MUC

Print Friendly and PDF

Thursday, December 13, 2018

LESSON 3 Jan. 12 – 18 KHUAPI SUNGA PASIAN’ MITE


LESSON 3           Jan. 12 – 18

           KHUAPI SUNGA PASIAN’ MITE


Sabbath Nitak: 

Tu Kaal Sung Sim Ding: Mang. 2: 8 – 29; 3:7 – 11; 14: 12, 3: 1-6, 14 – 22; Isa. 61: 10

KAMNGAH: “Tua ahih manin zak nading bel a neite in Kha Siangtho in pawlpite kiangah a gen thute na za un, ci-in gen in,” a hong ci hi. Mangmuhna 3: 22

          Jesuh in Patmos tuikulh a om John tungtawnin pawlpite Ama thute pulaak hi. A masa-in tua thupuakte in John hunlai pawlpite tungah kizasak hi-in, ahi zongin Khristian khempeuh aa dingin zong pulaak hi. Tua thupuak khempeuh sungah thu 6 kimu hi. Jesuh in pawlpi a min ciat uh tawh hopih masa hi. Tua khit ciangin “Jesuh’ thugente hih bang hi,” cih hopihna kammal leh Amah leh amah kipulaak masa hi.  Pawlpi khat ii kitangsapna tawh kizui-in Jesuh in Ama hihna pulaak hi. Jesuh in pawlpi khat ciat tuah hamsatnate panin honkhia thei ahihna thu pulaak hi. Tua zomah pawlpi khat ciat ii hoihna a pulaak khit ciangin a kicinlohnate panun kicin theihna lampi hilh hi.
           A tawpna-ah Kha Siangtho’hopihna zui-a zawhna ngah mite ngah ding thupha kamciamte kipulaak hi. Bang bang dinmunah om uh hi mah taleh Jesuh in amaute kicinlohna khempeuh kicingsak thei ahihna pulaak hi. Tua bang mahin tu-in zong eite kitangsapna khempeuh hong kicingsak thei hi, cih hong hilh hi.


SUNDAY                                          Jan. 13
Smyrna leh Philadelphia Aa ding Khrih’ Thupuakte

          A nihna leh a gukna Jesuh in a thupuak in Smyrna leh Philadelphia pawlpi tungah thupuak hi. Hih pawlpi nihte in taai-thuhilhna ngah lo uh hi. Smyrna in a hau khuapi leh a hoih khuapi khat hi. Ahi zongin emperor ( gam ukpi) biakna limzat mahmah hi. Hih thupiak a zui mite in bawlsiatna, sihna dong thuak uh hi.
          Mang. 2: 8-11 sim in. Koi bangin Jesuh Syrmna  omzia tungtawnin bang thu pulaak hiam? Pawlpi dinmun koi bang hiam? A thuak khak ding uh a lauhuai thu Jesuh in bang hilhkhol hiam?
___________________________________________________________
______________________________________________________________
          Smyrna tung a thupuak in Roman kumpi’ bawlsiatna a thuak, Sawltakte khit pawlpi hun sung zong huam hi. Mang. 2: 10 sung “ ni 10” in Diocletian makai-in pawlpi bawlsiat a kipat AD 303 – AD 313 dong limcingin, Constantine the Great in Edict of Milan a piak ciangin bawlsiatna bei-in Khristiante in suahtakna ngah uh hi.
          A gukna pawlpi Philadelphia (sanggam ki-itna) hi. Hih khuapi in vanzuak vanlei-na phualpi, nitumna gam khempeuh leh nisuahna gam khempeuh kizopna khuapi hi. Greek pau  kizat mahmahna khuapi khat zui-in Lydia leh Phrygia ngei-na limtak a zui khuapi khat hi.
          Mang. 3: 7 – 13 sim in. Koi bangin Jesuh in hih pawlpi omtawh kituakin bang hilh hiam? Jesuh in “Na thaneem hi” ci-in a pulaak ciangin hih pawlpi’ dinmun bang pulaak hiam? Jesuh in bang kamciam pia hiam?
___________________________________________________________
______________________________________________________________

          Philadelphia pawlpi aa dingin Jesuh thugente in AD 1800 -1900 huam sung a om pawlpi dinmun pulaak hi. Hih pawlpi in a pia khuavak, Topa’ kammal bangin nungta uh hi (Mang. 3:8). Hih  hun sung a om pawlpi in mun tuamtuamah lawptakin hotkhiatna thu puak kawikawi uh hi. Tua bangin lungsim takpi tawh a nasepna uh tungtawnin thu-um mite sungah Pentecost khit a om ngei nailo khanlawhna hong tung hi.


