LESSON
2 OCT.
5 -11
Sabbath
Nitak
Tu
Kaal Sung Sim Ding:
Neh. 1-2; Thkna. 7:9, 10; Late 23: 1-6; Gam.23:19
KAMNGAH:
“Hih thu ka zak ciangin tusukin ka kap niloh a, ni tampi sung an tangin vantung
Pasian kiangah thu ka ngen hi. Ka thungetna-ah “Aw vantung Pasian, TOPA, nang
hong itin na thupiakna a zuite tungah na thuciamna lim takin a zui, a lian a
kihtak-huai Pasian aw.” Nehemiah 1: 4,5.
Minam nih in saltanna pan Judah gamah
hong ciah kik uh a, Hebrew-te tungah Pasian kamciam a tangtunna khat hi. Ahi zongin
Pasian in tua sangin a tam zaw saltangte a gam uhah ciah dingin vaihawm hi. A
nunung pen a ciah kikte in buai-na vengsak ding masuan nei uh hi. A ciah masate
in Jerusalem lamkik dingin hong ciah uh hi mah taleh biakbuk kizawhsiang dong
nasem uh hi. Kim le pam pan namdangte’ langpanna hangin khuapi puahphatna
zosiang thei lo uh hi. A kim le paam a mite in khuapi kilam kik ding phal lo uh
hi. Bang hang hiam cihleh Israelte in Jerusalem-ah teengin nidang a bangin a
thahat minam a suah kik ding uh amaute in kihta uh hi (Ezra 4: 6 – 24). Tua hi-in namdangte in saltanna pan a hong
ciahkik Israelte lau uh hi. Ahi zongin Pasian in Judahte tungah a piak nasem
dingin saltanna pan a sapkhiat ahi hi.
Tua hi-in Pasian in Ama geelna a
tangtungsak ding, Ama ngimna bangin a tangtun dingin Nehemiah teel hi. Nehemiah in Topa deih bangin nungta ding a, a
om om-na uhah Topa teci hoih hi dingin thu hong pia hi.
SUNDAY
Oct.
6
Nehemiah
In Thusia Za
Nehemiah thupatna in Daniel thupatna
tawh kibatna khat nei hi (Dan. 1: 1,2). A nihin a hoih lo - guallelhna tawh
kipan hi. Judah saltang tampi in a gam uh hong zuankik uh hi mah taleh, a gam
uh a va tun kik uh ciangin na khempeuh in lungkiatna tawh kidim hi.
Neh. 1: 1-4 sim in. Bang hangin
Nehemiah lungkham hiam? Koici bangin a zak thu hoih lote nawktan hiam?
A ciah kik masa Jews kim khatte
Shushan ah kipanpih hi. Shushan in Nehemiah hunlai-in Persian Empire a
uk khuapi li lakah khatin kihel hi. Hih khuapi kumpi huang sungah Nehemiah in
kumpi pa an pia-in om hi. “Hannani in ka sanggamte khat hi” cih kammal in sisan
kinai-na a pulaak kammal hi. Neh. 7:2 sungah tua kammal kimu kik a, a mipih
Israelte tawh kinai-na pulaak kammal hi thei hi. Hanani tawh a kiho uh a hun
in, Ezra in Jerusalem ah a tunkhit zawh khit deuh BC 445, November kaal nihna
pan December kaal nihna kikal sung hi kha ding hi.
Hanani in Jerusalem omzia, kisiatnate
puahhuai mahmah ahihna pulaak hi. Jewte in Jerusalem lamkik zo lo uh hi. Hih in
Nehemiah lungtang sukha hi. Saltanna pan a gam uh a ciah kik Jew tampi in Topa
pahtawi-in a khuapi uh lamkik ding a ciah kik uh hi napi bangmah sem lo-in mawk
om uh hi. Namdangte’n Jerusalem kulhpi susia uh ahih manun khuapi in muanhuai
nawn lo, lau-na tawh kidim hi.
Nehemiah in Jerusalem kulpi a susia
Samaritante hi, ci-in a kigen za hi. Ahi zongin a susia taktak kua-te hi, cih
thei lo hi. Tua banah langpanna a hat semsem ciangin, Kumpi Artaxerxes mahmah
in saltanna pan a ciah kik Jewte in a kulhpi a ciang kik uh dinkhawlsak hi. Hih
in zong mite lungkia-sak hi (Ezra 4). Biakinnpi a kilamkik hangin mite in
biakpiakna pia thei lo uh hi. Bang hang hiam cihleh biakpiakna a pia dingte in
Jerusalem-ah teeng thei nai lo uh hi. Hih thute in Nehemiah lunggimsak hi. Topa
bia ding a saltanna pan a ciah kik uh hi napi, Jewte in galte langpanna a
kihtak manun biakinnpi leh Jerusalem nawlkhin uh hi. Tua ahih manin Nehemiah in
Topa mah maingat hi. Nehemiah in a
mipihte in Pasian upna, muanna a neihloh uh gensia lo-in tua bangin a om ding
uh deih tuan lo hi. Nehemiah in an
ngawl-in khukdin thunget kipan pah hi.
