7
LESSON
11 DEC. 9 – 15
TELTUAM MITE
SABBATH NITAK:
TUKAAL SUNG SIM DING: Romans 10, 11, 16.
KAMNGAH: “ Tua ahih
leh Pasian in a mite nawlkhin ahi hiam, ci-in ka dong hi. A nawlkhin peuhmah
kei hi.Keimah tektek zong Abraham suan, Benjamin phung sung panin a piang
Israel mi ka hi hi.” Romans 11: 1.
Tukaal sungin Romans 10, 11 sungte i sin ding hi. Paul’ ngaihsutna, a
lungsim i theih nadingin Romans 10, 11 simkul hi. Pasian in mi khempeuh itin
honkhia nuam hi. Minam bupin hotkhiatna nialom lo hi. Hotkhiatna ah
Greek mi, Gentile mi kilamdanna om lo hi (Rom. 10: 12). Mi khempeuh in
mawhnei mi hi. Khrih tungtawnin Pasian’ hehpihna kisam lo kuamah om lo hi. Mi
khempeuh tungah hehpihna hong kipia hi. Minam zui, paunam zui-a kipia hi lo hi.
Thukham zuihna tungtawnin kipia hi lo hi. Khrih tungah upna nei khempeuh tua
hehpihna ngah hi. Hotkhiat nasepzia kikhel kha thei mah hi. Ahi zongin
hotkhiatna kikhel ngei lo hi.
Paul in a gensa om bangin Romans 11 sungah teltuam, saptuam cihte genkik
hi. Tua teltuamte in hotkhiat ngah nading tawh kisai hi lo-in leitung mun
khempeuh ah Pasian’ geel hotkhiatna thupuak nasep tawh kisai hi zaw hi.
Hotkhiat ngah lo ding minam a tuamin kiseh lo hi. Singlamteh khit pawlpi masate
sungah Jew le Gentile kihelkhawm a, hotkhiat nasem uh hi.
SUNDAY
DEC. 10
KHRIH
LE THUKHAM
Romans 10: 1-4 sim in. Romans 10 ma-a kigen
thute mangngilh ken. Koi bangin ei le ei in dikna ngah ding hanciamna in
lauhuai hiam?
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Gamtat, thukham siksanin dikna ngah ding
hanciamna tuamtuam om hi. Midangte omzia a kipan nek le dawn, silh le ten,
Sabbath thuzuihna cihte na muh ciangin amau gitnat lohna mu-in nangma gamtat
hoihna, siantho-na kisaktheihpihnate in thukham tawh dikna ngah ding hanciamna
lampi khat ahi hi. Tatsat lo-in Pasian’ siantho-na le mihingte in mawhna tawh
kidim i hihlam phawk tawntung ding kisam hi. Tua in ei le ei dik kisakna panin
hong dal thei ding hi. Mihing’ siangtho-na le Khrih’ siantho-na in kilangdo hi.
Romans 10:4 i sim ciangin Paul in bang siksanin
gen hiam cih ngaihsut ding kisam hi. Jew mi tampi in thukham zuihna tungtawnin
amau le amau dik, siangtho-in kingaihsun uh hi (Rom. 10:5). Ahi zongin Messiah
hong pai takteh dikna, siantho-na taktak hong kilangh hi. Khrih sungah upna nei
khempeuh in diktang, mi siangtho-in kiciamteh hi. Biakpiakna thukhamte in a
pulaak kholh mah bangin Khrih in a nuntakna hong pia hi. Tua thukhamte kisam
nawn lo hi bek a, Thukham 10 ahihleh kipden hi. Thukham 10 in i mawhna, i
khialhna, kicinlohna hong theisakin, Honpa le Ama kiang pan mawhmai-na, dikna i
kisaplam hong lak hi. Hih thu siksan lehang Thukham’ tawpna in Jesuh Khrih hi.
Thukham in Jesuh kiang hong tunpih a, Ama siantho-na hong musak hi. Greek
kammal ‘teloes’ a khiatna in mungtup, ngimna cihna hi. Thukham’ ngimna bulpi
pen in Khrih kiang tun nading ahi hi. Thukham 10, a diakdiakin mi tampi in
nambat 4-na bei ta hi, ci uh ahih manin, Paul hong hilh thu le Thuciam Thak a
langdo uh suak hi.
