LESSON 5 Jan. 26 – Feb. 1
Ciaptehna Sagihte
Tu Kaal
Sung Sim Ding: Mang. 6: 1- 4; Siam. 26: 21- 26; Eze. 4: 16; Thkna. 32: 43;
2Thess. 1: 7 – 10
KAMNGAH: “ Nangmah in
laibu la-in ciamtehnate hong dingin na kilawm hi. Bang hang hiam cihleh, thahna
na thuak khit ciangin mi nam khempeuh, kam khempeuh, pawl khempeuh, gam
khempeuhte sung panin, Pasian aa ding na sisan tawh lei-in, ko Pasian’ mai-ah
kumpi za-ah ahi zongin, siampi za-ah a hi zongin na koih hi; tuate in leitung
ukin a om ding uh hi,” ci-in la thak a sa uh hi.” (Mang. 5: 9, 10).
Mangmuhna 6 in Mangmuhna 4 sung a thu tawh kizomsuak hi-in,
Khrih in Adam a kipan a mangthangsa mite tawntung sihna pan honkhia hi, ci-in a
ciaptehnate tungtawnin pulaak hi. Khrih in tu-in tua ciaptehna hongkhia dingin
kigingzo ahih manin leitung panin a mite honkhia ding hi ta hi.
Pentecost in hotkhiatna thu mun khempeuhah kizelh ding
kipatna hi-in, tua in Khrih’ gam tangzai kipatna hi. Tua hi-in ciaptehnate
hongkhia cih thu in Pentecost a kipan hotkhiatna thu kigenin, hotkhiatna a nial
mite’ thuak ding thu-te pulaak hi. A nunung pen ciaptehna 7 a kihon ciangin
leitung a bei-na hi ding hi.
Mang. 3:21 in ciaptehna sagihte i tel nading hong hilh hi.
“Keimah in ka zawh khit ciangin ka Pa tawh tokhom tungah ka tutkhawm theihna
thu ka pia ding hi.” Mang. 4, 5 in Khrih’ zawhna leh vantung a Pa’ tokhom
tungah pahtawi-na a ngahna thu pulaak hi. Mang. 7 in Khrih’ tokhom mai-a a
gualzo mite thu pulaak hi. Tua hi-in Mang. 6 in Pasian’ mite in Jesuh’ tokhom
tungah tutna a ngah theihna dingun a gualzawhna zia uh pulaak hi.
SUNDAY Jan. 27
Ciaptehna Masa Kihongkhia
Mang. 6: 1-8; Siam. 26: 21 – 26; Matt. 24: 1-14 sim in. A
thu kibang bang pulaak uh hiam? Tua thute tungtawnin Ciaptehna 1 pan 4 in bang
hong hilh hiam?
________________________________________________________________ _________________________________________________________________
Thuciam Lui siksanin, Pasian tawh thuciam palsatna hangin
gimthuakna, sihna, kialpi leh a lauhuai ganhing (Siam. 26: 21- 26 ) siksanin
ciaptehna sagihte i telthei ding hi. Ezekiel in tua bang gimnate “a lauhuai
thukhenna nam li” ci-in pulaak hi (Eze. 14: 21). Tua gimnate tungtawnin Pasian
in a mite puahpha-in, amaute in kipuahthakna-in nei uh hi. Tua bang mahin sakol
tung a tuang mi li in Jesuh hong kum ding a ngak mite a lawpsak dingin Pasian’nasepnate
limcing hi.
Ciaptehna khatna pan li-na dong in Matthew 24: 4- 14 sung a
thute tawh kibatna nei hi.Tua thute in Khrih’ genkholh hih leitungah a hong
piang ding thute hi. Sakol tung tuang mite in hih leitung in Pasian’ mite ten
nading mun hi lo hi, ci a phawksak, thuman lampi mitsuan ding a makaih thute
limcing hi. Mang. 6: 1, 2 in zong limciinna tawh Pasian’ mite zawhna pulaak hi.
Khrih in sakol kaang tungah tuangin vantung mihonpi makaihin leitung a zawhna
pulaak hi (Mang. 19: 11- 16).
A kaang in siantho-na limcing hi-in, Khrih leh a nungzuite
limcing hi. Tua sakol tung a tuang mipa in teipi tawi-in, pahtawi-na lukhu zong
khu hi. Tua in Thuciam Lui sunga Pasian
in a mite a bawlsia mite tungah a gualzo Pasian limcing hi (Hab. 3: 8 – 13;
Late 45: 4, 5). Greek laimal ‘stephanos’
in sakol tungah a tuang mipa ii gualzawhna lukhu pulaak kammal hi (Mang. 2: 10;
3:11). Tua mipa in a tawntungin a gualzo mipa hi.