Hahsat hunin Nehemiah in khitui
luangin, anngawl, thungen hi. Eite’n zong Nehemiah bangin hamsatna i tuah ciang
koi bangin kalsuan ding hong hilh hiam?
MONDAY
OCT. 7
Nehemiah
Thunget
Nehemiah thunget, Neh. 1: 5-11, sim
in. Thungetzia tuamtuam bang kihel hiam? Bang hangin a mipihte tawh kibangin
amah le amah kipulaak hiam?
1. Pasian in liatna leh hehpihna tawh kidim
hi (Neh. 1:5)
2. Ka aw hong za in. Neh. 1: 6
3. Ka mawhna hong maisak ( Neh. 1:6, 7)
4. Nong kamciamte hong phawk in (Neh. 1:8, 9)
5.
Nang in kote nong honkhia hi (Neh. 1:
10)
6.
Hong za in (Neh. 1: 11)
Topa in daupai-na, lawhcinna hong pia
hi (Neh. 1: 11).
Nehemiah thunget in Pasian vangliatna
leh hehpihna tawh kidim ahihlam phawkin a laigelh tawpkhakna-ah huhna kisamte
huh ding vaikhak hi. Nehemiah thunget in Daniel thunget tawh kibang hi (Dan.
9). Nehemiah in Daniel thunget thei hi
kha ding hi. Nehemiah in a thunget huhna tawh kipan lo hi. Pasian in kua hi-a,
Amah in thuman thutak ahihna, a vangliatna leh a lamdannate pulaak masa hi.
Pasian in a thuciam bangin a sem, kamciam bangin tangtungsak Pasian hi-in, amah
a it mite hehpihin, Pasian in thuman tawntungin zuau thei lo hi, ci-in pulaak
hi.
Nehemiah thunget in Topa in a kamciam
a phawk ding ngetna bulphuh hi (Neh. 1: 8). Pasian in a gensa om bangin Ama
tungah a cihtak loh manun namdangte lakah kong thehthaang ding a, ahizongin a
gam uhah ciahkikin, a gam uh puah ding kamciam hi. Namdangte lakah kithehthaang
khin uh hi. Tu-in a gam uhah ciah kik ahih manun Topa in a kamciam bangin
amaute thupha a piak ding, thungetna hi. Pasian kamciamte pulaakin Ama kamciam
om bangin a sem dingin Nehemiah in Topa tungah maingal takin gen hi. Pasian in
a kamciam a thei lo, a mangngilh hi lo hi. Tua taleh Topa kamciamte i pulaak
laak ciangin Topa lungdam hi. A kamciamte muang ding hong deih hi. A kamciamte
pulaak ding Ama deihna hi. A diakdiakin hamsatna i tuah ciangin, Topa kamciamte
pulaak lehangin, tua kamciamte in Ama sungah hong thahatsak hi.
Tu-in Topa kamciam bang na pulaak
hiam? Bang hangin Topa kamciamte cikmah hunin nusiat loh ding thupi hiam? Topa
kamciam taisan lehang bang lamet nei ding i hiam?
TUESDAY OCT. 8
Nehemiah
in Genkhia
Nehemiah in kumpi pa inn sungah
haitawi pa hi (Neh. 1:11). Tuhun bang
lo-in Nehemiah in kumpi pa haitawi ahih hangin ulian mahmah khat hi. Tua
hunlai-in kumpi pa tawh kimu kiho thei ahih manin, haitawi in thu nei huzaap
lianpi nei hi. Haitawi in kumpi pa dawn
ding khempeuh ciam masa phot hi. Kumpi pa dawn ding sungah guu om kha leh,
kumpi pa kidalna khat hi. Herodotus genna-ah Persiante in haitawi-te mi thupi
khatin ciamteh uh hi. Gentehna-in Assyrian kumpi pa haitaw pa in Esarhaddon
hi-in amah pen gam sungah makai lianpi (chief minister) khat hi. Tua hi-in
Nehemiah zong gam makai ulian khat hi. Bang hang hiam cihleh kumpi pa tawh a ut
hunhunin kimu thei kiho thei uh hi. Tua hi-in Nehemiah in Judah gam a
thupiangte kumpi pa tungah pulaak dingin Pasian makaihna ngen hi.
Neh. 2: 1-8 sim in. Nehemiah in
anngawlin thu a nget ciangin bang piang hiam?
