LESSON 12 March 16- 22
Sabbath Nitak:
Tu Kaal
Sung Sim Ding; Mang. 17: 1-18; 13: 1-10; Pai. 28; 2: 20 – 23; 13: 5 – 8; Jer.
51: 13.
KAMNGAH: “ Tua ciangin
vantung panin aw dang khat ka za a, “Keima mite aw, a mawh gamtatna-ah kihel
kha-in a gimthuakna thuakpih kha ding na hih manun hong paikhia un. Ama mawhna
in van ban a, a gamtat hoih lohnate Pasian in phawk gige hi.” Mang. 18: 4, 5.
Gimna gukna in Euphrates guntui kangsak in, hun nunung a
Babylon panpih mi khempeuh in panpih nawn lo-in Babylon kisiat ding limcing hi.
Ahi zongin Babylon kisiatma-in dawi nasep a lamdang tuamtuam hong piang ding
hi. Pasian ka hi, ci-in van panin meikuang kia-sak ding hi.Khanlawhna man lo
piangsak ding hi (Mang. 13: 13). Armageddon gal do dingin minam khempeuh
kaikhawm ding a, Pasian tungah a cianlai mi citakte langpan in bawlsia ding uh
hi.
Armageddon kipat ding ciangin gimna sagih tawh kizomin a
lian mahmah zinling ding hi. Tua zinling in Babylon leh a pawlte kipumkhatna
susia ding a, khen thumin kisuah ding uh hi (Mang. 16: 18, 19). Hun nunung a Babylon in khuapi khat bangin
vangliatna nei thumte kipawlna – gulpi, sapi leh leitung sapi hi ding a,
Pasian’ mite langpanin bawlsia ding uh hi. Hih thum kipawlna kisia ding a, hun
nunung a Babylon beimang ding hi.
Mang. 16: 19 in hun nunung a Babylon kisiat nading, Mang.
17 – 18 in Babylon kisiatna zia ding pulaak hi. Babylon kisiatna zia leh
kisiatna a piangsak thute a pulaak ma-in (Mang. 17: 12 – 18: 24), Mang. 17 in
hun nunung a lampial biakna, sapi tung a tuang numei kizuak nu leh ama tate in,
Pasian langpang dingin leitung mite khemin a zolna thu pulaak hi.
SUNDAY March 17
A PAKTAT BABYLON NUMEI
Mang. 17: 1; Jer. 51: 13 in Babylon kingakna ‘tui tung in’
Euphrate hi. “ Tui tampi in” bang limcing hi ding hiam? Mang. 17: 15.
______________________________________________________________ ____________________________________________________________
Lai Siangtho sungah numei in Pasian’ mite limcing hi. Mang.
14 sungah gamtat hoih numei in Pasian’ pawlpi man limcing hi (Mang. 12: 1; 22:
17). A kizuak numei in Pasian tung a citak lo, thuman lo mite limcing hi. Mang.
17:5 in a pulaak a kizuak numei in a Lian Babylon limcing hi. Nidang Babylon in
Euphrate tungah a kingak mah bangin, hun nunung a Babylon in minamte panpihna
tawh nasem hi.
Mang. 17:2; 14: 8; 18: 2, 3 sim in. Mi khennihte in kua hi
ding a, bangci bangin khat le khat mawhna bawl dingun hun nunung Babylon
in zol hiam?
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
Khen khatna-a mite in, leitung ukna nei kumpite in a paktat
Babylon tawh mawhna bawl uh hi. Thuciam Lui sungah numei pasal paktatna in
Pasian nunghei-in milim biakna limcing hi (Isa.1:21; Jer. 3: 1-10). Leitung
kumpite leh hun nunung a paktat Babylon in numei pasal paktatna tawh gamta uh
hi.
Khen nihna-a mite in a paktat Babylon in leitung mi honpi
tawh paktatna bawl uh hi. Tua mite in
numei pasal mawhna a khangsak ding Babylon’zu dawn uh hi. Amaute in Babylon
zuau-khemna zui-in, siatna pan Babylon in honkhia dingin lamen uh hi. Zukhaam
mite in hoihtakin thungaihsun thei lo, amau pumpi ki-uk zo lo uh hi (Isa.
28:7). Thuman tawh a nungta mi tawmno khat simloh mi khempeuh in Babylon khemna sung tung ding uh hi.
Tuhun bangin hun bei ding ciangin mi honpi in lampial ding
hi. Hih in mi honpi, mi tam thei thei nungzuih a lauhuai-na bang hong hilh
hiam?
MONDAY March 18
Sapi Tung a Tuang Paktat Numei
Mang. 17:3 sim in.
Tua a paktat numei in tui tampi tungah omin, sapi tungah tuang hi. Koi
bangin limciinna tui leh sapi in Babylon panpih mite pulaak hiam?
