MUC

Print Friendly and PDF

Thursday, July 11, 2019

ZEISU IN PETER TUNGAH PAWLPI APHUT HIAM?




ZEISU IN PETER TUNGAH PAWLPI APHUT HIAM?
                                               By: Sia Zampi

Keytext: Ken kong cih in ah nang in Peter na hi hi. Hih suangpi tungah ka pawlpi ka lamding a, Hades kongpite in azo kei ding uh hi.

 Matthew 16:18 (ZSV)
William Barclay in “Thuciam thak sunga thu omte lakah hih sunga thu kigente i khiatna zia a kithauk theilo pen khat hi thei kha ding hi,  ci hi. Mi pawlkhatte in Lai Siangtho deihna , laigelhzia, kammal luanzia-te sittel nawnlo ahih manin khiat zia tuamtuam hong om hi. Tua khiat zia tuamtuamte in “Ei SDAte in koi bangin khia i hiam?” cih i  kikum ding hi. A diakdiakin Suangpi (rock) cih tawh kisai kibuai pih phadeuh ahih manin tua thu i kikum phadeuh ding hi. Suangpi (rock) tawh kisai khiat zia tuamtuamte:


1.Pawl khatin tua suangpi pen Peter’ gen khiat thuman a cihna hi ding hi, ci-in ngaihsun uh hi. Zeisu pen a nungta Pasian tapa hi cih pen thuman hi, ci uh hi. Tua thuman tungah pawlpi kiphut hi. Zeisu in Pasian’ tapa hi ci-in Pasian in a hong lahkhiat thuman tungah pawlpi a kilam hi, cihna ahi hi.

2. Peter’ upna a cihna hi ding hi, ci-in a ngaihsun pawl om hi. Pawlpi pen Peter’ upna tungah kiphut hi. Pawlpi buppi upna hong kipat khiatna Peter’  upna pan ahi hi. Leitung mi khempeuh pawlpi khat a suaksak ding upna pen Peter’ upna panin a hong kipan khia ahi hi, cihna hi.

3. Zeisu mahmah a kicihna hi, ci-in Augustine in ngaihsun hi. Zeisu in “Nang , Peter (suangneu) na hi hi. Suangpi a bang keima tungah ka pawlpi ka phut ding hi. Nangma upna hangin tua pawlpi sungah milian na suah hun om ding hi, a ci hi, ci-in ngaihsun hi.

4. Suangpi pen Peter a cih na hi ding hi, a ci om hi. Kum lazom 5 hun lai-in Roman Catholic pawlpi makai Pope Leo I-na pa in a genna-ah Zeisu Chrih in Peter pen pawlpi lutangin koih hi. Tua ahih manin “Peter pen Rome khuapi-ah bishop masa pen hong suakin amah a zom Pope-te zong Pasian gelna zui-in Christian pawlpi makai hong suak uh hi,” ci hi. Peter in vantung kongkhak tawh tang kem ahih manin vantungah  a pai ding leh a pailo ding Peter in khentheih nading aana nei a, tua banah mawhna maisak theihna ding leh maisak lohna ding aana zong nei hi, ci-in ngaihsun uh hi. Peter in hizah in aana na nei ahih manin Rome khuapi-ah bishop a sem masa pen hi a, ama nunga bishop a sem khempeuh tungah tua aana a kipia sawnsawn hi, ci-in ngaihsun uh hi. Tua ahih manin tu dong mahin Rome khua ah sia semin pawlpi lutang ahi Pope tungah tua aana mah om lai hi, ci-in ngaihsutna nei uh hi.  Hih atunga bangin muhzia tuamtuam om ahih manin hih Lai Siangtho mun in adeihna bang hi ding hiam ci-in lai pai zia en cianin i kikum ding hi.