Nehemiah in a thungetin Nisan (April),
BC 444 hi ding hi. Hanani leh Jewte in Jerusalem tawh kisiat khasiathuai thute
a va pulaak uh kha (4) bang val khin hi. Nehemiah in kha (4) sung thungen,
anngawl hi. Nisim thu a nget hangin Pasian in a thunget a za lo tawh kibang hi.
Ahi zongin a kisam bangbangin Pasian in nasem hi; Pasian pen zekai, manlang om
lo-in a hunhunin thunget hong dawng hi. Kumpi pa in Nehemiah maipha pia-in a
nget a piak zawh nadingin Pasian in kumpi pa lungsim na bawl kholhsak hi.
Haitawi nasep na pan tawl khat sung
suakta-in mundangah gam makai ulian (chief minister) khatin va om ding mi
kikhaat mahmah hi. Pasian in Nehemiah tungtawnin thugen a, Persia Kumpi
Artaxerxes in Judah gam makaipi dingin Nehemiah sawl-in va paisak hi. Kumpinu in gam makai ulianpite lakah thugen
khol lo hi. Ahi zongin Nehemiah sungah kumpinu a va kihel theihna pen kumpinu
in kuama theih loh-in uliante tawh mimal kizopna nei hi ding hi.
A pulaak thute kumpipa in nial kha leh
ci-in Nehemiah in Jerusalem thu pulaak masa pah lo hi. Nehemiah in ama lungsim
sunga a vei, a lungsim a sukha thute kumpipa tungah pulaak masa phot hi. Tua
bangin kumpipa tungah a pulaak a zakteh kumpipa in Nehemiah ngetna pia hi.
Kumpi inn sung a nasem Nehemiah leh
Babylon gama Daniel nunziate a kibang thu-te ngaihsun in. Kumpipa in Nehemiah
ngetna a piak ngaihsun lehang, hih in Nehemiah zia le tong bang pulaak hiam?
WEDNESDAY Oct. 9
Nehemiah
Kisawl
Kumpipa in Horonite minam Sanballat
leh Ammonite minam Tobiah ngah ding laikhak Nehemiah pua-sak hi. Hih mite in
Eufratis Gun-gal gamah ukna nei makai lianpi-te hi. Tua bangin kumpipa laikhak
in Nehemiah mazangsak hi. Tua banah biakinnpi, khuapi adingin a kisam bangbang
Nehemiah in dolsingte deih zahzah lak theih nadingin kumpipa in Asaph tungah
zasak hi.
Neh. 2: 9,10 sim in. Jewte leh Nehemiah thuak langpanna tawh kisai
bang gen hiam?
Nehemiah in BC 445/444 pawlin
Jerusalem va tung hi. Nehemiah in puahphat a kipatma-in zong langpanna tuamtuam
om khin hi. Gam makai (governor) tungah ngetna a om a kipan langpanna hong
piang hi. Tobiah in Jew min hi-in a khiatna in “Topa hoih hi” cih khiatna nei hi;
amah pen Ammon gam ukpa hi. A ta min Jehohanan zong Jew min hi-in, Topa in hong
hehpih hi, cih khiatna nei hi. Tua hi-in Jerusalem in galte umcih tuak hi. Sanballat
in saklam gam Samaria gam uk hi-in, Arab minam Geshem in (Neh. 2: 18, 19)
saklam gam Edom leh Moab uk hi. Tobiah
in nisuahna lam Ammon gam uk hi. Hih
gam uk kumpite in nengniam thuakte ading nasem Nehemiah tawh kimu nuam lo uh
hi. Mi nengniamte in amau nuai-a om mite tuahphatnate lungdampih lo uh hi.
Nehemiah in amah a cing kumpipa sawl
galkapte tawh Jerusalem a hong tung hi.
A thupi nasep khat sem ding hi, cih mite in mukhol uh hi. Jerusalem
gei-a om namdangte in Jewte bawlsia-in a nenniam laitakun, tua bangin Nehemiah
a muh uhteh, namdangte in heh, thangpai-in hazatna tawh kidim uh hi. Horonite
minamte makai Sanballat, Amon minam makai Tobiah leh Arabian makai Geshen in
Nehemiah a langpan makaipite hi. Nehemiah gamtat khuahekzia khempeuh encit phot
uh a, Nehemiah nasep khat peuh ahih theih zahun nawngkai-sak ding vaihawm uh
hi.” Ellen G. White, Prophets and Kings, 635.
Pasian in Ama nasem dingin sapkhiat
ngah a, langpanna a thuak Lai Siangtho
sung pan pulaak in.
THURSDAY
Oct.