__________________________________________________________
______________________________________________________________
John in a mangmuh laitakin gamlakah kipaipih hi. Numei khat
sisan dim sapi tungah tuang mu hi. Tui tungah hi lo hi. Paktat numei in biakna
kipawlna limcing hi. Sapi in gam ki-ukna limcing hi. A kigawm thei lo ding
biakna leh gam vai tuamkoih hi napi, hun nunung ciangin biakna leh gam vai
kigawm ding hi. Sapi tungah tuang cih in nengcipna limcing hi. Hun nunung
ciangin tua biakna leitung thu-ah vanglian mahmah ding hi.
Paktat numei sung pan bang thu in gulpi, tui sapi leh
leitung pan sapi pulaak hiam? Mang. 12, 13.
__________________________________________________________
______________________________________________________________
Paktat numei in kiliansakin kham, suangmanpha tuamtuam tawh
kibawl a san leh a dumsan puan silh hi. Tua bangin kizepna tawh mi lungsim huup
zo thei hi (Jer. 4: 10). Sisan, puangsan cihte in mi nengniam biakna kipawl
ki-ukna limcing hi. Tua banah tua numei ii silh puan in Thuciam Lui a siampi puan hong phawksak hi (Pai. 28: 5,
6). Siampi tal tungah kigelh bangin tua numei tal tungah zong “Topa aa ding
siangtho” ci-in kigelh hi (Pai. 28: 36 – 38). A khut a hai in biakbukah
lenggahtui tawh biakpiakna tawh kibang hi (Pai. 30:9). Mihing in Pasian kiang
pan a paikhia dingin Satan in thuman siksanin mihingte hong khem hi. Numei
paktat kizem taleh, ama limciin biakna kisia ding hi. Paktat Babylon numei in
mi siangtho-te’ sisan dawn hi. Mi siangthote in Khrih aa ding teci ahihna
hangun thahna thuak uh hi. Hun nunung Babylon in Europe gam nitumna lam
Khristian lampial biakna kipawlnate leh papacy tawh kizom uh hi. Hun nunung a
Babylon in hotkhiatna thu-ah a citak Khristian tampi beimangsak hi.
Paktat Babylon numei in Thyatir pawlpi sungah Jezebel omzia
pulaak hi (Mang. 2: 20 – 23). Koi bangin Jezebel leh paktat numei in hun nunung
Babylon gamtatna zia pulaak hiam?
TUESDAY March 19
Sapi Kipulaakna
John
in a paktat numei a muhteh lamdangsa hi (Mang. 17: 6,7). Bang hang hiam cihleh
tua numei in tui sung pan sapi tawh (Mang. 13) kisuun hi. Hih sapi in Pasian
mite tawh kido-in Pasian’ mi tampi in sihna thuak uh hi (Mang. 13: 5-7). Bawlsiatna hangin numei in gam sungah kum
1260 (Middle Ages) sung tawntung va bu hi (Mang. 12: 13, 14). Pawlpi kipawlkhopna-ah Protestant thu-um mite in a beisa hunin a
thuak uh bawlsiatnate mangngilh lo uh hi. Bang hang hiam cihleh a beisa
bawlsiatna sangin a lian zaw bawlsiatna hong om ding hi.
Mang. 17: 8 sim in. Mang. 13:8 sung thute tawh enkak in.
Koi bangin Mang. 13:3 in sapi uk hun leh a gamtatna khempeuh pulaak hiam?
____________________________________________________________ ____________________________________________________________
A san melpua sapi in vanglian Yahweh kineihtawm ding hi.
Sapi in a beisa hunin nasemin, tawlkhat sung a vangliatna bei-in, tua khit
ciangin bul nei lo guam sung pan hong pusuak khia-in, tawntung kisiatna sung
tung ding hi. Yahweh in a omsa,tu laitakin om, a om lai ding ahih mah bangin
(Mang. 1:4; 4:8). Sapi in zong a nasep khen thumin kimu thei hi.
(1). Sapi in a beisa hunin nasem hi. Ni 1260 sung tawntung
Pasian mite bawlsia hi (Mang. 13:5).
(2). Sapi a vangliatna tawlkhat sung bei hi. Sapi in liamna
hong ngah ciangin, AD 1798,
(Mang. 13:3), bang mah sem thei nawn lo hi. Ahi zongin tawl
khat khit ciangin a vangliatna hong hingkik hi.
(3). Sapi in a
liamna hong damin siatna lianpi piangsak ding hi.
Mang. 13: 1-8 in a pulaak liamna ngah sapi in damna ngahin
a nasepte Mang. 17 in pulaak hi. Damna ngah sapi tungah a paktat Babylon numei
tu hi. Tawl khat sung biakna leh gam ki-ukna gawmin nasem ding a, Middle Ages
hun lai bangin Pasian’ mite bawlsia kik ding hi.
