LESSON 12 Dec 16 - 22
THU HOIH TAWH THU SIA ZO
SABBTH NITAK:
TU KAAL SUNG SIM DING: Romans 12, 13.
KAMNGAH: “Hih leitung mite gamtat bangin gamta kei unla, na lungsim
uh thaksuaksak-in na kikhel un. Tua hi leh a hoih, a sanhuai a kicing
Pasian’ deihna bang ahi hiam cih na theitel ding uh hi” Romans12:2.
Romans
mite’n thukham a theihna uh man a kisak uh hangun Paul in a khialhna uh theisak
nuam hi. Thu-um mite zong nunna sang tawh a nungta dingin hanthawn hi. Thuman a
zui mite’ kikhelna in lungsim kikhelna hi ding a, tua bang kikhelna in Pasian
kiang pan hong pai hi-in a ki-ap mite bek mah kikhel hi. Khristian khat in
Pasian’ deihna bangin a nungta dingin lunggulh ding hi. Kha Siangtho lo-in
kuamah in Pasian’ deihna bangin a nungta zo kei hi. Pasian’deih bangin nuntakna
in upna tawh kipawl hi. Paul in gamtatna nawlkhin ngei lo hi. Romans 13 – 15
sungah nunzia hoih limgen mahmah hi. Nunzia hoih in upna tawh diktanna thu
hemkhia lo hi. Nunzia hoih in upna pulaak hi zaw hi.
Mi
kimkhat in Thuciam Thak sunga thupiakte in Khrih hong pai khit ciangin kigelh
ahih manin Thuciam Lui thupiakte sangin zuihhak zaw hi, ci-in ngaihsun uh hi.
Ahi zongin tua bang hi lo hi. Thuciam Thak in Khrih sungah a nungta mite nunzia
ding hong hilh hi. Khrih simloh kuamah in i nunzia ding hong hilh om lo hi.
“Note in zong Khrih lungsim puak na nei un” (Phillipine 2: 5). Hih sangin a
sangzaw nunzia om lo hi.
SUNDAY DEC. 17
A KILAWM KITUAK NUNZIA
Romans 11 in Romans sungah upna tawh kisai a thukhupna hi. Romans 12- 16
sungah gamtatna tawh kisai hong hilh hi. Upna nei mi khat ii nunzia-te hong
hilh hi. Upna in thuzuihna tawh hong kipelhsak lo hi. Upna in Topa’thupiak
zuihna ding panin hong map lo hi. Tua thupiakte tuni dongin kip hi. Thuciam
Thak in tua thupiak hong hilhcian hi. Topa’ thupiakte olno takin nuntakpih zawh
hi lo hi. Hamsa mah ding hi. Bang hang hiam cihleh mawhna le cilesa’ deihna do
ding hamsa hi ( 1Pet. 4:1). Ahi zongin a um mite tungah gualzawhna ding kamciam
hong kipia hi. Hi mahtaleh Dawimangpa le a pawlte’n nasem ahih manin siatna a
do den dingte i hi hi. A lungdamhuai thu in i puk kha zongin hong kinusia lo
hi. Bang hang hiam cihleh eite aa dingin hong thuumsak Siampi Lian i nei hi
(Heb. 7: 25).
Romans 12: 1 sim in. Koi bangin gentehna tawh Khristian khat ii nunzia
ding hong hilh hiam? Koi bangin Romans 12: 2 tawh kizom hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Romans 12: 1 in Thuciam Lui biakpiaknate siksan hi. Tua hunlai-in
ganhing tawh biakpiakna kinei hi. Tu-in Khristiante in amau pumpi biakpiakna-in
zang uh hen – ganhng bangin kithat ding hi lo-in, Ama aa dingin a nungta dingin
hong hilh hi. Biakbuk ah biakpiakna dingin a kigo ding ganhing limtak sittel
masa uh hi. Tua ganhing tungah melhemna khat peuh a kimuh leh biakpiakna dingin
kizang lo hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in poi-na khat a nei ganhing tawh
piakbiakna deihlo hi.
Tua hi-in Khristiante zong i nuntakzia a siangtho ding, Pasian’ santham
cing nunzia kisam hi. Tua dingin vangliatna kisam hi. Kuamah kicing kei taleh
cihtak theihzah, hanciam theihzahin hanciam ding kisam hi.
“Hih leitung mite gamtat bangin gamta kei unla, na lungsim uh
thaksuaksak in na kikhel un” (Romans 12: 2). Khristian nunzia-ah a khangto
nunzia pulaak hi. Khristian nunzia in a ngei bangin a nungta den ding i hi kei
hi. A hoih zaw, a sang zaw-ah kalsuan toto ding kisam hi.” Martin Luther,
Commentary on Romans, 167. A hoihzaw, a sang zaw ah kalsuan i cih in bang hiam?