Ciaptehna masa in Pentecost a kipan hotkhiatna thu
kizelhkhiat kipatna limcing hi. Hotkhiatna thugen nading mun tampi om lai hi.
Minam tampi in hotkhiatna thu za nai lo uh hi. Vangliatna tawh Khrih a hong pai
mateng hotkhiatna thu kigen ding hi. Ciaptehna masa leh Ephesus pawlpi tung a
thupuak in a bang thupuak hi. Tua in sawltakte hunlai, leitung mun tuamtuamah
hotkhiatna thu manlang takin kizelh pulaak hi (Kol. 1: 23).
Kimlepaam in gimna tawh kidim hi mah taleh, bang hangin
tatsat lo-in Khrih sungah om mi hi-in, a zo mi i hihlam phawk ding kisam hiam?
MONDAY Jan. 28
Ciaptehna Nihna leh
Thumna
Mang. 6: 3, 4 sim in. Limciinna sakol san leh a tung a
tuang mipa in hotkhiatna bang pulaak hiam? _______________________________________________________________ ________________________________________________________________
Sisan a melpuak in san hi. Tua sakol tung a tuang mipa in a
khut ah namsau khat tawi hi. Leitung panin daihna a la khia dingin thu kipia
hi. Tua in mihingte khatlekhat kithahna piangsak hi.
Ciaptehna Nihna in hotkhiatna a nial mite’ thuak ding
gimnate limcing hi. Khrih in a hong hotkhiat tungtawnin khuamial vangliatna
langpanin, leitung uk siatna khempeuh in
Khrih langpan uh hi. Tua hangin bawlsiatna hong
tung hi. Sakkol tung a tuang mi in mithat lo hi. Amah in leitung panin
kilemna lakhia-in, tua hangin bawlsiatna hong tung hi.
Mang. 6: 5,6; Siam. 26: 26; Eze. 4: 16 sim in. Sakol vum
leh a tungah a tuang mipa in hotkhiatna thu tawh bang kizopna pulaak hiam?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Sakol vom tung a tuang mipa in a khutah tawi tehna khat
tawi hi. Mangbuh lawhta khat in ni khat tha man, mangbuhham lawhta thum in ni
khat tha mah hi (Mang. 6:6) ci-in kipulaak hi. Tua hunlai-in mangbuh, sathau
leh lenggahtui cihte in nisimin kine an hi (Thkna. 11: 14). Nek ding kicing lo
cih thu in kial tung, ahih kei leh annek ding an hamsa cihna hi (Siam. 26:26;
Eze. 4: 16). John hunlai-in ni khat tha
man in ‘denarious’ khat hi (Matt. 20:2). Ni khat tha man in
innkuan khat ni khat annek ding lei-zo hi. Ahi zongin kial pi ciangin
tua bang hi lo hi. Ciaptehna thum a kihon ciangin ni khat tha man in mi khat ni
khat annek khop ding bek lei-zo hi. Ni khat thaman in innkuan khat aa dingin
lawhta thum bek lei-zo ding hi.
Ciaptehna thumna in hotkhiatna nialna hangin gimnate pulaak
hi. Sakol kaang in hotkhiatna thu kigen limcing ahihleh sakol vom in hotkhiatna
langpanna limcing hi. Mangbuh in Pasian’
kammal limcing hi (Lk. 8: 11). Amos’ genkholh mah bangin mite in hotkhiatna nial
uh ahih manun Pasian’ kammal kial tung hi (Amos 8: 11- 13).
TUESDAY Jan. 29
Ciaptehna Li-na
Mang. 6: 7,8 sim in. Bang thupiang pulaak hiam? Koi bangin
ciaptehna thumna tawh kizopna nei hiam?
_________________________________________________________-
____________________________________________________________
Ciaptehna li-na, sakol melpuak a pulaak Greek laimal ‘chloros’ hi; a khiatna
in sisan om nawn lo misi melpuak tawh
kibang cihna hi. Tua sakol tung a tuangpa in SIHNA min nei hi. Ama omna mun in
Hades, sihna mun cihna hi. Leitungah sihna, kialpi, simna, a lauhuai ganhingte
in leitung sehkhat zelmang hi. Ciaptehna li-na in gimna leh sihna piangsak hi.
Pasian’ kammal nial ahih manun Topa’kammal kialpi tungin tawntung sihna thuak ding
uh hi. A lungdamhuai thu in sihna leh Hades a vangliatna uh kiciangtan hi.
Leitung sehkhat bek tungah ukna nei uh hi. Jesuh in sihna leh Hades a zawhna
tawhtang nei hi, ci-in i lungmuang thei hi (Mang. 1:18).
