MUC

Print Friendly and PDF

Wednesday, June 14, 2017

LESSON 11 SEP 2-8 KHRIH SUNGAH SUAHTAKNA






LESSON  11          SEPTEMBER 2-8


KHRIH SUNGAH SUAHTAKNA


SABBATH NITAK: TU KAAL SUNG SIM DING: Gal. 5: 1 – 15; 1Kor. 6:20; Rom.8: 1, 4; 13: 8; Heb. 2:14, 15.

KAMNGAH:  “ Sanggamte aw, note ahihleh a suakta mi ahi dingin Pasian in a hong sap ahi hi. Ahi zongin tua suahtakna pen na pumpi uh ut bangbangin gamtat theih nadingin paulam zonna-in nei kei unla, itna tawh khatlekhat kikhualna-in zangzaw un.” Galatia 5: 13.


Khrih sungah suahtakna khahsuah khak ding kikep kul a thupitna Gal. 2:4 in hong hilh hi. Paul’ gen suahtakna in bang hi ding hiam? Hih suahtakna ah bang kihel hiam? Bang ciang huam hiam? Ciangtan a nei diam? Khrih sungah suahtakna le thukham in kizopna a nei hiam? Galatia pawlpi in hih thute a ngaihsut dingun Paul in lauhuai thunih hilh hi.

(1)           Thukham tawh diktanna ngah ding (legalism): Paul’ langpangte in gamtat hoihna tawh Pasian maipha ngah dingin lamen uh hi. Hih thu hangin Khrih hong suahtaksakna, upna tawh Ama sungah kingah hotkhiatna tawh kigamla uh hi.

(2)         Khrih hong suahtaksakna zangkhial: Khrih in hong hon khin cih siksanin ut bangin kigamta thei hi, ci-in a ngaihsut mite in suahtakna le thukham kilangdo hi.

Thukham tawh diktanna kingah hi cih thu le Khrih in hong suakta-sak hi, ci-in ut bangin gamtatna in suahtakna taktak tawh kituak lo hi. Bang hang hiam cihleh tua bangin a ngaihsun mite in saltanna sungah a om lai mite hi. Ahi zongin Paul in Galatia pawlpi-te kiangah Khrih sungah suahtakna mantak

tawh a kip den dingun thuum hi.

SUNDAY       SEP  3

KHRIH IN HONG KHAHKHIA KHINZO

“Khrih in eite hong khahkhia khitna hangin mi suaktate hi khinta ihih manin tua suahtakna thu-ah kipin om unla, sila va suakkik nawn kei un.” Gal. 5:1.

Galkapmangpa in ama nuai-a galkapte thu a piak bangin Paul in zong Galatia pawlpi-te kiangah Khrih sungah suahtakna a nusiat loh nadingun thuneihna tawh hanthawn hi. Paul in khuaktakin thupia a, a thupiak in thu-um mite gamtangsak hi. Paul in tua ding mah ngimna nei hi. Galatia 4 sungah zong hih thu mah gen a, Galatia 6 sungah zong gen hi. Khrih sungah suahtakna in Paul’laigelh khempeuh huam khin hi. Galatia pawlpi in hih suahtakna a taisan khak ding uh a lauhuai-na zong gen hi.

Gal. 1:3, 4; 2:16; 3: 13 sim in. Bang thugentehnate kimu hiam? Koi bangin Khrih in ei aa ding a hongsepte hong telsak hiam?

______________________________________________________________

_________________________________________________________________

“A suakta dingin Khrih in hong khahkhia hi” cih thu in pulaak khat nei hi (Gal. 5: 1). Hih thu in sila suahtakna tawh kigenteh hi. Bang hang hiam cihleh sila in thuneihna khat zong nei lo hi. Tua hunlai mite’ upna ah pasiante in sila khat tankhia thei hi. Tua sila in amah a tankhia pasian tawh kipawl hi, ci-in um uh hi. A taktakin sila in a suahtak nadingin biakbuk ah sumpi khia hi. Delphi khuapi-a Pythian Apollo biakbuk 201 BC pan AD 100 sung thute kiciaptehna 1000 phial bang kimu hi. Suahtakna ngah dingin Pythian pan Apollo hih na ciaptehnate Amphissa khua-a om Sosibua ii Nicaea minnei sila numei kiang pan a lei hi, ci-in kiciamteh hi. Nicaea in Apollo kiangah suahtakna dingin pia hi.” Ben Witherington III, Grace in Galatia (Grand Rapids: William B Eerdmans Publ., 1998), 340.