10
Nehemiah
in A Nasep Ding Kigingkhol
Nehemiah in nasem dingin Topa’ sapna
ngah hi. Pasian in nasep nadingin a kitangsam khempeuh pia ding hi. Nehemiah in
Pasian kamciamte muangin, Pasian sapna ngah ahihlam kitheihna tawh kalsuan hi.
A khialh khak loh nadingin thungenin limtak kalsuan hi. Nehemiah in Pasian
ompihna thei hi taleh, tua theihna in amah mah in makai-in a sep ding sem hi.
Neh. 2: 11 – 20 sim in. Jerusalem kulhpi-cian kik dingin Nehemiah in
kiginkholhna bang nei hiam?
“Pasian in ka lungsimah hong suahsak
thu” (Neh. 2:12) ci-in a galte a
theihsak loh banah a mipih Jew-te tungah zong pulaak lo hi. A kisam bang om
hiam ci-in vel kawikawi hi. Mite theih dingin a pulaak khiatma-in Nehemiah in a
sep ding khempeuh geelkholin, a kisam ding vante kaikhawm phot hi. A sep dingte
a pulaak takteh saltanna pan Jerusalem dongah Pasian makaihnate pulaak masa
hi. Tua khitteh kumpipa kam vaikhakte
pulaak hi. Nasep ding mi a kaihkhopma-in mite hanthawn masa hi. Langdo-na thuak
ding uh hi taleh nasep kipan dingin Jew mipi in Nehemiah sapna zui uh a, tua in
a lamdang lua hi lo hi. Topa in Nehemiah anngawl a thungetna tungtawnin Pasian
in kumpipa lungsim lawnsak banah Jew mi tampi in zong lawptak leh hang takin nasem
dingin hong kipan khia uh hi.
Neh. 2: 19, 20 sim in. Nehemiah upna
bang pulaak hiam? Koi bangin Thkna. 7:9; Late 23: 1-6; Gam. 23:19 sung thute in
Nehemiah huh hiam?
Mi tawh kiho-na kampau in i lungsim,
zia le tong leh i up thute kilangsak hi. Nehemiah in nunzia domkaang ding
kampau hi. Amah a langpante vaihawmnate thei mahmah hi taleh Nehemiah in amaute
tungah Pasian kamciamte leh Ama kammalte pulaak lo-in om lo hi. Kum tampi hunlai Egypt gam a Joseph mah
bangin Nehemiah in a nungta Pasian a thei lo mite lakah a biak Pasian kilangsak
ding lau lo hi.
FRIDAY Oct.11
Simbeh
Ding: Contemplate “A Man of Opportunity” 628 – 634 in
Prophets and Kings
Nehemiah in thungen mi hi: “Nehemiah
in a mite adingin Topa mai-ah a lungsim khempeuh sungkhia hi. Tu-in a lungsim
in na hoih sep ding tawh kidim hi. Kumpipa phalna ngahin, a kisam van le nate
khempeuh a ngah leh, Jerusalem kulhpi ciangkik a, Israel gam hatna ngah kik
nading amah mah in nasem dingin khentat hi. A geelnate a sep nadingin, Topa
tungah kumpipa maipha a ngah nadingin thungen hi. “Tu-in na nasempa hong
lawhcingin kumpipa maipha ngah dingin,” ci-in thungen hi. Tua bangin a thunget
khitteh kumpipa tawh kimuh ding hun hoih a ngah nading kha 4 ngak hi.” Ellen G.
White, Prophets and Kings, 629, 630.
Kikup
Ding Dotnate
1. Wednesday ni-a dotna, Thuciam Lui leh
Thuciam Thak sungah Pasian sapna ngah khempeuh in langpanna tawh kipelh lo uh
hi, cih thu in bang pulaak hiam? Pasian
deihna bangin nungta-in langpanna a tuak lo a om ding hiam? Hih thu in Pasian
deihna bang i zuih ciangin hamsatna om taleh lungkia lo-in kalsuan a, Topa in i
nasep hong zawhpih ding hi, cih muanna nei ding hong hilh hi lo hiam?
2.
Neh. 2:18 sim in. Mimal tecipanna in
bangzahin muibun hiam? Nehemiah in
a mipih Jewte panpihna a ngah ding bangzahin manpha hiam?
3.
Ezra leh Nehemiah in kumpipa panpihna
om lo-in matun zo lo ding uh hi. Ezra leh Nehemiah in Pasian bia lo kumpite
tawh mapang uh hi. Pawlpi in a nasepna-ah bang hun leh bang nasepte ah gam-uk
makaite tawh mapangin nasemkhawm ding hiam?
4.
Nehemiah thunget ngaihsun kik in
(Neh. 1: 1-11). Topa tawh kizopna-ah a thukzaw, a kip zaw kizopna om dingin
bang hong hilh hiam? Ki-apna, mawhthuumna, kamciamte thu bang hong hilh hiam?