Midang
tawh na kiteh ciangin na hoihte hangin a kisa thei mi na hi hiam? Khrih nunzia
tawh ki-enkak lecin, nangma hoihna in hoihna takpi ahi diam?
MONDAY DEC. 11
HEHPIHNA IN HONG TEL
Romans 11: 1-7 sim in. Bang thuhilhnate nial a, bang thuman pulaak hiam?
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
“Pasian in a mite nawlkhin a hiam?” cih dotna tawh kisai-in Paul in
thu-um mi tawmno a cianlai mite siksanin, Pasian in a mite nawlkhin lo hi,
ci-in pulaak hi. Hotkhiatna in Jew mi hi taleh Gentile mi hi taleh, mi khempeuh
tungah hong kipia hi. Khristian thu-um mi masate, Pentecost ni-a kituiphumte in
Jew mi vive hi mah hi. Peter in Gentile mite tungah zong hehpihna kipia hi, cih
a theihtel nadingin Pasian in a tuamin hilh hi (Sawl. 15: 7-9 le Sawl. 10 enkak
in).
Romans 11: 7- 10 sim in. Jesuh a nial Israel minamte Pasian nial takpi
hiam? Tua bang ngaihsutna a khial hiam?
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Romans 11: 8-10 in Thuciam Lui siksanin kipulaak ahi hi. Israel
minamte’n khuamu lo ding, khuaza thei lo dingin Pasian in mittaw-sak,
bengngongsak bangin kigen hi. Pasian in thuman mu-in hotkhiatna tawh kipel
dingin amaute mittaw-sak hiam? Tua bang hi lo hi. Romans 9 siksanin Romans 11:
8- 10 gen thute i et kul hi. Paul in mimal hotkhiatna gen hi lo hi. Bang hang
hiam cihleh Pasian in minam bupin kuamah nial lo hi. Tua hi-in hih munah Paul’
pulaak thu in hotkhiatna thu tangko ding le nasem dingin Pasian in amaute nial
hi zaw hi.
Pasian in minam buppi-in hotkhiat ngah dingin nial hi, cih thu in bang
hangin man lo hiam?Mi khempeuh honkhia dingin Khrih hong si hi, cih thu tawh
bang hangin kituak lo hiam? Gentehna-in Pasian in Jew minam buppi a nial hi leh
bang zahin lipkhap huai ding hiam?
TUESDAY DEC. 12
OLIVE HIANG
Romans
11: 11 – 15 sim in. Paul in lametna thu bang pulaak hiam?
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paul in
thunih pulaak hi. Khatna-ah: “Israel mite’ kicinna” (aneu 12); nihna-ah
“sihna pan nunna” (aneu 15). Tawlkhat sung kinawlkhiin hi taleh kicinna,
nuntakna ngah kik ding uh hi, ci-in hong hilh hi. Hih in Romans 11 kipatna-ah “
Pasian in a mite nawlkhin hiam” cih thu tawh kisai-in Paul in a hilhcianna ahi
hi.
Romans 11: 16 – 24 sim in. Paul in bang thu pulaak hiam?
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paul in
a cianlai Israel mite le olive kung genteh hi. Olive kung panin a hiang pawl
khat kisatkhia hi. Tua in uplohna limcing hi. Ahi zongin Pasian in a mite
paaikhia lo hi (Rom. 11: 2). A kung le a zung om lai hi. Hih olive kungah,
Gentile mite, hiangdangte kipeh hi. A kung le a zung panin a kisam an le tuite
ngah uh hi. Gentile mite’n Israel mite tung panin thuman thutak ngah uh hi, cih
hong hilh hi.
Jesuh a
nial mite tung a piang thute Gentile mite tungah zong piang thei hi. Lai
Siangtho in, khat vei hotkhiatna i ngah leh a tawntungin hotkhiatna kitaan thei
lo hi, ci-in hong hilh ngei lo hi. Manpiakloh a hong kipia ahih mah bangin a
khongin kinial thei hi. Hotkhiatna lampi pan lampial khak ciangin i phawk ding
thu in: kicin mateng hotna ngah lo ding cihte pelh ding kisam hi. Pasian in a
hehpihna tawh hong tuam ciangin mihing in deihtel thei nawn lo cih thu hi lo
hi. Hehpihna i ngah khitteh bang bangin nungta mah leng hotkhiatna kitaan lo
cih thu in upkhialhna hi. A tawp dong Ama hoihna sungah a nungta mite bek
hotkhiatna sung om ding hi (Rom. 11: 22).
