MUC

Print Friendly and PDF

Sunday, June 17, 2018

LESSON 5 July 28 – Aug. 3 (2018) Paul Kikhelna



LESSON 5       July 28 – Aug. 3
Paul Kikhelna

SABBATH  NITAK

Tu Kaal Sung Sim Ding: Sawl. 26: 9-11; 9: 1-30; Thkna. 21: 23; 1Kor. 9:1; Gal. 1:1.

KAMNGAH: “Ahi zongin Topa in Ananias kiangah, “Gentail mite, kumpite, le Israel mite tungah keima min a kitheisak ding, keima na a sem dingin teelkhin ka hih manin ama kiangah va pai in” a ci hi (Sawl. 9:15)

Tarsus khua mi Saul, a nungciangin Paul cih minnei a hong kikhelna thu in sawltakte’ hun sungin thupiang lian mahmah khatin kiciamteh hi. Ama kikhelna a thupi banah pawlpi bawlsia mi khat pen Khristian thu-um mahmah khat hong suak cih thu in lamdang mahmah hi. Paul a kikhelsak thupiang in a thupi mahmah thupiang khat hi ding hi. Paul in thu-um mi masate nasia takin langpanin bawlsia hi. Pawlpi susia dingin ngimna nei-a tua dingin zong nasem hi. Tua bang hi mah taleh Damascus a pai-na lampi ah Pasian’ sapna aw za thei ahih manin, tua a kipan a lian pen sawltak hong suak hi. “Nakpi takin Khrih pawlpi langpangin a bawlsia mipa a kikhel khit ciangin a lawhcing mahmah hotkhiatna thugen sawltak hong suak hi.” Ellen G. White, Sketches from the life of Paul, 9.
          A beisa hunin a nunzia-te pawlpi a bawlsia Paul in hotkhiatna thugen ding kilawm lo ahihlam amah le amah kithei hi. Pasian’ hehpihna hangin a lungdamna hangin a sep khempeuh a mawkna hi lo hi. Paul hong kikhelna hangin Khristian biakna sungah kikhelna lianpi hong piang hi.



SUNDAY           July 29
Pawlpi A Bawlsia Pa

          Paul in Greek gam pan a khangkhia Jew mi khat hi. Cilicia khuapi Tarsus khua-ah suak hi (Sawl. 21: 39). Greek ngei-na pawl khat hemkhia hi. Pharisee lakah huzaap nei mahmah Gamaliel khut nuai pilna sinin hong khangkhia hi (Sawl. 22:3). Pharisee ahih mah bangin thukham ngat mahmahin zui hi. A khengval upna nei hi (Gal. 1:14). Tua hangin thu-um mite bawlsia-in Stephen kithahna dingin a vaihawm makaite khat hi.
          Sawl. 26: 9 – 11 sim in. Koi bangin Paul in pawlpi bawlsia hiam?
          ____________________________________________________________________
          _____________________________________________________________________
Paul in hotkhiatna in Jew mite puksak hi, ci-in gen hi (1Kor. 1:23).  Tua banah Jesuh in Jew mite lamet Messiah bangin kumpi sem lo hi. Messiah in singlamteh tungah sihna thuak ding hi, cih pen um thei lo uh hi. Bang hang hiam cihleh Lai Siangtho in singlamteh tungah sihna a thuak mi in samsiatna thuak mi hi, ci-in pulaak hi (Thkna. 21: 23). Tua hi-in Jew mite muhna-ah singlamteh in hotkhiatna thu tawh kituak lo hi. Sawltakte  in Jesuh thu a gen khempeuh uh thuman hi lo hi, ci-in ngaihsun uh hi.
          Paul in pawlpi bawlsia hi (Sawl. 9: 1, 2).  Damascus in khuapi lian mahmah khat hi-in, Jerusalem saklam tai 135 khawngah om hi. Jew mi tampi teng uh hi. Judea gam pua-ah teng Jew mite kipawlna leh biakna tawh kisai khempeuh thu vaihawm Sanhedrin zong Jerusalem ah om hi. Sanhedrin leh mipi kizopna, kithuzakna ci-in shaliah ci uh a, a khiatna in ‘a kisawl mi’ cihna hi.  Shaliah mi khat in biakna tawh kisai khat peuh a sem dingin Sanhedrin in a sawl mi hi.
          Paul in Sanhedrin president, siampi lianpa kiang panin Damascus khua a synogue ah sim ding laikhak ngenin, tua lai a pua amah ahih manin Paul in shaliah hong suak hi.   Tua laikhak in Damascus khua-a om Jesuh nungzuite manin Jerusalem ah a paipih theih nading phalna lai-dal hi (Sawl. 26: 12 tawh enkak in).  Greek laimal ‘apostolos’ a khiatna in ‘shaliah’ tawh kibang hi.  Sawltak (apostolos) cih kammal in apostolos panin kila hi. Tua hi-in Paul in Jesuh sawltak a suahma-in Sanhedrin sawltak khat hi.

