LESSON
5 July 28 – Aug. 3
SABBATH
NITAK
Tu Kaal Sung Sim Ding:
Sawl. 26: 9-11; 9: 1-30; Thkna. 21: 23; 1Kor. 9:1; Gal. 1:1.
KAMNGAH: “Ahi zongin
Topa in Ananias kiangah, “Gentail mite, kumpite, le Israel mite tungah keima
min a kitheisak ding, keima na a sem dingin teelkhin ka hih manin ama kiangah
va pai in” a ci hi (Sawl. 9:15)
Tarsus khua mi
Saul, a nungciangin Paul cih minnei a hong kikhelna thu in sawltakte’ hun
sungin thupiang lian mahmah khatin kiciamteh hi. Ama kikhelna a thupi banah
pawlpi bawlsia mi khat pen Khristian thu-um mahmah khat hong suak cih thu in
lamdang mahmah hi. Paul a kikhelsak thupiang in a thupi mahmah thupiang khat hi
ding hi. Paul in thu-um mi masate nasia takin langpanin bawlsia hi. Pawlpi
susia dingin ngimna nei-a tua dingin zong nasem hi. Tua bang hi mah taleh
Damascus a pai-na lampi ah Pasian’ sapna aw za thei ahih manin, tua a kipan a
lian pen sawltak hong suak hi. “Nakpi takin Khrih pawlpi langpangin a bawlsia
mipa a kikhel khit ciangin a lawhcing mahmah hotkhiatna thugen sawltak hong
suak hi.” Ellen G. White, Sketches from the life of Paul, 9.
A beisa hunin a nunzia-te pawlpi a
bawlsia Paul in hotkhiatna thugen ding kilawm lo ahihlam amah le amah kithei
hi. Pasian’ hehpihna hangin a lungdamna hangin a sep khempeuh a mawkna hi lo hi.
Paul hong kikhelna hangin Khristian biakna sungah kikhelna lianpi hong piang
hi.
SUNDAY July
29
Pawlpi A Bawlsia Pa
Paul in Greek gam pan a khangkhia Jew
mi khat hi. Cilicia khuapi Tarsus khua-ah suak hi (Sawl. 21: 39). Greek ngei-na
pawl khat hemkhia hi. Pharisee lakah huzaap nei mahmah Gamaliel khut nuai pilna
sinin hong khangkhia hi (Sawl. 22:3). Pharisee ahih mah bangin thukham ngat
mahmahin zui hi. A khengval upna nei hi (Gal. 1:14). Tua hangin thu-um mite
bawlsia-in Stephen kithahna dingin a vaihawm makaite khat hi.
Sawl. 26: 9 – 11 sim in. Koi bangin
Paul in pawlpi bawlsia hiam?
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Paul in
hotkhiatna in Jew mite puksak hi, ci-in gen hi (1Kor. 1:23). Tua banah Jesuh in Jew mite lamet Messiah
bangin kumpi sem lo hi. Messiah in singlamteh tungah sihna thuak ding hi, cih
pen um thei lo uh hi. Bang hang hiam cihleh Lai Siangtho in singlamteh tungah
sihna a thuak mi in samsiatna thuak mi hi, ci-in pulaak hi (Thkna. 21: 23). Tua
hi-in Jew mite muhna-ah singlamteh in hotkhiatna thu tawh kituak lo hi.
Sawltakte in Jesuh thu a gen khempeuh uh
thuman hi lo hi, ci-in ngaihsun uh hi.
Paul in pawlpi bawlsia hi (Sawl. 9: 1,
2). Damascus in khuapi lian mahmah khat
hi-in, Jerusalem saklam tai 135 khawngah om hi. Jew mi tampi teng uh hi. Judea
gam pua-ah teng Jew mite kipawlna leh biakna tawh kisai khempeuh thu vaihawm
Sanhedrin zong Jerusalem ah om hi. Sanhedrin leh mipi kizopna, kithuzakna ci-in
shaliah ci uh a, a khiatna in ‘a kisawl mi’ cihna hi. Shaliah mi khat in biakna tawh kisai khat
peuh a sem dingin Sanhedrin in a sawl mi hi.
Paul in Sanhedrin president, siampi
lianpa kiang panin Damascus khua a synogue ah sim ding laikhak ngenin, tua lai
a pua amah ahih manin Paul in shaliah hong suak hi. Tua laikhak in Damascus khua-a om Jesuh
nungzuite manin Jerusalem ah a paipih theih nading phalna lai-dal hi (Sawl. 26:
12 tawh enkak in). Greek laimal
‘apostolos’ a khiatna in ‘shaliah’ tawh kibang hi. Sawltak (apostolos) cih kammal in apostolos
panin kila hi. Tua hi-in Paul in Jesuh sawltak a suahma-in Sanhedrin sawltak
khat hi.
