MUC

Print Friendly and PDF

Thursday, September 5, 2019

LESSON 1 leh Thumasa



EZRA LEH NEHEMIAH PULAAK HOTKHIAT LUNGDAMNA THU

          Ezra leh Nehemiah in piandang hi.  Kha Siangtho tawh kidim makaite hi-in, Pasian bulpi-in nei-in, THU bek masak uh a, Pasian mite nopsak ding, Ama min kitawisang-in, leitung in Pasian minthangna tawh kidim ding ngimna lianpi nei uh hi. A nunzia un a ki-ap, a citak thuman makaite tungtawnin Pasian in na lianpi sem hi, cih ettehhuai nunzia hi. I nunzia gamtat luheek in mawhna tawh kidim i pianpih ahih manin Kha Siangtho huhna leh nunzia hong khel Pasian kammal in i nuntakna khempeuh a kip tawntung dingin hong khel thei hi. Tua bangin thu-um mite in vangliatna, hatna tawh hi lo-in Kha Siangtho tawh nungta thei hi (Zech. 4:6) Tua bangin a nungta mi in Pasian hong ciam khempeuh upna tawh pom ahihna a cingtaak nunna in pulaak hi.
          Tu quarter i thusin dingte in nuntakna in thuthuk ahihlam hong laak hi. Na hoih, na pha sem le bawl ding na kipat nakleh hamsatna langpanna na tuak ding hi. I lawmte a kipan i galte in a simtham-in hong langpan uh hi. Hamsatna, langpannate in Satan nungta takpi hi. Mawhna om takpi ahihna hong lak hi.  Si le sa-in Satan ki-do zo kei hi. Bang hang hiam cihleh siatna in eite sangin lian zaw hi. Pasian simloh belhtaak, muantaak om lo hi. Amah bek in siatna tungah zawhna hong pia hi. I tuah hamsatnate in kikhelna piangsak thei hi. Lungkiatna in eite adingin thu hoih hong suak thei hi; upna hatna suak thei hi. Pasian vangliatna in lunggimna hong zo-sak hi.
          Ezra leh Nehemiah thukhup in thu hoih lo hi. Mawhna awlmawh loh theih loh hi. Mawhna in theih loh kaal leh olno takin kizel pak hi. Tua bang siatna in mundang pan hi lo-in Pasian thupiak a zui lo Ama mite sung pan mahin hong kipan hi. Topa tungah citak ding leh a hong sawl bangin nuntak ding pen Pasian thu-umte adingin a lian penpen sittelna khat hi. Ezra hong telsak mah bangin thuman theihnopna lungsim tawh Lai Siangtho simna, theihtelna kankhiatna bek in nunzia kikhelsak hi.
          Nipi kaal 70 genkholhna, ni 2300 genkholhna cihte, BC 457 a kipan, a tangtun nadingin Pasian in lamdang takin Kumpi Artaxerxes tungtawnin nasem a, Ezra makaihna tawh Israel mihon khat in Jerusalem hong ciah kik uh hi. Tua bangin a ciakkikna uah galte bawlsiat loh nading, annek tuidawn a kipan biakinnpi lam nading kisam sum le paai, van le nate kumpi pa in pia hi (Ezra 7: 11 – 28).
          Ezra leh Nehemiah pulaak thu-guipite in Pasian ompihna, cihtakna leh a mite tawh thuciamte hi. Pasian mite in lungkhuah, thumang lo, muhna picing lo hi mah ta le-uh Pasian in amaute a piak kamciamte tangtungsak veve hi. Ama kamsangte tungtawnin thadahna panin khanlawhna, pianthakna hong tung hi.
          “Zerubbabel, Ezra, leh Nehemiah makaihna tawh saltanna pan a ciah kik mite tungtawnin kipuahphatna leh kilamthakna piang hi. Kipuahphatna leh kilamthakna mah hun bei kuan ciangin kimu kik ding hi. A beibaang Israelte in gina lo thanem banah a lauhuai galte tawh kipelh lo uh hi mah taleh, amaute tawntungin leitung in a nungta Pasian leh Ama thupiakte theitel ding hi. Amaute in Pasian biakpiakna diktak kemcingte hi-in, a siangtho vantung thupiakte a nuntakpih mite hi.” Ellen G. White, Prophets and Kings, 677.
          Ezra leh Nehemiah in tuamkhen theih hi lo hi; kizopna lianpi nei uh hi. Hih kamsang nihte in Pasian mite kikhelna thute pulaak uh hi. A gen uh thu khat le khat in kithuhual bek tham lo-in vantung thuthuk tampi pulaak uh hi. Ezra leh Nehemiah limtak a sim mi khat in Pasian’ vangliatna leh hehpihna siksanin Pasian in a mite a makaihna thu theitel hi. Hih kamsang nihte gen thute in thupiang khat khit thupiangte a kum zui-a a pulaak uh hi lo hi. Thuguipite siksanin pulaak zaw uh hi.
          Ezra leh Nehemiah thuak hamsatna in biakinnpi lamkik ding hamsatna hi lo hi. Bang hang hiam cihleh Ezra hong ciah kikma kum 50 hunlai-in biakinnpi kilamkik khin-in BC 515-in biakinn ap khin uh hi. A thuak hamsa a sak uh thu in Jerusalem lamkik ding, kimakaihna puahpha ding, gam suaktakna ngah ding, tua hileh Messiah hong pai thei hi, cih buaipih uh hi.
          Tu quarter sung i sin ding thute i tel zawh nadingin Kha Siangtho in hong makaih-a i ngaihsutna hong khel-in, hong lawngkha-in, citakin nisim a Topa a zuikip thei dingin hong huh ding hi.