Mang. 2 sunga Ephesus, Sardism Pergamum leh Thyatira pawlpi
tungah thupuakte ngaihsun pha in. Hih pawlpite’ dinmun leh ciaptehna khat pan
li-na a kihon ciangin thupiangte enkak in. A kibang thu na mu hiam?
_______________________________________________________
__________________________________________________________________
Ciaptehna sagihte in pawlpi’ mailam thu ding pulaak khol
hi. Pawlpi sagihte mah bangin ciaptehna sagihte in Khristian tangthu pulaak hi.
Sawltakte hunlai pawlpi
in khang mahmah hi. Tua bangin Roman
empire sungah pawlpi a hong khan ciangin, ciaptehna nihna’ pulaak mah bangin,
AD 100- 400 sung pawlpi in bawlsiatna thuak hi. Ciaptehna thumna in (AD 400 –
500), Dark Ages, Khuamialpi hun sungin pawlpi in a thuak khak, Lai Siangtho
kialtunnna pulaak hi. Ciaptehna li-na in Dark Ages hun sung a pawlpi in a si
pawlpi hi cih limcing hi.
Mang. 6:6 in ciaptehna thumna a kihon ciangin kialpi tung
a, tua kialpi tung taleh, ‘sathau leh lenggahtui’ kitasam lo ding hi. Sathau in
Kha Siangtho limcing hi. Lenggahtui in Khrih sungah hotkhiatna limcing hi. Hih
thute in, kuamah in Pasian kammal thei kei taleh, Kha Siangtho in thuman thutak
thei-nuamin a kan mite makaih hi.
WEDNESDAY Jan. 30
Ciaptehna Nga-na
Mang. 6: 9, 10 sim in. Bang thu piang kigelh hiam?
________________________________________________________________
_______________________________________________________
Lai Siangtho in ‘kha’ ci-in gen ciangin a nungta pumpi
pulaak kammal hi (Pian. 2:7). Pasian
tungah a thuman mite in bawlsiatna sihna
a thuak uh, leitung a biakna tau tung pan a luang sisan in limcing hi ( Pai.
29:12; Siam. 4:7). Pasian’ mite in
hotkhiatna thu sungah a thuman lohna hangun man lopi-in gimna leh sihna thuak
uh hi. Tua bangin a thuak nate uh tungah thukhen dingin Pasian tungah kiko uh
hi. Ciaptehna nga-na in leitungah thuman lohna hangin a gim thuaknate uh pulaak
hi-in, sih khit ciangin misite’ omzia pulaak hi lo hi.
Mang. 6:11; Thkna. 32:
43; Late 79: 10 sim in. Pasian’ mite in thahna a thuak uh ciangin Pasian in
amaute thuakna koi bangin mu hiam?
_______________________________________________________
________________________________________________________________
Thahna thuak Pasian mite’n a silh ding puankaang kipia hi.
Tua puankaang in Khrih’ dikna limcing hi. Khrih in amau gim a pia mite tungah
thukhen ding a, Ama hehpihna a sang mite tungah tua dikna kipia ding hi (Mang.
3:5; 19:8). Amaute mah bangin a sanggamte un thahna thuak ding uh a, tawl khat
sung a tawlngak lai nadingun kigen hi. Mang. 6:11 in Khrih hong pai ma-in
thahna thuak ding mi bangzah kipulaak lo hi. Ahi zongin amaute’ nunna zia in
kicinna tawh kidim hi. Amau gamtatna in kicinna ngahsak lo hi; Khrih’ dikna in
amaute nunna zia kicingsak hi (Mang. 7: 9, 10).
Khrih hong pai kik ma, kum tul khat a kipat mateng, thahna thuak mite in
sihna pan hong tho lo ding uh hi (Mang. 20: 4).
Middge Ages ( AD 1000- 1500 ) sungin Pasian tungah a thuman
mi tampi in thahna thuak uh hi. Ciaptehna nga-na in hih hun sung thupiangte
pulaak hi mah taleh, Abel a kipan leitung bei dong a thahna thuak mite huam hi
(Pian. 4:10; Mang. 19:2).
Gimthuak Pasian’ mite in
“bang tan vei sawt lai ding hiam? ci-in kiko uh hi. A man lo pi gim tuak kha ngei lo i om
hiam? Ni khat ni ciangin thuman om
bangin thu kikhen ding hi. Ciaptehna nga-na in a pulaak thute tungtawnin
lungmuanna na nei hiam?
THURSDAY Jan. 31
Ciaptehna Gukna
Ciaptehna nga-na sungah Pasian mite in thuman lo-in a thuak
gimnate hangin, amaute a hong hon ding Pasian tungah a kiko-na i pulaakzo hi. A
mite’ thungetna hangin Pasian in amaute honkhia ding hi ta hi.
Mang. 6: 12 – 14; Matt. 24: 29, 30; 1Thess. 1: 7-10 sim in.