Na khat  peuh sepnopna ahih kei leh deihlohna khat peuh nei-in a nung ciangin na lungsim kikhelin na om ngei hiam? Tua bang thu in bang hong hilh hiam?




MONDAY                   July 30
 Damascus Lampi-ah

          Sawl. 9: 3-9 sim in. Paul in Damascus zuanin a pai-na lampi ah bang piang hiam? Sawl. 9:5 a Jesuh kammal in bang zahin man nei hiam?
          _________________________________________________________________
          _________________________________________________________________
Paul le a lawmte in Damascus a tunkuan uh ciangin lamet loh khat uh tuak uh hi. Suun laitakin vantung pan awging khat leh khuavak taang mahmah khat tuak uh hi.  Kamsangte’ tuahkhak ngei mangmuhna tawh kibang lo-in, Pasian in Amah leh Amah Paul tungah kilaakna hi. A tonpih mite  in khuavak mu uh a, tua khuavak hangin Paul bek in khuamu thei lo hi. A vekun awging za uh a, Paul bek in tua awging deihna tel hi. Tua khuavak in sihna pan a tho Jesuh’ vangliatna hi; Jesuh mahmah in Paul tungah hong kilang hi (Sawl. 22: 14).  Tua lo mundangah Paul in Jesuh a muhna pulaak hi. Tua bang a tuahkhakna thu hangin Paul in Nungzui 12 tawh kibangin sihna pan a hingkik Jesuh mu-in sawltak thunei-na nei hi (1Kor. 9: 1; 15: 8)
          Tua bang khuavak leh awging a tuah khit uhteh Jesuh in Paul hopih hi.  Paul in Nazareth khua mi Jesuh’ nungzuite a bawlsiat laitakin Pasian nasem, siatna leh thuman lo thute panin Judaism biakna a huu-in kingaihsun hi. Ahi zongin lamdang a sak thu in Jesuh in nungta-in, Amah a zui mite bawlsiatna in Jesuh mah bawlsia ahihlam hong kiphawk hi.
          Jesuh in Saul a hopihna kammal in Greek paunak khat hi-in “ciangzum sui lecin na mahmah ding hi” (Sawl. 26: 14). Bawngtal ahih kei leh ganhing khat in in amah a makaih sikzum tuan leh bang piang ding hiam? Tua ganhing liam ding hi. Hih in Paul’ nasep pulaak hi.  Paul in Kha Siangtho’ nasep langpan zo ngei lo ding hi. Tua bang gamta teitei leh gimna tawh kipelh lo ding hi. Paul in Stephen kithahna vai-ah mawhpeng lo hi.
          Stephen kithahna panin Paul in a gamtatzia, a sep in thuman lo nasep hi, cih hong kiphawk thei hi. A lungsim, ngaihsutna khempeuh kikhel hi. Cimawh ahih manin a muan le suan makaite huh ding va ngen hi. Stephen in Pasian langpang hi; Jesuh nungzuite in kineihkem uh hi.  Tua bang kineihkhemnate siansak ding hi, ci-in siampite leh ukna nei makaite  ngaihsun uh hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 112, 113.

Bang hangin ngaihsutna, lungsim hong hopihna thupi hiam?


TUESDAY                  July 31
Ananias A Vahawhna

          Jesuh tawh kiho ahihlam Saul in a theih ciangin “Topa aw, bang hih dingin hong deih na hi hiam? ci-in Jesuh dong kik hi (Sawl. 22:10). Hih in Jesuh deihna tawh kituak hi. Tua bangin a dot ciangin Saul in a khial ahihlam kiphawk hi, cih kilang hi.  Thudang dong ngam nawn lo hi.
          Topa in Ama nasem sawltak dingin Tarsus khua mi Saul a khelzia Sawl. 9: 10 – 19 in pulaak hi. Ananias in Saul kiangah vahawhin a khut nga leh  Saul in khua-mu ding hi, ci-in Jesuh in Ananias sawl hi. Ahi zongin Ananias in Saul pen thu-um mite bawlsia-in, thu-um mi tampi in ama hangin a nuntakna uh beilawh hi, cih thei hi. Tham lo-in Saul in Damascus ah a pai-na hang zong thei ahih manin Saul mu ngam lo hi. A kihtak ding mah hi. Ahi zongin Saul in Jesuh tawh kimu-in a kikhellam Ananias in thei kha lo hi. Saul in Sanhedrin aa ding nasem nawn lo-in Jesuh aa ding bekin nasem ahihlam Ananias in thei kha lo hi. Paul in Gentilte mite leh Jew mite lakah nasem dingin Jesuh in teel khin hi.
          Gal.1: 1, 11, 12 sim in.  Paul in ama nasep tawh kisai thu bang pulaak hiam?
          _____________________________________________________________________
          _____________________________________________________________________
Paul in a gen thute Jesuh kiang pan hong pai ahihna leh Jesuh Khrih thupiakna tawh sawltak nasem hi; mihing’ thupiakna tawh sawltak nasem hi lo hi. Hih thu in Ananias tungah kipia thu tawh kilangdo lo hi. Ananias in Saul kiang a va hawh ciangin, Saul in Jesuh Khrih’ sawlna tawh sawltak ahihna ngah khin hi.
          Saul kikhelzia pen lamdang mahmah a, mihing’ nasepna tawh kikhelsak zo ding hi lo hi.  Amah a langpan mahmah tu-in a Topa leh Honpa-in a sangin sawltak makai lianpi khat a hong suah theihna tua bangin nunzia kikhelsak zo ding Pasian simloh kuamah om lo hi.

