TU KAAL SUNG SIM DING: Romans 14 – 16.
KAMNGAH: “ Banghangin na sanggampa tungah thukhen na hi hiam? Ahih
keileh banghangin na sanggampa neumuh na hi hiam? Banghang hiam cihleh eite
khempeuh Khrih thukhenna tokhom mai-ah i ding ciat
ding hi” Romans 14: 10.
Protestant pawlpi a piangkhia-sak Romans thusin a zo ding i hi ta hi.
Romans in bang hangin Protestant sungah om, bang hangin om suak lai ding
cih thu hong hilh hi. Protestant, a diakdiakin SDA pawlpi in Lai Siangtho bek
mah upna siksan bulpi-in i nei hi. Tu-ma kum zalom tampi pekpanin Rome pawlpi
pan hong paikhiatpih pen Lai Siangtho siksan – upna tawh dikna kingah hi cih
thu hi. Hih thu Romans in limtakin hong hilh hi.
Thongcingpa dot bang mahin “A hong kihotkhiattheih nadingin bang ka sem
ding hiam? a huamin kipulaak thei hi. Hih dawnkikna Romans sungah kimu thei hi.
Luther hunlai-in pawlpi’ dawnna thuman lo ahih manin tu-in Protestant pawlpi
hong om hi. Tu kaal sung i sin ding thu in bangci bangin
Paul in a laikhak khupbawl hiam? Bang gelh hiam? Pawlpi makaite aa ding
banah ei aa ding bang thuman pulaak hiam?
SUNDAY DEC. 24
UPNA THANEM
Milim
biakna dingin kizang an (sa) tawh kisai, ne ding maw, ne lo ding cih thu Romans
14: 1-3 ah kimu hi. Jerusalem Council (Sawl. 15) in Gentile thu-um mite’n tua
an ne kei hen, ci-in khensat hi. Ahi zongin kongzing, vanzuakna-ah kizuak an
pawlkhat milim biakna-ah kizang hi leh, tuate koi cih ding ci-in dotna om hi
(1Kor. 10: 25). Khristian kimkhat in tua-te tawh buai ding hi lo hi; nek ding
hi, ci uh hi. Ahi zongin kimkhat in lunghiang lo-in mehgahte nekzawk ding hi,
ci uh hi. Amau buaipih thu in sanek loh ding le cidamna thu buaipih uh hi lo
hi. Tham lo-in sasiang le sasiang lo thu zong hi lo hi. “Sa khempeuh nek theih
hi” (Rom. 14:2) kici ahihteh sasiang le sasiang lo khen nawnlo-in nektheih hi,
cih thu pen man lo hi. Lai Siangtho mundangah tua bangin kigelh lo hi; hong
kituak lo ding hi.Upna neu/thanem mite na sang un” cih thupiak in mimal kizopna
pulaak hi zaw hi. Ama khensatna, thuneihna bang bang hi leh ci-in hong hilh hi
zaw hi.
Romans 14: 1-3 in bang thu laigil hong hilh hiam?
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Paul in
upna thanem mite mawhsak lo hi. Koi bangin upna neu mi in upna khuah thei ding
cih thu zong pulaak lo hi (Roms. 14:3). A ne mi hi taleh, a ne lo mi hi taleh
Pasian in a kibangin sang hi. Tua bang buai-nate Pasian kiang pan hi lo-in,
buai ding le buai loh ding khentel lo-in, omkhawng thei lo na khempeuh a kin
kawikawi Khristian thu-um kimkhatte kiang pan hong piang buai-na hi.
Rom. 14: 4 in koi bangin tua buai-na gen hiam?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Khat
veivei ciangin midang' lungsim i theih loh hangin, a gamtat khialte hilh kul
hun om hi lo hiam? Tua bang ciangin a thei lo kineih ding i hiam? Isaiah 56: 10
– “mittaw, a hamthei lo ui tawh kibang inncing’ bang hi lo-in, koi bangin gen
ding le pulaak loh ding khentel ding i hiam?
