SABBATH LEH SUNDAY
THU: LAISIANGTHO' GENDAN DOTNA LEH DAWNNA #1 pan #30
Dawnna: Ki ginni
tang kei ung e. Pasian tawlngakni (Sabbath) a tang hi zaw ung. Ki ginni na cih
det pen uh Laisiangtho in, tawlnga un, siangtho sakun a cih mana tawlnga hi zaw
ung e.
2. Dotna : Tua dan
maw? Ko ki ki ginni ci den ve ung e. Tua ahih leh Sabbath ni pen Pasian
tawlngakni lian hi cih no koi ci theih nai vua leh?
Dawnna :
Laisiangtho in ni (7) ni (Sabbath) ni pen tawlngakni hi a cih ngiat mana
theitel hi pah lel ung. (Pai 20:8-11, 16:23-30; 23:12; 31:15; 34:2: 35:2;
Siampi 23:3; Piancil 2:1-3; Thuhilhkik 5:14-15. Hih munte limtak sim dih ve.
Tel pah lel ni teh
3. Dotna : Tua a
hih leh Sabbath ni pen a ni (7) ni lian hi cih koici theih na hia? Monday pan
sim to leng Sunday zong ni (7) ni mah hi lello maw? Ih sim kipatni tawh
kisai-in ni (7) hi kim thei lel lo ding maw?
Dawnna : Ih sim
kipatni pan ni (7) bel hi thei kim lua hi. a hi zongin ei' ut ni peuh a pat
ziau ding hi zen zen lo hi. Laisiangtho in Sunday pen nimasa(ni khat) ni naci
lian mawk a hih teh nikhatni pan mah pat toh ding hi pah lel hi. Tua hi leh
Sabbath pen ni (7) tawh hong ki tuak lian ding hi. (Pai 16:22) Manna moh ni (6)
sung na tawm ding uha, a cih zong Sunday pan Friday dong a cihna hi. A ni (7)
ni (Sabbath) ni simin manna khiatlo hi. Kalenda en pak leng kalkhat sungah ni
(7) om a, khawk (7) ki suah hi. Ih veilam a nehpen khawk khatna hi pah in, Lai
Siangtho in nimasa (nikhat) ni a cih ni hi pah hi. Tua kim lai a khawk nihna
(Monday) pen nikhat ni peuh ih va cih hei hai khak mawk leh tanlang sinte
nangawn in hong nuihsan dinga, Lai Siangtho tawh ki leh bulhte suak ding hi
hangh.
4. Dotna : Tua ahih
leh Pasian in ni a sim teh bangni pan simmasa cih koi ci theih ding ih hia?
Dawnna : Ih tel
theih nangin Lai Siangtho dongh dihni. Tu a Nipi ni-in cih det Sunday (Zeisu'
thawh kikni) pen (The first day of the week) kal khat sunga nimasa (nikhat) ni
ci-in Lai Siangtho thakin mun (8) ah nagen hi. Pasian in ni asim teh a khawk
khatna pen nikhatni (nimasa ni naci hi) Mate 28:1; Luka 24:1; Maku 16:2,9;
Zawhang 10:19; Sawltak 20:7; 1 Korin 16:2) hih Lai Siangtho mun te Manglai in
zong na sim in (ei Zolai lette in nipi ni ci ziau uh hi.. a hih hang manglai te
ah (The first day of the week) kal khat sung a nimasa ni) na ci hi.
5. Dotna : Tua ahih
leh Monday (a khawk nihna) pen nikhatni ci a, a patna a ih neih det pen a man
lian lo ai mawk ve maw?
Dawnna: Laisiangtho
sunga Pasian' hong hilhdan lian bel hi het lo mah ai ve! Man loh cihtaka manlo
hi ei.
6. Dotna : Tua ahih
leh kasia te un, sawltak ten zong Zeisu' thawh kikni mah na thupi sak zaw uh a,
khomun balnen ni leh an neek khawm ni-in na zangzaw uh hi a cih a man dia leh?
