NUNTAK SUNGIN A NUAM HUNTE
Piansak ni guk nitum ding
hi ta hi. Tua ma ni nga sungin leitung in limlemel neihlohna pan na khempeuh
etlawm kicinna tawh kidim hi. Khuamial
pen khuavak tawh kilaih hi. Pasian thupiak bangin tuite in amau omna ding mun ciatah
hong kigawm hi. “Tuipi kiangah hih ciang bek na pai ding a, hih banah na kin
nawk kei ding hi. Na tuihualte hih ciang bek pai ding hi,” ka ci hi (Job
38:11). Singkung leh paak namcin in leitung hong zeem hi. Vasate amau namciat
tawh etlawmin, nga-sa leh tui sung ganhingte amau omna ciatah nuamsa mahmah uh
hi. Ganhing namkim in Piangsak Pa bawl bangin amau omna ciatah nuamna tawh
kidim uh hi. Nuntakna nei khempeuh a bawl khit ciangin Pasian in Ama limlemeel
suunin a tuam vilvelin mihing hong bawl hi.
A masa pen Sabbath hong
piankhiatin Pasian in a bawlsa na khempeuh “hoih mahmah hi,” ci-in pulaak hi
(Pian. 1:31). A kicing leitung, hoihna dim mihing in a om tawntung dingin
kipiangsak hi. Tua bangin leitung omsuak hileh, Adam le Eve a kipan amau khang
sawn in tatsat lo-in a tawntungin lungdamna tawh kidim ding uh hi. Na
khempeuhte hangin amau nupa bek in nuamsa hi lo-in Pasian tungah nuamna tawh
kidim uh hi. Mawhna tawh kidim leitungah nungta mite in tua nopna i thei zo kei
hi. Siatna tawh kidim khin i hih manin piancil leitung nopna mihing ngaihsutna
in ban zo lo hi. Mawhna om lo leitung leh mawhna dim leitung, bangzahin
kilamdang hiam? Ellen G. White in a kilamdanna hih bangin pulaak hi:
“singkungteh khia masa pen, paak vul masa pen in sihna pulaak hi. Tuhun mite
dahna, kahna sangin Adamte nupa dahna kahna lian zaw hi. Dahna, sihnate a muh
uhteh nuntakna nei khempeuh sungah sihna om hi, cih hong phawk uh hi.”
Patriarchs and Prophets, 62. Tua bang sihnate mihing in dal zo lo hi; i
nuntakna-ah i tuah ding hi, ci-in i telsiam ding kisam hi.
Tu quarter sung i sin
ding thu in nunna leh sihna in tawnkhawm tawntung hi. Mihing innkuan khat a
piankhiat nadingin a masa-in pasal leh zi, tua panin tate cih bangin innkuan
hong kipan hi. Adam le Eve, siampite, David a kipan tuni ciang dong, mihing
kizopna in innkuan sung pan hong mengkhia hi. Lai Siangtho sung kigelh thu
khempeuh in innkuan tawh kizopna nei lo om lo hi. Zi, pasal tampi neihna a
kipan innkuan kisiatna piangsak thu tampi hong khang hi. Kuama dalzawh loh
siatna in nuntakpih hong suak hi. Innkuan i cih in bang hi, cih muhzia kibang
lo tuamtuam, innkuan kisiatna om hi mah taleh innkuan manphatna kip tawntung
hi. Siatna, hoihna khat peuh in innkuan huzaap thei hi. Nunzia, innkuan
kalsuanzia thupi mahmah hi.
Mimal khat ciat in
kibatlohna tuamtek i neih mah bangin innkuan khatlekhat zong kibang lo hi. Tu
quarter sungin nunzia leh innkuan hong kipsak thei thute i kikum ding hi.
Translated by Dr. Mungpi
Translated by Dr. Mungpi
LESSON
1
March
30 – April 5
A
HUNHUNIN A HONG PIANG THUTE
Tu Kaal Sung Sim Ding:
Pian. 1; 8:22; Late 90: 10; Job 1: 13 – 19; Sawl. 9: 1- 22; Phil. 1: 6; Rom.
6:1.
KAMNGAH:
“Na khempeuh in hun nei ciat hi. A piang khempeuh amau hunhun kipiangsak ahi
hi. Thuhilhna 3:1.