Nidang nate ciaptehna le zat kammal a kibatna le kilamdanna om hi. Paul in phuahtawm tangthu zang lo hi. Mihing in amah le amah kitankhia thei lo hi (1Kor. 6:20; 7:23). Kitatkhiat nading mihing’ piak zawh ding hi lo hi. Ei le ei kihon thei dingin mihing in bangmah hi lo hi. Ahi zongin i manthan loh nadingin Jesuh hong pai in i lohzawh loh leiba hong lohsak hi. I mawhna thaman hong piaksak hi. Tua manin mawhsakna pan a suakta i hi hi.

Na nunzia kisittel in. Nang le nang kihon thei dingin na kingaihsun ngei hiam? Khrih tung pan na ngah hotkhiatna thu hangin bang zahin lungdam ding kisam hiam?

MONDAY      SEP   4

KHRISTIAN SUAHTAKNA OMZIA

Paul in suahtakna sungah kiptakin om un, ci-in a pulaakin ah bulphuh ding thu om hi. Khrih in hong suakta sak khin ahih manin kiptakin om un.

Khrih in eite aa dingin a sepna hangin eite in suahtakna ngah i hi hi. Suahtakna thu a pulaak khitteh Paul in thu-um mite hanthawn hi (1Kor.

6: 20; 10:13, 14; Kol. 2:6). Gentehna-in Romans 6 in Khrih sungah a om mite nunzia pulaak hi. “ I nunlui in Khrih tawh sikhawm hi” (Rom. 6:6) Hih thu siksanin Paul in thu-um mite tungah “ Tua ahih manin a sithei na pumpi uh mawhna ki-uksak nawn kei un” (Rom. 6: 12). “Khrih sunga na dinmun uh bangin nungta un” ci-in hong hilh hi. Hotkhiatna tawh a nungta mite in

Pasian’tanu tapa hihna a kilangsak dingin vangik hi lo hi. Ama tanu tapa i hihna tawh kizui-in nuntak ding ahi hi.

Khrih in bang panin hong honkhia hiam? Rom. 6: 14, 18; 8:1; Gal. 4: 3, 8; 5:1; Heb. 2: 14, 15.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Lai Siangtho Thak sung mundangte sangin Paul’ laikhak in suahtakna limgen zaw hi. Paul laikhak sungah ‘suahtakna’ ahih kei leh suahtakna tawh kizom kammal mun 28 val bangah kimu thei hi. Tua lo Lai Siangtho Thak mun 13 ah kimu thei hi.

Paul in suahtakna a genteh bang gen nuam hiam? A masa-in suahtakna i cih in a thu bek hi lo hi.Gam vai suahtakna hi lo hi. Vanzuak, vanlei suahtakna hi lo hi. Ut bangbangin gamtatna hi lo hi. Jesuh Khrih tawh kizopna-ah hong dal bangmah om lo -in Amah tawh suakta takin kizopna hi zaw hi. Cilesa koltanna pan suahtakna, thukham hong mawhsak biakna panin hong khahkhia hi. Tuate banah mawhna, tawntung sihna le siatna pan suahtakna hi.

“Chrih lo tawh nuntakna in thukham koltanna sungah om lai, leitung siatna sungah nungta, mawhna koltang, cilesa deihna kimakaihsak, siatna tawh nungta cihna hi. Khrih in saltanna khempeuh, sila suahna khempeuh panin hong honkhia hi.” Timothy George, Galatians 354.

Bang in hong hencip hiam? Gal. 5: 1 lotngah in. Khrih hong piaksa suahtakna tawh a nungta dingin Topa tungah ki-ap in.