MONDAY DEC. 25
THUKHENNA TOKHOM MAI-AH
Romans 14: 10 sim in. Paul in mi tungah thukhen ding na hihleh kidop
ding bang hong hilh hiam?
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Ei mahmah zong amau khialh bangin khial napi mite thukhen ding kimanlang
kha zel hi. I khialhna mu lo-in mite’ khialhna kimuhsak kha zel hi.
Ei le ei i kikhem hangin, kuamah in Pasian khem thei lo hi. “Thukhenna
na thuak loh nadingun midangte tungah thu na khen kei un. Banghang hiam cihleh
midangte tunga thu na khen bangun no tungah zong thu hong kikhen ding hi. Note
zat tehna tektek mah tawh note aa dingin a hong kitehsakkik ding hi. Nangma
mita singluang phawk kha lo-in banghangin na sanggampa mita ninthem muhsak na
hi hiam? Ngaihsun dih in na mit ah singluang khat om napi banghangin na
sanggampa kiangah, ‘Na mita ninthem hong lakkhiatsak ning,” ci thei na hi hiam?
Matt. 7: 1-4.
Romans 14: 11 ah Paul in Thuciam Lui a siksan in bang thupitna nei hiam?
________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Milim biakna dingin kilui an tawh kisai-in ah tua an in sa siang le sa
sianglo kigen lo hi. Milim biakna-in kizang an nekna in mawhna hi lo hi.
Bang hang hiam cihleh milim in bang hi lel mawk hiam? Bang mah hi lo hi
(1Kor. 8:4). Uiphuk pasian, bawngtal pasian mai-a an in khiatna nei lo hi, a ci
mi in a nek manin, nek ding hi lo hi, ci-in a umte thanemsak kha thei hi.
Topa nasem kisa zongin khat veivei a lauhuai bang thu hong hilh hiam?
Bang hangin mi khat ii ngaihsutna thupi-sim ding kisam hiam?
TUESDAY DEC. 26
Romans
14: 15 – 23; 1Kor. 8: 12, 13 sim in. Paul gen thute a tomin pulaak in.
Nuntakpih ding thu laigil bang hong hilh hiam?
________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paul in
Khristian upna a kitelkhial loh nadingin hoihtak hong hilh hi. Nek le dawn
thupi mah hi. Khristian khat in midangte’ ngaihsutna tawh kisai kidop ding
kisam hi. Milim biakna-ah kizang an a ne nuam lo mi khat in mehteh, mehgah nek
ding a telzawk leh mawhsak ding hi lo hi. Tua thu tawh buai ding sangin Kha
Siangtho sungah dikna, kilemna, nuamna cihte kin zawk ding kisam hi.
Pawlpi
in tu-in nek le dawn tawh kisai bangci bangin hong hilh hiam?Cidamna thute in
ei aa dingin thupha hi. Ahi zongin mikim in tua bangin ngaihsun lo hi. Tua hi'n
kibatlohnate thupi sim ding kisam hi.
“Amah le
amah a kimawhsak lo mi in mihampha hi” (Rom. 14: 22) Paul in bang vau khol
hiam? Pulaak ding a kilawm khialhna om thei hi, cih thu siksan lehang koi
bangin midangte tungah thukhen lo ding cih thu tawh kizopna nei hiam? Mi khat
in ‘ka nek ka dawn, ka silh ka teente no tawh bang kisai hiam? hong kici leh
koi bangin na dawng diam? Mihing khat le khat kizopna om lo cih hi thei lo hi.
I gamtat, kampau, i neek i dawn cihte in a hoih zaw ding a hi a, a sia zaw ding
a hi zongin mi huzaap hi. Hih thu telhak lo hi. Mi khat in na nunzia hong etteh
dingin kingaihsun inla, siatna khat hong mu leh, tua in a nunzia tampi huzaap
pah hi. I gamtat in huzaap nei kei, na cih leh nang le nang kikhem na hi ding
hi. Khristian khat in mite’ etteh dingin a nuntak ding kisam hi. Nang hangin mi
khat thuman pan lampial leh, tua mawhpuak na thuak ding hi.