Dawnna : Maan dek
suai lo e. Lai Siangtho suangah nungzui ten Sunday tang uh cih thu mun khat
beekah omlo hi. Thupi seh zawkna zong om tuan kei. Khomun balnenna a-aneih pen
ni-pi tang cihna hi tuan lo hi. Tua hi leh Sawltak 2:46 sungah, nisimin biakinn
ah kikhawm uha, a innte uh ah an ne khawm uh cih thu ih et-teh, nisimin nipi
tang uh cihna suak mawk lo ding maw? Na sia te un a theih a tam hang, a tel uh
tawm lai cihna hi mai lo ding maw? Tua dan lian ahih leh nisim neekkhawm ne den
a, nipi-i tandet kul phial mawk lo ding maw?
7. Dotna :
Pentecost ni (Kha Siangtho) kibuakni a hih teh tua ni tan huai zaw ta hi ci-in
hong hilh uh hi, tua pen a man dia?
Dawnna : Man dek
suai lo e. Penticost cih a khiatna pen (50) cihna hi a, ni (50) ni tan ding
peuhmah Lai Siangtho in hong hilh ngei lo hi. Kha Siangtho ngahni a hih mana
tan ding hi leh Kaisaria a Kha Siangtho angahni uh Sunday lian hi tuan lo hi.
Ephet khua a Kha Siangtho a kibuakni zong Sunday ni hi tuan lo hi. Kha Siangtho
kibuakni (ngahni) ahih mana tang ding ci leng tan dingin ni tam lua ding hi.
Lai Siangtho tawh ki tuak lote thuhilhna manlo hi pah mawk hi.
8. Dotna : Tua ahih
leh sia aw, mipil Lai Siangtho pilna Doctor a ngah tampi ten, "Sunday pen
Topa ni" hi, Kha Siangtho hong tunni, sihna pan gualzo a -athawhkikni
" Kha Siangtho hong tuni ahih manin thawhkikna (kipsakna) in a kizang hi
ci uh hi. Tua ahih manin Topa' ni hi cih pen na sang thei hia leh?
Dawnna : Sangthei
buang lo e, asihna leh a thawhkikna a kizopna (phawkna) taktak pen mawhna nusia
a( kisik kika) upna tawh tuikiphumna hi zaw hi. Zawma 6:4 sim in. Sunday pen
Lai Siangtho in Topa' ni (The Lord's Day) na ci ngei peuhmah lo hi. Topa' ni ci
a Lai Siangtho in agen, Pasian in a aituam bawl ni, a tuam seh, Keima
nisiangthoni a cih pen ni(7) Sabbath a tawlngakni hi zaw hi. (Isa. 58:13-14) na
lim sim mahmah in. Sunday pen Topa' ni a-a kilawh masak pen AD 325 kum a hi hi.
Roman Catholic Bishop Silvester I na pa in ni(7)ni lawhna pen nikhatni lawhna
dingin hong laihtoh ahi hi. (Ecclesiatical History by Ludoricumlucium, cent 4,
chapter 10 Page 739-740 edition p. 124). Lai Siangtho pen Kha Siangtho' humop
hi a upding leh zuih ding ahi hi. AD 96 in a gelh kizo siangta hi. Tua khit kum
(229) a kihal khitteh Bishop Silvester I na pa in hong laihtoh hi a, Kha
Siangtho humop lah hi nawnlo, Lai Siangtho lah hi nawn lo hi. Mihing' thu sang'
Pasian thu man huai zaw buanglo ding maw?
9. Dotna : Lai
Siangtho in ni (7) ni Sabbath a cih pen Judahte' a ding bek hia, Ei Zentelte'
(Gentile) ading hi kha lo hi ci-in ka siate un hong hilhnate a man diam?