TUESDAY      SEP  5
THUKHAM TAWH DIKNA NGAHSAWMNA A LAUHUAI-NATE
(Gal. 5: 2-12)

Paul in a pulaak ding thute a thupitzia i theih nadingin Gal. 5: 2-12 kipatna-ah ‘en un,’ ‘ ngai un’ ‘ ka gen thute ciamteh un’ ‘keimah Paul in note tungah thu kong gen hi,” ci-in pulaak masa hi. Paul in hehin thugen hi lo hi. Khuahtakin a kampau in a gen thute hoihtak a ngaih ding uh a deihna leh sawltak thuneihna kilangsak hi. Gentile mite in hotkhiat ngah nading vunat ding ahih leh tua bang thupiak in a lauhuai-zia a phawk ding uh deih hi.

Gal. 5: 2 – 12 sim in. Paul in vunatna tawh kisai bang thu vauhilhkhol hiam?

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

Pasian’ maipha ngah dingin vunat kul hi cih thu in mi khat in a kihotkhiat nadingin thukham khempeuh a zuih kul hi, cih pulaak ahi hi. Aneu 2, 3 sungah kammal zat pawl khat in thuthuk pulaak hi. Amaute’n Khrih’ hong hotkhiatna ngah kha lo ding uh a (ophelesei), thukham nuai-ah a nuntak uh kul ding hi (opheiletes). Mi khat in thukham bangin a nuntak nop leh khat zui-in khat zui lo hi lo ding a, a vekin zui maw, ahih kei leh bang mah zui lo hi vet ding hi.

Nihna-ah Khrih tawh kizopna nei lo ding uh hi. Gamtatna tawh diktanna ngah ding hanciamna in Khrih sungah dikna ngah ding Pasian hong geelsak a nial hi pah hi. Upna tawh dikna ngah hi napi, gamtat hoih tawh diktan ngah dingin ngaihsun uh hi. Upna le gamtat hoih tawh diktanna kingah hi lo hi. Ei le ei kihonkhia thei lo, Khrih upna tawh hong kihon hi, ci napi, vunat kul hi, cih thu nihin tonkhawm thei lo hi.” John R. W. Stott, The Message of Galatians
(Leicester: InterVarsity Press, 1968) 133.

Thumna-ah vunatna in upna khauh thei lo hi. Paul in a tawpdong tai zo lo a dinkhawm mi tawh genteh hi. A tawp dong tai lo zo, dinkhawl hi. Aneu 7 ah Paul kammal zat ‘lampialsak’ ‘khaktan’ in galkapte gamtat a pulaak kammal hi. Galte nehzawh loh nadingin lampi susia, lei kidawhte susia cihte a pulaak kammal hi.” The SDA Bible Commentary, vol. 6., 978.

A tawpna-ah vunatna in Singlamteh nawlkhin hi. Koi bangin hem hiam cihleh vunatna in mihingte amau le amau-in kihon thei hi, cih pulaak hi. Tua in mihing kiphatsakna piangsak hi. Ahi zongin Singlamteh in mihing kiphatsakna lehdo hi. Bang hang hiam cihleh Singlamteh in Khrih tung bekah kinga ihihlam hong hilh hi.

Vunatna lo-in dikna kingah lo hi, a ci mite tungah Paul heh hi. Ki-at khia unla gehsa mi bang un, ci-in khuahtakin kampau hi. Vunatna tawh dikna kingah lo ahihlam a tel ding uh a deihluat man hi zaw hi.

WEDNESDAY        SEP  6

SUAHTAKNA HI-IN UT BANG GAMTAT NADING HI LO

(Gal. 5:13) Gal. 5:13 in Galatia a kilamdangsak thu hi. Tua ma-in Paul in

hotkhiatna tawh kisai thute pulaak hi. Ahi zongin Gal. 5:13 a kipan gamtat zia le tong pulaak hi. Gamtat tawh hotkhiat ngah hi lo mi khat in koi bangin nungta ding hiam? Suahtakna zatkhialh loh nadingin bang hong hilh hiam?

