MUC

Print Friendly and PDF

Wednesday, June 14, 2017

LESSON 12 SEP 9 – 15 KHA SIANGTHO TAWH NUNGTA





LESSON  12     SEP 9 – 15


KHA SIANGTHO TAWH NUNGTA



SABBATH NITAK: TU KAAL SUNG SIM DING: Gal. 5: 16 – 25; Thkna. 13:4, 5; Rom. 7: 14 – 24; Jer. 7:9; Hos. 4:2; Matt. 22: 35 – 40.

KAMNGAH: “Ken kong cihin ah Kha Siangtho sungah na gamta un. Tua hi leh ci le sa lunggulhna a zui kei ding uh hi.” Galatia 5:16.

I labu sunga a kideih mahmah Robert Robinson’ phuah “Hong pai un,

Thupha namkim nak” cih la phuak pa pen upna tawh a khangkia mi hi lo hi. A pa in a nusiat ciangin dahleh thangpaai luat manin zu le sa tawh kidiah hi. George Whitefield thugen a zak a kipan Robinson in Topa tungah hong ki-ap hi. Methodist pastor khat hong suakin la tampi hong phuak hi. A la phuah masakin ah “Ka leibat lianlua tua Hehpihna tungah, nisim in Nangma hoihna in khau bangin nisimin hong khih den hen, a vakthap nuam ka lungsim Nangma kiangah.” Mi khat in vakthap nuam lungsim cih deihlo-in “ Topa kong vak san dek zel hi. Ka it Pasian hong kem in. Hiah, ka lungsim Nang sung seel in” cih tawh laihsak hi.

La phuakpa in Khristian nuntakna-ah a hamsatnate pulaak hi. Thu-um mikim in nunzia nih kinei hi. Cilesa nunzia le Kha Siangtho makaih nunzia hi. Hih nunzia nihte kido den hi. Cilesa nunzia in a tawntungin Pasian kiang pan vakkhia nuam taleh Kha Siangtho makaih dingin i ki-ap leh cilesa sila pan i suakta ding hi. Hih in Paul hong hilh tu kaal sung i kikum ding hi.
SUNDAY      SEP 10

KHA SIANGTHO SUNGAH NUNGTA

Gal. 5: 16 sim in. Upna tawh nuntakna le ‘Kha Siangtho sungah nuntakna’ in bang kizopna nei hiam? Thkna. 13: 4, 5; Rom. 13:13; Eph. 4:1, 17; Kol. 1:10.

____________________________________________________________

_____________________________________________________________

Paul in Thuciam Lui sunga gentehna siksanin thu-um mite nunzia ding hong hilh hi. Paul mahmah zong Jew mi khat ahihna tawh kizui-in Khristian khat ii nunzia ding a hong hilhna khempeuh ah lampai tawh genteh hi. Khristian cih min a om ma-in thu-um mite ‘Lampi’ ci-in kiciamteh hi. Hih tawh kizui-in Paul in Khristian khat ii nunzia a hilhnate-ah ‘lampai’ tawh genteh hi (John 14: 6; Sawl. 22:4; 24: 14). Pawlpi masate’ hun lai-in Khristiante in Khrih bulphuh thute a um bek hi lo uh a, Khristian biakna in ‘nunzia’ ‘thuman sungah lampai’ mite ci-in kiciapteh hi.

Paul in Thuciam Lui siksanin lampai-na tawh gentehna-in Khristian nunzia ding bang pulaak hiam? Pai. 16: 14; Siam. 18:4; Jer. 44:23 le Gal. 5: 16, 25; Rom. 8:4 enkak in.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

