LESSON 1 JUNE 24 – 30
PAUL: GENTILES KIANGAH KISAWL SAWLTAK
SABBATH NITAK: TU KAAL SUNG SIM DING: Sawl. 6: 9 – 15, 9: 1-9, 11:
19 – 21, 15: 1-5;
1Sam. 16:7, Matt. 7: 1.
KAMNGAH: “ Amaute in hih thute a zak uh ciangin bangmah gen nawnlo in Pasian
phat uh a, “ Tua ahih leh Pasian in Gentile-te tungah zong nuntakna ngah
nadingin mawhna kisik kikin thu a pia zo hi,” a ci uh hi.” Sawl. 11: 18.
Tarsus khua mi Saul, a kikhel khitteh Sawltak Paul
in bang hangin
Lungdamna thu tangko hiam cih thu i telthei hi. Ngat takin thukham a zui
mi khat ahih banah Israel mite a honkhia ding Messiah in sihna a hong thuak
manin Lungdamna thu tangko-in Thukham tawh dikna kingah hi, cih thu langpan hi.
Khrih nungzuite in Moses Thukham tungah citak lo ahih manun Israel mite
aa ding Pasian in a geelkholhsak thute tawh kigamla uh hi. Sihna pan a nungta
kik Khrih Messian a um mite’n langpanna thuak uh hi. Kuamah in hih thu a tangko
loh nadingun kikhaam hi. Saul in amah le amah Pasian’ sawltak khatin kingaihsun
a, tua bang upna langpang mahmah hi. Tua hi-in ama thu kigennate ah Jesuh in
Messiah hi, ci-in a um a mipih Jew mite a bawlsia pa-in kiciamteh hi. Ahi
zongin Pasian in ama nasem dingin Saul telkhia hi. Saul in a ngaihsut khak
ngeiloh thute hong mu hi. Jesuh in Messiah hi, ci-in a mipih Jew mite kiang
banah Gentiles mite kiangah zong tangko dingin sawlna ngah hi.
SUNDAY JUNE
25
KHRISTIANTE A BAWLSIA MIPA
Tarsus khua mi Saul i theih masak penna mun in
Sawl. 7: 58 ah “Stephen suang tawh kidenlupna ah Saul zong kihel hi. Tua tawh
kizomin Jerusalema om thu-um mite’n bawlsiatna thuak uh hi (Sawl. 8: 1-5).
Peter, Stephen, Philip le Paul cihte thu Sawltak Thubu in lim gen mahmah hi.
Bang hang hiam cihleh amaute’n Jew mite kiang banah namdangte kiangah zong
Lungdamna thu va hilh uh hi. A upna hangin kithahna thuak Stephen nunzia in
Tarsus khua Saul huzaap hi.
Stephen in Greek kampau Jew mi khat hi. Tua banah
pawlpi upa sagihte lakah zong kihel hi (Sawl.6: 3-6). Philistine gama Jew pawl
khat Jerusalem ah hong pai-te tawh (Sawl. 6:9), hotkhiatna thugen Stephen tawh
kisai kinial uh hi. Hih kinialna ah Tarsus khua Saul zong kihel hi.
Sawl. 6: 9-15 sim in. Bang thute siksanin Stephen
mawhsak uh hiam? Bang thu hong hilh hiam? (Matt. 26: 59 – 61).
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Thu nih siksanin Stephen mawhsak uh hi. Thukham,
biakbuk cihte in Jew minam kiciaptehna le biakna limcing hi-in manpha mahmah
hi. Ahi zongin Stephen in tuate sangin thahna thuakin sihna a zo Jesuh,
Messiah, Jew mite’ upna laigil hi, ci-in pulaak hi. Tua thu hangin Khristian
biakna a langpang mahmah, Pharisee Saul heh mahmah hi (Phil. 3: 3-6).
MONDAY JUNE 26
SAUL KIKHELNA
“Tua ciangin Amah in, “Topa aw, nang kua na hi hiam? a ci hi. Topa in, “
Na hong bawlsiat Zeisu ka hi hi. Ciangzum sui lecin nang
aa
dingin
na mahmah ding hi,” a ci hi (Sawl. 9: 5).
