LESSON
12 Dec. 14 – 20
Sabbath
Nitak
Tu
Kaal Sung Sim Ding: Neh. 13: 23 – 25; Thkna. 7:3, 4; 2Kor. 6:
14; Ezra 9, 10;1Kor. 7: 10 – 17
KAMNGAH:
“Ka biak Pasian aw, ka mawhnate un ka lu dawn dong uh hong vuknelhin vantung
dong banto ahih manin nangma lam kong et ding maizumin ka mai a san hi, ka
Pasian aw. Ezra 9: 6.
Ezra leh Nehemiah in namdangte tawh
kipii kiteenna a awlmawh lo Israelte lakah makai nasemte hi. Ezra leh Nehemiah
in tua bang mite nunzia a hoih lohna pulaakin Pasian tawh kizopna hoih nei
dingin mipite makaih hi. Thu-um lo mite a kipan milim biakna in Israel mite
huzaap khin a, Israel in sungah siatna tawh kidim hi. Canaan mite biakna in
Israelte lakah kizel mangin gam sung khempeuh, mual tung khempeuh in Baal leh
Asherah biakna tau dim hi. Tua banah
milim bia zi, pasal a nei Israel innkuante in kisia tektek uh hi. Balaam in
Moab mite tungah a numeite uh Israel
mite zi dingin pia un, ci-in sawl a, tua hileh Israelte in a nungta Pasian
biakna panin kihei ding uh hi. Balaam sawl bangin piang takpi hi. Zi le pasal
kikaal hi bek lo-in a tate uh huzaap hi.
Ezra leh Nehemiah in tua bangin Israel
mite in namdang tawh kiteenna bang gen hiam? Mite ut bangin koih uh hiam? Ahih
keileh tua bangte langpan uh hiam? Tu kaal sungin tua thute i kikum ding hi.
SUNDAY
Dec. 15
Mite
tungah Nehemiah Nasep
Neh. 13: 23 – 25 sim in. Bang thupiang
hiam? Koi bangin Nehemiah in tua mite nunzia puahpha hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________
A
tate un Babylon saltanna-ah kizang Aramaic or Hebrew pau thei lo uh hi; Lai
Siangtho hilhna thei lo uh hi. Hih in buai-na lianpi hi. Bang hang hiam cihleh
Pasian pulaak thuman thutak beimang lo ding a, thu khial in zo lo ding hi. Mipi
in Thukham (Torah) a theihtel nadingun siampite leh laitheite in Aramaic pau-in
thuhilh uh hi. Ammon, Ashdod leh Moab minamte zi-in a tenpihte sung panin a
khangkhia naupangte in a pa-te uh pau thei lo uh hi. Kampau in i ngaihsutna, i
lungsim puak huzaap mahmah hi. Bang hang hiam cihleh kampau in nunzia pulaak
hi. Kamsangte zat laimal, Lai Siangtho kammalte mangthang hileh a kipulaak
thuman thutak a manphatna zong mangthang ding hi. Tua hi-in Nehemiah in Pasian
Kammal tawh kizopna nei lo innkuante adingin a nungta Pasian, Hebrew mite Topa
tawh kizopna nei lo-in a manthan ding uh lunghimawh hi. Lai Siangtho thuthuk
kante in a genna uah Nehemiah kampau in mipite maizumna suakin, tua in amaute
tungah gimna thukhenna khat hi, ci-in pulaak uh hi. Nehemiah in mihonpi taihilh
banah hamsiat gawp a, ama kampaute in muhdahna tawh kampau hi lo-in Topa tawh
Thuciamna palsatna hangin hamsiatnate a pulaak hi zaw hi.
Thuhilhkikna Bu sungah thuciam a
palsat mite thuak ding hamsatnate kigelh hi. Nehemiah in tua hamsatnate mah
pulaak kik hi a, a thu palsatnate uh hangin gimnate gen kikkik hi zaw hi.