Kuamah
in ama hoihna, kicinna kisialhpih ding hi lo hi. Eite hong kihotkhiatna in i
thalawh hi lo hi; piakkhong hi. Singlamteh mai, Pasian’ siantho-na mai-ah mi
khempeuh kikim hi; Honpa kisam mimawh vive i hi hi. Mihing in kisialhpih ding
bang mah nei lo hi. Jesuh bek eite kisialhpih ding hi. Jesuh in mihingin hong
nungta-in, Ama nunzia in eite nunzia ding hong hilh a, ei aa ding hong si hi.
Ama tung bekah kingak ding kisam hi. Amah lo-in lamet i nei kei hi.
WEDNESDAY DEC. 13
ISRAEL KHEMPEUH KIHON DING
Romans 11: 25 – 27 sim in. Paul in a lian thupiang bang pulaak hiam?
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Romans 11: 25 – 27 sung kibuaipih kum tampi cingkhin hi. Ahi zongin i
thei ding hi. “Pasian in a mite nawlkhin hiam,” cih dotna tawh kisai-in, Pasian
in amaute nawlkhin lo hi. Tawmvei sung mittaw-sak hi, cih thu in Greek laimal
ah ‘porosis’ hi-in a khiatna in ‘lungtangkhauh’ cihna hi. Gentile mite kicin
hun hong tun mateng Jew mite’n khuavak mu lo hi, cih thu in bang hi ding hiam?
Hih in leitung mi khempeuh tungah Lungdamna Thu a tangtunna pulaak hi. Khrih a
upna thu leitung mun khempeuh ah hong kizel hi. Mun khempeuh ah Lungdamna Thu
kitangko hi. Jesuh hong paikik ding hun naita hi. Hih bang hun mahin Jew mi
tampi in Jesuh zuan uh hi.
“Jew mi khempeuh kihon ding hi” cih thu kibuai-pih mahmah hi (Rom.
11: 26). Khrih hong pai ciang Jew kici khempeuh in hotkhiatna ngah ding
hi, cihna hi lo hi. Lai Siangtho in mi khempeuh in tawntung nuntakna ngah ding
hi, ci-in hong hilh lo hi. A umte bek in hotkhiatna ngah ding hi (Rom. 11: 14).
Mi kimkhat in Messiah um uh a, kimkhat in um lo uh hi. Romans 11 tawh
kisai-in Ellen G. White in hih bangin pulaak hi: “Leitung mun khempeuh ah
Lungdamna Thu kizelh madeuh hun ciangin Jew tampi in Khrih Honpa-in hong sang
ding uh hi” The Acts of the Apostles, 381.
“Nasep ding lianpi om hi. Gentile-te bek hi lo, Jew mite kiangah zong
tangko ding kisam hi. Jew mite lak pan a kikhel ding om hi. Amaute’n a mipih
dangte aa dingin khuavak hi ding uh hi. Jew mite omna mun khempeuh ah khuavak a
taan kul hi. Tua a kikhel mite’n a kikhel ngei lo Pasian’ thukham hong tangko
ding uh hi.” Evangelism, 578.
Khristian biakna hong khankhiatna Jew biakna
ngaihsun in. Koi bangin Jew biakna in
Khristian biakna hong theitelsak hiam?
THURSDAY DEC. 14
MIMAWHTE A KIHOTKHIATNA
Rom.
11: 25 - 27 in Paul in a mipihte a itzia pulaak hi. Jew mite’n Paul le
Lungdamna Thu
nakpi’n a langpan manun bang zahin a lunggim hiam? Ahi zongin Paul in Jesuh in
Messiah hi, cih a upna nusia lo hi.
Romans
11: 28 – 36 sim in. Koi bangin Paul in, Pasian in Jew bek hi lo, mi khempeuh a
hong hong itna pulaak hiam? Bangci bangin Paul in a lamdang Pasian’ hong
hehpihna pulaak hiam?
