BABYLON MAWHNA NAM SAWM
“Ka mite aw, ama mawhnate ah na kihel khak loh nadingun, ama
gimnate na thuak khak loh nadingun tuanu sung pan hong paikhia un; ahang in, a
mawhnate, van banin kicianga, Pasian in a gamtat khialhnate ciamteh zo hi” (Kilaakna 18:4, 5).
Tanglai Babylon pen tulai biakna paikhialhna, milim biakna leh thu
kihilhna manlo khempeuh hong piankhiatna bulpi ahi hi. Tua thu pen Laisiangtho
in, “Babylon khuapi, a paktat numeite leh leitung kihhuainate khempeuh a
pianna” na ci hi. Babylon mawhna in nasia mahmah in a mawhna un van banto
hi cimawk hi. Tua Babylon mawhnate a bultawng pan in ih sut ding hi.
BABEL : Babylon hong kipat khiatna a bulpi in Babel tausang ahi hi. “Babel” cih
kammal pen Hebrew pau hi-in, Greekte in Babylon na ci uh a, ei Zokam
in “Buaina” cihna
ahi hi. Ahih hangin amau Babylon mite in “Pasian kongkhakpi” (Gate
of God) na ci uh hi.
Hih Babel pen Piancil 10 sunga ih muh bangin Noah’ tupa Kush’ tapa Nimrod’ lam
ahi hi. A min khiatna leh a lampa a kipan in Pasian thu manlohna hanga
buaina bekbek hi a, “Leitung tui tawh susia nawnlo ding cih Pasian kiciamna”
muanlohna pan kipan khia khuapi ahi hi.
Pasian thu a hihna bang a san lohna leh Lai Siangtho sunga Pasian
hong piak ciamtehna nalamdang (miracles)te, lim
etsakna (symbol) hong
piakte a hilo lam a khiat sawm dente, Science pilna zanga hilhcian sawmnate
Babylon mawhna bul ahi hi. Pasian in kician takin agente ahi bangbang a san
lohna leh muanmawhna in Babylon mi hihna ahi hi.
NIMROD: Babylon
(Babel) a lam khiapa Nimrod pen Lai Siangtho in “Pasian mai ah sabet hat
pa” (Piancil 10:9) na ci a, Kumpi thahat leh a vanglian mahmah
khat ahi hi. Khua lian leh khua thupi mahmah giat bang na lam khia hi (Piancil
10:6-14). Amah pen sa-hai mi, nek-le-dawn uangtat, a gongthak thoihna
dingin gamsate nuntakna la pa, sisan suah nuamsa, sasi tawh a lungkim sabengpa
ahi hi. Tuicin hong tun khit ciangin Noah tate in lo nei in, gankhawi in,
ganhing nuntakna neite tawh teng khawm uh hi. Nimrod zong tua banga Pasian bawl
ganhingte tawh nungta khawm ding himah leh, a thahatna leh a vangliatnate
Pasian bawl ganhing te nuntakna lak nadingin zang zaw hi. A khuapi lamte
khempeuh zong milim biakna munpi leh khuapi suak uh hi. A thahatna leh
vangliatnate Pasian langpanna in zanga, mite milim bia sak hi.
Tua ahih manin Nimrod pen Leitunga milim biakna leh biakna
paikhialhna a pankhia pa leh a thehthangpa ahi hi. A khuasat Babylon zong
Pasian deih loh nin khempeuh hong pian khiatna munpi hong suak hi.
SEMIRAMIS : Nimrod pen kumpi thupi leh vangnei tak hi a, a gammi te in
amah kihta in zahtak mahmah uh a, a sih kuan ciangin pasian bangin bia uh hi. A
sih khit ciangin a zi Semiramis in, “Ka pasal Nimrod pen si taktak lo hi, a
taksa pen si mah leh, a kha pen silo in vantung ah kahto a Ni sungah va leng
tum hi. Lei kumpi bek hih ding pen lungkim zolo in vanah zong Kumpi lianpen
hiding in Ni sungah om ta hi,” ci hi. Tua hun pan kipan in ama gammi khempeuh
in Ni na bia uh hi. Hih pen leitung mite in Ni biakna (Sun worship) hong
kipat khiatna ahi hi.