A nungta mawkmawk hi lo-in thukham deihna bangin a nungta dingin Paul in thu-um mite hong hanthawn hi. Hebrew laimal ‘halakhah’ in thukhamhilh siate in thukhenzum tawh kisai zuih ding thukhun le pupa’ ngei-na tawh kisai a pulaakna uah kizang kammal hi. Halakhah in Jew thukham hi-in, a khiatna in ‘lampai ding’ ‘pai nading lampi’ cihte pulaak hi. Paul in hihte siksanin Kha Siangtho sungah a nungta mi in thukham deihna bangin a nungta mi hi, ci-in hong hilh hi. Kha Siangtho le thukham kilangneih lo hi. Khristian khat in thukham palsat lo hi. Paul in thukham langpan lo hi. Thukham deihna bangin nungta hi. Paul in thukham zuihna tawh diktanna kingah hi, cih thu langpan hi. Pasian’ deih thumanna in a kimu thei gamtatna tawh kingah thei lo hi; I sungah Kha Siangtho in na a hong sep ciang bekin Pasian’ deihna tawh kituak thumanna kinei thei ding hi bek hi (Gal. 5:18).


Kha Siangtho tawh na nungta hiam? Koi bangin tua nunzia na ngah hiam? Kha Siangtho sungah a nungta dingin bang in hamsa sak hiam?

MONDAY       SEP 11      
KHRISTIANTE’ DO DING

“Bang hang hiam cihleh ci le sa lunggulhna in Kha deihna tawh kituak lo a, Kha deihna in ci le sa lunggulhna tawh kituak lo hi. Na gamtat nop bangnun na gamtat theihloh nadingun tua nihte khat le khat a kilehbulh den hi.” Gal.5: 17; Rom. 7: 14 – 24).

______________________________________________________________

______________________________________________________________

Paul in thu-um mite do ding leitung gal kido hi lo-in, a kimu thei lo, i sung ah kido ci le sa deihna le Kha Siangtho deihna hi. Bang hang hiam cihleh ci le sa tawh mihingin kipiang hi (Rom. 8:7). Tua hi-in Kha Siangtho tawh i suahkik ciang bekin ci le sa tawh kido-na hong om hi (John 3:6). Khristian hilote in ci le sa do deihna do ngei lo cihna hi pah lo hi. Ahi zongin Kha Siangtho makaihna lo-in a hoihlo khat peuh kuamah in do lo hi. Ahi zongin thu-um mi in ci le sa deihna bangin nungta lo-in Kha Siangtho makaihna bek tawh a nungta mi hi.

A khang a khangin thu-um mite’n ci le sa deihna panin suahtak ding hanciam hi. Mi kim khat in gam simtham ah khat guak teng hi. Kimkhat in vangliatna khat ngah dingin tua in zawhpih dingin lamen uh hi. Tua bang ngaihsutnate man lo hi. Kha Siangtho vangliatna tawh ci le sa deihna kizo mah taleh, Khrih nihvei-na hong pai ciangin pumpi thak i ngah mateng ci le sa deihna a do den ding i hi hi. Gam simtham ah khat guak vateenna in ci le sa deihna hong zo sak lo ding hi. Bang hang hiam cihleh koi mun koi mun ah i om zongin, i sih mateng ahih kei leh Jesuh hong pai mateng, i om na peuhpeuh ah ci le sa deihna in hong zui den hi.

Paul in Romans 7 sungah a pulaakna-ah Khristian thu-um khat in a sepnop khat a khaktan om hi. Tua in ci le sa deihna tawh kido i hi hi. Bang hang hiam cihleh nunzia nih tawh i nungta hi. Ci le sa deihna maw, Kha Siangtho deihna khat zaw zaw ah i om den hi. Kha Siangtho in Kha Siangtho deihna bangin hong nungta-sak hi. Ci le sa in ci le sa deihna hong zuisak hi. Ci le sa in Kha Siangtho’ deihna tawh kituak lo hi. Bang hang hiam cihleh a kikhel mi in amah le amahin ci le sa deihna a nial zo kei hi. Nisim in Kha Siangtho sungah nungta-in ci le sa deihna a nial den ding i hi hi. Tua manin Paul in Kha Siangtho sungah a nungta dingin i telzawk ding hong hilh tawntung hi.