Na
khat peuh sepnopna ahih kei leh
deihlohna khat peuh nei-in a nung ciangin na lungsim kikhelin na om ngei hiam?
Tua bang thu in bang hong hilh hiam?
MONDAY July
30
Damascus
Lampi-ah
Sawl. 9: 3-9 sim in. Paul in Damascus
zuanin a pai-na lampi ah bang piang hiam? Sawl. 9:5 a Jesuh kammal in bang
zahin man nei hiam?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paul le a lawmte
in Damascus a tunkuan uh ciangin lamet loh khat uh tuak uh hi. Suun laitakin
vantung pan awging khat leh khuavak taang mahmah khat tuak uh hi. Kamsangte’ tuahkhak ngei mangmuhna tawh
kibang lo-in, Pasian in Amah leh Amah Paul tungah kilaakna hi. A tonpih
mite in khuavak mu uh a, tua khuavak
hangin Paul bek in khuamu thei lo hi. A vekun awging za uh a, Paul bek in tua
awging deihna tel hi. Tua khuavak in sihna pan a tho Jesuh’ vangliatna hi;
Jesuh mahmah in Paul tungah hong kilang hi (Sawl. 22: 14). Tua lo mundangah Paul in Jesuh a muhna pulaak
hi. Tua bang a tuahkhakna thu hangin Paul in Nungzui 12 tawh kibangin sihna pan
a hingkik Jesuh mu-in sawltak thunei-na nei hi (1Kor. 9: 1; 15: 8)
Tua bang khuavak leh awging a tuah
khit uhteh Jesuh in Paul hopih hi. Paul
in Nazareth khua mi Jesuh’ nungzuite a bawlsiat laitakin Pasian nasem, siatna
leh thuman lo thute panin Judaism biakna a huu-in kingaihsun hi. Ahi zongin
lamdang a sak thu in Jesuh in nungta-in, Amah a zui mite bawlsiatna in Jesuh
mah bawlsia ahihlam hong kiphawk hi.
Jesuh in Saul a hopihna kammal in
Greek paunak khat hi-in “ciangzum sui lecin na mahmah ding hi” (Sawl. 26: 14). Bawngtal
ahih kei leh ganhing khat in in amah a makaih sikzum tuan leh bang piang ding
hiam? Tua ganhing liam ding hi. Hih in Paul’ nasep pulaak hi. Paul in Kha Siangtho’ nasep langpan zo ngei
lo ding hi. Tua bang gamta teitei leh gimna tawh kipelh lo ding hi. Paul in
Stephen kithahna vai-ah mawhpeng lo hi.
Stephen kithahna panin Paul in a
gamtatzia, a sep in thuman lo nasep hi, cih hong kiphawk thei hi. A lungsim,
ngaihsutna khempeuh kikhel hi. Cimawh ahih manin a muan le suan makaite huh
ding va ngen hi. Stephen in Pasian langpang hi; Jesuh nungzuite in kineihkem uh
hi. Tua bang kineihkhemnate siansak ding
hi, ci-in siampite leh ukna nei makaite ngaihsun uh hi.” Ellen G. White, The Acts of
the Apostles, 112, 113.
Bang hangin
ngaihsutna, lungsim hong hopihna thupi hiam?
TUESDAY July
31
Ananias A Vahawhna
Jesuh
tawh kiho ahihlam Saul in a theih ciangin “Topa aw, bang hih dingin hong deih
na hi hiam? ci-in Jesuh dong kik hi (Sawl. 22:10). Hih in Jesuh deihna tawh
kituak hi. Tua bangin a dot ciangin Saul in a khial ahihlam kiphawk hi, cih
kilang hi. Thudang dong ngam nawn lo hi.
Topa in Ama nasem sawltak dingin
Tarsus khua mi Saul a khelzia Sawl. 9: 10 – 19 in pulaak hi. Ananias in Saul
kiangah vahawhin a khut nga leh Saul in
khua-mu ding hi, ci-in Jesuh in Ananias sawl hi. Ahi zongin Ananias in Saul pen
thu-um mite bawlsia-in, thu-um mi tampi in ama hangin a nuntakna uh beilawh hi,
cih thei hi. Tham lo-in Saul in Damascus ah a pai-na hang zong thei ahih manin
Saul mu ngam lo hi. A kihtak ding mah hi. Ahi zongin Saul in Jesuh tawh kimu-in
a kikhellam Ananias in thei kha lo hi. Saul in Sanhedrin aa ding nasem nawn
lo-in Jesuh aa ding bekin nasem ahihlam Ananias in thei kha lo hi. Paul in
Gentilte mite leh Jew mite lakah nasem dingin Jesuh in teel khin hi.