Tua khit ciangin Semiramis in “Ni biakna dingin nipi kaal nimasa
pen ni (the first day of the week) hi ding hi,” a ci hi. Tua
kipan in nipi kaal sung nipi masapen ni pen Ni biakna ni (Sun’s day
=Sunday) hong ki ciamteh ta hi. Hih pen Ni biakna leh Sunday tanna
kipatna hong suak hi. Mihingte in ih sih ciangin a sitheilo kha khat van ah pai
a, mihingte sungah lut in piangkik thei cih upnate zong Babylon panin
hong kipan ahi hi.
Hih teng banah, Semiramis in, “Ka pasal Nimrod pen kha pumpi tawh
kei kiangah hong pai a, ‘Nang zong na sih khit ciang na kha Khapi (Moon) ah na lut ding hi. Tua ciangin
kei pen van kumpipa ka hi ding a, nangpen van kumpinu na hi ding hi’, hong ci
hi” ci thuah lai hi. “Tua ahih manin Nimrod ih biakna in nipi kaal masapen ih
zang dinga, a ni nihna pen kha biakna in ih zang ding hi” ci hi. Tua bangin,
Babylon mite in kaal khat sunga ni nihna pen Khapi Ni (Moon’s
day=Monday) ci-in, tuni ciang dong hih ni minte pua suak hi.
TAMUZ : Semiramis pen a pasal Nimrod sih
zawh asawt lo in, zawlta hong paai mawk hi.. Nupi cil leh acim mahmah khat ahih
manin, “Ni in hong gai sak hi. Nimrod ta ka paai hi. Ni pan in ih kumpi in a
kha tawh nau hong paaisak a, tua manin ka naupai pen Lamdang Kha Tapa (Miracle
Child) ahi hi” a ci hi. Tua naungek pen December 25 ni-in hong suak a, amin
dingin TAMUZ aphuak uh hi. “Tamuz” a khiatna in “pasal ci omlo a nuntakna hong
kipan, nuntakna kipat khiatna bulpi(origin of life)” cihna leh “Van
Kumpipa tapa” cihna ahi hi.
Tua bangin Babylon-te in pasal ci tawh lo a tapa anei kumpinu pen“Alma
Mater” ci uh a, a khiatna in “Nu siangtho” (virgin mother) cih
nopna ahi hi. Tua ban ah Semiramis in Tamuz a paai kipat ni sut to in, a kha 9
na April kha Sunday masa pen ISHTAR (Nuntakna hong
piankhiatna- Nuntakna thak neih kikna) ni ci-in na phuak uh hi. Hih
hun pen khuakhal laitak hi-in, singkungte in ateh lui pulh in ateh thak hong
sel laitak ahih manin, “Nimrod pen Semiramis gil sunga Tamuz
banga hong om kipatna ni” na ci uh hi. Tua ahih manin, Tamuz hong suah
khiat ciangin, Nimrod hong suak kik hi ci-in saang uh hi.
Tua bangin Tamuz in za khempeuh hong luah suk ta hi. Babylon
mite in Tamuz leh amah a paai anu Semiramis pen Pasian bangin hong bia ta uh
hi. Babylon te kumsim kha a kha li-na zong Tamuz min pua sak in Tamuz kha ki ci
a, Judah te Babylon sal a atan lai-in Babylon te khasimna a na zatpih manun a
kha lina pen Tamuz kha ci-in na phuak uh hi.
Tamuz pen kumpi thuman leh lungduai mahmah khat ahih ban ah gam
mite ukdan siam mahmah ahih manin a gam mite in it mahmah uh hi. A sih ciangin
zong it lua uh ahih manun kapkap uh hi. Babylon mite bek thamlo Judah mite
nangawn Tamuz ngai in kap uh hi. “Tua ciangin lei lu lama om biakinn kongpi ah
hong paipih a, Tammuz acih uh pasian a sihna hangin dah in kap in a om numeite
ahong lak hi”(Ezekiel 8:14). Hih bangin Babylon te pasian ngai in
Judahte a kahna uh pen Pasian mit muh ah a kihhuai pen gamtatna ahi hi.