Ci le sa deihna zui ding maw, Kha Siangtho deihna zui zaw ding ci-in na telzawkna tungtawnin ci le sa tawh kido mi khat in tua galdo a zawh nading bangci bangin huh ding na hiam?

TUESDAY      SEP  12     
CI LE SA NASEPTE

Kha Siangtho in ci le sa tawh kilem ngei lo hi, ci-in a pulaak khitteh Paul in a kicingzaw-in Kha Siangtho makaih gamtat zia le tong le ci le sa gamtat kibanglote pulaak hi (Gal. 5: 18 – 26). Tuate in pelh ding le zuih ding hong musak hi. Greco-Roman le Jew mite’n zong tua bang dan a hoih le hoih lo etkakna nei uh hi.

A nuai-a Lai Siangtho munte in pelh ding le zuih ding bang hong hilh uh hiam? Paul gelhte tawh a kilamdang, a kibang a om hiam? Jer. 7:9; Hos. 4:2; Mark 7: 21, 22; 1Tim. 3: 2, 3; 1Pet. 4:3; Mang. 21: 8.

____________________________________________________________

______________________________________________________________________

Paul in pelh ding le zuih dingte tel mahmah hi. Pelh ding le zuih dingte a kilamdang hi bek lo-in, pelh dingte in ci le sa panin a gahkhia-te hi. Zuih dingte in Kha Siangtho gah hi. A kilamdannate uh thupi hi. Bang hang hiam cihleh “ci le sa in sihna manawh hi. Kha Siangtho in ahihleh hinna pia hi.

Khat in pumpi deihna bek zui, amah leh amah bek mah kimuang hi. A khat in ahihleh mi dang aa dingin nungta, muantakcing, nopna tawh kidim hi. Khat in mihing kiang pan hong pai hi. Khat pen in vantung pan hi-in, nuntak kikhelsak, gamtat hoih tawh hong nungta-sak hi.” The Epistle to the Galatians, 308.

Paul in ci le sa gamtatna le Kha Siangtho sungah gamtatzia kilamdanna a pulaakna ah, ci le sa gamtatnate ci-in pulaakin-ah Kha Siangtho sungah gamtatna in lomkhat hi. Gamtatnate, ci-in kipulaak lo hi. Hih kilamdanna in bang hong hilh hiam cihleh ci le sa gamtatna in kisiatna, kilangneihna, kimuhdahna simloh bang mah piangsak lo hi. Ahi zongin Kha Siangtho sungah gamtatna khempeuh pumkhat sakhat hi.

Gamtat tawh kisai-in mi khat in lungsim siangtho-in thuman a theihna a zui ahih nak leh Pasian a muhzia cihte a thupi hi lo hi. Thuman bek mah thupi hi, ci uh hi. A langah pelh ding thute in Pasian i muhzia khial leh biakna, gamtatna, cihte thusia in zui dinga khat le khat kizopna kisia ding hi.

Tua banah tawntung nuntakna tawh hong kigamla-sak ding hi (Gal. 5: 21).

Ci le sa gamtatnate khat khit khat gelh in. Koi bangin Thukham 10 palsatna tawh kizom hiam?


WEDNESDAY       SEP   13

KHA SIANGTHO GAH (Gal. 5: 22 – 24).

“Kha Siangtho gah in ki-itna, lungdamna, lungnopna, lungduaina, migitna, hoihna, cihtakna, lungnemna, pumpi ki-ukzawhna hi (Gal. 5: 22). Koi bangin Thukham 10 thupiak bangin nuntakna in Kha Siangtho gah tawh kidim hi, cih kimu thei hiam? Matt. 5:21, 22, 27, 28; 22: 35 – 40.