Koici bangin Saul hong kikhelzia in a lamdang Pasian hong hehpihna pulaak hiam? Saul kikhelna tungtawnin mi gilo khat in Jesuh sungah upna  nei thei hi, cih na phawk hiam?


Wednesday                  August 1
Paul Nasep Kipatna

Paul a kikhel khit Jerusalem ah a pai ma-in Damascus khua-ah tawl khat om hi (Sawl. 9: 19 – 25). Ahi zongin Gal. 1: 17 sungah Jerusalem ah a pai ma-in Arabia ah va pai-in tawl khat sung om hi, ci-in genbeh hi. Hih laimunah Paul in ki-apna leh thungetna nei hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 125.
          Sawl. 9: 20 – 25 sim in. Koi bangin Luke in Damascus khua-ah a nasepdan pulaak hiam? A lawhcing hiam?
          ______________________________________________________________________
          ______________________________________________________________________
Jerusalem khua-a siampite’ phalna lai tawh bawlsiat ding lau-na hangin Damascus khua-ah a bu Jew thu-um mite bawlsia dingin Jerusalem pan hong paikhia hi(Sawl. 9:2). Tu-in  Arabia gam pan hong pai-in thu-um mite bawlsia ding hi lo-in thu-um mi kibehlap dingin hong pai hi.  Jesuh langpan ding hi lo-in Jesuh in Israel mite’ lamet Messiah hi, ci-in pulaak dingin hong pai hi. Nidangin mite’ kihtak, a lau uh Paul in tu-in Jesuh Khrih thu a genteh mite in bang a ngaihsun diam? Tarsus khua mi Saul kikhelin pawlpi aa ding a sep khempeuh mite’n a bang cimuh uh diam? Saul kikhelsak vangliatna ngaihsun kha khollo ding uh hi.
Amah a langpan mite in Paul gen thute nial zo lo ahih manun thah dingin vaihawm uh hi.Paul a thah theih nadingun khua sung makaite kiangah va paipih uh hi (2Kor. 11: 32, 33). Ahi zongin thu-um mite’ panpihna hangin Paul in kimat kiman ding panin suakta hi. Kongkhak panin khuapi pua lamah pusuahpih uh hi.Paul in nasep a kipan a kipan hamsatna thuak ding cih pen theikhol hi (Sawl. 9:16).  Langpanna, bawlsiatna, gimna tuamtuam tawh kipelh ngei lo hi. Ahi zongin tua bangin a thuak hangin a upna nusia lo-in Khrih tawh kinai zaw semsem hi (2Kor. 4: 8,9).

Hamsatna leh langpanna a thuak hangin Paul in nungkik lo hi.  Koi bangin langpanna, lungkiatna na thuak ciangin na upna sungah kiptakin kalsuan ding na hiam? Paul’ nunzia in bang hong hilh hiam?