Saul in
ama khut tawh pawlpi masate bawlsia ahih loh hangin
Stephen a that mite tawh kipawl hi, cih kilang hi. Bang hang hiam cihleh
Stephen’ puan kem hi (Sawl. 8: 1-3; 9:1, 2, 13, 14, 21; 22: 3-5). Luke in zong
Saul pen gamtatsia migilo khatin ciamteh hi (Sawl. 8:3). Sa gilote le galkap
gilote tawh kibang hi ci-in pulaak hi. “Kaikhia” cih kammal in gamsa gilote
gamtatzia pulaak hi (Sawl. 8:3; Late 80: 13). Saul in Khristian thu-um mi
khempeuh beimang dingin nasem hi.
(Sawl. 9: 1-8; 22: 6-21; 26: 12- 19). Saul’ kikhelzia pulaak thu thum
ngaihsun in. Koi bangin Pasian hehpihna in nasem hiam? Saul in Pasian hoihna
bang zah ngah dingin kilawmna nei hiam?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Kha Siangtho nasepna om kei leh Saul kikhelna in a piangthei ding hi lo
hi. Saul in gimthuak ding bekin kilawm hi. Ahi zongin Pasian’ hehpihna in Saul
khel hi. Saul in ama thu thu tawh kikhel hi lo hi. Saul in Pasian um lo hi lo
hi. Pasian’ hehpihna a phawk loh hangin Saul in biakna hahkat mahmah mi khat
hi. Khrih in Paul kiangah “ Ciangzui sui lecin na khe na ding hi” (Sawl. 26:
14), cih thu in Kha Siangtho in Saul khel hi, cih kimu thei hi. Ciangzui pen
nasem ganhing lee-te hawlna-a kizang khat hi. Saul in zong Pasian thu mang
lo-in lehtat hi. A tawpkhakna ah Damascus a pai-na lampi-ah sihna pan a thokik
Jesuh in hopih a, tua a kipan Jesuh langpan nawnlo hi.
Na pianthakzia ngaihsun in. Paul kikhelzia tawh kibang lo kha ding hi.
Ahi zongin Paul mah bangin Pasian hehpihna i ngah ciat hi. Bang hangin Khrih
sungah hong kipia hehpihna mangngilh lo ding thupi hiam?
TUESDAY JUNE 27
DAMASCUS AH SAUL
Saul in Jesuh tawh a kimuhna pan mittaw hi. Judah
min nei mipa kiangah pai-in tua lai munah Annias kici mipa ngak dingin kisawl
hi. Saul in thuman mu theilo-in Jesuh nungzui-te a bawlsiatna in a pumpi taksa
mittawtna sangin sia zaw hi. Damascus lampi ah Jesuh tawh kimuh manin na
khempeuh kikhel hi. Hun khat lai-in thupha bawl hi, ci-in a ngaihsutte thusia
bawl ahihlam tu-in kitel hi. Kiliansak Pharisee bang nawnlo-in kikhelsa-in Saul
in Damascus khua hong tung hi. Anne tuidawnin a om sangin a beisa a nunzia
kisittelna dingin ni thum sung antangin thungen hi.
Sawl. 9: 10- 14 sim in. Ananias in bang a ngaihsun
diam? Mi bawlsia Saul tu-in Jesuh a um khat hong suakin, Gentile-te kiangah
Lungdamna thupuak dingin Pasian’ tel Paul hong suak hi (Sawl. 26: 16- 18).
Ananias in a thupiangte lamdangsa ding hi. Saul kikhel zawh kum thum val khin
napi Jerusalem pawlpi in Sawltak dingin Paul muangngam nai lo uh hi. Saul
kikhel khit deuh a thu-um mite’n Paul muang taktak lo ding uh hi.
Ananias in Tarsus khua mi Saul tawh kimun dingin
mangmu hi. Tua bangin a mang tungtawnin Pasian in hilhkhol lo hi leh Jew thu-um
mite langpang pa tawh kipawl thei lo ding uh hi. Saul in Jerusalem khua uk
makaite le siampite’ phalna tawh Khristian khempeuh susia dingin Jerusalem pan
paikhia hi (Sawl. 26: 12). Ahi zongin tua sangin a vanglian zaw Pasian in Saul
aa dingin geelna khat nei khin hi. Saul in Gentiles mite kiangah Lungdamna Thu
puak dingin sapna ngah hi. Saul mahmah sangin Ananias le Jew thu-um mite in tua
sapna thu lamdangsa ding uh hi. Saul in Khristian khaktan a sawm hangin tu-in
Pasian in tua upna thu tangko dingin Saul mahmah zang hi. Hih thu Jew thu-um
mite’n ngaihsun kha het lo ding uh hi.