Bangci
bangin mite’ etteh dingin na om hiam? Na nunzia kisittel lecin, na lungkim
diam? Mi tampi in na nunzia hong en uh hi.
WEDNESDAY DEC. 27
NI TAWH KISAI THUPIAK
Kibatlohna tuamtuamte kimawhsak lo-in, na gamtat in mi khat a pukna a
suah loh nadingin kidop kikep kul hi, cihte a hilh khitteh, Paul in ni tawh
kisai a pulaak thute ngaihsun in.
Romans 14: 4 – 10 sim in. Koi bangin Paul gen thute na theitel hiam?
Thukham 4-na tawh kisai bang hong hilh hiam?
_______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Paul in biakpiak ni ding gen hiam? Koi ni gen hiam? Pawlpi masate in
biakpiak ni ding, ahih kei leh biakpiak ni nei se lo uh hiam? Gal. 4: 9, 10 a
pulaak mah bangin biakpiak ni tawh kisai-in “Galatia pawlpi in ‘nite, khate,
khuahunte le kumte tang uh hi.’ Paul in amaute khialhna pulaak hi. Biakna makai
kimkhat in Galatia Khristiante kiangah vunat ding, Moses Thukhamte zui ding,
ci-in hilh uh hi. Paul in hih bang thute Rome pawlpi sungah zong hong lut ding
patau mahmah hi. Ahi zongin Rome pawlpi sunga Jew Khristiante in Jew tawh kisai
pawi tuamtuamte zat ding kulsa nawn lo uh hi. Ahi zongin Khristian pawl khat in
Jew tawh kisai biakna pawite zat kul lai hi, ci uh ahih manin, Paul in
ngaihsutna kibang lo mite tungah thukhen kei unla, buaipih dah un, ci-in hilh
zaw hi.
Mi kimkhat in Romans 14:5 kisam lo hi; kilawm kituak lo hi, ci-in
ngaihsun uh hi. Paul in Sabbath thupiak a kipzia pulaak hi zaw hi lo hiam? Tu
quarter sung i sin thute en kik lehang, Paul in thukham nuntakpihna limgen
mahmah hi. Paul in milim biakna-in kizang an nek theih hi, nek theih ding hi lo
hi, cih ahi zong, tua thukhunte in Sabbath thupiak zahin thupi ngaihsut lo hi.
Mi pawlkhat in piansak ni sagih Sabbath kul nawn lo hi, a cih uh hangin, Paul
in tua bangin gen lo hi. Tua bangin a pulaak mite pen Peter in Paul’ laikhak
tungtawnin hih bangin vauhilhna nei hi: “I it mahmah i sanggampa Paul in zong
amah a kipia pilna tawh kizui-in lai sunga hong gelh mah bangin lungduaitak a
Topa hong ngakna in hotkhiatna ngah theih nading ahi hi, ci-in na ciamteh un”
(2Pet. 3: 16).
Sabbath tawlngak na nuamsa hiam? Thupha hi lo hiam? Sabbath ni-in Topa’
hong piak thupha tawh a kidim zaw dingin kipuahphat ding na nei hiam?
THURSDAY DEC. 28
A TAWPNA THU VAIKHAK
Romans
15: 1-3 sim in. Thuman bang pulaak hiam? Bangzahin Jesuh nungzuite aa dingin
mannei hiam? Koi bangin tua thu na nuntakpih hiam?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Paul in
a laikhak thukhupnate ah a thupha-piak tuamtuam zang hiam?Rom. 15: 5, 6, 13,
33.
A
lungduai Pasian cih thu in a mite tungah thuakzawhna nei Pasian hi, ci hi. Paul
zat kammal pawl khat Greek laimal “Hupomone” a khiatna in
‘mainawt’ ‘kiptakin
nungta’ cihna hi. Thu-um mite a thasak Pasian in tha hong guan hi. Lametna
Pasian in mi khempeuh tungah lametna hong pia hi. Tua bang mahin kilemna
Pasian, lungnopna Pasian in kilemna, lungnopna hong pia hi.
Paul in
mimal hopihna a neih khitteh koi bangin a laikhak thukhupna nei hiam? Rom. 16:
25- 27.