Dawnna : Zeisu in
bel, (Maku 2:27) ah Sabbath ni mihing te' a ding (phattuam nading) a kibawl hi
na cise ven, Judahte bek mah mihing hi lai, Eite ganhing suak khinta hangh i
cih leh bel manmah inteh. Nasiate uh ganhing suakkhin uh maw leh? Mihing mah
hi'ng a cihnop lai uh leh amau adingin zong Pasian Sabbath a piansak hi ve ve
a, a tan pah ding uh ahi hi...Lai Siangtho sungah Zentel (Gentile) a cih te pen
Dawibia Lawki Zeisu a um nai lo (kawllai sungah ta tana pah luu) (biakna neilo)
te a cihna hi in Zentel(Gentile) a hi lai dawibia lawki te leh mihing a hi lo
ganhing te a ding in Sabbath akisapna om kilkel kei mah e....
10. Dotna : Sabbath
tanna dingthu Judahte' kiang bekah gen in, eite' kiangah hong tuam gen kha lo
hi. Tua manin eite hong huam kha lo hi cikik zel ve uh e?
Dawnna : Tua bangin
sangni ci leng, mithat ken, gu ken, nuleh pa mawhna bawlken a cihte leh a dang
khemepeuh zong Judah mite' kiang beka agen vive hi zaw hi. Upna hangin hehpihna
tawh gupna ngah cih thute zong eite' kiangah hong tuam genhi zen zen lo hi.
Zeisu in Judahte' kiangah, no tunga konggen mah bangin mikhempeuh tungah zong
kagenhi ci hi.. (Maku 13:37). Mi khempeuh a cih teh ganhing suak nai sam lo
hangh a, eite hong huam kha mah lo ding maw? Lai Siangtho in lah Judahte' ading
beka konggen hi ci tuan kei veh e..
11. Dotna : Tua
ahih leh Zeisu hong suahkhit, Lai Siangtho thak hun ah Sabbath tanna ding thu
mahmah gen kha nawnlo hi a cih pen uh a man mah diam?
Dawnna : Mandek lo
e, Lai Siangtho thakah Sabbath cih kammal bekbek zong (60) vei bang ki at hi.
Sabbath atan tohtohna thu uh leh Zeisu hong kumkik dong, van thak leh leithakah
zong zat dingin Zeisu a thupit sakna kimu zaw lai hi. Hih munte na en dih ve.
(Mate 24:20; Luka 4:16; 23:54; 24:1; Sawltak 13:14,27,42,44; 16:13; 17:2; 18:4;
Zawhang 19:31; Hebia 4:9) Mangpau in "REST" tawlnga cih kammal pen
KJV hilh cianna sungah "Sabbath" cihna mah hi pah hi..
12. Dotna : Mi pawl
khat ten tawlngakni (Sabbath) pen singlam teh pan beita hilo maw, acih uh aman
dia leh?
Dawnna : Singlamteh
ah, tawlngakni (Sabbath) beita cihthu kimu kha lo hi. a bei genloh singlamteh
khit kum (14) a paiangthak Paulu in a sih dong mah Sabbath bek nipi-in na zang
suak hi.
13. Dotna : Tua
ahih leh Paulu in, I mawhna a kiciamtehna khempeuh hong phiatsaka, singlamteh
tungah kilhcip in a bei sak ta hi. (Kalawte 2:14) ci a hih teh hih thukham
sawmte beisak ahih leh Sabbath zong tuate tawh beikhawm cihna hilo ding maw?
Dawnna: Hihmunah
thukham sawm bei sak cih ki hel khalo hi. Mawhna thukhaam ci zenzen lo in,
mawhna akiciamtehna lai khempeuh hong phiatsak naci zaw hi. Pasian' thukham
sawm te pen laidal tungah hilo in, suangpek tunga kigelh hi zaw hi. (thuhilhkik
5:22; 10:4; Pai 31:18; 32:16 en in) Thuciam lui huna miten a zuih atan det uh
mawsi' thukham, laidal leh savun a kigelhte, singkuang pualam, ageia kikoihte
acihna hi zaw hi. (Thuhilhkikna 31:26) Judahte' thukham singlamteh ciangbek
kizang dingte hong phiat siangsaka, singlamteh tungah kilh cip in beisakta a
cihna hi zaw hi. (Kalawte 2:14) Mawsi' thukhawm a kici laidal tunga kigelh
anneek tuidawn, biakna pawite, khadet pawite Paisan pawite, peengkul mut
pawite, siansuah pawi cihte a bawlni peuh peuh un, tawlngatek uh ahih manin,
Amaute' sabbathni hi pah pah hiau mawk hi. Her sabbath a cihte ahi hi. Hih pawi
sabbath te singlamteh lim ahih manin zatding hi nawn lo hi. A cihna hi zaw hi.