Translated by Dr. Mungpi


LESSON 1    Sep.  28 – Oct. 4
A MANNEI TANGTHU: Zerubbabel leh Ezra




Sabbath Nitak:

Tu Kaal Sung Sim Ding: Jer. 25: 11, 12; Dan. 9:1, 2; Ezra 4: 1-7; 7: 1- 28; Isa. 55: 8, 9.

KAMNGAH: “Persia kumpipa Cyrus gen hih ahi hi: “TOPA vantung Pasian in leitung a kumpi gam khempeuh kei hong pia a, Judah gam Jerusalem ah ama adingin biakinnpi khat lam dingin kei hong seh hi.” Ezra. 1: 2.
          Jeremiah in Pasian mite in Babylonah kum 70 sung saltang ding a, tua khit ciangin a gam uhah ciah kik ding uh hi, ci-in Pasian kamciam pulaak hi. Tua dingin Cyrun in Pasian khutzat hong suak hi. Pasian sathau nilhna tawh (Isa. 45:1) BC 538 kum-in saltang Pasian mite suahtak nading Cyrus in thupia-a, Jerusalemah ciah kik-in biakinnpi lam kik ding uh hi.
          Pasian mite suahtak theihna in Cyrus nasep hang hi lo-in Pasian vangliatna hang hi zaw hi. “Jerusalem kilamkik ding a, biakinn pen, Na bulpi kiphutkik ding hi, a ci TOPA ka hi hi, a ci hi” (Isa. 44:28). Pasian in Jerusalem kilam kik takpi ding hi, ci-in pulaakkhol hi. Pasianmite in saltanna gam panin Jerusalem zuan kik thei dingin kumpi Cyrus in thupia hi. Tua bang a pian theihna a hangin Pasian in Cyrus sungah nasem hi. Israelte in zong lungdamna tawh Topa mitsuan uh hi. Tua ciangin Judah leh Benjamin sung a innkuan lutangte, siampite leh Levi mite, Jerusalem khua-a om TOPA’ biakinn a lamkik dingin a lungsim sung uhah Pasian in a suahsak mite khempeuh kithawi uh hi” (Ezra 1:5)
          Pasian vangliatna leh Ama hehpih a um a muangte nunzia i thei hi. Pasian in bangci Pasian, a hong sepsak khit cihte a kipan A mite aitangin nasem hi, ci-in i theihtelna in ama sungah lawpna hong guan hi.