Tangthu luan zia:

Caesarea Philippi khua gei a tun uh ciangin Zeisu in anungzuite kiangah “Mite in mihing tapa, kua hi hong ci uh hiam?” ci-in dong hi. (Mate 16:13) Amaute in dawngin “ Mi pawlkhat in tuiphumpa John, pawlkhat in Elijjah, Jeremiah, ahih kei leh kamsang khat peuhpeuh hi hong ci uh hi,” ci-in adawng  uh hi. A nungzuite kiangah a dot kik ciangin Peter in “ Nang in anungta Pasian tapa, Khazih na hi hi, ci-in dawng hi. Zeisu in Peter a dawn kikna ah mi hampha na hi hi, ci leh sa in hong theih sak hi lo a, vantunga om ka Pa in hong theih sak hi, a cih khit ciangin a tunga i gen Lai Siangtho mun in hong zui suk hi.


Kammal om zia:

Hih Lai Siangtho mun i teltheih nadingin a kammalte i et cian kisam ding hi. Amasa in hih Lai Siangtho tangah kammal kinaihuai (a kibang dekdek) nih na om a, tua hangin tel haksa hong suak hi. “Peter” cih min pen a Greek lai-in “petros” ahi hi. Hih Lai Siangtho munah adang Greek kammal khat om a tua in “petra” hi-in “Suangtumpi “or “ Suangpi”  (Rock) ahi hi. A kammal om zia a tel nop dingin “Nang in Peter (Petros) na hi a, hih suangpi (Petra) tungah ka pawlpi ka lam ding hi.” Ahi zongin Zeisu in banghangin (Petra) tungah a pawlpi lam ding hiam?

Petra khiatna

Petra cih kammal pen Lai Siangthothak NT ah 15 vei kizanga, Zeisu leh Lai Siangtho thaka-te in a thuhilh, a lai-atte uh a kitel baih nadingin a zat uh kammal ahi hi. Huihpi a nun ciangin a hat, a muanhuai, a bulkip suangpi tunga inn kilamna in (Petra) kizang hi. (Matt. 7:24,25, Luke 6:48) Zeisu a sih lai-in zinlingin suangtumte kitam ci-in hih kammal na zang a (Matt. 27:51). Zeisu ni thum sung suang hankhuk sungah lum cihna-ah zong Petra cih kammal kizang hi. (Matt. 27:60, Mark 5:46) Khaici vawhpa thugentehna-ah Suangtungah a tu khaici, ci-in zanga (Luke 8:6,13), Zeisu Messiah in a sanglo Israelte pen a kipuksak, a kimuktu-sak suangtum (Stone of stumbling) ka koih hi, ci-in gen hi. (Rome9:33, IPeter 2:8). Israelte in sehnel gamah suangpi panin tui ngah (ICor. 10:4) Pawlpi pen innkiu suang bulpi (IPeter 2:7) ci-in zong zang hi. Zeisu nih veina hong pai ciangin migilote kibukna ding leh tuuno hehna panin a kibuksawmna uhah suangpi leh mualte ci-in na zang khawm hi. (Mang.. 6:15,16).

Lai Siangtho thakah (Petra) cih kammal pen a zatna, a zatzia kilamdang hi. Petra cih kammal a kizat simin a pianzia a gol, a lian, suangpi cih danin a liatna mual (mountain) tawh na kizang khawm zel hi. (Topa’ hankhuk, suangpi kitam, Mangmuhna sungah mualte leh suangpite).        Petra cih kammal a kizat ciangin mun tuamtuamah a kizang zongin  khiatna vive in kizang hi. Khaici vawhpa thugentehna-ah Zeisu in Lungdamna thu a sangte dinmun a lahtelna in zang hi. Luke 8:4-8), A dang a kizatnate in Suangpi tungah inn lamna (Matt.7:24-27, Luke 6:47-49), A dal a nawngkai-sak suang (sone of stumbling) (Rom 9:33, IPeter 2:7,8). Zeisu ompihna a genna-in sehnel gama Israelte tuinek (ICor.10:4) cihte-ah kizang a, hihteng in Zeisu Khazih a kawk a limciingin Lai Siangtho thak gelhte in a gelh uh ahi hi.