1Sam. 16:7; Matt. 7:1 le 1Kor. 4:5 sim in. Bang
hangin mi khat ii thuak khak thute i ngaihsutsak ciangin kidop ding kisam hiam?
Tua bangin ngaihsutna i pulaak ciangin bang thute khial kha thei i hiam? Tua
khialhna panin bang pilna na ngah hiam?
WEDNESDAY JUNE 28
GENTILE MITE KIANGAH LUNGDAMNA THU.
Koi-ah
ah Gentile pawlpi kiphut masa pen hiam? Bang thu hangin thu-um mite tua mun ah
va pai uh hiam (Sawl. 11: 19 – 21, 26). Thuciam Lui thute bang hong phawksak
hiam? (Daniel 2:1).
______________________________________________________
_____________________________________________________________
Stephen in deplupna a thuak khitteh Jerusalem ah thu-um mite bawlsiatna
hong om a, Saklam tai 300 bang a gamlatna Antioch khua ah va bu uh hi. Syria
gam Roman khuapi khat ahih manin Antioch in Rome le Alexandria khitteh khuapi
lian mahmah khat hi. Tua hun lai-in Antioch ah mi 500,000 val teng ding uh hi.
Gentile thu-um mite om nadinga hoih banah pawlpi masate’n Lungdamna Thu tangko
na mun phualpi lian khat hong suak hi.
Antioch khua-ah bang thu hangin Barnabas vapai-in Paul sam hiam? Tua
pawlpi omzia bang pulaak hiam? Sawl. 11: 20 – 26).
_______________________________________________________
________________________________________________________________
Paul’nunzia a banbanin pulaak ding hamsa hi. Ahi zongin Damascus lampi
pan a kikhel zawh kum 5 khitteh Jerusalem ah vapai dingin Barnabas in Paul sawl
hi (Sawl. 9: 26 – 30). Paul in tua kum 5 sung bang sem hi ding hiam? A sep
kuaman thei lo hi. Ahi zongin Gal. 1: 21 en lehang Paul in Syria le Cilicia
gamte ah Lungdamna Thu tangko-in zin kawikawi hi. Hih hun sung mahin a
innkuanpihte kiang pan paikhia hi kha ding hi (Phil. 3:8). Bawlsiatna zong
thuakkha ding hi (2Kor. 11: 23- 28). Kha Siangtho’ makaihna nuai-ah Antioch
pawlpi in khangto hi. Antioch in khuapi lian khat ahih mah bangin thu-um mite
zong minam le ngei-na tuamtuam kigawm hi. Barnabas in Cyprus pan, Lucius in
Cyrene pan, Paul in Cilicia pan, Simon in Africa gam pan hi kha ding hi.
Gentile tampi in thu-um mi hong suak uh hi. Antioch bulphuhin Kha Siangtho
vangliatna Syria le Judea gam banah Gentile mite lakah Lungdamna Thu kizel hi.
Sawl. 11: 19 – 26 sim in. Ngeina tuamtuam, minam tampi kihelkhopna
Antioch pawlpi in tuhun pawlpi bang hong hilh hiam?
THURSDAY JUNE 29
PAWL SUNG
THUBUAI
Mihing in kicinna nei lo hi. Pawlpi masate zong
buai-na tawh kipelh lo uh hi. Buai-na hong kipatna thu in Gentile mite pawl
sung hong lut uh a deih omlo hi. Gentile-te lakah Lungdamna Thu puak ding nial
lo napi, Gentile-te pawl sung hong lut deih lo uh hi. Kim khat in upna bek
kicing lo, upna banah vunatna le Moses thukham zui lo-in dikna kingah lo hi.
Khristian taktak suah nadingin vunat kul hi, ci uh hi. Peter le Cornelius
kizopzia in Jew le Gentile kikal buai-na kilangsak hi (Sawl. 10: 1-11:18).