THURSDAY               August 2
Jerusalem Zuankik

          Damascus khua pan a suahtak khit ciangin Paul in Jerusalem va hawh hi. Hih in Paul kikhel khit kum 3 a cin zawh, Jerusalem a pai masak pen khualzinna hi (Gal. 1:18).  Pawl sung pan hi taleh pawl pua pan hi taleh langpanna thuak ahih manin a baihlo khualzinna hong suak hi.
          Sawl. 9: 26 -30 sim in. Jerusalem a tun ciangin Paul in bang tuak hiam?
          _____________________________________________________________________
          _____________________________________________________________________
Pawlpi mite in Paul a kikhel lamdangsa uh hi. A kikhel zawh kum 3 hi pan ahih manin, Ananias-te mah bangin thu-um mite in muangngam taktak nai lo uh hi. Thu-um mite a bawlsiat theihna dingun vaihawmsim uh hi ding hi, ci-in ngaihsun uh hi. Cyprus gam pan Levi mi, Greek ngeina pan a khangkhia Barnabas in thu-um mite tungah Paul’ omzia a gen ciangin thu-um mite in sangthei pan uh hi (Sawl. 4: 36, 37).  Paul kikhel takpi ahihnlam a muh uhteh Pasian’ nasepziate lamdangsa uh hi. Tua bang langpannate beimang cih om lo hi. Nidangin thu-um mite a bawlsiatna hangin langpanna thuak hi lo-in hotkhiatna thu a tangko-na hangin bawlsiatna thuak hi zaw hi. 
          Stephen a bawlsiat hun lai mah bangun Judean thu-um mite in hotkhiatna in kuamah deidan lo-in minam khempeuh tungah hong kipia ahihlam telhaksa uh hi. Singlamteh tungah Khrih hong si ahih manin ganhing tawh biakpiakna siksan nawn lo hi. Paul in Judea gama om Greek thu-um mite tawh kizopna nei hi. Deacon mi 7 kitelte lakah Barnabas, Philip leh Mnson cihte zong kihel uh hi (Sawl. 21:8, 16).  Tawl khat khitteh Jerusalem ah om makai kimkhat in Stephen’ thugente mah Paul in a gen ciangin amaute in langpan uh hi (Sawl. 21:21).
          Jerusalem ah ni 15 a om sungin (Gal. 1:18) Jew thu-um lo mite kiangah hotkhiatna thu gen hi. Stephen in langpanna a thuak bangin Paul in zong langpanna, bawlsiatna thuak hi. Tua bang thute hangin Jerusalem pan paikhia dingin Jesuh in Paul hopih hi (Sawl. 22: 17 – 21). Thu-um mite huhna tawh Caesarea khua-ah pai sukin a zinkhiat masiah a khua Cilicia ah tawlkhat sung om hi.


FRIDAY             August 3
Ngaihsutbeh Ding:  Galkap makai khat gal sungah a sih ciangin galkap dangte aa dingin supna lianpi suak hi. Ama sihna in a galte phattuampih lo hi. Ahi zongin tua bangin makai ulian khat in a langte tawh a kipawl takteh  ama pawl thaneem banah a pawlpih mite in hamphatpih uh hi. Tarsus khua mi Saul in Damascus zuanin a pai-na lampi-ah Topa’ khuavak  in a nuntakna beisak thei hi. Ahi zongin Pasian in hehpih ahih manin Saul nuntakna susia lo-in Khrih a langpanna panin Khrih aa ding nasem dingin a nuntakna khel hi.’ Ellen G. White, The Acts of Apostles, 124.
          “ Jesuh in Nungzuipite kiangah minamte kiangah pai-in thuhilh dingin thupia hi. Jew mite tung pan a zak uh thute hangin a Topa uh thugente telthei lo ahih manun a kihilh bangin sem thei lo uh hi. Amau leh amau Abraham’ suanlekhak kici uh a, Pasian kamciam luah dingin kingaihsun uh hi. Topa in van a kah khit a sawt ciangin Khrih’ gen thute khua-nung theih uh a,  Jew mite leh Gentile mite kikhel nadingin nakpi-in nasem uh hi.” Ellen G. White, Sketches from the Life of Paul, 38.

Kikup Ding Dotnate:

1.     Damascus pai-na lampi-ah Jesuh  in Saul a hopih kammalte ngaihsun in. “ Bang hangin hong bawlsia na hiam? (Sawl. 9:4). Nazareth khua mi Jesuh in sihna pan tho taktak hi, ci-in Paul tungah kipulaak hi. Ahi zongin tua sangin a thupi zaw-in ah Jesuh leh a pawlpi in kizopna nei hi, cih hong hilh hi (Matt. 25: 34 – 45).  Hih in bang hong hilh hiam cihleh pawlpi tungah i sep, i bawl bang bang Jesuh tungah a bawl ihihlam hong hilh hi. Koi bangin pawlpi aa ding nasem na hiam?
2.     Jesuh aa ding teci panna-ah gim thuakna tawh kipelh lo hi. Teci cih kammal, Greek laimalin ‘martys’ (upna hangin sihna thuak) cihna tawh kizom hi. Jesuh aa ding gim thuak i cih ciangin bang a khiatna hi ding hiam?
3.     Latin paunak khatah ‘credo ut intelligam’a khiatna in ‘ ka tel nadingin ka um hi.” Hih in koi bangin Tarsus khua mi Saul’ thuak thute hong telsak hiam? A kikhelma, Jesuh a up ma-in Saul in bangmah tel lo hi. A thuak thute hangin Jesuh theihtelna nei hi. Hih thu in Pawlpi’ tangko thu a um lo mite tawh kizopzia bang hong hilh hiam?

To get the latest update of me and my works

>> <<