Gal.1: 1, 11, 12 sim in. Paul in ama nasep tawh kisai thu bang pulaak
hiam?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Paul in a gen
thute Jesuh kiang pan hong pai ahihna leh Jesuh Khrih thupiakna tawh sawltak
nasem hi; mihing’ thupiakna tawh sawltak nasem hi lo hi. Hih thu in Ananias
tungah kipia thu tawh kilangdo lo hi. Ananias in Saul kiang a va hawh ciangin,
Saul in Jesuh Khrih’ sawlna tawh sawltak ahihna ngah khin hi.
Saul kikhelzia pen lamdang mahmah a,
mihing’ nasepna tawh kikhelsak zo ding hi lo hi. Amah a langpan mahmah tu-in a Topa leh
Honpa-in a sangin sawltak makai lianpi khat a hong suah theihna tua bangin
nunzia kikhelsak zo ding Pasian simloh kuamah om lo hi.
Koici bangin
Saul hong kikhelzia in a lamdang Pasian hong hehpihna pulaak hiam? Saul
kikhelna tungtawnin mi gilo khat in Jesuh sungah upna nei thei hi, cih na phawk hiam?
Wednesday August
1
Paul Nasep Kipatna
Paul
a kikhel khit Jerusalem ah a pai ma-in Damascus khua-ah tawl khat om hi (Sawl.
9: 19 – 25). Ahi zongin Gal. 1: 17 sungah Jerusalem ah a pai ma-in Arabia ah va
pai-in tawl khat sung om hi, ci-in genbeh hi. Hih laimunah Paul in ki-apna leh
thungetna nei hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 125.
Sawl. 9: 20 – 25 sim in. Koi bangin
Luke in Damascus khua-ah a nasepdan pulaak hiam? A lawhcing hiam?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Jerusalem khua-a
siampite’ phalna lai tawh bawlsiat ding lau-na hangin Damascus khua-ah a bu Jew
thu-um mite bawlsia dingin Jerusalem pan hong paikhia hi(Sawl. 9:2). Tu-in Arabia gam pan hong pai-in thu-um mite
bawlsia ding hi lo-in thu-um mi kibehlap dingin hong pai hi. Jesuh langpan ding hi lo-in Jesuh in Israel
mite’ lamet Messiah hi, ci-in pulaak dingin hong pai hi. Nidangin mite’ kihtak,
a lau uh Paul in tu-in Jesuh Khrih thu a genteh mite in bang a ngaihsun diam?
Tarsus khua mi Saul kikhelin pawlpi aa ding a sep khempeuh mite’n a bang cimuh
uh diam? Saul kikhelsak vangliatna ngaihsun kha khollo ding uh hi.
Amah
a langpan mite in Paul gen thute nial zo lo ahih manun thah dingin vaihawm uh
hi.Paul a thah theih nadingun khua sung makaite kiangah va paipih uh hi (2Kor.
11: 32, 33). Ahi zongin thu-um mite’ panpihna hangin Paul in kimat kiman ding
panin suakta hi. Kongkhak panin khuapi pua lamah pusuahpih uh hi.Paul in nasep
a kipan a kipan hamsatna thuak ding cih pen theikhol hi (Sawl. 9:16). Langpanna, bawlsiatna, gimna tuamtuam tawh
kipelh ngei lo hi. Ahi zongin tua bangin a thuak hangin a upna nusia lo-in
Khrih tawh kinai zaw semsem hi (2Kor. 4: 8,9).
Hamsatna
leh langpanna a thuak hangin Paul in nungkik lo hi. Koi bangin langpanna, lungkiatna na thuak
ciangin na upna sungah kiptakin kalsuan ding na hiam? Paul’ nunzia in bang hong
hilh hiam?
THURSDAY August
2
Jerusalem Zuankik
Damascus khua pan a suahtak khit
ciangin Paul in Jerusalem va hawh hi. Hih in Paul kikhel khit kum 3 a cin zawh,
Jerusalem a pai masak pen khualzinna hi (Gal. 1:18). Pawl sung pan hi taleh pawl pua pan hi taleh
langpanna thuak ahih manin a baihlo khualzinna hong suak hi.
Sawl. 9: 26 -30 sim in. Jerusalem a
tun ciangin Paul in bang tuak hiam?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Pawlpi mite in
Paul a kikhel lamdangsa uh hi. A kikhel zawh kum 3 hi pan ahih manin,
Ananias-te mah bangin thu-um mite in muangngam taktak nai lo uh hi. Thu-um mite
a bawlsiat theihna dingun vaihawmsim uh hi ding hi, ci-in ngaihsun uh hi.