MONDAY                                            Jan. 14
Pergamum tungah Khrih Thupuak

          Pergamos (Pergamum) in pagan (milim) biakna phualpi khat hi. Greek pasian Asclepius, damna pasian biakna phualpi hi. Gulpi in hih pasian limcing hi. Mun tuamtuam panin damna ngah dingin hih khua zuanin kipai hi. Smyrna mah bangin Pergamos zong emperor bia pelmawh uh hi. Hih khuapi “Satan teenna mun” in a tokhom omna khuapi sungah Khristian mite zong teeng uh hi.
          Mang. 2: 12 – 15 sim in. Koi bangin Jesuh in hih pawlpi tungah Amah le mah kipulaak hiam? Pahtakna bang thu pulaak hiam?
__________________________________________________________________  _________________________________________________________________
          Pagan biakna tawh kidim ahih mah bangin Pergamum pawlpi in a pua pan hi taleh pawl sung pan hi taleh ze-etna thuak hi. A tam zaw in thuman sungah kiptakin nungta uh hi taleh  Nicolaitans kici mi kimkhat in bawlsiatna tawh kipelh nadingin  pagan (milim) biakna zui uh hi. Hih mite in Balaam gamtatna zui-in, Kamciam Gam zuanin khualzin Israel mite lampialsak hi (Gam. 31: 16).  Hih mite in gimna, bawlsiatna tawh kipelh nading lampi zui uh hi.
          Mang. 2: 16, 17 sim in. Bang in amaute upna hatsak ding hiam? Jesuh in kamciam bang pia hiam?
_________________________________________________________________ __________________________________________________________________
          Pergamum tunga kipulaak thute in AD 313 khit pawlpi aa dingin zong kipulaak hi. Khristian biakna in pagan biakna tungah zawhna nei hi mah taleh pawl sungah pagan biakna tampi hong lut hi. Thu-um mi kimkhat in lungkia lo-in hotkhiatna thu-ah citak uh hi mah taleh AD 400 – 500 sungin thuman langpanna leh pawlpi upna kiam hun hi. Hih hun sungin pawlpi in thuman leh thuman lo helhzau hi.

          “Keima Thu” nial lo cih thu in bang pulaak hiam? (Mang. 2:13; 14: 12).  Lauhuai-na, upna pan lampialna a kipan sihna ding kawmkalah i upna phungpi leh tua upna sungah mainawt ding bang hong hilh hiam?


TUESDAY                                       Jan. 15
Thyatira tungah Khrih’ thupuak

          Khua dangte bang lo-in Thyatira in khua thupi, khua lian hi lo hi. Vanzuak, vanlei-na khua khat hi. Sumbawl sumzong ding, ahih keileh nasep khat peuh a zong mi khat in, hih tawh kisai kipawlna-ah a kihel kul masa hi. Hih kipawlna-ah a kihel ciangin, biakpiakna a kipan pawlmite sep bangbang a zuih kul a, a tam zaw numei pasal paktatna tam hi.  Tua bangin pawlmite tat bangin a zui lo mi pen pawlmi hihna pan hemkhia uh hi. Thyatira sunga om Khristiante in hotkhiatna thuman kiptakin zui ding maw, ahih keileh khua sung mite om bangin om ding maw, cih thu deihtel thei uh hi.
          Mang. 2: 18 – 29; Dan. 10:6 sim in. Koi bangin Jesuh in Thyatira tungah kipulaak hiam? Thyatira pawlpi in phatna bang nei-a, bang hamsatna nei uh hiam?
__________________________________________________________
________________________________________________________________
          Pergamum tawh kibangin Thyatira zong  pagan (milim) biakna tawh kihelhzau hi. “Jezebel” in Ahab Kumpipa zi hi-in, Israel mite lampialpih hi (1Kum. 16: 31 – 33). Jezebel in upna lampialpih hi, ci-in Jesuh in pulaak hi. Jezebel’thuhilh a zui mi in Jezebel tawh  a mawh hi pah hi.
          Thyatira pawlpi dinmun in Middle Ages – AD 600 - 1500 huam sung a om pawlpi’ dinmun pulaak hi.  Hih hun sungin pawlpi a buai-sak thute in pawl pua pan hi lo-in, pawl sung  panin Pasian’ sawlna ka ngah hi, kici mite in pawlpi buai-sak hi. Hih hun sungin Lai Siangtho sangin ngei-na thupi-zaw sak uh a, Khrih siampi sepna nialin, mihing tungah kinga uh hi. Sawltak, misiangtho-te’ guh leh na tuamtuam bia uh hi. Gamtat hoih tawh hotkhiat ngah dingin hanciam uh hi. Hih bangin pawlpi’ thukhun a zui nuamlo thu-um mite in bawlsiatna leh thahna thuak uh hi. Kum zalom tampi sung hotkhiatna thuman kithei lo hi (Dan. 7:25).