SUNDAY    Sep. 29            
Saltanna Pan Inn A Ciah Masate

          Jer. 25:11, 12; 29: 10; Dan. 9: 1,2 sim in. Saltanna pan inn a ciah masate  a ciah hun in bang hun hiam? Tua in bang genkholhna a tangtunna hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________
         
Topa makaihna nuai-ah Cyrus tungtawnin saltang pawl khat in inn zuan kik a masa pente hong suak uh hi.  Hih in Jeremiah genkholh kum 70 saltang ding a tangtunna hi. Jeremiah in a genkholh bangin Judahte in kum 70 sung, BC 606/605 pan BC 537/536, Babylon-ah saltang uh hi.  Ahi zongin saltanna pan suahtakna lampi Topa in honsak hi. Daniel in Jeremiah genkholhna a kantelna tungtawnin Topa hong pai kik ding kamciam tangtungta hi, ci-in pulaak hi.
          Dan. 9 pulaak mah bangin Daniel lungmang hi. Bang hang hiam cihleh kum 70 sung bang mah kilamdanna om lo hi. Persia kumpi thak khat in hong makaih ding hi, ci-in kigelh hi. Topa in Ama kamciam bangin nasem a, a hehpih nadingin Daniel in khitui luangin Topa tungah thungen, ki-ap hi. Pasian in a kamciam bangin nasem-in na khempeuh in Ama khut sungah om ahihna leh ni khat ni ciangin mawhneite honkhia dingin Honpa in sihna thuakin mawhmai-na, dikna leh sisan tawh biakpiakna khempeuh beisiang ding hi, ci-in limtak hilhkhol hi.
          Pasian in Daniel tungah “lunghimawh kei in. Bang hang hiam cihleh Honpa (Jesuh) hong pai takpi ding a, tu-in nang ka hong honkhia pelmawh ding hi, ci hi.”  Tua khit a sawt lo-in Pasian in a kamciam bangin nasem hi. (Pasian mite in a gam uhah a nopsak kik nadingun Pasian in saltanna pan a hotkhiatna Daniel 10 sungah sim in).
          Ezra 1 sungah kumpi Cyrus in Israelte in a gam uh Jerusalem-ah ciah kik a, biakbuk a lam kik dingun thupia hi. Tua thupiak in BC 539 – 537 kikaal hi ding hi. Cyrus in amaute ciahkiksak hi bek lo-in, van le na tuamtuamte a kipan Nebuchadnezzar in biakbuk sung pan a lakkhiat hai-te zong ciahpih kiksak hi. Hih thupiang in a beisa kum tul tampi hun a Israelte saltanna Egypt pan a paikhiat ding uh ciangin Pasian in gammite lungsimah nasem ahih manin letsong tampi tawh   amaute paikhiatna hong phawksak hi. Saltanna pan a ciahkhia masa 50000 val hi. Hih sungah numei, naupangte a kipan mun tuamtuam pan mite kihel uh hi.
          A tangtung takpi Lai Siangtho genkholhna dang tuamtuamte bang omlai hiam? Genkholhna bangin tangtung takpi hi, cih thu in Pasian in na khempeuh thei-in mailam a hong tunglai ding genkholhnate leh Ama kamciamte muanhuai ahihna na phawk hiam?


MONDAY    SEP.30
Kumpite Leh Thupiangte A Huamin Etkikna

          Saltanna pan Judah gam a zuan masate in Pasian biakbuk lamkik uh hi. Tua bangin biakbuk a lamkik uhteh langdo-na tuak uh hi. Tu-in Jerusalam leh biakbuk lamkik hun sung a Persia kumpite thu i pulaak ding hi. Ezra leh Nehemiah hun sung thupiangte in bang hangin piang a, koici bangin piang hiam cihte thei masa lehang tua thute  in Ezra leh Nehemiah gen thute i tel nading hong huh hi.
          Ezra 4:1-7sim in.  Kua kumpite in biakbuk kilam kik a langpang kumpite hiam?
________________________________________________________
          ___________________________________________________