Amaute deihtel khialhna, khentat khialhna hangin siatna thuak uh hi. “Nehemiah
in hehin thuhilh ziau leh hi thei napi, ahi zongin amaute satin a sam uh bawhsak
gawpna a hang in (Neh. 13: 25), siatna hangin mite muhna-ah gimpiakna dingin
tua bangin gamta hi. Hih bang gamtatnate in siatna piangsak mite a makaih khial
makai tawmno khat tung bekah kizang hi. Tua bangin a thuakte in mipi mai-ah
maizumna thuak uh hi. Mi khat in ama deihtelna, khentatna bangin thuak hi,
ci-in mite in a theih dingun Nehemiah in hilh hi.
Pawl sungah mi khat in khialhna khat a
neihteh koi bangin va hopih, paupih ding i hiam?
MONDAY
Dec.
16
Nehemiah’
Thukkikna
Neh. 13: 26, 27 sim in. Lai Siangtho
sung a thute in thuman lampi pan lampialna in bangzahin lauhuai ahihna hong
hilh hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________
Solomon
in ama deihtelna in siatna lianpi suak hi. Israel kumpi tungah Pasian thupiakte
a palsat manin Solomon in tua bangin siatna tawh kidim hi. “A lungsim heikhia
kha ding ahih manin zi la thuah lo ding a, ama a’dingin ngun le kham zong
nakpitakin behlap lo ding hi” (Thkna. 17: 17). Solomon nunzia in ettehhuai lo
hi. Zi khat sangin tam zaw nei hi bek lo-in, Nehemiah thuhilhna bangin, Solomon
in a nungta Pasian bia lo zi tampi nei hi.
Bang
hangin Nehemiah in milim bia-te tawh kiteenna in siatna sung hong lutpih hi,
ci-in hilh hi ding hiam? Pian. 24: 3, 4; 28: 1,2; Thkna. 7: 3,4; 2Kor. 6: 14.
________________________________________________________
________________________________________________________
Namdangte tawh kipi kiteenna in minam
deidanna kihuatna hang hi lo-in milim biakna tawh kisai thu hi zaw hi. Lai Siangtho sungah Israelte in namdang tawh
kiteeng mi om uh hi. Namdang tawh kiteeng lo ding, upna kibang lo mite tawh
kiteeng lo dingin thupiak om hi mah taleh Moses in Midian mi Zipporah zi-in la
hi; Boaz in Moab minam Ruth teenpih hi.
Nehemiah leh Ezra hun a mite in Pasian um mite teenpih lo uh hi. Richard
M Davidson, in Flame of Yahweh (Peabody: Hendrickson Publishers, 2007), 17.
“Eden a kipan zi le pasal in upna sungah pumkhat hi-in, khat le khat kihuh
diamdiam ding leh a manpha thute tawh nungta khawm dingin Pasian in geel
hi.” Namdang (pagan) zi-in a neite in
amau biakna nusia lo uh hi. Tua hangin
Nehemiah in mite deihtelna, Pasian tungah a cihtak lohna uh hangin a hehna pulaak
hi.
Lai Siangtho in Pasian hong deihsak
Ama sungah a kip nuntakna leh a lian mahmah nuamna tawh nunzia ding lampite hong
hilh hi. Tua mah bangin upna kibang,
hakkol kibang zi le pasal in nunzia hoih tawh nungta-in Topa tungah ki-ap thei
dingin thu hong pia hi.
Nehemiah makaihna panin bang
thuguipite in siatna panin upna leh innkuan hong dal ding hiam?
TUESDAY Dec. 17
Ezra’
Thukkikna
Ezra 9 sim in. Bangci bangin Ezra in Israelte in namdang
tawh kiteenna pulaak hiam? Ezra 9:1, 2.
________________________________________________________
________________________________________________________
Ezra
9: 1,2 sungah amaute in “Siangtho-in tuam om lo uh hi” ci-in kigelh hi.