Cyprus gam pan Levi mi, Greek ngeina pan a khangkhia Barnabas in thu-um mite
tungah Paul’ omzia a gen ciangin thu-um mite in sangthei pan uh hi (Sawl. 4:
36, 37). Paul kikhel takpi ahihnlam a
muh uhteh Pasian’ nasepziate lamdangsa uh hi. Tua bang langpannate beimang cih
om lo hi. Nidangin thu-um mite a bawlsiatna hangin langpanna thuak hi lo-in
hotkhiatna thu a tangko-na hangin bawlsiatna thuak hi zaw hi.
Stephen a bawlsiat hun lai mah bangun
Judean thu-um mite in hotkhiatna in kuamah deidan lo-in minam khempeuh tungah
hong kipia ahihlam telhaksa uh hi. Singlamteh tungah Khrih hong si ahih manin
ganhing tawh biakpiakna siksan nawn lo hi. Paul in Judea gama om Greek thu-um
mite tawh kizopna nei hi. Deacon mi 7 kitelte lakah Barnabas, Philip leh Mnson
cihte zong kihel uh hi (Sawl. 21:8, 16).
Tawl khat khitteh Jerusalem ah om makai kimkhat in Stephen’ thugente mah
Paul in a gen ciangin amaute in langpan uh hi (Sawl. 21:21).
Jerusalem ah ni 15 a om sungin (Gal.
1:18) Jew thu-um lo mite kiangah hotkhiatna thu gen hi. Stephen in langpanna a
thuak bangin Paul in zong langpanna, bawlsiatna thuak hi. Tua bang thute hangin
Jerusalem pan paikhia dingin Jesuh in Paul hopih hi (Sawl. 22: 17 – 21). Thu-um
mite huhna tawh Caesarea khua-ah pai sukin a zinkhiat masiah a khua Cilicia ah
tawlkhat sung om hi.
FRIDAY August
3
Ngaihsutbeh Ding: Galkap makai khat gal sungah a sih ciangin
galkap dangte aa dingin supna lianpi suak hi. Ama sihna in a galte phattuampih
lo hi. Ahi zongin tua bangin makai ulian khat in a langte tawh a kipawl
takteh ama pawl thaneem banah a pawlpih
mite in hamphatpih uh hi. Tarsus khua mi Saul in Damascus zuanin a pai-na lampi-ah
Topa’ khuavak in a nuntakna beisak thei
hi. Ahi zongin Pasian in hehpih ahih manin Saul nuntakna susia lo-in Khrih a
langpanna panin Khrih aa ding nasem dingin a nuntakna khel hi.’ Ellen G. White,
The Acts of Apostles, 124.
“ Jesuh in Nungzuipite kiangah minamte
kiangah pai-in thuhilh dingin thupia hi. Jew mite tung pan a zak uh thute
hangin a Topa uh thugente telthei lo ahih manun a kihilh bangin sem thei lo uh
hi. Amau leh amau Abraham’ suanlekhak kici uh a, Pasian kamciam luah dingin
kingaihsun uh hi. Topa in van a kah khit a sawt ciangin Khrih’ gen thute
khua-nung theih uh a, Jew mite leh
Gentile mite kikhel nadingin nakpi-in nasem uh hi.” Ellen G. White, Sketches
from the Life of Paul, 38.
Kikup Ding
Dotnate:
1. Damascus
pai-na lampi-ah Jesuh in Saul a hopih
kammalte ngaihsun in. “ Bang hangin hong bawlsia na hiam? (Sawl. 9:4). Nazareth
khua mi Jesuh in sihna pan tho taktak hi, ci-in Paul tungah kipulaak hi. Ahi
zongin tua sangin a thupi zaw-in ah Jesuh leh a pawlpi in kizopna nei hi, cih
hong hilh hi (Matt. 25: 34 – 45). Hih in
bang hong hilh hiam cihleh pawlpi tungah i sep, i bawl bang bang Jesuh tungah a
bawl ihihlam hong hilh hi. Koi bangin pawlpi aa ding nasem na hiam?
2. Jesuh
aa ding teci panna-ah gim thuakna tawh kipelh lo hi. Teci cih kammal, Greek
laimalin ‘martys’ (upna hangin sihna thuak) cihna tawh kizom hi. Jesuh aa ding
gim thuak i cih ciangin bang a khiatna hi ding hiam?
3. Latin
paunak khatah ‘credo ut intelligam’a khiatna in ‘ ka tel nadingin ka um hi.”
Hih in koi bangin Tarsus khua mi Saul’ thuak thute hong telsak hiam? A
kikhelma, Jesuh a up ma-in Saul in bangmah tel lo hi. A thuak thute hangin
Jesuh theihtelna nei hi. Hih thu in Pawlpi’ tangko thu a um lo mite tawh
kizopzia bang hong hilh hiam?