Bang thu kipulaak hiam?
________________________________________________________________ _________________________________________________________________
Matthew 24: 29, 30 sung a kigen mah bangin, ciaptehna gukna
in leitungah a piang ding gimnate pulaak hi. Dark Ages (Khuamialpi Hun ) lai
mah bangin Khrih hong pai ma-in gimna lianpi hong tung ding hi (Mang. 7:14).
Ni, kha, aksi-te (meteor) le
vankimlai-ah na lamdang hong piang ding hi. Ni mial, kha mial ding hi.
Aksi-te in theigah khia bangin kia ding
hi. Vantung in laizial bangin kizial ding hi. 1755 kumin Lisbon zinlinpi ci-in
kiciamteh hi. New York, New England cihte-ah 1780, May 19 ni-in ni mial hi. Atlantic
Tuipi tungah 1833, Nov. 13 ni zanin aksi kia hi. Hih thupiangte khempeuh in
Khrih hong pai baihta ding hi, ci-in hong hilhkhol hi. Tua banah Khanlawhna
Lianpi Nihna (The Second Great Awakenning) om khin hi (Mang. 6: 15- 17; 19: 11
– 21; Isa. 2: 19; Hosea 10:8; Lk. 23:30 ).
Khrih hong pai ciangin mi tampi lau-in ling ding uh hi.
Amaute in Tuuno maitang mu ngam lo-in mualte aw, suangte aw hong liah un, ci-in
kiko ding uh hi (Mang. 6:16). Khrih in vangliatna tawh a hong pai ciangin
thuman tawh thu hong khen ding hi. Khrih in a mite honkhia dingin a hong pai
ciangin thuman lohna khempeuh beisiang ding hi (2Thess. 1: 10, 21). Mawhna
mailo mite’ tawntung nunzia ding Mang. 19: 17 – 21 in hong hilh hi.
Topa mai mungam lo mite in a tawpkhakna-in hih bangin pulaak
ding uh hi: “ Amaute’ hehna hangin gimna hun hong tungta ahih manin kua in
thuakzo ding ahi hiam? (Mang. 6: 17; Nah. 1:6; Mal. 3:2) Hih dotna a
kidawnkikna Mang. 7:4 ah kimu thei hi. Ciaptehna a ngah mite in Pasian mai-ah
ding uh hi.
Kua in Ama hong pai en ngam ding hiam? (Mal. 3:2). Hih dotna bang na ci dawn ding hiam? Na
lawmte hawmsawn in.
FRIDAY Feb. 1
Ngaihsutbeh Ding: Ellen
G. White, “The World’s Need,” 457 – 460, in the Testimonies to Ministers and
Gospel Workers.
Ciaptehna sagihte in limciinna nei a, Pasian in a mite a
kepna pulaak hi. Kenneth A. Strand in
hih bangin pulaak hi: “ Pasian in tatsat lo-in a mite hong kem tawntung hi.
Leitung kisiatna ding gimnate khempeuh panin Pasian in a mite hon ding a,
tawntung nunna pia ding hi. Mangmuhna 15 in hih thu limtakin hong hilh hi. Tua
hi-in Mangmuhna Bu in Lai Siangtho thuman thutak hong hilh hi. h bangin “A Nungta Tawntung Pa” in sihna zo-a, (1:18),
citakin Amah a zui mite Topa in nusia ngei lo ding hi. Thahna a thuak uh
hangin zawhna lukhu ngah ding uh hi (12:11; 21: 1-4; 22:4). Kenneth A. Strand,
“The Seven Heads: Do They Represent Roman Emperors? In Symposium on Revelation
– Book 2, Daniel and Revelation Committee Series (Silver Spring,MD: Biblical
Research Institute, 1992), vol., 7. 206.
Kikup Ding Dotnate
1. Ciaptehna sagihte a kihon ciangin a piang thute in bang hong
hilh hiam? Bang bang siatna, gimna piang
mah taleh, na khempeuh in Pasian’ ukna nuai vive hi-in, Khrih sunga kamciamte
tangtung takpi ding hi, cih na phawk thei hiam?
2. “Mihingte in hotkhiatna a ngah nadingin
Pasian in pawlpi koih hi. Pawlpi in nasem ding leh mun khempeuhah hotkhiatna
thu vapuak dingin a kiphut ahi hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 9. Hih thu ngaihsun in. Na omna
pawlpi in koi bangin hotkhiatna thu citakin pulaak hiam?
3. Thursday ni-a dotna na lawmte tawh kikum
in. A hong tung ding Topa’ thukhenna Ni kua in thuak zo ding hiam? Bang hangin
thuakzo ding hiam? Topa hongpai ding, koibangin na kigingkhol hiam?