Siangtho in tuam om cih kammal in Siam. 10:10; 11: 47; Pai. 26:33; Pian. 1:4,
6, 7,14, 18 ah zong kimu hi. Hih
kammalte in thu-um lo mite tawh kipi kiteenna tawh kisai bang pulaak hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________
Israel makaite in Ezra kiangah va pai
uh a namdangte tawh kipi kiteenna thu mah va pulaak uh hi. Amaute pulaak gam,
minamte in Thukham (Torah) in a deihloh minamte kihel hi. Gam uk makaite in
siampite, Levi-te in tua thupiakte palsat ahihna uh va gen uh hi.
Babylon gamah saltanna a piangsak
thute a etkikna uah Ezra in Israel mite thuman lohna ahi namdangte tawh kipi
kiteenna panin gam sung in milim biakna tawh kidim ahihna thu mukhia hi. Ezra
in Israelte in Pasian thupiak bangin nungta uh hileh, a kim a paam uh a
namdangte pan a tuamin om uh hi leh, a thuak uh gimnate tawh kipelh ding uh
ahihna mu hi. Makaite in a beisa-a thute
phawk lo-in tu-in thupiakte a palsatna uh hangin Ezra in a hehna lian semsem
hi. Amaute in a gam sung a Pasian hoihnate
phawk lo-in lungdamna nei lo ahih manin Ezra hehna khang semsem hi.” Ellen G.
White, Prophets and Kings, 620.
“Tuam om” cih kammal in a kibang lo na
khat peuh khenna-in zong a kizang kammal hi. A tuamdiak hihna pulaak hi. Pasian thuman thutak in a man lo biakna panin
khentel siamna hong guan hi. Upna kibang
lo numei, pasal nei lo ding thupiak in nupa bek tham lo-in tate tungah huzaap
lianpi nei hi. Nuntak khuasakna, zia le tong huzaap lianpi nei hi, cih mu thei
uh hi.
A beisa-a khialhna khat om hi taleh
innkuan sung, zi le pasal kikaalah bangci bangin upna kip ding hiam?
WEDNESDAY Dec. 18
Ezra
In Semkhia
Ezra 10 sim in. Bangci bangin Ezra leh
makaite in namdang tawh kipi kiteenna pan buai-nate siangsak hiam? ___________________________________________________ ___________________________________________________
Israel
mi honpi in namdang zi khempeuh ciahsak dingin khentat uh hi. A lamdang mahmah in Ezra 10: 15 sunga min li
simloh, a dang zi nei khin pasalte zong thukim uh hi. Jewte in –namdang a zi-te
uh ciahkiksak dingin kamciam uh hi. Tua bangin a sep nadingun kha 3 sung sawt
hi. Kha 3 a cin ciangin Jewte in namdang zi-te ciahkiksak uh hi (Ezra 10: 18 –
43). Nupa kimkhat in ta nei khin uh hi. Tua bangin tate in nu tawh kikhen ding,
cih pen thuman mah hi ding hiam, a hoih hi ding cih ngaihsutna om hi. Ahi
zongin i phawk ding thu in Pasian in Jewte tawh a thak kipuahphatna khat bawl
kipan hi. Tua in a lamdang kibawlphatna, sit nei lo-in Pasian
nung zuihna hi.
Ezra 10:11, 19 ah kizang “no le no
tuam om un” (badal) “hemkhia” (yatza) cih kammalte in Lai Siangtho sungah nupa
kikhen (divorce) a pulaak kammalin khat beek kizang lo hi. Ezra in a kizang
ngeisa nupa kikhen a pulaak kammalte a thei lo hi lo-in, zat loh ding khentat
zaw hi. Ezra in Torah (thukham) palsatin kiteennate nupa kiteenna-in simsak lo
hi. Amau kiteenna kidokkhia kik hi; bang hang hiam cihleh amaute kiteenna in
thukham tawh kituak lo hi. Thupiak tawh kituak lo kiteenna khempeuh a suphiat
uh hi zaw hi. Ahi zongin ta nei khin nupa-te tungah bangci thukhen uh hi, cih
thu a kipan kim le paam tungah huzaapte a kipulaakna om lo hi. Tua hunlai- a
mite ngei-na khat in pasal masate in a zi masa leh a tate kemcing uh hi. Zi in
ama nu le pa kiang va zuan kik hi.