MONDAY DEC. 18
LIMTAKIN NGAIHSUTNA
Tu quarter sungin
Thukham tawh kisai tampi i sin hi. Paul in Romans sungah zong thukham tawh
kisai thu pulaak hi. Upna in Thukham beisak lo hi. Thukham zui napi, itna nei
lo tampi om hi. Thukham in itna thu – Pasian itna le mite itna hi. Itna ka nei
napi, a gamtat in itna pulaak lo gamtatna tampi om hi.
Romans 12: 3 – 21 sim in. Koi bangin mi it thei ding i hiam?
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
1Kor.
12, 13 mah bangin Paul in itna in Kha Siangtho gah hi, ci-in tawisang hi. Greek
laimalin ‘agape’ in Pasian kiang pan hong pai itna pulaak hi. Pasian in itna hi
(1John 4: 8). Itna in Pasian’ zia le tong pulaak hi. Itna nei cih ciangin
Pasian in a hong it bangin mi it, Pasian’hong kep bangin mi nunna kem cihna hi.
Itna in nuntakna sungah kimu thei ding hi. Kiniamkhiatna in itna bulpi khat hi.
Itna sungah “Kihihsakna, kiphatsakna’ om lo hi (Rom. 12: 3). Ei le ei kiliansak
lo-in midangte liansak zaw hi (Rom. 12:6). Ama pilna, theihna suanglo hi (Rom.
12: 16).
Khrih
mahmah in zong “Keima hakkol kisuan unla, ka kiangah hong kisin un. Bang hang
hiam cihleh keimah in lungnemin a kiniamkhiat mi ka hi hi” ci hi (Matt. 11:
29). Khristiante in a kiniamkhiat pen dingte hi. Ahi zongin ki-en lehang tua
bang hi lo, hehpih huai mahmah hi lo i hiam? Kiphatsakna tawh kidim hi lo i
hiam? Diktang ding, hotkhiat ngah dingin Khrih tungah kingak kitangsapzia na
phawk hiam? Amah bek mah in hong khel thei hi lo hiam? Mihing in amau nunzia
amah le amahin khel thei lo hi. Tua hi leh bang kiphatsakpih ding, kisialhpih
ding ding bang om hiam? Kisaktheihpih ding bang mah i nei kei hi. Pasian muhna
banah midangte mai-ah kiliatsak nading omlo hi. Tua hi-in Paul hong hilh bangin
nuntak ding kisam hi.
Romans 12: 18 sim in. Koi bangin tua thute na nuntakpih hiam? Lai Siangtho hong hilh bangin a nungta ding kipuahphat
ding na nei hiam?
TUESDAY DEC. 19
KHRISTIANTE LE KUMPITE
Romans 13: 1-7 sim in. Ukna nei kumpi, u liante tawh kizopzia ding bang
hong hilh hiam?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Paul in kumpi ukna nei-te tawh kizopzia a pulaakin kumpi gilo, gammite
it lo, a nungta Pasian a thei lo kumpi’ uk sung hi. A sawtlo-in Khristiante’n
bawlsiatna nasia takin thuak uh hi. A taktakin Paul in tua kumpite’ thahna
thuak hi. Tua bang kumpi gilo khut nuai-ah kumpi’ thupiak mang dingin Paul in
hanthawn hi. Bang hang hiam cihleh Lai Siangtho in gam uk kumpi tawh kisai
limgen mahmah hi. Tua bang ukna neihtheihna Pasian kiang pan hi.
Khristiante in gam ki-ukna tawh kizui-in a nuntak ding uh kisam hi.
Gammi hoih khat hih ding kisam hi. Ki-ukna nei lo cih pen Lai Siangtho tawh
kituak lo hi. Ahi zongin Pasian in kumpi ki-ukna khempeuh hoihsa hi, cihna hi
pah lo hi.
Pasian langpang kumpi tampi om hi. Hi taleh Khristiante in Pasian
langpanna a hih kei nakleh kumpi thuneite’ ukna mang ding le panpih ding kisam
hi. Tua hi-in kumpi’ thupiak khat peuhpeuh zuih ding ciangin Pasian tawh kituak
hiam, kituak lo hiam, ci-in thungetna tawh hoih tak ngaihsut masak ding kisam
hi. Kamsangte’ genkholhsa a om bangin Pasian tungah a citak mite’n kumpite’
bawlsiatna thuak ding uh hi (Mang. 13). Khristiante in koi koi ah i om zongin
tua hun hong tunma kumpi’ thupiak zuih ding kisam hi.