Babylon mite in hibang a Tamuz kumpi ngai a akahkah sangin, apian
ni ahi December 25 ni pen puanhoih a thakte silh in, an leh tui lim ne in Tamuz
a suak nu ahi a van kumpinu uh Semiramis biakpiakna dingin namtui hal te leh
mohlumte mek in December 25 ni pen gualnopna ni ding hong zang ta uh hi.
Babylon te in hih bang a Tamuz ngai a akahna uh leh vankumpinu
kiang ah namtui hal biakpiakna pen Judah te in a lim la in na zang sawn uh hi.
Jerusalem kong lak ah vankumpi nu meihal biakna na pia ngei uh hi. “Judah gam
khuapite sung le Jerusalem khua kongzing lakah bang hih uh cih mu lo nahi hiam?
Naupangte in sing tomin, a pate un mei tawh uh a, nupite in a nusian uh vantung
kumpinu ading moh bawlna ding annel meek uh a kei hong heh sak nadingun, pasian
dangte dawn dingin leenggahzu tawh biakna a pia tazen uh hi” (Jeremiah
7:17,18).
Tamuz asih khit ciangin Babylon mite in lam tuamtuam tawh na bia
toto uh a , tapa a hihna tawh kizui in Pa kiang ah hong thuumsak ding pa hi na
ci uh hi. Hong thuumsakpa a hihna min “MITHRAS”phuak
uh a, akhiatna in “Palai” cihna ahi hi. Tua ciangin Tamuz pen
Ni pasian (Baal) kiang a thuciam Palai ci-in a mindang khat phuah beh in, tua
pen Hebrew pau in ‘Baal berith’ kici a, a khiatna in ‘thuciam’ cihna ahi hi.
Baal pasian kianga thuciamna hong piaksak palai ci-in Babylon te in Tamuz pen
na bia ta uh hi. Thukhente hun lai, Gideon a sih ciangin Isreal te in Baal
berith na bia ngei uh hi. Hih pasian dang biakna pen Pasian muhna ah vantung
dong atung hehna ahi hi(Thukhente 8:33 ah).
Hiteng bek tham loin, Tamuz phawk den na dingin, amin kipatna
laimal “T” pen laimal siangtho na ci uh hi. Mi namdangte leh biakna
tuamtuamte, Babylon mi leh sa asuak nuamte a siampite in amau taltang tungah
singlamteh lim “T” khen in tui na phum uh hi. Tua ban ah siampite in “T” lim a
ngawng ah ok den uh hi. Hih bangin namdang mite baptize na a ngah khit uh
ciangin, amaute in Babylon siampi pen a Topa leh kumpipa in saang hi cihna hi
a, Babylon biakna huang sungah alut hipah hi. Tamuz pen ‘Ni’ tapa a hihna kilat
sakna in Nilim sungah ‘T’ laimal na at den uh hi. A sawt ciangin tua pen
‘Sunwheel’ na ci uh aa, aisan siam siampite in na zang ta uh hi.
Tua ban ah, ni pen sun hun lai a ih et cianga, a kiim a sakhi
tuihup a bang (nimbus) limla in, Tamuz nu Semiramis, vantung
kumpinu a lu ah sakhituihup lim (circle of light) na koih uh
hi. Tua bangin van kumpinu a zahtakna uh leh athupi sakna uh kilangsak uh a,
Babylon mite in Tamuz leh anu Semiramis a etsakna in Nupi in naungek a pom lai
lim pen pasian in na bia uh hi. Tua panin nu leh atapa biakna pen biakna
tuamtuam ah hong ki thehthang ta hi. Egypt gam ah zong hih nu leh a tapa biakna
hong kipan a pasiannu a hi ‘Osis’ leh pasian tapa ‘Osiris’ or ‘Horus’ na bia
kop uh hi. Tham loin, Rome khuapi ah zong pasiannu ahi ‘Fortuna’ leh pasian
tapa ahi ‘Jupitar’ na bia kop uh a, Greek gam ah zong pasiannu ‘Cered leh a
tapa na bia kop uh hi.
