hi. Leitung
nuntak khuasakna, sum le paai zonnate in zuau khemna, thuman pan lampialna, ahi
lopi a kiphatna, uang genna, thuman lo tawh nasepna tawh kidim hi. Kuamah in
kineihkhemna tawh kampau-na, gamtat khempeuh thuman hi,ci lo hi.
Kikup
Ding Dotnate
1. Banghangin sumzonna leh mi tawh kizopna
khempeuh huaihamna in ukcip hiam?
2. Bangci bangin Pasian mite in huaihamna
pelh ding hiam? Huaihamna pelh nadingin Pasian in bang hong
pia hiam? Isa 58: 3-12; Micah 6: 6-8.
3. Kampau theihna leh kammalte ii huzaapte
ngaihsun in John 1: 1, 2 in Kammal/Thu
cih in bang khiatna pua hiam? Koi bangin
hih in kammal thupina leh i paukhiatte in khiatna bang nei hi, cih hong hilh
hiam?
4. Tuma kum tul tampilai-in Jesuh in note
lakah mizawng om tawntung ding hi, ci-in a gen thu in lamdang hi. Cimawhte huh ding hong hilh hi. Koibangin
Jesuh gen – note lakah mizawng omden
ding hi,cih thu in Khristian khat in cimawh dongtuakte huhding hiam?