          Ezra leh Nehemiah hun sung a Persia kumpite min a masa,  a nunung cih bangin kigelh suk hi. Cyrus masa pen hi. Cyrus in BC 539 kumin do-in zo a, Babylon zo-in Persian gam (empire) phut kumpi hi.
          Cyrus II The Great (559 – 530 BC)
          Cambyses II (530 – 522 BC)
          Darius I     (522 – 486 BC)
          Xerxes I (485–465 BC), Esther sungah Ahasuerus ci-in kigelh hi.
          Artaxerxes I        (465 – 424 BC).
          Ezra leh Nehemiah i sim ciangin hih kumpite min leh amau uk kumte a tunga bangin kigual kigelh lo hi. Gentehna-in Ezra 4: 6 – 24 in Ezra 5 ma-a kigelh hi-in, biakbuk lamkik nasemte kinawngkai-saknate kigelh hi. Ezra 4 sungah Xerxes I (Ahasuerus) leh Artaxerxes I thute in, a taktakin, Ezra 5 leh 6 sung a kigelh thupiangte (Darius I) khit a thupiangte hi.  Hih bangin a masa zaw ding nunungin a nunung ding a kigelh masak manin telkhialhna tuamtuam om hi. Ezra leh Nehemiah in kum za tampi sung thupiang hi dingin ngaihsun uh hi.  Tu quarter sung thusinnate in Ezra leh Nehemiah i teltheih nading hong huh ding hi.
          Lai Siangtho sung thute in hong lungmangsak pahpah hiam? Thuthuk tuamtuam om taleh koi bangin Pasian muanna nei ding na hiam? Bang hangin bang bang hi taleh Pasian muan ding kisam hiam? Isa. 55: 8, 9.

TUESDAY   Oct. 1
A Nihna Saltanna Pan Innciahte

          Ezra 7: 1- 10 leh 8: 1-14 sungah BC 457 kumin, Kumpi Artaxerxes Khatna pa in Ezra Jerusalem-ah va ciah kik dingin phalna pia-a, amah tawh a ciah kik nuam khempeuh zong ciahkik dingin phal hi. Kumpi pa leh Ezra kizopzia a kipan Ezra in kumpi huang sungah nasem hiam, hi lo hiam, cihte i theician kei hi. Ezra in saltanna pan a ciahkik mite a beh lutang minte khat khit khat ciamteh hi. Siampite masa-in, tua khitteh gam-uk makaite khitteh nautangte cih bangin ciamteh hi. Beh 12 kiciamteh hi. Israel minam 12 a phawk kik nading uh deihna hangin tua bangin ciamteh hi ding hi. Ezra in numei naupangte a kipan a ciahkik a ciamteh mi 1500 – 1600 kikal bang ciamteh hi. Hih in Zerubbabel leh Joshua tawh a ciah masa mi phazah sangin tawm zaw hi.
          Ezra 7: 1-10 sim in. Ezra thu bang hong hilh hiam?
________________________________________________________
________________________________________________________

          Ezra in laithei siampi khanggui pan a khangkhia kamsang khat hi. Israel sungah siampi masa penpen Moses in a sanggam pa Aaron pan Ezra in khangkhia ahih manin siampi hi. Jew tanglai laibute leh Ezra sungah Ezra nasep kiciamteh ahih manin tuni dongin mi tampi in Ezra thupi ngaihsut mahmah hi.
          Ezra in Kumpi Artaxerxes thudot laisiam mi khat hi leh hi lo, a kipulaakna om lo hi. Judah a hong tun kik khit ciangin Ezra in kumpi pa huang sungah laithei mi khat hi, ci-in a kipulaakna a hang in, ama siamna ahih keileh saltanma-a a nasep siksan a kipulaak hi ding hi.
          Bang bang hi taleh Ezra in Artaxerxes adingin nasem ngei, gam sung nasepna-ah makai khatin koih hi. Ezra 7:6, 10 ah Ezra in ‘siamna nei sia’ ‘a citak laisiam, laihilh khat hi, cih kimu hi. Hebrew lai-in ‘hilh’ ‘siam’ cih kammalte a khiatna in ‘manlang’ cihna hi. Na khat peuhpeuh thei baih, tel baih, khuak-hat cihna hi. Ezra in khuak pilna, siamna nei hi, cih kilangh hi. Pasian Thukham theihtelna, thuthuk theihsiamna nei hi. Tua ban-ah Ezra in lau lo-in sepngamna, makaih siamna nei ahih manin Judah gam-ah Israelte va ciahpih dingin kumpi pa in Ezra teltuam hi, cih kimu hi.
          Ezra in TOPA thukham tawh nungta dingin a nunzia kiginkholhnate ngaihsun in (Ezra 7: 10). Koi bangin nang zong Ezra zuih thuman thutak nuntakpih ding na hiam?