(Kalawte 2:16,17). A taktak ahi Khris hong omta ahih manin pawi sabbath nite
kisam nawnlo a, Thukhawm sawmsunga My Sabbath (Ka Sabbath) acih ni bek zat ding
omlai hi. (Hebia 4:9-11) na en in. Pawi sabbathte pen nipi kal pawisabbath te
kici hi. Nikhat pan nigukni kikal a pawite va zat ding hilo a, Zeisu'
tawlngakni, ni (7) Sabbath ni mah tawlnga-a i zat ding hi zaw hi..
14. Dotna : Mawsi'
Thukham leh Pasian' thukham cih pen a ki bang lel dingin ka tuat mawk a, a tuam
tuak ai ve maw?
Dawnna : A tuam
tuak hi tham e, aki bang ding tawh a kibat hang a kilam danna om lua, hong lak
tel pak nuam ing.
(1) Pasian' Thukham
pen Pasian mahmah in a khutme tawh a gelh ngiat hi. (Thuhilhkikna 5:22; 9:11;
10:1-4; Paikhiatna 31:18; 34:28; 34:28; 32:16) . Mawsi' Thukham pen Mawsi' gelh
ahi hi. (Thuhilhkikna 31:9,24).
(2) Pasian Thukham
pen Suangpeek tungah kigelh hi. (Thuhilhkikna 5:22; 10:4; Pai 31:15,16,18;
Mawsi' thukham pen laibu sungah kigelh hi. (Thuhilhkikna 28:58, 31:26; Nehemiah
8:1; Kalawte 2:14).
(3) Pasian Thukham
pen singkuang sungah kikoih hi. (Thuhilhkikna 10:5; 1 kumpi 8:9); Mawsi'
thukham pen singkuang geiah kikoih hi. (Thuhilhkikna 31:26).
(4) Pasian' Thukham
pen a tawntung a kimang ding hi. (Mate 5:17-18; Late 111:7-9); Mawsi thukham
bei hun nei hi. (Hebia 7:12; Galati 3:19-20). Hih a tung a genkak nate tawh
Pasian' thukham leh Mawsi' thukham khentel thei dingin kong lam en hi. Mawsi'
thukham pen (613) bang pha in, Pasian' Thukham pen (10) bek pha hi. Mawsi'
thukham ih cihte zong Topa' thukham ci-in zong kilo thei lo hi. (Luka 2:23-24).
15. Dotna : Tua
bang ahih leh (Zawmah 10:4) a Paulu in , "Upna a nei mi khempeuh Pasian
tawh a kipawl theihna dingin Khris in thukham a beisak hi acih pen Pasian'
thukham a beisakna hi-in teh ka na cih det pen, Mawsi' thukham a gen nuam ahi
zaw mawk ve maw!
Dawnna : Hi e, a
nuai ah sim zom leng, Mawsi' gelh ci-in a neu (5)na ah na gen suk pah hi.
Pasian' khutme in a gelh pen hilo cih kitel pah lian hi.
16. Dotna Tua ahih
leh Mawsi' thukham te zong Pasian' gensak mah hilo hiam? Pasian' sawlmah a hih
leh Pasian' Thukham mah hi lo ding maw? Bang ki lamdanna om tuan ding a hia?