Philip’ nasep a sittel Jerusalem panin makaite le Antioch khua-a Gentiles mite
lakah nasepzia cihte in Jew mi lo thu-um tampi om hi, cih pulaak hi.
Peter in a tuiphum Rome galkap Cornelius tunga
thupiangte in Gentile mite tawh kisai thu-um mite lakah buai-na om hi, cih kimu
hi. Gentile mi Cornelius in pawl sung hong lut takteh a deih lo om hi. Tua
banah Gentile mite lakah Lungdamna Thu pulaak Paul’nasep thupi-in ngaihsun lo
uh hi.
Koi bangin Judea gam pan thu-um kimkhat in Antioch
khua-a Gentile Khristiante lakah Paul’ nasep langdo uh hiam? Sawl. 15: 1 – 5.
_________________________________________________________
___________________________________________________________________
Jerusalem Council in vuntatna tawh kisai Paul a
koppih hangin ama nasep langpan veve hi (Sawl. 15). Kum 7 khit, Paul in
Jerusalem a hawh nunung penin zong Paul muangzo nai lo uh hi. Paul in biakinnpi
ah a vapai leh a nuntakna nangawn beilawh dektak hi. Asia gam pana Jew mite’n
“Israel mite aw, hong huh un. i minam, i thukham, i gam i lei a langpang mipa
hihteng ah om hi,” ci-in kiko uh hi (Sawl. 21: 28; 21: 20, 21).
Paul’ thugen a lunghimawh Jew thu-um mite’ dinmunah
om dingin kingaihsun in. Bang hangin tua bangin a langpan mah ding uh hi, kici
diam? Ngeina, biakna, i ngaihsutnate in lam hong pialpih thei hi, cih thu na
phawk hiam? Ngimna hoih hi mah taleh, koi bangin amaute khialhna sungah a tung
lo dingin kidal ding na hiam?
FRIDAY JUNE
30
NGAIHSUTBEH DING:
Ellen G. White, “Individual Independence,” pp. 430 – 434, in 3T. SDA
Bible Commentary, vol. 6., pp. 226 – 234.
Paul in Jew mite’ biakna a langdo peuhmah langpang ngei hi. Tua banah
Jesuh nungzui mite bawlsia hi. Paul in hangsanin, lawp a, amah le amah kimuang,
mainawtngam, siamna nei ahih manin na khat peuh sep ding hamsa sa lo hi. Ama
langah thugen kuamah om lo phial hi. Jew makaite’n hih bangin Paul in lauhet
lo-in Jesuh thu a gen takteh lamdangsa uh hi.
“Galkap makai khat galphual ah a sihleh a lawmte aa dingin supna lianpi
hi-in a galte aa dingin galzawhna hi lo hi. Ahi zongin galkapsiam khat in galte
tawh va kipawl mawk leh a taisan a galkappihte aa dingin supna lianpi suak ding
a, a va belh galkapte’n galzawh nading lampi a honsak suak hi. Tarsus khua-mi
Saul in Damascus zuanin a pai-na ah vantung pan khuavak hangin a nuntakna
beilawh dinmun hi. Ahi zongin Topa in Saul nuntakna hutsakin, a nuntakna khel
a, Khrih a langpang kimlai Khrih hong pawlin, Ama galkap muanhuai, thuhilhsiam,
zuau thugente langdo, hangsan takin nasem khat hong suak hi. Pawlpi masa-te
makai hoih khat hong suak hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, p.
124.
KIKUP DING DOTNATE:
1. Jesuh thu-um hi napi
uh, Paul nasep a langpante’n tung panin bang na mu thei hiam?
2. Koi bangin upna
thuguipite lenkip Pasian langdo lo-in na nungta hiam?
TOMLAKNA:
Saul in Damascus lampi-ah sihna pan a thokik Jesuh a vanglianna in ama
nuntakna le pawlpi masa aa dingin na khempeuh kilamdanna piangsak hi. Pasian in
a mite a bawlsia tawntung mipa a khel banah Gentile mite tungah Lungdamna Thu
puak dingin tel hi. Upna siksanin Gentile mite pawl sungah lutsak hi. Ahi
zongin amau ngei-na le ngaihsutna pawl khat in upna tawh diktanna sanhamsa uh
hi. Tua-te in hotkhiat nasep nawngkai-sak hi, cih hong lak hi.