WEDNESDAY                Oct. 2
Artaxerxes Thupiak

          Ezra 7: 11- 28 sim in. Kumpi pa thupiak sungah bang thute kihel hiam? Bang hangin Israelte adingin tua thupiakte in thupi hiam?          ___________________________________________________          ___________________________________________________

          Artaxerxes thupiak in Cyrus thupiak masa tawh kibatna nei hi. Kumpipa thupiak in siampite a kipan a ut khempeuh in Jerusalem-ah ciah kik thei hi. Esther in zong a pulaak mah bangin, Jew tampi in Persia gamah teengsuak uh hi, ci-in Murashu in pulaak hi mah taleh mi tampi in a pu, a pa-te khankhiatna a gam uh zuan kik-in nuntak khuasak thak kipan uh hi. Kumpi pa in Trans-Euphrates huam sunga om sumkemte tungah limtakin a vaikhak thu in biakinn leh Jerusalem puahkik nadingin Ezra leh Jewte kitangsap uh khat zong nial lo-in pia dingin thupia hi (Ezra 7:27).  A tawpna-ah kumpipa in Ezra a thupiak in gam mite in Pasian thukham hi taleh gam ki-ukna thukhamte hi taleh, limtak zui ding uh hi. Khua sung, gam sung hoih nadingin ut bangin phengtat theih hi lo-in, thukhun, thupiak bangin nuntakna kisam mahmah hi. Tham lo-in Ezra leh Israelte in a gam phuahkikna-ah kumpipa in limtak huh hi.
          Kumpipa in Jerusalem leh biakinnpi lamkik ding a lunggulhna pen Pasian thu-um mi khat hong suak hi, a kici thei ding hiam? Pasian pen Israel Pasian, Jerusalem-ah a om Pasian hi, ci-in Artaxerxes in pulaak hi (Ezra 7:15).  Tua bangin kumpipa in, Israel Pasian ci-in a zat kammal in Topa Pasian pen khua tuamtuam a kibia pasian khat bang bekin ngaihsun hi. Pasian pen pasiante bangin na khat peuhpeuh tawh kimaivil ding a ut pasian hi, ci-in ngaihsun hi. Kumpipa lunggulh in a tate tungah pasian in hehna-a siatna a tun loh nading hi (Ezra 7:23).  Tua banah BC 457 kum in Egypt kumpi in Persia kumpi a do laitak hi-in Judah gam sung a om khempeuh in gal huh ding kumpipa in deih hi.
          Tua bangin galdo huh dingin kumpi pa in Ezra leh Nehemiah tawh kizopna kician nei hi mah taleh, tua bangin kamsangte kizom hi mah taleh kumpi pa pen Pasian thu-um mi hi tuan lo hi. Pasian in Ama nasem dingin mi khat peuhpeuh zang thei hi mah taleh Pasian in Artaxerxes nasem khatin zang hi, cihna zong kimu lo hi. 

          Pasian in gimna, natna tawh kidim leitung uk hi, ci-in koi bangin lungmuanna nei-in Amah muang thei ding na hiam?

THURSDAY      Oct. 3
Laisin Pilna A Thupi-Na

          Ezra 7:6, 10 sim in. Biakna siksanin pilsinna in bang zahin thupi hiam?          ___________________________________________________          ___________________________________________________