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Paul in a laikhakte a thukhupna-ah Pasian phatna kammalte pulaak hi.
Upna tawh dikna ngah
Romans Khristiante a kipan Khristian khempeuh in, hotkhiat a ngah Pasian’ tanu
tapate ahihlam uh lungmuang thei uh hi. Paul in Roman pawlpi sunga thupiangte
hangin hih bangin laikhak ahi hi. Pasian in Paul tungah a piang ding bang thute
pulaak cih i thei kei hi. Paul in ‘ upna pan a puk ding’ hong om ding hi, cih a
theihkholh hangin (2Thess. 2:3) a laikhakna-ah tua bangin pulaak lo hi. Paul in
tua bangin a laikhak laitakin Protestant hong khang khia ding thei khol maw,
thei khol lo cih i thei kei hi. Ahi zongin Romans tungtawnin Protestant hong
kipan khia hi, cih i thei hi.
Leitung in ‘sapi’
lamdangsa-in a nung zui taleh, Jesuh tungah upna citak mite in Lai Siangtho
lenkip ding uh hi (Mang. 13:3).
FRIDAY DEC.
29
NGAIHSUTBEH DING: Sim
in Ellen G. White, “Unity and Love in the Church,” 477, 478; “Love for
the Erring,” 604 – 606, in 5T; “Helping the Tempted,” 166, in the Ministry of
Healing in the SDA Bible Commentary, vol. 6.
“Pasian’ mi pawl khat in Ellen G White va zuanin a vangikte uh
suahkhia-in, ama makaihna ngen uh hi. Tua bang a lauhuai-na hong kilak hi. Tua
bang ding hi lo hi. Tua bang lunggimna a tuah uh ciangin itna tawh kidim
Honpa kiangah a pai dingin amaute kisam hi. Mi tampi hong pai-in “ bang
hih ding, bang sem ding ka hi uh hiam, cih a kipan puansilh nikten, annek
tuidawn a kipan na khempeuh hong dong uh hi. Tua bang ciangin ‘Khrih nungzui na
hi uh hi. Lai Siangtho in bang hong hilh hiam kan un, ka ci hi. Thungenin
ki-apna tawh Honpa nunzia ngaihsun un. Amah etteh un. Tua hi leh lam na pial
kei ding uh hi. Midang khat ii khensat ding ama tangin ka khentat thei kei hi.
Tua bang hi kei leh Jesuh Khrih etteh lo-in keima nunzia nong etteh kha ding
hi.” Ellen G. White, 2T. 118.
Nangma sep ding midang khat tungah na va suan kei ding hi. Na nasep ding
a hong kisawl mateng na ngak kei ding hi. Mihing’ makaihna tungah kingak ding
hi lo hi. I lungsim khempeuh Topa i ap leh Aman hong makaih ding hi; na sep
ding hong hilh ding hi. Pasian’ deihlohte sem lo ding na khentat leh Topa in
hong thei-in na nasep ding na thei ding hi.” The Desire of Ages, 668.
“Pawlpi sungah mi kimkhat in kuama tungah kinga lo-in amau le amau hi
kisa uh hi. Tua bang mite in amau le amau kimuang uh hi. Amau le amau bek thupi
kisa uh hi. Midangte’ hilh, gen thute kin lo uh hi.” The Acts of the Apostles,
163, 164.
KIKUP DING DOTNATE
1. Tu kaal sung i sin, a nuia-a thu paipi-te koi bangin na pomsiam hiam?
(a). Thu-upna-ah cihtakin ahi zongin upna kibanglote mawhsak lo.
(b). Na
ngaihsutna-ah kiptakin omin, mite tungah thuneih ding hanciam lo-in, ahi zongin
upkhialhnate hilhin, khialhna pulaak hun le pau loh ding hun khensiamin, bangci
bangin khialhna pulaak loh manin mawhsakna thuak ding na hiam?
(c)Topa sungah a suakta mi hi mahta lecin, mite’ etteh
thamcing dingin na gamtat a kidawm ding hi lo na hi hiam?