_____________________________________________________________

______________________________________________________________

Thukham 10 in itna aitangin hong kipia hi lo hi. Thukham 10 in koi bangin Pasian le mite tungah itna nei-in itna pulaak zia ding hong hilh hi. Thukham sangin itna in vanglian mah taleh itna le thukham kilangdo lo hi. Pasian le mite tungah itna neih manin Thukham 10 kisam nawn lo hi, cih thu in a mawknapi hi.

Kammal khat in ci le sa gamtatna nam 15 a pulaakte le Kha Siangtho gah nam 9 kilamdang mahmah hi. Lai Siangtho thuthuk kante in tua 9, khen 3 suakkik uh hi. Ahi zongin tua nam 9 kigualhzia – a masa pan a tawpna dongin, a thupite masa sak, thupi lote nunung cih bang hi lo hi. Kimkhat in tua khenthum in Pa, Tapa le Kha Siangtho limcing hi, ci uh hi. Kimkhat in tua khenthumte in Pasian tawh i kizopzia ding, vengte tawh kizopzia ding le i nunzia ding pulaak hi, ci uh hi. Kimkhat in ahihleh Khrih nunzia pulaak hi, ci uh hi. Hih bang muhziate hoih mah hi. Ahi zongin Paul hong theihsaknop a thupi pen in i Khristian nunzia ding a hong hilhin ah itna nei ding cih mangngilh loh ding thupi hi.

Paul in a masa penin itna a koih pen a mawkkoih hi lo hi. Itna kisapzia Gal. 5:6, 13 ah pulaak khin hi. Mundangte ah zong itna mah masak pen hi (2Kor. 6:6; 1Tim. 4: 12; 6:11; 2Tim. 2:22). Tham lo-in Khristian hi lo biaknate in zong itna pen Khristian nunzia ding hi, ci-in thei uh hi. Itna in gamtat zia le tong dangte tawh kikim lo hi. Tuate lak pan itna in thupi pen, kisam pen hi. Itna in Kha Siangtho gah panin thupi pen hi (1Kor. 13:13; Rom. 5:5). Itna in i nunzia khuasak hong hilh hi. Lungsim puakzia ding hong hilh hi (John 13: 34, 35). Thupi mahmah hi napi khat veivei itna lahkhiat ding hamsa hi.


Itna ah angsung nialna a kihel hiam? Angsung nialna om lo-in itna a om thei diam? Koi bangin Khrih in itna le angsung nialna thu pulaak hiam?


THURSDAY      SEP  14

ZAWHNA LAMPI

Khristian khat in a sungah kido-na nei den hi. Tua kido-na in cilesa le Kha Siangtho kido-na hi. Lelhna, mawhna, siatna cihte in Khristian nunzia a uk ding hi lo hi.

Kha Siangtho tawh a nungta mi in cilesa tungah a zawhtheihna tawhtang Gal. 5: 16 – 25 in bang pulaak hiam?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Gal. 5: 16 – 26 sungah gamtatzia nam 5 kimu thei hi. Tua nam nga-te in Kha Siangtho sung a om nunzia hi. Amasa-in thu-um mi in Kha Siangtho tawh lampaikhawm ding hi (Aneu 16). Greek laimal ‘peripateo’ hi-in a khiatna in ‘a kimkot ah pai’ ‘a nungzui’ cihna hi. Greek mipil Aristotle nungzuite Peripatetics kici hi. Bang hang hiam cihleh Aristotle paipai-na ah zui uh hi. Tua bangin Kha Siangtho tawh lampaikhawm mi in tawm vei sung bek hi lo-in, nisim tatsat lo-in Kha Siangtho tawh lampaikhawm ding hi.Tua banah nisimin Kha Siangtho tawh lampaikhawm dingin khensatna zong kisam hi.

Tatzia nihna: ‘kimakaihsak’ (aneu 18). Pai nading mun ah i pai nadingin Kha Siangtho hong makaih ding kisam hi (Rom. 8:14; 1Kor. 12:2). Makai ding bek i hi kei a, nungzui ding zong i hi hi.