Paunak, lakam hoih mahmah pawlkhat
Kumpi Solomon gelhkhiat hi. “Hih leitungah a piang thu khempeuh, Pasian in ama
pian’ hun dinga a sehsa hunin a piansak ahi hi. Suah hun om a, sih hun om hi. Suan
hun om a, bawhkhiat hun om hi.Gawh hun om a, khoi hun om hi. Phel hun om a, lam
hun om hi. Kah hun om a, laam hun om hi. Lupkhawm hun om a, tuamlup hun om hi.
Kikawi hun om a, kikhak hun om hi. Zon hun om a, mansuah hun om hi. Kep hun om
a, paihkhiat hun om hi. Balkek hun om a, phop hun om hi. Daih hun om a, pau hun
om hi. It hun om a, muhdah hun om hi. Kido hun om a, kilem hun om hi” (Than
3:1-8). Hih kammalte in mihing’ nunzia tampi huam hi. I suah a kipan tatsat
lo-in i nunzia kikhel toto hi. Khat veivei ciangin a hoihlam kikhelna a om mah
bangin siatna lamah kikhelna zong om hi. Tua bang kikhelna kimkhat in eima khut
sung a om mah bangin kimkhat in i khut sungah om lo hi.
Tu kaal sungin innkuan tungah huzaap
nei thu kimkhat i kikum ding hi.
SUNDAY March 31
A Kipat Tungin
Lai Siangtho sungah na khempeuh
kipatcilna kipulaak masa hi. A kipatcilin cih kammal Hebrew pau-in laimal khat
bek hi (Pian. 1:1). Pian. 1 sung thubulpi in “limlemel nei lo leitung in
kikhelin ni guk khitteh Pasian in a bawlsa na khempeuh tungah hoih mahmah hi,
ci-in pulaak hi(Pian. 1: 31). Hih munah a kipatcil ci-in leitung kipatna pulaak
hi.
Pian. 1 sim in. Piansakna muhzia
tuamtuam om taleh nate in ama thuthu-in hong piang khia thei ding hiam? Ahih
keileh Pasian in ama geelkholhna tawh a piansak hi ding hiam? Piansak thu in
Pasian’ zia le tong bang pulaak hiam?
________________________________________________________ ___________________________________________________
“Nate kipiansak cil a kipan tu dong
kikhel lo-in amau pianzia tek tawh om” (order) cih thu in a masa pen Vantung
ki-ukna thukham masa pen hi. Ellen G. White, Signs of the Time, June 8, 1908.
Leitungah zong tua bangin i mu thei hi. Mawhna in leitung susia hi taleh nate
kipiansakcil a kipan tuhun ciang amau kipiansakna zui-in a hunhunin kikhel diamdiam
uh hi (order, rhythm, regularity).
Pian. 8:22 sim in. Koi bangin phalbi, tuuk,
khuakhal hun kikhelna in nate kipiansak a kipan tuni dong kikhel lo hi, cih
kimu hiam?
________________________________________________________ ___________________________________________________
Mawhna hong lut khitin zong khua-hunte
in amau hun zui-in kikhel ciat hi. Tua bang mahin ni, kha, aksi-te in “Sun le
zan khenin, ni le kumte khen hi (Pian. 1:14). Piansak nate a kipan khua-hun in van
thak leh lei thak omzia hong thei-sak hi (Isa. 66: 23).
Bangci bangin ni sagih Sabbath in na
nunna zia, na innkuan sung hong huzaap hiam? Sabbath banah a dang piansak nate
a kipan a hunhunin hong kikhel khua-hunte hangin mihing in i hamphatpih a tuamtuamte
ngaihsun in.
MONDAY April 1
A Hunhunin A Hong Piang
Thute
Leitung mipilte (scientists) in
lungtang manmanin kisai-in pumpi nasep semsak thei hi, ci-in pulaak uh hi. I
pumpi in zong manmanin nasem hi. Kimlepaam piansak nate banah i pumpi mahmah in
zong a nasep ding a om bangin manmanin nasem hi.
A nuai-a Lai Siangtho-te in amau
hunzui-in kikhel diamdiam khua-hun thu bang hong hilh hiam? Koi bangin tuate in
innkuan nunzia tawh kizom hiam?
Pian.
21:8; Thkn. 13:24 ________________________________________
Pian.15:15;Thkn.8:32
____________________________________________
Thna.