Dawnna : Pasian'
gen bel hi tham e, Pasian in gen, Mawsi-in na gelhkhia zel hi. Tua manin Topa'
Thukham ci-in zong kilo thei hi kong ci khin ve leh, ahih hang thukham (10) i
cih pen van leh lei a piansak lai a om sa hi a, Mawsi' thukham i cih pen Sinai
mualpan thukham palsatna hanga, tua a palsatte koi ci daan piak thuah ding ci
a- agenthuahte Mawsi-in aciapteh tohtoh te ahi hi.
17. Dotna : Tua
ahih leh Isaiah 1:13-14) a " Khadet nite Sabbath nite ka mudah hi. Kei a
dingin vangik pi khat suak hi. Ka puakna in ka gim hi," ci napi no lah
Sabbath thupi sak uh cia, kimanna nei nawn lo cihna hi zaw lo ding maw?
Dawnna : Hih
(Isaiah 1:13-14) sung sim leng Sabbath thu bek agen hi lo a, kikhop pite, pawi
nite, piakkhiat nate, sumpite, leh thungetna te nagawn Topa'n sang nuam lo hi
cih ih mu thei hi. A hang pen a neu (15) sim suk leng, thukham palsat in sisan
tawh note' khut kidim hi. Gitloh gamtat nate kisik tuan lo pi-in ki khoppite,
Sabbath tannate, piakkhiatna hanciam na pi, kisiikna leh itna nei kei uh teh a
cihna hi. Ki kheelna nei lo pi a biakpiak na Sabbath tanna, thungetnate, Topa'n
ka thuak zo kei hi ci hi. Thungen in i gam lum' lialua hangin Pasian lungkim lo
hi. Sabbath ni bek Pasian in amudah hilo a, hih a tunga ih gensa khempeuh
Topa'n a za kikim mudah khi hi. Topa' deih loh lungsim dinmun teng thei napi-in
a dangte genlo a, Sabbath tan Topa'n deihkei- ih cih tuam deuhse pen i
ngaihsutna man zo taktak lo cihna hi. Mawhna nusia lo a, kisik taktak lopi,
apualam kineih khemnate Topa'n deihlo hi bek hi. Lungsim kikhel lo, piangthak
lo pi a, biakpiakna a mu dah hi bek hi. Sabbath tan Topa'n deih nawn kei-i
cihnop leh i kikhopnate, Sumpi - i piaknate, ih piakkhiatna dangte leh ih
thungetna te zong a deih khat zong om nawn lo ding hi pah hi. Ki siikna mantak
a hih nak leh Topa'n deih loh nei zen zen kei. A Sabbath bek nawl khin tuan dah
ni..
18. Dotna : Tua
ahih leh (Jeremiah Kahla 2:6) ah, " Amah in biakna biakinnpi a zan gawpsak
hi. Amah in biakna nisiangtho nite leh Sabbath nite a beisak hi. Kumpite leh
Siampite in a na sia ama hehna a thuak khawm uh hi." acih pen Sabbath bei
sak na hi lo maw?