Limciinna a kizang Petra

Matt. 16:18 sungah Zeisu in Petra kammal a zat ciangin tulaitak pawlpi (muh theih pawlpi ) kilamzia hong gen, hong hilh hilo hi. Petros leh Petra kammal pen  a nu leh a pa genna (Masculine and Feminine forms) in kizang tuak hi. Zeisu in hih kammalte a zat lai-in Aramaic kammal in a kibang (Kepha) zang kha ding a, Mate in Zeisu gennopna a kitel sinsen theih nadingin Greek lai tawh kician takin na gelh kik hi. Zeisu in Peter a dawn kikna-ah “ Nang pen Peter(Petros) na hi a, hih Suangpi (Petra) tungah ka pawlpi ka lam ding hi.” Suangpi ahi Peter tungah pawlpi kilam cihna ahi hiam? Hih in agen nop a kibanglo thu nih om hi.

1.Hih Lai Siangtho mun khit ciangin Zeisu in Peter pen Satan na ci a (Matt. 16:23), tua khit ciangin Peter in Zeisu thum vei niallai hi. (Matt. 27:69-75) Peter pen (Petra) hi leh Zeisu kammal a tangtung lo suak ding hi. Zeisu in Peter pen a nasepna ah semkik sak hi. (John. 21).

2. Lai Siangtho thak sungah (Petra) cih kammal a kizatna mun thum in Peter pen Suangpi ahih lohna lak tel a, Suangpi in Zeisu Khazih ahihna lak tel hi. Tua ahih manin hih kammalte hong lahtel nop thu in Peter pen Suangpi hi, cih hong lak hi lo-in , Suangpi in Zeisu ahihna hong lak nuam hi zaw hi. (IPeter 2: 7,8) Lai Siangtho lui sungah Pasian pen Suangpi ahih na hong lak munte:

1.      Thuhilhkikna 32: 15 – “ Amah (Israel) a bawl pa Pasian nusia in, ama Honpa Suangpi a nial hi.”

2.    Thuhilhkikna 32:18- “ Note ta a hong nei Suangpi na taisan uh a, note ahong suaksak Pasian na mangngilh uh hi.”
3.    II Samuel 22:2- “ Topa in ka suangpi ka kulhpi leh kei hong honkhia pa hi.”
4.    II Samuel 22:47- “ TOPA nungta hi! Ka suangpi kiphat hen, Pasian tua suangpi ka Honpa, ki tawisang hen.
5.    Late 13:2- “Topa in ka suangpi hi a, .. Ka Pasian ka suangpi…..
6.    Late 31: 3” Nangmah  ka suangpi leh ka kulhpi”
7.    Late 42: 9- “Keima Suangpi Pasian tungah bangding a hong manghilh ta hiam?...


Thukhupna:

Christian pawlpi pen nungzuite khat tungah a kiphut hi mawk leh nungzuite zong mihing mah hi-in thanemna, mawhna khialhna nei tek uh ahih manin akhial thei mihing cilehsa tungah pawlpi kip ngeilo ding hi. Zeisu Khazih tungah pawlpi kiphut ahi hi. Zeisu Khazih tungah kiphut ahih manin ama tungah mawh kithuumin mawhmaina a kingen ahi hi.Tua ahih manin  Peter (Suang) tungah pawlpi kilam hilo in Petra (Suangpi ) Zeisu tungah pawlpi a kiphut ahi hi. Zeisu pen pawlpi lutang ahi hi.
  
Etkak laibu te:

1.      Barclay, William. The Gospel of Matthew, vol. 2Philadelphia:
                  Westminister.1956
2.    Danker, G.W. AGreek- English Lexicon of the New Testament and other EarlyChristian Literature, third ed. (Chicago, Il: University of Chicago Press,2000) s.v.petra
3.    Shepherd, Tom. “Is Peter the rock on which Jesus Built the Church? “ Interpreting Scripture Bible Questions and Answer, ed. Gerhard Pfand I (Hagerstown: MD. Review and Heral, 2010)


To get the latest update of me and my works

>> <<