Tawl khat khit ciangin Jew kimkhat in
thu-um lo mite teenpih uh hi; a kiciahsak kik numei-te teenpih hi kha thei hi. Tua
bang buai-nate siansak nadingin mihing pianpih leh Pasian tungah kipiakna
tungah kinga hi. Upna kip nei-a kingaihsun eite in, hun khat lai bang lo-in
Topa tawh kizopna tawm bang kiam zaw deuh hi, ci-in i kitheih ciangin a
taktakin Topa tawh kizop kisam mahmah lai ihihlam kiphawk ding kisam hi. Mihing
in na khempeuhah Pasian masak zawk ding i buaipih tawntung hi.
Topa tungah na ki-apna a tawm hun a om
ngei hiam? Tua bang ciangin bang thutak na mu hiam?
THURSDAY Dec.
19
Tuhun
Kiteenna
Ezra leh Nehemiah thuhilhna panin
kiteenna tawh kisai thu-te Pasian in kiteenna pen thupi takin ngaihsun hi, cih
kitel mahmah hi. Eite in zong thupi takin i koih ding kisam hi. Zi nei ding
tangval hi taleh, pasal nei ding nungak khat hi taleh thungetna tawh mapan ding
kisam hi. Khentatna-ah Pasian kihelsak in. Pasian thupiak tungah cihtak ding
kisam hi. Tua thute in siatna leh gentheihna tuamtuam pan hong kem ding hi.
Bangci bangin Paul in Khristian khat
in Khristian hi lo khat tawh kiteenna gen hiam? 1Kor. 14: 7: 10-17 limtak
ngaihsun in. Koi bangin kiteenna-ah
hakkol kibang lo puakkhopna kantan zo ding i hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________
Lai
Siangtho in upna kibang lo mite tawh kiteenna tawh kisai a kitel sinsen
hilhcianna om lo ahih manin Lai Siangtho tawh kituak lo kalsuanna in pilna hi
lo hi. Upna kibang lo kiteenna in Lai Siangtho tawh kituak lo hi, ci-in Ezra
siksanin, tua bang nupa khinte kikhensak ding pen a hoih khentatna hi lo hi.
Ezra leh Nehemiah khentatna in Pasian deihna bangin amau hun a kizang ding hi;
bang hang hiam cihleh Israelte mailam leh biakpiakna in kisia ding dinmun tung
khin, a nungta Pasian bia minam ahihna uh
mangthang ding hi ta hi. ahih manin tua bangin khentatna bawl uh hi (Ezra 10:
11).
Ezra leh Nehemiahte madeuh Jewte in
Elephantine, Egypt gam a omlai-un, a makaite un namdangte tawh kiteen ding phal
uh a, a sawt lo-in Yahweh biakna leh pagan biakna Anat pasian biakna gawmkhawm
uh hi. Tua banah Messiah Honpa hong suah ding genkholhna in lauhuai dinmun tung
hi. Ezra leh Nehemiahte khentatna siksanin
upna kibang lo nupa khinte kikhensak ding hi lo hi. Pasian in upna
hakkol puak kibat ding thupi a sakna mitsuan ding kisam hi. Tua bangin upna
kibang lo nupa a kikhen uh ciangin Satan in lungdam mahmah hi. Bang hang hiam cihleh zi ahih kei leh pasal
in upna hatin, tua sangin a nihun Pasian upna sungah pumkhat suakin nasem khawm
le-uh na lianpi sem zo ding uh hi, cih mu ahih manin nupa kikhen ding hanciam
hi.