3:2 ____________________________________________________
Late71:5
_____________________________________________________
Pau.
5:18 ____________________________________________________
Late90:
10 _____________________________________________________
I suah pan i sih kikaal sungin mimal
tuahkhak thu i nei hi. Naupang kimkhat khangham man lo-in si uh hi. Kimkhatte
in ahih leh khangham dong nungta hi. Naupang khatlekhat a khanzia uh kibang lo
hi. Pawl khatte naupang dangte sangin pau thei baih zaw, lampai thei baih zaw
hi. Naupangte hong khangtoto uh a, sangkah toto-in nasem thei dinmun dong hong
tung uh hi. Hong picing khit uhteh zi nei, pasal nei-in hong khangto uh hi.
Kimkhatte ahihleh zi nei lo, pasal nei lo, ahih keileh, ta nei lo-in nungta uh
hi.
Mihing kitam semsemin awn tampi kipha
khin hi mah taleh mi khempeuh in kibatna tampi kinei hi (Sawl. 17: 26). Mihing
khempeuh in i neih a kibang tampi om taleh a kibang lo i mimal hihna khat ciat
i nei hi. Tua kilamdannate thupi hi. Bang hang hiam cihleh mihing khat i hihna
pulaak hi. Tua kilamdannate in manpha hi. Mi khat ii neih loh khat nang na neih
om ding a, na neih loh khat midang khat in na nei hi. Tua bangin khat le khat
kihuh theihna hong om ding hi. Khat le khat i kibatlohnate in khat le khat aa
dingin thupha hong suak hi. Gentehna-in khangno khat in khangham khat aa dingin
phattuamna pia thei a, khangham khat in khangno khat aa dingin kimanna nei hi.
“Khangnote’ thahatna pen amau’ minthanna hi a, khanghamte’ sam kanna pen amau’
thupina lim ahi hi” (Pau. 20:29). Mihing
in khatlekhat kilamdanna nei ciat hi mah taleh, mi khat ciat in Topa aa dingin
nungta-in, midangte aa dingin zong nungta thei hi.
Koi bangin tu laitak bangbang na
nunzia hi taleh mi khat aa dingin thupha hi thei ding hiam? A diakin na
innkuanpih khat aa dingin thupha hi dingin bang hangin hanciam lo-in nungta
ding na hiam?
TUESDAY April 2
Lamet Loh Thu
Job 1:13 – 19; 2:7-9 sim in. Job tungah bang thupiang hiam? A mun,
a hun kibang kei taleh, Job thuak thute in koi bangin mihingte thuah thute
pulaak hiam?
______________________________________________________
____________________________________________________________________
Greek mipil Heraclitus in “leitungah
kikhelna simloh a kip tawntung bang mah om lo hi,” ci-in pulaak hi. Lamet loh
siatna a kipan thu khat peuh kituak kha zel hi. Nasepna pan kikhawlsakna,
tuahsiatna tuamtuam, damlohna, ahih kei leh sihna, patau kangmei, lampai laitak
pumpi tukvat cihte in lamet loh tuahsiatna vive hi.
Kikhelna khempeuh a siahuai hi khin lo
hi. Nasepna-ah zakahna cihte in a hoihlam a kikhelna hi. Ahi keileh tangval khat
in zi neihna, nungak khat in pasal neihna cihte a hoih kikhelna khat hi. Ahi
zongin lamet loh siatna khat i tuah ciangin i nunzia tampi hong sukha hi.
Job in gimna a thuak khit ciangin a
lamet loh thupha ngah dingin kilamen lo ding hi. Job in paubannna nei lo
thuman, Pasian kihta-in siatna a pel mi hi, ci-in ciamteh hi (Job 1:1). Job in
mihau mahmah khat hi. Job in zi nei-in tapa 7 leh tanu 3 nei hi (Job 1: 2, 3).
Tua bangin nopsa takin a nuntak laitakun supna lianpi 6 thuak hi: a neihsa
khempeuh beimang hi. A nasemte khempeuh, a tanu tapa khempeuh si khin hi. Pumpi
taksa meima tawh kidimin, a zi leh a lawmte khempeuh in nusia uh hi. Nidangin a
nunzia khempeuh kikhel khin hi. A innkuan sung nopna khempeuh beimang hi.