Babylon te in Tamuz pen ‘Adonis’ min pia a, hih in tapa za hihna
min ahi hi. Satan in Pasian leh a Tapa hihnate a limla in Babylon te zang in na
kipan khia sak hi. Nungak siangtho zangin Khazih hong suak ding zong, Semiramis
leh Tamuz zang in alim in na kilak khol hi. Tapa hihna Hebrew pau ahi ‘Adonai’
lim lain ‘Adonis’ na phuak a, Tapa in asep ding ahi palai nasep asep nang zong
‘Mithras’ zang in alim in na bawl khin hi. Singlamteh tunga Khazih sihna ding
zong Tamuz min laimal kipatna ‘T’ limla in na zang khin uh hi.
Hih Babylon biakna a thu kihilhna khempeuh pen Medo Persia in
Babylon a lak (BC539) in, Babylon siampi khat in Asia Minor lama a taina mun
Pergamos khua ah a biakna na lut pih hi. Tua ahih manin Topa Zeisu in Pergamos
khua a pawlpite a thuhilhna ah, “Na omna, Satan tutphah omna ka thei hi”
Mangmuhna 2:12,13 na ci hi. Pergamos khua panin thu-um lo mite in na la
sawnsawn a, tua panin Pagan Rome, Pagan Rome panin Papal Rome- Roman Catholic
in a tawpna ah na ngah ta hi. Babylon mawhna leh a hihna khempeuh pen Rome
Pawlpi in a vekpi in la a, tua Rome pawlpi in alak sawnte atom in ih kan to
ding hi.
SUNDAY: Babylon mite in Nimrod biakna ni ding aseh
Sunday ni pen Roman Catholic te in na la sawn uh hi. Pope Sylvester in, “Nipi
kal khat a ni masa pen Sunday ni Zeisu thawhkikna phawk den nadingin ih tang
ding hi” ci-in thupia hi. Kumpi Constantine in zong, AD 321 March 7, in Sunday
ni-in kumpi zumte leh pilna sinna sangte khak dingin thu na pia hi. AD 364
ciangin Laodicea council (khawmpi) ah Roman pawlpi in Sabbath Tawlngak ni pen
Sunday ah na khel ziau uh hi. “Hih Sunday tanna pen Roman pawlpi thuneihna
ciamtehna hi” na ci lailai uh hi. Tua bangin Protestant pawlpi khempeuh in zong
Babylon leh Rome pawlpi nung zui-in Sunday ni na tanpih ta uh hi.
KHA SI THEILO UPNA: Babylon mawhna Rome pawlpi in a laksawn khat in, sih khit
ciang a si theilo kha khat vantung kah upna ahi hi. Nimrod leh Semiramis te
asih khit uh ciang zong a kha uh ni leh kha kiangah pai cih a up mah bang un,
Rome pawlpi in zong mi hoihte asih phet un vantung ah a kha uh paipah in,
migilote ahih leh hell meilipi ah paipah in a um uh hi. Migilo lua lah a hilo,
mi hoih lah a hilote pen, kha siansuahna mun (purgatory) lam ah pai in um uh a,
Pope in thu anget sak ciangin Hell sung apai ding nangawn vangam ah
thakhat thu in pai dingin um uh hi. Tuni dongin misi khinte adingin han
ah va pai-in thu va ngetsak uh hi. Tua bangin Roman Catholic upna ahi,
sih ciangin van-gam pai pah cih upna pen Protestant te in na la sawn uh ahi hi.
Ahih hangin Lai Siangtho in Zeisu hong kumkik ciang bek in midik a site tho-in
van ah pai ding hong hilh hi. Hih Babylon thuhilhna pen Pasian muhna ah mawhna
lianpi ahi hi.
MARI- PASIAN’ NU: Semiramis Van kumpinu, Tamuz agil
sung a paainu pen Babylon te in “ Nu Siangtho” ci-in a biak mah bang un Roman
Catholic pawlpi in zong Zeisu a paai nu Mari pen “Pasian’nu” ci-in a kiangah
thungen uh a, pasian biak in na bia uh hi.