“Leitung kumpi uknate in Pasian kiang pan phalna tawh ukna nei hi, cih i
thei hi. Thu-um mi khat in gam ki-ukna thukhunte hoihtak a zuih ciangin Pasian’
thupiak zui ahi hi. Ahi zongin tua gam thukhunte in Pasian tawh kituak lo ahih
leh mihingte’ thupiak zuih sangin Pasian’ thupiak zuih ding hi zaw hi. Mihing’
thukhunte sangin Pasian Kammal in vanglian zaw hi. Gam thukhun tawh kituak lo
kampau a kipan laigelhte kidop ding kisam hi. Hotkhiat nasep a khaktan thei
kampau, laihawm tuamtuamte pelh kul hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 69.
WEDNESDAY DEC. 20
KHAT LE KHAT KI-IT UN
“Khat le
khat ki-itna longal kuamah lei na kibasak kei un.Bang hang hiam cihleh midang a
itte in thukham a zui khin ahi hi” (Romans 13: 8).
Koi bangin hih thu na theitel hiam? Itna i neih teh Pasian thukham zuih kul nawn
lo hi, cihna hiam?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Mualtung
Thuhilhna a om bangin Paul in sepna khempeuh itna siksan ding, itna hangin
sepna hi ding hi, ci-in hong hilh hi. Bang hang hiam cihleh Thukham in Pasian’
zia le tong pulaak hi. Pasian in itna hi. Tua hi-in mi a itte in thukham deihna
kicingsak hi. Ahi zongin Khristian pawl khatte’ gen bang hi lo-in Paul in itna
in thukham beisak lo ahihna pulaak hi. Thukham 10 in kipden hi. Bang hang hiam
cihleh tua in mawhna hong theisak hi. Tu-in leitungah kua in mawhna omlam nial
thei ding hiam? Ahi zongin itna lo-in kuamah in thukham nuntakpih thei lo hi.
Singlamteh tungah Khrih a kilh mite amau le amau thukham a zui-in kingaihsun uh
hi.
Paul in
itna tawh thukham nuntakpih tawh kisai-in bang gentehna pulaak hiam? Bang hang
hi ding hiam? Romans 13: 9 , 10.
_____________________________________________________________
_________________________________________________________________
Itna
kipulaak hun zandeuh hi lo hi. Kamsangte gen khempeuh in "nang le nang na
ki-it bangin midangte zong it in” cih thupiak (Siam. 19:18) siksan hi. Tham
lo-in Paul in Thuciam Lui siksanin Lungdamna Thu pulaak hi. Mi kimkhat in, Paul
in thukham pawlkhat bek hilh hi, ci-in uh hi. Tua bang hi leh,
Khristiante in
nulepa zahtak kul nawn lo maw? milim bia thei maw? Tua bang hi lo hi. Paul in
bang siksanin pulaak hiam cih kantel kisam hi. Paul in mimal khat le khat
kizopna a pulaak hi bek a, Thukham bei hi, a ci hi lo hi (Sawl. 15:
20; 1Thess. 1:9;
1John 5: 21). Tua banah Thuciam Thak gelhte in midangte itna in Pasian i itna
hi, ci hi (Matt. 25: 40; 1John 4:20, 21).
Koi
bangin midang tawh na kizopzia in Pasian tawh na kizopzia pulaak hiam?.
Kizopna-ah itna in bangzahin thupi hiam? Pasian in a hong it bangin koi bangin
midangte it thei ding na hiam? Bang in hong dal hiam?
THURSDAY DEC. 21
TUNI IN HOTNA NI HI
“Tuhun in bang hun hiam cih thei unla, ihmutna panin khanlawh hun mahmah
ta ahihlam thei un. Bang hang hiam cihleh i upcil lai sangin eite hotkhiatna
tu-in hong nai zawta hi” (Rom. 13: 11). Tu quarter sungin Paul in Rome pawlpi a
laikhakte i sin hi. A diakdiakin Khrih hong sihna- Thuciam Thak siksanin, Rome
pawlpi sunga om Jew le Gentile, upna le gamtatna tawh kisai thute i sin hi. A
bulpi pen in koi bangin mawhnei mi khat in
Pasian mai-ah
siantho-na le dikna ngah thei hiam cih thu hi. Thukham a siksan mite tungah
Paul in thukham bulpi-in hotkhiatna thu hilh hi. Judaism biakna, Thuciam Lui in
zong hehpihna bulphuh biakna hi-a, ahi zongin gamtatna, thukham bulpi sakna in
siatna tampi hong tun hi. Tuhun pawlpi in tua bang siatna hong tun kik loh
nading kidophuai hi lo hiam?