Job in gimna lianpi thuak hi. Amah bangin
gimna i thuak kha kei zongin lamet loh hingimna tawh kipelh kua om hiam? Nuntak
nopsak laitak innkuan sungah lamet loh hingimna khat i tuah ciangin i nunna zia
kikhelin a ngei bang nawn lo hi lo hiam?
Leitungah a thak bangmah om lo hi.
Abel in thahna thuak ding kilamen lo ding hi. Joseph in Egypt gamah salin zuak
thuak dingin kilamen het lo ding hi. Hih minihte gim thuak in amau innkuan sung
pan hong piang hi. Lai Siangtho sungah gim thuak mi tampi kimu thei hi. Koi
bangin upmawh loh hingimna na tuah khak ciangin na upna hong hatsak hiam?
WEDNESDAY April 3
Nunzia Kikhelna
Mihing in gamtat zia le tong ngei-na
khat kinei ciat hi. Uham semsem lehang tua gamtatnate khel ding hamsa semsem
hi. A kikhel mengmeng mihingte i hi kei hi. “Ka pasal kikhel ding ka hanciam
mahmah hangin kikhel zo mahmah kei”…Hih in a kiza mun mahmah khat hi. Ahi zongin
Pasian in mihingte hong khel tawntung hi; pumpi taksa a kikhel loh hangin
gamtat zialetong hong khel hi. Hotkhiatna thu in nunna zia kikhelna hi. Pasian
in mi thakin hong khel tawntung hi.
Tarsus khua mi Saul tungah bang
thupiang hiam? Koi bangin tua thu piang hiam? Sawl. 8: 1,3; 9:1-22; Gal. 1: 15
– 17 ___________________________________________________ ___________________________________________________
Saul in Kha Siangtho sapna a zuih
ciangin a nunlui gamtatna khempeuh phawk kikin Pasian thukham tawh kigam mi
khat ahihlam kitel hi. Ama gamtat hoihna kisaktheihpih Pharisee mi khat hi mah
taleh tu-in Pasian mai-ah kiniamkhiatin a mawhna khempeuh naupang khat bangin
thuumin sihna thuakin sihna pan a thokik Honpa’ dikna bek mitsuan hi. Pa leh
Tapa tawh nungta khawm ding utna lianpi tawh mawhmai-sakna lunggulhna lianpi
nei-in ama thungetna kisang dingin lamen hi. “Pharisee Saul ii thungetna in a
mawkna suak lo hi. A lungsim ngaihsutna khempeuh vantung hehpihna in khelin,
tawntung Pasian’ ngimnate tawh kituakin hong nungta hi. Saul aa dingin Khrih
leh Ama dikna in leitung na khempeuh sangin manpha zaw hi.” Ellen G. White, The
Acts of the Apostles, 119, 120.
Saul kikhelna in nang le kei kikhelna
tawh a kibat loh hangin Topa in a hong khelna zia, i sungah hong teengin a hong
nungta thu pulaak ding i nei ciat hi. Tua thute in Pasian tawh kituak nunzia
hong nei-sak hi. Tua bang kikhelna in tha khat thu-in a piang hi lo hi; hun
kisam hi. Khat veivei ciangin kikhelna om takpi mah ding hiam, ci-in lungkiatna
kituak hi. Tua bang hun ciangin Phillipian 1: 6 leh Romans 8:1 lungngai-in
ngaihsun lehang zawhna hong tung ding hi.
Phillipian 1:6 leh Romans 8:1 in bang
kamciam hong pia hiam? Koi bangin Khristian kalsuanna hong hatsak hiam?
THURSDAY April 4
Khatlekhat Kizopna
Lai Siangtho in kizopna tawh kisai thu
hi. Pasian in a hong piansakin mihing khat le khat kizopna nei dingin a hong
bawl i hi hi. Kuamah tawh kizopna nei lo-in amah kia tangteen mi tam lo hi. Amah
aa ding bekin mihingin a piang kua mah om lo hi; midangte aa dingin mihingin a
piang i hi zaw hi. I suah tungphetin kep leh koih i kitangsam hi. Ei le ei i
dintheih ciang dong mite huhna kisam hi. Tua dinmun i tung zongin kuamah tawh
kizom lo-in kuamah nungta thei lo hi. Mi tawh i kizom nuam tawntung hi;
kithuah, kilawmtatna om lo-in kuamah nungta lo hi. Inn sung ganhing tuamtuam (gentehna-in
ui) tawh kikhawl thei mite in a tawpkhakna-ah mi tawh kizopna mah mannei
ahihlam thei uh hi. Tua hi-in i nuntak khua-sakna-ah innkuan sung khat le khat
kizopna kisam mahmah hi.