          Mang. 2: 25 “Kong pai dongin na upna lenkip in”cih thu ngaihsun in.  Mimal hi taleh pawlpi aa dingin nuntakpih ding thu bang hong hilh hiam? I letkip ding thu Jesuh kiang pan bang i ngah hiam?


WEDNESDAY                                            Jan. 16
Sardis tungah Khrih’ thupuak

          Sardis in minphatna nei pawlpi hi. Ahi zongin Rome uksungin Sardis in a vangliatna kiam hi. A beisa thute hangin Sardis khuapi in hauhna, nopsaknate tawh kidim hi taleh tu-in a vangliatna bei hi.  Hih khuapi in mual kentung khat a om hi-in, kuamah pai mengmeng thei lo hi. Tua hangin Sardis khua mite lungmuang uh hi. Khua-cing kuamah koih lo uh hi.
          Mang. 3: 1-6; Matt. 24: 42- 44; 1Thess. 5: 1-8 sim in. Sardis in Amah tawh a kizopna hoih a neih nadingun Jesuh in thu thum bang hilh hiam? Sardis khua omzia tawh kizui-in koi bangin Jesuh in ‘pilvangin om un”ci-in hilh hiam?
___________________________________________________________
______________________________________________________________
          Jesuh in Sardis pawlpi sung a om thu-um mite in citak uh hi mah taleh, amaute kimkhat in upna thu-ah si uh hi. Pergamum leh Thyatira mah bangin, Sardis in kilangtangin siatna bawl lo-in, thuman langpang lo uh hi mah taleh, upna thu-ah khangto lo uh hi.
          Sardis tunga kipulaak thute in Reformation khit, Protestant pawlpi dinmun pulaak hi. Khritian biakna sungah khanlawhna lianpi hong tun khit ciangin upna thu, ngei-na bangin ngaihsutna hangin lawpna, pianthakna bei mang hi. Leitung huzaap leh leitung pilna hong khan ciangin hehpihna tawh hotkhiatna kingahna thu, Khrih tungah kipiakkhiatna cihte hong kiam semsem hi. Pawl sungah upna sangin thutheihna in dinmun hong luah hi. Pawlpi in a nungta tawh kibang hi bek a, a taktakin a a thuzuihna-ah a si hi gige hi.
          Sardis pawlpi tung a laikhak in thu-um mi khempeuh tungah laikhak hi. Khristian mi kimkhat in a bei-sa hun a Khrih tungah a cihtaknate uh kisialhpih tawntung uh hi. Ahi zongin amaute in tua bangin nungta nawn lo uh hi. A min bekin Khristian hi-in lungsim takpi leh lawpna tawh Pasian bia nawn lo uh hi.

          Khrih sungah upna bek in hotkhiatna lampi hi, cih thu siksanin, koi bangin Pasian mai-ah mi kicing nai lo ihihlam kilang hiam? Kicinna i cih in bang hi-a, koi bangin kicinna nei ding i hiam? Matt. 5: 44 – 48.


THURSDAY                                     Jan. 17         
Laodicea-a Khristiante