______________________________________________________________

__________________________________________________________________

Mi tampi in hehpihna, Khrih sungah suahtakna cihte telkhial hi (Rom. 3:8; 6: 1,2). Paul’ pulaak hotkhiatna thu a khial hi lo-in, mihingte in cilesa deihna a zuihnop zawk manun tua bangin telkhialhna piang hi zaw hi. Kumpi, khuapi kisia tampi om hi. Tuate’ kisiatna a hangin gamtat zia le tong hoihlohna, amau ut thu zuihna hangin kisia uh hi. Tua hi-in Khrih nungzui khempeuh in cilesa deihna pelh ding hong hilh den hi. Itna tawh khat le khat kihuh ding hong sawl hi. Itna nei mi in cilesa deihna sisak masa hi. “Kei” cih lungsim, kiphatsakna a si-sak mi hi. Ciangtannei lo midang a it mi in a hampha mi hi.

Tua bang mi in thuneihnopna, za le vang lunggulhna hi lo-in itna tawh a piakhia mi hi.” Sam K. Williams, Galatians (Nashville: Abington Press, 1997), 145.

Khristian biakna-ah i om a Lai Siangtho in a hong pulaak bang mahin Gal. 5:13 sunga kammalte in Galatia pawlpi mite a tawsawn kammal hi. A masa-in Greek laimal-in kigelhna ah itna in mihing kiang pan hong pai itna hi lo, nate tungah kinga itna hi lo hi. Vantung pan hong pai itna hi. Kha Siangtho tungtawn bekin tua itna kingah hi (Rom. 5:5). Itna tawh ‘nasem’ Greek laimal ah ‘sila’ cihna hi. Suahtakna in ei ut bangin gamtatna hi lo-in Pasian hong itna bulphuhin khat le khat itna tawh nasepna hi zaw hi.

Khrih sungah suahtakna ngah khin ka hihteh ka pumpi, cilesa deihna zui thei ing, ci-in na ngaisun ngei hiam? Tua bang ngaihsutna in siatna hong tung ding lauhuai hi lo hiam?

THURSDAY       SEP   7

THUKHAM KHEMPEUH KICINGSAK (Gal. 5: 13 – 15).


“Thukham khempeuh zui” (Gal. 5:3) cih thu le “ thukham khempeuh deihna kicingsak” ( Gal. 5: 14) cih thu koi bangin gawptuah ding na hiam? Rom. 10:5; Gal. 3:10, 12; 5;3 le Rom. 8:4; 13:8; Gal. 5:14 enkak in.

________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Mi tampi in thangah huai lo “thukham khempeuh zui” cih thu le lawphuai mahmah “thukham khempeuh kicingsak” cih thu kilangdo hi, ci uh hi. A taktakin kilangdo lo hi. Paul in thu-um mi khat thukham tawh a kizopzia, gamtat zia le tong nih a pulaak hi zaw hi. Gentehna-in thu-um mi khat in thukham a zuih ding mah hi, ci-in a pulaaknate ah thukham bangin gamtatna tawh diktanna ngah ding hanciamna ahihlohzia pulaak hi. Hotkhiatsa mite’n thukham kisam lo hi, a ci hi lo hi. Khrih sungah a nungta mi in thukham bangin a gamtatna in thukham deihna kicingsak hi. Thu-um mi khat gamtat zia le tong in a kimu thei pualam gamtatna bek hi lo hi. Khrih thupiak zui i cih ciangin gamtatna bek hi lo-in Khrih sungah zungthuk kizopna hi zaw-in (Matt. 5: 17), Thukham nawlkhiinna hi lo hi. Itna om peuh leh thukham bei hi, cihna zong hi lo hi. Thukham in itna kilatkhiatna hi-in, thukham in bang deih hiam cih hong hilh hi.

Paul pulaakna tungtawnin koi ah thukham deihna kimu hiam? Siam. 19:18; Mark 12:31, 33; Matt. 19:19; Rom. 13:9; James 2:8.