          Ezra in a lungsim, a ngaihsutna khempeuh tawh Pasian thuzui-in   Ama kammal kantel-in limtak a zuih etteh hi. Tua bangin Ezra nunzia in Israel gam sungah na lianpi a sem dingin a kiginkholhna hong suak hi (Ezra 7:6, 10).  Ezra in Topa’ Thukham sim, kantel, nuntakpihin mite zong hilh hi. Ezra in amah mah in a nuntakpih dingin kamsangte leh kumpite’ gelh mite’ tuahkhak thute limtak ngaihsun hi. Ezra in bang hangin Topa in Jerusalem kisia dingin phal hi ding a, Pasian mite in milim bia-te lakah saltang hiam, ci-in Lai Siangtho limtak kantel hi.” Prophets and Kings, 608.
          “A mipihte in Pasian kammal Lai Siangtho theihnopna nei-in kantelin a lunglut nadingun Ezra in Topa kammal gelhkhia-in a kisiat loh nadingin limtak kemcing hi. Thukham laibu khempeuh kaikhawmin gelhkhia-in mite hawmsawn hi. Tua bangin mi khat tung pan midang khat tungah a siangtho kammal kizelin mi tampi in a manpha mahmah Pasian thuman theihtelna nei uh hi.” Prophets and Kings 609.
          Ezra in pasian tuamtuamte thute sin-in thei hi mah taleh tua thute in thuman ahih lohlam mu tel mahmah hi. Tua hi-in Ezra in thuman bulpi – Pasian Kammal leh Topa Thukhamte panin thuman thei dingin kantel hi. Ama theihkhiat leitung pilna nunghei hi; bang hang hiam cihleh leitung mipilte hong piak, a hilh thute in thuman thutak hi lo hi. A tawpna-ah dawi tawh kipawl mitphialsiamnate, ni, kha leh aksi-te tungtawnin mailam thuhilhte in phattuamna pia takpi hiam? Tuhunin zong i nungheisan ding leitung pilna tampi om hi lo hiam?

FRIDAY    Oct. 4
Simbeh Ding.  Ellen G. White, “Ezra, The Priest and Scribe” in Prophets and Kings.
          Ezra in hanciamna tawh a nasepte ngaihsun in. “Ezra in Pasian aitangin thugen pa hong suak hi. Vantung a kipsak thute mite tungah hilh hi. Ezra in Medo-Persia kumpi huang sungah a om hun sung leh Jerusalemah a om hun sung laihilh, thuhilh nasep sem hi. Tua bangin mi a hilhna tungtawnin thuman a theihna, a siamna hong khang semsem hi. Thuman thutak sungah a kip, lawpna tawh nasem mipa hong suak hi. Nisim nuntak khuasak a hong picingsak Lai Siangtho vangliatna leitungah a kizelsak, Topa ading tecipang mi hoih khat hong suak hi.” Ellen G. White, Prophets and Kings, 609.
          “Tuhun ciangin kipuahphatna a mainawt nadingin Ezra leh Nehemiah bangin mi cihtak, mawhna kitheihmawh bawl lo-in, Pasian a zahtak mi i kisam hi. Tua bangin puahpha mite in siatna khat lungkimpih ngei lo uh hi. Khialhna khat selcip nadingin na hoih khat tawh khuhcip lo uh hi. Pasian in kuamah deidan lo-in mi khempeuh a kibangin thukhen hi, cih mukhol ding uh hi. Satan a nawlkhin Kha Siangtho makaih ding lamen uh hi.”

Kikup Ding Dotnate

1.      Topa hong kamciam tampi i nei hi. Ahi zongin Pasian in Ama hatna zangin hong ukcip lo hi. Mimal khensatnate in Topa kamciam tangtung ding a khaktan hiam?

2.      Daniel 9: 1-13, Daniel thungetna sim in. Na nuntakpih ding thuguipi bang kipulaak hiam? Daniel in bang sem a, bang lungsim nei-a, Topa tung pan bang ngen hiam? Tuhun a kizang thei ding thu bang pulaak hiam?

3.      Thursday ni-a thusinna-ah Ellen G. White in Pasian Kammal in Ezra nasepna leh a nuntakna sungah a thupi pen ahihzia i gen hi. Topa Kammal hamciam takin mi tungah pulaakin a kizelhsakzia ngaihsun in.  I nuntakna-ah hi taleh pawlpi ading hi taleh Pasian kammal in bang zahin thupi hiam?


Lesson 1-13 na sim nop leh hih link na mek in!

To get the latest update of me and my works

>> <<