          Jesuh in pawlpite a laikhak a nunung pen in Laodicea pawlpi hi. Laodicea in sumbawlna lampi khatah om hi-in a hau mahmah khua khat hi. Tuumul bawlna phualpi khat hi. Bank cihte a kipan khaam koihna mun thupi zong om hi. Mitza kibawlna khua khat hi. Khua-mite hau uh ahih manun kuamah konlawh lo uh hi. AD 60 kimpawl zinlingin Laodicea kisia gawp hi. Laodicea mite in ka kitangsap khempeuh uh nei ung, ci-in Rome kumpi’ huh ding nial uh hi. Khua sungah tui kingah lo ahih manin Hierapolis kici mun panin tui la-tawm uh hi. Hih tuinak ah a tui in sa mahmah hi mah taleh, a naak gamla ahih man, khua sung a tun ciangin lum milmial hi.
          Mang. 3: 14 – 17; Hosea 12: 8 sim in. Kibatna bang nei uh hiam? Khrih in pawlpi tungah bang pulaak hiam? Koi bangin khua sung mite nopsakna in Laodicea Khristiante huzaap hiam?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
          Laodicea in mawhna lianpi, thuman langpanna, nei lo ahih manin Khrih in mawhsakna thu pulaak lo hi. Amaute in upna sungah lawpna kisam hi. A  tui zat a lum milmial mah bangin a upna uh in a si lah hi lo, a nungta lah hi lo-in, laklawh uh hi. Amau le amau mihau-in kingaihsun uh a, ahi zong upna thu-ah a zawng, a hehpihhuai, mittaw ahihlam kiphawk lo uh hi.
          Laodicea in hun beikuan a pawlpi limcing hi. Mang. 16:15 sunga thuhilhna om bangin, hun nunung aa ding kiginkholh ding kitangsapna thu Laodicea tungtawnin hong hilh hi. Leitung beikuan a pawlpi in biakna, gam ki-ukna buai-na lianpi nawkkha ding a, a om ngei nai lo hamsatna thuak ding hi. Ahi zongin hih pawlpi in amah le amah kimuang khat hi-in, ahihna taktak a kitel ding kisam hi. Laodicea pawlpi tungah Khrih vau thuhilhna in hun nunung a pawlpi aa dingin mannei hi.
          Jesuh in Laodicea pawlpi a itna pulaak hi. Jesuh in amaute nusia lo ding kamciam hi (Mang. 3: 19).  Khrih in Amah le amah zawlhel pa  in a lawmngaih nu innah kongkhak kiu (Solomon 5: 2-6) tawh kibangin, kongkhakah dingin kongkhak hong kiu hi (Mang. 3: 20).  Kongkhak honin, Amah a lutsak mi khempeuh in Amah tawh nitak an ne khawm ding uh hi. Hih sapna tawh kipelh ding hi lo hi.

          Mang. 3: 18 – 22 sim in. Jesuh in Laodicea pawlpi bang hilh hiam? Kham, puankaang, mitza cihte in bang limcing hiam? 1Pet. 1:7; Isa. 61:10; Eph. 1: 17, 18.  Laodicea pawlpi i hi, ci-in a gen ei SDA thu-umte aa dingin bang hong hilh hiam?


FRIDAY                                   Jan 18
Ngaihsutbeh Ding: Ellen G. White, “ The Revelation,” 578 – 592 in the Acts of the Apostles.
          Pawlpi sagihte tungah thupuakte in pawlpi ciat ii upna thaneemna pulaak hi. Ephesus pawlpi in thuman tawh nungta uh hi taleh a neih masak itna nusia uh hi. Smyrna, Pergamum leh Philadelphia pawlpite zong thuman sungah om uh a, mi tawmno khat in thuman nunghei uh hi. Thyatira pawlpi ahihleh  Jesuh tungah citakna nei nawn lo a kikhenthang pawlpi hi. Sardis pawlpi in a lauhuai dinmun tung hi. A tamzaw in thuman lampi panin lampial khin uh hi. Tawmno khat bek in thuman zui uh hi. Laodicea pawlpi ahihleh hoihna pulaak ding nei lo uh hi.
          Jesuh in pawlpi khat ciat tungah kamciam pia hi. Upna thuman tawh kigamla uh hi taleh pawlpi khat khit khat in Khrih’ kamciam tam ngah  zaw hi.  Ephesus tungah kamciam khat bek kipia hi. Tua lo pawlpi dangte in thaneemna khat leh kamciam ngah ciat uh hi. Laodicea in ahihleh kamciam khat bek ngah a, ahi zongin tua kamciam in a lian mahmah kamciam – Jesuh’ tokhom tungah tukhawm theihna ngah ding kamciam hi (Mang. 3: 21).

Kikup Ding Dotnate

1.      Upna thaneem ciangin kamciam tam semsem a, mawhna a tam ciangin hehpihna zong khang hi (Rom. 5: 20) cih thu in “pawlpi in paubaanna tawh kidimin, thanem taleh, Pasian in leitungah pawlpi zahin maipha a piak bangmah om lo hi. Pasian in tatsat lo-in pawlpi kem hi. Kha Siangtho vangliatna tawh makaih tawntung hi.” Ellen   G. White, 2SM., 396.

2.      Khristian kimkhat in khuapi, sumbawlna khuapi lian cihte ah Khristian nunzia tawh nuntak ding hamsa hi, ci uh hi. Asia gam sung khuapi liante, milim biakna tawh kidim khuapite sungah koi bangin Khristian citak mi hi thei ding i hiam? Jesuh thunget – John 17: 15 -19 siksanin tua bang mite nunzia ding ngaihsun in. Leitungah om hi mah taleng koi bangin leitung mite bangin nungta lo ding i hiam?

3.      Koi bangin SDA thu-um mi khat in Laodicea tung a thuhilhnate nuntakpih ding i hiam?



To get the latest update of me and my works

>> <<