__________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Siampi Laibu siksanin Paul in a pulaak hi mah taleh a taktakin Jesuh in Siam. 19:18 siksanin a pulaak thu kipulaak kik hi zaw hi.Siam. 19: 18 in thukham khempeuh pulaak hi, ci-in a pulaak Jesuh kia bek hi lo hi. Jesuh ma kum tampi ma-in zong Rabbi Hillel in zong “ na deihloh thute midang tungah zong bawl kei in. Hih in thukham khempeuh deihna hi. Ahi zongin Jesuh’ pulaak thu tawh kibang lo deuh hi (Matt. 7: 12). Thukham le itna in tonkhawm thei ahihzia hong hilh hi. Itna neilo thukham zuihna in a hawmpi hi-in, cimtak huai hi. Thukham lo-in itna masuan nei lo nunna manawh hi.

Hih thunihte koi in baihzaw ding: itna nei ding, ahih kei leh Thukham zuihna. Bang hang hi ding hiam?

FRIDAY     SEP  8

NGAIHSUTBEH DING: Upna man in a sepna khempeuh itna tawh sem hi. Singlamteh in hong om mawkmawksak lo ding hi; upna-ah hong lusu-sak lo ding hi. Huaiham angsung panin hong hahsiang ding hi. Khrih upna hong guan ding a, a semkhia upna hi ding hi. Upna tawh Khrih i va zuat ciangin sepna hong kipan ding hi. Mimal ciat in a nusiat ding mawhna, siatna, zongsatna hoihlo khempeuh a zawh ding ahi hi. Upna galdo hamtang ding hi. Mi khat in Khrih nungzui ahihleh hehpihna, itna nei lo-in a om kei ding hi. Kampau hoih lo pau lo ding hi. Amah le amah kiliansak lo ding hi. Kipha-sak lo hi. Mi tungah thunei nuam lo hi. Mawhna, siatna zong lo hi. Hehna piangsak kampau lo ding hi.

Itna tawh sepna in upna pan hong pai hi. Lai Siangtho in upna ah a kip tawntung dingin hong deih hi. Mite mai-ah na khuavak uh tangsak un. Tua hi leh mite in vantunga om na Pa vangliatna mu ding uh hi. A hong kihotkhiat nadingin lau-na le kihtakna tawh nasem un. Bang hang hiam cihleh note sunga na hong sem Pa in ama deihna le ama nopsakna tangtun ding hi. Eite in na hoih sep ding a lawp ding i hi hi. Na hoih sem tawntung ding i hi hi. Tua hileh Thuman TECI in “ na nasep ka thei hi” hongci ding hi.

“Thadah lo-in a tawntungin nasepna in hong honkhia ding hi lo hi. Ahi zongin upna man in Khrih tawh hong tunpih a, Ama aa dingin na hong semnuamsak ding hi.” Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 6., 1111.


KIKUP DING DOTNATE

1.Thursday ni-a dotnate enkik in. Mi tamzaw in koi zaw hiam? Bang hang hi ding hiam? Thukham kicingsak cih thu in bang pulaak hiam?

2.     Paul in upna in itna tawh gamtang hi, ci hi. A khiatna bang hi ding hiam?

3.    Khrih sungah suakta ci-in cilesa deihna zuizui nunzia ngaihsun in. Bang hangin tua bang ding hamsa lo hi ding hiam? Suakta ci-in tua bangin a gamta mite in bang thaangsiahna sungah a awk uh hi ding hiam? 1John 3:8.


TOMLAKNA: Paul in suahtakna cih kammal tam veipi zang hi. Ama nasepna in leitung koltanna pan a hong suahtaksak mah bangin Khrih aa ding a nungta dingin zong hong suakta sak hi. Suahtakna in gamtat siksanin diktanna ngah ding hanciamna le cilesa deihna zui-a ut bangbang a sem dingin a hong phal hi lo ahihlam phawk a, suahtakna zatkhialh khak ding kidop kul hi. Nang aa dingin a nungta dingin Khrih in suahtakna hong pia hi lo hi. Hotkhiat nasem ding, mite aa dingin a nungta dinga hong suakta sak hi zaw hi.



To get the latest update of me and my works

>> <<