“Langpanna, bawlsiatna, kimuhdahna hong khang semsem ding
a, upna kip nei lo mi, a lunghiang mi in
a upna taisan ding hi. Ahi zongin Khrih sungah a kip mi in nidang a nopsak
hunlaite sangin a upna kip semsemin, a upna hat zaw semsem ding hi.” Ellen G.
White, The Great Controversy, 602.
Hih thute in tu-in bang hong hilh hiam? Koi bangin gimna
hong tunma-in kigingkhol ding na hiam?
WEDNESDAY March 20
Lu Sagih Nei Sapi
Mang. 17: 9-11; 13: 18 sim in. Lutang sagihte i tel
nadingin pilna kisam hi. Tua pilna in bangci bang pilna hi ding hiam? Koi
bangin vantung pilna ngah thei ding i hiam? James 1:5.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Vantungmi in tua lutang sagihte in mual sagih limcing hi,
ci-in pulaak hi. Tua mual sagihte in Rome khuapi omna mualneu hi, ci-in a
pulaak zong om hi. Greek laimal ‘oroi’ (mual) pen mualneu ci-in a khiatna
pulaak uh hi. Hih mual sagihte in kumpi sagihte limcing hi. Tua mualte in a
kizomsuak hi lo hi. Mual sagihte in kumpi sagih limcing hi lo-in, ki-ukna
limcing hi zaw hi. Lai Siangtho sungah mual in leitung ki-uknate (empires),
vangliatnate limcing hi ( Jer. 51: 25; Ezek. 35: 2, 3). Genkholhna sungah
‘kumpi’ in gam tuamtuamte (kingdoms) limcing hi (Dan.2: 37 – 39; 7: 17). Tua
hi-in mual sagihte in leitung a uk gam lianpi (empire) tuamtuamte limcing hi.
Satan in hih gam lianpite (empires) tungtawnin Pasian langpangin, a bawlsia hi.
John ii muhna panin tua gam lianpi nga-te in beimang khin
uh hi. Empire nih om lai hi. A beikhin
gam lianpi nga-te in Thuciam Lui hun lai-in bei khin uh hi. Tua gam lianpi
nga-te in: Egypt, Assyria, Babylon, Persia leh Greece hi; hihte in Pasian’ mite
bawlsia uh hi. Empire a lian khat in Roman Empire hi; John’ hunin hong khangkhia
empire hi. A sagihna empire hong khangkhia ding hi. Mang. 13 sung a sapi in a
hong khangkhia ding empire limcing a, tua empire in a sagihna empire hi ding
hi. Hih empire in tuma kum 600, 700 lai-a papacy ii makaih pawlpi hi. Hih empire in John leh pagan Roman Empire
khitteh hong khangkhia-in, Pasian’mite bawlsia hi. Leitung tangthu piangte
tungtawnin hih thu kimu thei hi. Hih thute a pianma kum za tampi ma-in
kigenkhol hi.
John in a pulaakbehin-ah sisan tawh kidim sapi tung a
lutang sagihte lak pan lutang khat tung panin
a giatna lutang ding khat hong khangkhia hi. Tua a giatna lutangin lutang sagihte tawh
kipawlkhawm hi mahta leh, koi lutang panin a giatna lutang hong khang khia hi
ding hiam? Tua lutangte in a banbanin hong khangkhia hi-in, a giatna lutangin
liamna nei lutang sagihna panin khangkhia hi. Hih a giatna lutang hong
khansungin sisan dim sapi in paktat Babylon numei pua hi. Tuhun in a liamna pan
a damkik lutang in nasem hi. A giatna
lutang in leitung bei madeuhin hong khangkhia ding a, tawntung kisiatna sung
tung ding hi.
THURSDAY March 21
Babylon Kisiatna
Mang. 17: 12- 15; 16: 12 – 16 sim in. “Kumpi sawmte” tung pan bang thu na mu
khia hiam?
_____________________________________________________________-
_____________________________________________________________
Kumpi sawmte tawh kisai muhzia tuamtuam om hi. Ahi zongin
Mangmuhna Bu in kumpi sawmte in kua hi, cih hong hilh lo hi. Lai Siangtho
siksanin kumpi sawmte in kua hi ding hiam cih kimu thei hi. Amaute in paktat
numei hong khankhiatma deuhin a
khangkhia kumpite hi, paktat numei panpih kumpite hi. Amaute in leitung kumpite
hi-in, sapi tungah a citak kumpite hi.
Mang. 17: 13, 14 in Mang. 12: 12- 17 sung a Armageddon thu
pulaak kik hi. Satan tawh kipawl vangliatna nei kumpite tawh kipawlin TUUNO
tawh kido ding uh hi Tua hi-in a nunung
pen kido-na lianpi in Middle East gamah gam khat leh gam khat kido-na hi lo-in,
Satan leh a pawlte in Khrih’ pawlpi leh Ama tungah a citak mite a do-na uh hi
ding hi.