Romans 13: 11 – 14 sim in. Paul in bang thupiang pulaak hiam? Koi bangin
tua thu lamen ding i hiam?
_____________________________________________________________
________________________________________________________________
Paul
in a ihmut thu-um mite a tho dingin hilh hi. Bang hang hiam cihleh
Jesuh hong pai kik ding hi. Hih thu kipulaak zawh kum 2000 val khin
taleh, tua sangin a thupi zaw in Jesuh hong pai baihta ding lamenin ngak ding
ahi hi. Eite lunghimawh ding thu in sihna tawh i kinai mah bangin Jesuh hong
pai ding hun tawh i kinai mahmah hi. Mitphiat kalin a bei thei i nunna hong bei
leh, kum 40, kum 400 cihte a si mite aa dingin bang mah kilamdanna om lo hi.
Misite’n a khuaphawk theihkik hun ding uh Khrih hong pai hun hi ding hi. Nuntak
huntom, Khrih hong pai ding hun hong nai zaw semsem hi. Paul in Nihvei Kumkikna
tawh kisai Romans sungah tampi a pulaak loh hangin, Thessalonica, Korinthian
pawlpite laikhaknate ah tampi pulaak hi.
Khrih hong pai kik lo ding hi leh na khempeuh – lament, upna in a mawhna
hi ding hi. Khrih hong pai kik ding hi, cih thu om kei leh upna tawh diktanna
thu zong a mawkna suak lo ding hiam?
Khrih hong pai leh, na nunzia na kikhel ding a om diam? Bang hang?
Kikhel ding kisam hi, ci na hileh bang hangin tumahin kikhel lo ding na hiam?
Bang in kilamdangsak hiam?
FRIDAY DEC. 22
NGAIHSUTBEH
DING: “ Lai Siangtho in
Pasian’deihna pulaak hi. Pasian Kammal thuman thute in Sangpen Pa’
genkhiat thute hi. Hih thuman a nuntakpih mi in nunna thak tawh a nungta mi hi.
Khuaksa thak ngah hi lo-in mawhna khuamial, thuman theihlohna kihepkhiatsak hi
zaw hi. “Lungtang thak kong pia ding hi,” cih kammal in “ngaihsutna thak” cihna
hi. A kikhel lungtang thuman theitel dingin a nungta ding ahihlam kiphawk hi.
Lai Siangtho tawh a nungta, thungetna tawh a mainawt mi in thuman theihtelna
nei hi.
Pasian kiang a zuat
manin lungsim ngaihsutna zong picing zaw tawh kibang hi.” Ellen G. White, My
Life Today, 24.
“Topa
hong pai baihta ding hi. A hong pai ding kiginkholh kisam hi. A tatsa mite la
dingin hong pai ding a, Amah i muh ding bang zahin lungdamhuai hiam? I ngak
zawh sawt khin zo hi. I lametna kiam lo hi. Ama hoihna i mu tawntung ding hi. “
Inn tung ta” ci-in nakpi-in ka kap khia nuam hi. A tatsa mite tawntungin inn ah
mang dingin, Khrih in vangliatna, minthanna tawh kidimin hih leitungah a hong
pai ding hun nai mahmah hi.” Ellen G. White, Vol. 8., 253.
KIKUP DING DOTNATE
1.
Thursday
ni-a dotnate na lawmte tawh kikum in. Na lawmte dawnnate zong ngai in. Koi
bangin sang thei na hiam?
2.
Gammi
hoih le Khristian mi hoih khat hih ding a haksat hun om hi. Pasian’ deihna
bangin gamtatna le gam ki-ukna thukhun hong kituak kei leh, koi bangin na
kalsuan diam? Koi zaw na zui diam? Tua bang hun ciangin bang hangin thungetna
le limtak ngaihsutna kisam hiam? (Gam thukhun zui lo khempeuh humpi kua sung
kidenna sam a hiam?
3.
Itna
kihel lo thukham zuihna leh, lungsim takpi tawh Pasian le mite itna, koi in
hamsa-zaw in na ngaihsun hiam? Ahih kei leh tua bang om thei kenteh ci-in na
ngaihsun hiam? Bang hang?
4.
Tu
quarter thusinna a zo ding i hih mah bangin Romans sung i sin thutawntungin
bang hangin Kipuahphatna thupi hiam? Romans in bang thute umin, bang hangin um
cih thu hong hilh hiam?