Kha Siangtho sungah nuntakna Gal. 5: 25 sungah nisim a thaksuahna hi. Hih in Khristian i hihna ciaptehna hi. Kha Siangtho tawh lampaikhawm mi in Kha Siangtho tawh nungta khawm ding hi. Aneu 15 ah kizang ‘lampaikhawm’ (peripateo) cih le aneu 16 a kizang ‘lampaikhawm’(stoicheo) kibang lo hi. Aneu 16 ah galkap sunga kizang kammal hi-in, ‘kalsuan kituak’ ‘dingkhawm’ ‘ kiton’ cihte pulaak hi. Cihnopna-ah Kha Siangtho in hong nuntaksak banah nisim i nunzia ding hong makaih hi.

Gal. 5: 24 ah Paul in gentehna kammal ‘sisak’ a zatna-ah Kha Siangtho tawh a nungta khawm mi ihih leh cilesa deihna a sihkul hi. Upna thu-ah Kha Siangtho tawh a kivak mi in thadimin, a cilesa deihna ahihleh gilkialin thakiam hi.

Zawhna ngah dingin Khrih hong kamciamtawh a nungta dingin tu-in bang khensatna kisam hiam? Bang kikhel, kipuahphat ding om hiam?

FRIDAY        SEP   15

NGAIHSUTBEH DING: “Khristiante zuih lampi in lamnuam hi lo hi. Lam hamsa a nawk ding om hi. Ze-etna lianpi in umcih hi. Cilesa in Kha Siangtho langpan hi. Kha Siangtho in cilesa langpan hi. I manawh zawk in hong uk hi.Khuavak le thuman a nial mite in Pasian le a thupiak langpan uh hi.”
Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 6, 1111.

“Kha Siangtho uk mi in Khrih nunzia tawh a nungta mi hi. Khrih mu thei-in i hopih thei kei hi. Ahi zongin Kha Siangtho in Ama hong ompih mah bangin hong ompih hi. Khrih a sang mi khempeuh sungah Kha Siangtho in hong nungta-in, eite tungtawnin nasem hi. Kha Siangtho tawh a nungta mi in Kha Siangtho gah- itna, nuamna, lungnopna, thuakzawhna, migitna, hoihna, upna tawh nungta hi (MS. 41, 1897).” Ellen G. White Comments,
The SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1112.

KIKUP DING DOTNATE

1.       Cilesa deihna sisak cih thu ngaihsun in. Bang a cihna hiam? Koi bangin cilesa deihna si hiam? Bang zah vei a sih kul hiam? Bang hangin Paul in tua bang kamkhuah zang hi ding hiam? Tua bang kammal a zatna thu in cilesa deihna a sih ding hamsa hi, cih hong hilh hi lo hiam?

2.    Mi khat in Kha Siangtho gah a neih nadingin ama pantheih nading a om diam? Na nunzia in hih tawh kisai bang pulaak hiam?

3.    Gamtatna tawh hi lo, upna tawh hotkhiatna kingah hi, cih thu in cilesa gamtatna langpan hi lo hiam?

4.    Topa tawh na kalsuankhopna-ah a hamsa penpen bang hiam? Pasian tawh kizopna hong khak tan mawhna hi lo hiam? Mawhna hangin lungkhamna, dahna, khat le khat kizopna a kipan Pasian tawh kizopna kisia hi lo hiam? Mawhna zawhna kamciam hong kipia khin ahih manin bang hangin hotkhiatna in eite aa dingin Khrih hong sihna tung bekah kinga hi, cih phawk ding kisam hiam?

TOMLAKNA:

Thu-um mite nuntakna ah cilesa deihna le Kha Siangtho deihna kido-na den mah taleh, cilesa deihna zuih ding hi lo hi. Bang hang hiam cihleh Khrih in mawhna le sihna zo khin hi. Nisim in Pasian hehpihna in cilesa deihna hong zozo-sak thei hi.


To get the latest update of me and my works

>> <<