Lai Siangtho in upna hakkol kibang lo
puakhawm lo ding hi, ci-in hong hilh hi (2Kor. 6:14), amau khentatna bangin
hakkol kibang lo a pua khawm nupate tungah hehpihna om ahihlam zong Lai
Siangtho in hong hilh hi. Tua bangin upna hakkol kibang lo nupa in Topa tung
leh a zi, a pasal tungah a cihtak ding uh Topa in deih hi. Ama deihna bangin i
nuntak loh ciangin Topa in hong nusia lo-in, Ama hong huh ding a ngen hi lehang
hong huh lo-in a om kei ding hi. Hih in i ut bang semin Topa hong huh ding ngen
lehang Topa in thupha hong pia veve ding hi, cihna hi lo hi. Kiniamkhiatna tawh
i kisapnate tawh Amah va zuanin hong huh ding ngen lehang Amah in hong za hi.
Pasian hehpihna om lo-in eite in lamet bang mah i nei kei hi. Bang hang hiam cihleh eite khempeuh in mawh
nei mi i hi hi.
FRIDAY
Dec. 20
Ngaihsutbeh
Ding; Ellen G. White, “Reformation,” 669 – 678, in Prophets
and Kings.
“Pasian hong sawl nasepna khat peuh, a
hong piak sep ding khat tungah hanciam, cihtakna in biakna man khat hi. Mihing
in Pasian nasem dingin Ama khut zat a suah nadingin a hun hoih zangsiam ding
kisam hi. A hun leh a mun zui-in khentatsiamna leh sepna in nasep zawhna hong
pia hi; zekai-na, kinlohna in Pasian mindai-sakna zahtak lohna hi. Makaite in
thuman nasepna-ah lawpna nei lo-in, kinmel nei lo, ngimna nei lo uh hileh
pawlpi in a ihmucip hi ding a, thadahin, leitung nopna tawh kidiah ding uh hi.
Ahizongin Pasian leh Ama na bek sepnopna, lawpna tawh kidim uh hileh, pawlpi
mite in kipumkhatin, lawpin, hanciamin nasem ding uh hi.
Pasian Kammal in kibat lohna tuamtuam
pulaak hi. I mai-ah mawhna leh siantho-na, i deih zawk zui-in, deihlohte
nunghei ding hi. Thangpaih hehna, thuman lohna, ciampelhna tawh kidim Sanballat
leh Tobiah om a, dikna, hoihna leh kipiakkhiatna tawh kidim Ezra leh Nehemiah,
koi i tel zaw ding hiam? Mimal khentatna bangin i zuih nop i zui thei hi.
Pasian thupiak a nialte thuak ding gimnate leh Ama thupiak a zui mite ngah ding
thupha-te ngaihsun in. Thupha maw,
hamsiatna eima deihtelna bangin i ngah ding hi.” Ellen G. White, Prophets and
Kings, 676.
Kikup
Ding Dotnate
1. Ezra leh Nehemiah hun sung a thupiangte
ngaihsun lehang mi tampi in Pasian masak lo uh hi. Tua manin milim bia-te zi-in
nei uh hi. Tua ahihmanin Ezra in tua bangin nusia lo hi. Ahizongin kipuahphatna
leh a hoihzaw ding lametna tawh a mawhnate uh hilh hi. Kikhel takpi uh hiam? Gamtat kikhel uh a, lungsim kikhel takpi mah
ahi hiam? Pasian thu sungah a khangto takpi uh hiam? Bang thu in amaute in
kikhel taktak lo uh hi, ci-in kilangsak hiam? Lungsim kikhelna bangzahin thupi mahmah
hiam?
2. Bangci bangin pawlpi in upna kibang lo a
buai nupa makaih ding hiam?
3. Pasian thupiakte in kikhel ngei lo hi; kip
tawntung hi taleh ngei-na, zatzia cihte
in kikhel khel hi. Bang hangin mun le mual zui-in ngei-nate leh Pasian thuman
khentel thei ding i hiam?