DECEMBER 25: Babylon te in Tamuz suahni December 25 pen pawi bawlin tua ni atan
mah bangun, Roman Catholic siampi Julius I(337-352 AD) in, “Zeisu suahni pen December
25 ni-in kibawl ding hi” na ci hi. Lai Siangtho ah tang ding cih a om hetlo
Zeisu suahni pen Tamuz suahni ahi December 25 ni-in na bawl uh hi. Tua bangin
Protestant tengin zong tua ni na tang in pawi ni thupi bangin na zang ta uh hi.
EASTER SUNDAY: Babylon mite in Semiramis gil sungah Ni pasian in Tamuz hong
gai sak ni pen “ISHTAR” ci-in tua ni a na tanh mah bangun, Roman Catholic
siampi Pius I in “Zeisu sihna pan in nuntakna thak nei a, a thawhkikni pen
thu-um mite’ tang ding hi” cih thu na pia hi. Tua bangin April kha sung a
Sunday masapen “EASTER Sunday” ci-in Roman Catholic te in na
tang uh hi. Protestant tengin zong Roman Catholic te nung zui-in, Lai Siangtho
in tanh ding thu hong piak het loh ni pen hong tang ta uh hi.
“T” or CROSS: Roman Catholic te in Babylon mite
gamtat dan azuih uh khat leuleu in, Tamuz min ciaptehna kipatna laimal “T” lim
zatna ahi hi. Babylon mite in a biakna uh hong lut mi khat peuh ciaptehna in, a
tal uah “T” lim khet sak in na tuiphum (baptize) bangin, Roman Catholic
siampite in tui aphum ding ciangin “T” Cross lim tawh tuiphumna na pia uh hi.
Tua bangin, Babylon siampite in “T” lim a awh den mah bang un, Catholics
siampite in zong “T” Cross lim na ok in, ciaptehna thupi leh a poimawh mahmah in
ngaihsun uh hi. “T” Cross lim a awh uh ciangin khamuang lua in Satan nangawn in
zozo lo dingin lamen uh hi. Thungetna ah singlamteh lim pen nak zat
mahmah in, Sun-wheel zong tu in Vatican khua laizang ah koih ta uh hi.
MILIM BIAKNA: Babylon mawhna Roman Catholic in a laksawn a lipkhaphuai mawhna
dang khat in milim biakna ahi hi. Babylon te in, Ni pasian lim leh van kumpinu
ahi Semiramis limte, Nu in a tapa a tawi lai limte bia in a mai ah kunin atawp
uh hi. Kumpi Constantine hun lai panin Rome khua pawlpi in hih milim biakna pen
na kipan ta uh hi. Tun in zong Vatican khuapi ah “Jupiter” pasian lim zong
Peter lim ci-in na ding sak khin uh hi. Peter lim mah sa in bia in, atawp uh
hi. Rome biakna lui a biaklai a, a nusian “Fortuna” limte pen Mari lim ci in a
mai-ah khukdin in abia uh hi. Hih bangin milim abiak nop manun Lai Siangtho
sunga “Milim bia ke’n” a cihna pen nawngkaisa in na hem uh hi. Kamsang Daniel
in “thukhamte leh hunte lamdang sak ding hi” a cihna a tangtung ta ahi hi. Hih
milim biakna pen Nicea Council a nihvei na (AD 787) in Roman Catholic Khawmpi
ah kipsakna nei in tudong a kizang suak ahi hi.
KUMPI-SIAMPI UKNA: Babylon mite in a kumpite peuhmah pilna sangpen anei, pasian
thusim nangawn athei dingin ngaihsun uh hi. Tua ahih manin kumpi ahih nak leh
siampi lianpen hihna zong na nei pah uh hi. Tua pen Kumpi-Siampi ki ukna kici
a, kumpite pasian bangin na bia pah uh hi. Hih bang kumpi ki-ukna pen Babylon
panin Rome kumpi ki-ukna ah hong lut in, tua pan in Papal Rome in hong lasawn
kik hi. Pope te khempeuh in siampi lianpen za bek hi lo-in, gam sung ki-ukna ah
a sangpen za hong nei uh hi. Pasian’ thusim khempeuh thei, mawh theilo, Pasian’
thu leh Lai Siangtho nangawn akheel thei, hih leitung ah Pasian’ tapa tanga
dingpa in um uh hi. Pasian bangin bia in amai ah mawhnate pulak uh a, amah in a
mawhnate uh na maisak hi. Hih pen Pasian adingin, “vantung ciang
atung Pasian hehna lipkhap huai” ahi hi.