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Romans
11:28 – 36 in Jew le Gentile kibang kei taleh Pasian in mi khempeuh tungah a
kibangin migi-in hehpihna, itna nei hi. Leitung pianma-in hotkhiatna ding
kigeel khol khin hi. Pasian in Ama nasem dingin minam khempeuh sawl hi.
Ki-ap
thungen kawmin Romans 11: 31 sim in. Topa aa ding sepna khat peuh ah, Jew mite
banah mi khempeuh tungah sep ding bang hong hilh hiam?
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Khristiante in Jewte
tawh kizopna hoih nei hi leh Jew tampi in Messiah sangkhin ding uh hi. Khrih
hong sihkhit kum tampi khitteh Khristian biakna sungah dawi biakna hong lutteh
piansak ni sagih Sabbath nawlkhinin Sunday siantho-sakna hong hat semsem hi.
Hihte in Jew mi khat thu-um a hong suah ding dongkholhsak hi.
Hehpihna
i ngah mah bangin midangte zong hehpih ding kisam mahmah hi, cih na phawk hiam?
Khristian khat in midangte zong a hehpih kei leh
Khrih nungzui taktak hi lo hi (Matt. 18: 23 – 36).
Hehpih
taakcing lo hi taleh na hehpihna kisam mi a om hiam? Hamsa taleh bang hangin
hehpih lo ding na hiam? Jesuh in zong hong hehpih hi lo hiam?
FRIDAY
DEC. 15
NGAIHSUTBEH
DING: Sim ding: Ellen G. White, “ Before the Sandedrin,”
77 – 79; “From
Persecutor to Disciple,” 112- 114; “ Written From Rome,” 474, 475 in The Acts
of the Apostles,” 155, 156 in 1SM.
“Israelte
in a minam bupun lamphial taleh amaute lakah hotkhiat ngah ding thuman zui mi
tawmno veve hi. Leitungah Khrih in mihingin a hong pai masak lai-in mi tawmno
khat in Tuiphum John thugen um ahih manun Messiah hong pai ding genkholhnate
kan khol uh hi. Pawlpi masate sungah zong Nazareth khua mi Jesus in Messiah hi,
ci-in a um Jew mi tawmno hi.” Ellen
G. White, The Acts
of the Apostles, 376, 377. Tarsus khua mi Saul mah bangin Jew mite lakah Lai
Siangtho a lenkip, Pasian’ thukham kip hi, ci-in a um Jew pawlkhat om hi.
Topa’nasemte in nawlkhin, deidan thuak mite lakah nasemin amaute’n hotna ngah
ding uh hi,” 381.
“Lungdamna
Thu tangko nasep kizawhkuan ciangin, Jew mite lakah nakpi-in nasepna lian
semsem dingin a kithehthaang Jew tampi in hotna ngah ding uh hi. Tua hun
ciangin Lai Siangtho in Pasian’ deihna, a geelnate a pulaak mah bangin Jewte aa
dingin nuamna ni hi ding hi. Messiah, thuman thutak a santheihlohnate kihong
khia ding a, thuman mu-in Khrih in Messiah hi, ci-in um ding uh hi. Jew tampi
in Khrih Honpa-in sang ding uh hi,” 381.
KIKUP DING DOTNATE
1.
Hun
nunung ciangin Pasian’ Thukham, a diakdiak in Sabbath
thupiak in mun khempeuh zel ding hi. SDA thu-um
mite mah bangin Jewte zong Thukham a lenkip mite ahih manun tua hun ciangin Jew
mite’n zong Thukham thuman tangko ding uh hi. Sabbath tawlngak tawh kisai-in
Jew mite in SDA thu-um mi khat sangin bulkip zaw kha ding hi. Hih thu kikum un.
2.
Bang
hangin pawlpi tuamtuamte lak pan SDA pawlpi in Jewte lakah hotkhiatna thugen
lawhcing pen hiam? Koi bangin Jew khat kiangah Honpa thu na gen diam?
3.
Israel
mite’ khialhna tungtawnin bang thu na mu thak hiam? Koi bangin tua bang
khialhnate pelh ding na hiam?