Mi tawh kizopna in i nunna zia, gamtat
khua-hek hong huzaap hi. Mi na huzaap mah bangin midangte in zong nang hong
huzaap hi. I ngaihsun kha ngei kei zongin tua bangin kizopna in nunzia a hoihlam
huzaap thei mah bangin a sia-lamin zong hong huzaap thei hi. Tua hi-in tatsat
lo-a pilvang takin kalsuan ding kisam mahmah hi. A hoih tawh huzaap ding thupi
mahmah hi. A phadiakin innkuanpihte tungah huzaap hoih neih ding kisam hi.
Rom. 15: 7; Eph. 4:2, 32; 1Thess.
3:12; James 5: 16 sim in. Mi tawh kizopna bang hong hilh hiam?
________________________________________________________ ___________________________________________________
Mi tungah hehpihna, thukhualna na neih
ciangin tua in ama tungah huzaap nei hi. Tua in ama nunna zia kikhelsak thei
hi. Jesuh in mihing nunna a hong khel bangin nang le kei in zong midangte nunna
kikhelsak thei huzaap a nei ihih manin mi hampha i hi hi. Ahi zongin i phawk
khak loh hangin a hoihlam huzaap a om mah bangin a sia-lam huzaap om thei hi.
Tua bang huzaap in mundang sangin innkuan sungah kimu thei hi.
Lk. 11:34; Mk. 4: 24, 25 in mi tawh
kizopzia bang zahin thupi hi, ci-in hong hilh hiam?
FRIDAY April 5
Ngaihsutbeh Ding:
Nungzuipite in Khrih tawh a kikholhna tungtawnun a nunna zia uh kikhelna thu
ngaihsun in. Nungzuipite in pilna nei lo uh hi; lungsimmawl mite hi. Jew
ngei-na leh upna sungah tualbual mite hi. Ahi zongin tu-in Galilea Rabbi Mipa
tawh hong kikhawl uh hi. Hazaatna thuak uh hi (Matt. 20: 20-24); langpanna
thuak uh hi (John 3:25); upna nei lo bangin gamta zel uh hi (Mk. 9: 28, 29);
Topa nusia uh hi (Matt. 26: 56); a Makai Pa lehhek hi (Matt. 26: 69 – 74). Tua bang hi taleh mite in Jesuh tawh a
kikhawlna uh panin upna sungah khangto hi. Mite in Jesuh tawh kikhawl mite hi,
ci-in ciamteh uh hi (Matt. 26: 73).
Sanhedrin makaite in Peter leh John in pilna nei lo hi, ci-in thei napi
uh, amau thugen a zak uh ciangin lamdangsa uh hi. Jesuh tawh nungta khawm
ahihlam mu uh hi (Sawl. 4: 13).
I innkuanpihte in Jesuh tawh nungta
khawm mi ihihlam hong mu thei uh hileh amau tungah huzaap lianpi nei ihi ding
hi. Ellen G. White in innkuan sung huzaap tawh kisai a genin-ah Jesuh tawh
nungta khawm cih thu in bang hong hilh hiam? “Nunna zia tualniam mah taleh
hehpihna, lungdamna tawh a kidim innkuan sungah itna leh nunna hoih teeng ding
hi.” The Adventist Home, 18.
Kikup Ding Dotnate
1. Thna. 3: 1-8 sim in. Bang hong hilh
hiam?Koi bangin tua thuman thute nuntakpih ding na hiam?
2. Na lawmte tungah na nunna hong khel thute
pulaak in. Bang thute nuntakpih dingin kilawm a, bang thute pelh ding kisam
hiam? Na telloh thute in bang hong hilh hiam? Na innkuan a hong huzaap na tuah
khak thute ngaihsun in. Tua thute in bang hong hilh hiam?
3. Khrih tawh nungta lo mi hi lecin tu-in na
dinmun ding ngaihsun in. Tu-a na nunna zia tawh kilamdanna a om diam? Nunna
hong khel Khrih’ vangliatna bang hong hilh hiam?