MARY LIMA SAKHI TUIHUP(Nimbus): Babylon mite in a nusian Semiramis lim tungah Kha nusian
ahihna etsakna leh a vangliatna etsak na-in, a lu kiim ah sakhi tuihup a
kualsak mah bangun, Roman Catholic te in zong Mary leh Zeisu lim ah tua sakhi
tuihup bang na kualsak uh hi. Tua mah bangin Mari pen si taktak lo, tu-in
vantung ah kahto in a om hi cih um uh a, tua Mary kha a kici (Dawi kha gilo)te
in “Pa, Tapa leh Kha siangtho in ka tapa Zeisu hong paikik nadingin mite
akiging khol dingin hongsawl hi” ci-in leitung mun tuamtuam ah tua khagilo hong
kilaak ta hi.
Hih Mary kilaakna pen Roman Catholic te in Mangmuhna 12 a, “Numei
Ni tawh a kizem” acih pen ahi hi na ci uh hi. 1917 kum in Portugal gam Fatima
mun ah, naupang thumte kiangah Mary a kici dawite kha hong ki lang ngei
hi. Tua kilaakna mu dingin kumsim
in mi awn sawm-le-nga (15 million) bang leh siampi leh pastor 15,000 bang na
hawh den uh hi. Hih bang mah in mun tuamtuam ah Mary ki laakna kimu kawikawi ta
hi. Roman Catholic te bek thamlo, Protestant makaite in zong na thupi muh
mahmah uh a, hibang kilaakna mun khempeuh paisawm ta uh hi. Mary kha kilaakna mun
khempeuh ah “Tulai mawhna leh siatna tampi hong pian semsem na in, Sunday
siangtho taka na tanh loh man hi” ci hi. Amau bawltawm ahi, Sunday Nimrod a
biakna ni pen mi khempeuh atang dingin hong deih ahi hi.
NEK-LE-DAWN : Babylon khuapi lam khia pa Nimrod pen
nek-le-dawn a uk, sahai leh saben hat mahmah hi-in, Babylon suan-leh-khakte
zong zu leh sa hai, sasiang leh sianglo a khen lote ahi uh hi. Daniel hun
lai-in zong Babylon kumpipa Belshazzar in, zu-le-sa ne in pawi lianpi kham a, a
mi thupi 1000 te tawh nuamtak in pawi abawl lai in, khut tawng khat in kawm
tungah lai na-at ngei hi. Hih Babylon ngeina hoih lo pen Roman Catholic in na
lasawn in, Lai Siangtho in sa sianglo acih pen Pontiff Eleutherius (AD175-189)
in “avekin siangta hi” na ci hi. Peter nangawn in, “A sianglo leh a nin
peuhmah ka ne ngei kei hi”, (Sawltakte 10:14) acih pen thusim lo in avek in
asiang tawh sianglo tawh ne ta uh hi. Tua ahih manin, Babylon “Lei a numei
kizuak leh kihhuai nu” ahihna pen Roman Catholic in hong dawlto khin ta hi.
“Dawite kua suak khinta in, kha gilote omna suak khinta a, a kihhuai, a
muhdahhuai vasa namkim in omna in neita uh hi” cih hong tangtung ta hi.
“Ama hukna lenggah zu mite dawnsak a” acih mah bangin, Roman Catholic langpan a
om Protestant a kici te in zong a nungzui in sa siang leh sianglo zong dei nawn
lo in a vekpi in hong ne ta uh hi.
Khai leh, hih lai asim kongit sanggamte aw, hih a tunga kong
pholak khiatte in Babylon mawhna pawlkhat bek ahi hi. Hih mawhnate leh a dan thuakna
dingte ah ih kihel loh nadingin Van Pasian in, “Kei mite aw, ama mawhna bawlna
kihel kha loin, ama thuak gimnate na thuak khakloh nadingun ama kiang panin
hong pai khia un.. ama mawhna in vantung dong tung khin a, ama tatsiatnateng
Pasian in a ciamteh zo hi” ci-in eite hong sam hi.