Mang. 17: 16 – 18 sim in. Mang. 16: 2- 12 sung a thute mah bangin bang thu in kumpi sawmte in
Babylon tawh kizopna uh kikhelsak hiam? Kua hangin Babylon in gim thuak hiam?
______________________________________________________________ _____________________________________________________________
Kumpi sawmte thu in Euphrates guntui kanna pulaak hi (Mang.
16:12). Kii sawmte in hehna tawh kidim uh a, paktak Babylon tungah thakhatin
heh uh hi. Babylon guaktangin omsak uh a, ama sa ne-in a tawpkhakna-ah mei
sungah kihaltumna thuak ding hi. Tua thupiang dingte a pulaakin-ah John in
Thuciam Lui sunga a paktat Jerusalem gamtatna kilanghsak kammalte siksanin
pulaak hi (Jer. 4: 30). Siampi khat ii
tanu in a pumpi zuakin paktat gamtatna hangin mei tawh kihaltumna thuak hi (Siam.
21:9). Mang. 16: 10 – 12 sung a bangmahin Babylon thuak ding gimnate panin
kumpite in honkhia zo lo hi. Amaute in khemthuak ahihlam uh kiphawk uh a,
paktat Babylon numei mudahin langpan uh
hi. Hun nunung a khangkhia lampi pawlpi a kipan amah tawh kipawl mi khempeuh in
Pasian’ thukhenna thuak ding uh hi.
Hun nunung a hong piang ding thute tawh kisai i tel zawh
loh thu tampi om hi. Mi tampi in tua thute hangin lungmang uh hi. Mang. 17: 14
sung a kamciam kitakin a hong pia, nang le kei aa tungah bang hong hilh hiam?
FRIDAY March 22
Ngaihsut beh Ding:Babylon
kisiatma-in vantung pan awging khat in, “Ka mite aw, Babylon panin hong paikhia
un,” ci-in hong sam hi (Mang. 18:4).
Tu-in Babylon sungah Pasian bia mi tampi om lai hi. Hun nunung a hong
khang khia pawlpi in lampial biakna leh amau mawhna sung a om mite samkhia
dingin sapna ngah hi. Amaute thuak ding siatna tawh kipelh dingin hong sam hi.
Pasian in Babylon sungah kisia dingin kuamah phal lo hi. Babylon sung a om
Pasian a kihta mi tampi in, Babylon pan hong pai khia un, cih sapna aw za-in
hong paikhia uh hi (Mang. 19: 1-10). Tua
hi-in a cianlai pawlpi in a mai-ah na lianpi sep ding nei hi. Hih in
Pasian’ompihna kitangsam ihihlam hong hilh hi lo hiam?
Kikup Ding Dotnate
1. Mang. 18: 4 in hong hilh mah bangin Babylon sungah Pasian kihta
mi tampi, ka mite aw, ci-in sapna ngah om hi.
“Babylon panin hong pai khia un,” cih thu mikim in a zak ding kisam hi.
Ahi zongin hih thu i tangko ciangin nang le kei thuman i theih bangin a thei
nai lo mite in tawntung kisiatna thuak ding hi, ci-in ngaihsuh khak ding kidop
kul hi. Catholics thu-um mite, siatna thuak ding mite cih bangin ngaihsut ding hi
lo hi. Catholic pawlpi sungah Pasian’ piak thuman a muhzah zah, anuntakpih mi
honkhat om a, Pasian in amaute suahtakna ding lampi honsak ding hi. upna man lo sungah om uh a midang tungah
thupha a bawl tawntung mite’ thuakna sangin,
hamphatna, hun hoih hun pha tampi ngah napi, pumpi, lungsim, upna
picing ding a awlmawh lo mite in Pasian’ thukhenna thuak zaw ding a,
gimna lianpi thuak zaw ding uh hi.” Ellen G. White, Evangelism, 575.
2. Mang. 17 in sisan dim sapi tungah tu numei kizuak, Pasian a
langpan pawlpi limcing hi. Mang. 12 sung
a numei in Pasian tungah a citak pawlpi limcing hi. Hih numei nihte kibatna leh
kilamdanna na mu hiam? Hih thu tung panin thuman bang na mu hiam?
3. Tu kaal sungin zawhna tawh Khrih a hong pai ma-in leitung
ki-ukna leh biakna omzia thute i sin hi. Bang hangin Pasian’ thuman sungah citak,
kiptakin om ding thupi hiam? Mang. 16:15 in leitung in Pasian langpan taleh
Pasian tungah cihtak ding thu hong pia hi lo hiam? Koibangin tu-in tua hilhna
nuntakpih ding na hiam?