Dawnna : Hi deklo
e, Jeremiah Kahla hia, bang hanga kap cihthu i tel phot kul ding hi. Hih pen
thupi ahih manin natel theih ding in hong sau dawn pian ning. Pasian in Israel
mite Izip gam pan a pusuah pih lai-in a mite a hihman in, Ama' deih bang liana,
a om theih na ding uh deih sak luatna tawh gam sungah thuhilh dik dek hi. Hih
ding leh hih loh ding teng laktel in, puan hoih, khedap hoih tawh zemin,
pahtawi pi bawl hi. A hi ta zongin amau' hoihna leh a pahtak huaina teng tawh
Pasian hong mangngilh zawsop uh hi. (Ezekiel 16:7-15). Kamsang tuam tuamte
zangin thuhilhsaka, Jeremiah in zong nakpi takin thuhilh hi. (Jere 17:21-22), a
hih hang kisiik tuanlo uh hi. "A Siampite na ngawn un ka thukham palsatin,
asiangtho biakna te ninsak uh hi. A tate uh tungah a siang leh anin kilam danna
te hilh lo uh hi. Sabbath te zong don in neilo uh (Ezek 22:26). Sabbath
siangtho sak in, Pasian' thukham zui le uh thupha ngah ding uha, a thu a zuih
ke teitei uh leh Jerusalem khua kumpi innte kangtum ding hi ci hi. (Jere
17:27). Thu kihilhna te mangnuam lo teitei uh ahih manin Babylon kumpi
Nebukadneza in hong sim, hong manin sila ding in ciahpih ta hi. Sila suak uha
Sabbath a zat theih loh uh bek hilo in, a sawt teh Sabbath cihna ngawn hong
mangngilh khin ta uh hi. Zion (Jerusalem) khuapi ki hawm nusiatta a, kamsang
Jeremiah in nak khasiat lua ahih manin, khitui luangin a kahtam lawhna la a hih
manin Jeremiah Kahla akici ahi hi. Jeremiah Kahnathu telta hang ei. Hun tawlpi
khatsung (saltaan sung) Sabbath cih zong thei nawnlo uh hi. Sabbath a bei cihna
hi lo hi. Sal pan a suahtak khit uhteh a pawi sabbathte uh leh ni(7) Sabbath ni
Pasian in limtakin zang sak kik hi.
19. Dotna : Tua
ahih leh (Hosea 2:11) ah, " Ama lungdam theihna, a kumsim pawite, khasim
pawite, anipi sim pawite, a biakna kikhop khempeuh ka bei sak ding hi." a
cih pen Sabbath bei sakna hilo ding hiam?
Dawnna : Hih zong
Jeremiah Kahla hi ci a kong dawn tawh a kibang mah hi. Thukham (10) sunga ni
(7) Sabbath bei sakna thu ki hel kha lo hi. A nipi sim pawite (her sabbath)
(amau' nipi) cih kammal na zang hi. Ka tawlngakni (My Sabbath) cih kammal na
zang kha lo ahih teh, thukhamsawm sung a tawlngak ni bel hi kha lo hi cih
teltak in kimu thei hi. Israel ten bel pawini, khathakni, paisani cihbang in
(nipi kaalpawi, sabbath) honkhat natang uh cih bel i gen khtsa hi. A makaite
leh Israel kumpi ten amawh uh teh, mualsang dawn leh singniim nuai tengah
biakna song bawlin, Asherah pasiante na bia den uh hi. (1 Kumpi 14:23; 2 Kumpi
10). Pasian heh lua in Asiria kumpite' khutah ap in sila dingin tonpih sak hi.
Hih thu a pian
madeuh in zong Beeri tapa kamsang Hosea tungah Pasian hehna hong tunga, Israel
ten a mawhna uh kisiikin hong kileh kik kei uh leh apuan teng uh hawkkhiat
sakin a guak tangin ka om sak dinga, dang keu, dangtakin a si ding uh hi. A
tate zong ka hehpih kei ding hi ci hi. (Hosea 2:3) Sabbath beisakna ding thu
peuhmah gen kha lo hi. Israel miten Pasain' thu a zuih nopkei teitei uh leh
teeltuam minam, kumpi siampi pawl, a siangtho minam (1 Peter 2:9) hihna pan
kong khawlsak ta ding hi a cih thu hong tung taktak hi khinta hi.
20. Dotna : Thuciam
lui hunah, Israelte' ading beka Sabbath tan ding a-apiak hi lo hiam? Minam
dangte' ading seh kha lo pi e?
Dawnna :
Laisiangtho in hih bangin na gen hi. Gamdang mite zong Sabbath ni palsatlo a,
atan leh ka thukham a zui mi peuhmah ka mualsiangtho ah ka paipih ding hi ci
hi. (Isaiah 56:6; thuhilhkikna 29:14-15) ah zong " Hih kicamna note
bektawh a bawl hilo in,.....tuni-in eiter tawh a om nailo isuan i khakte tawh
zong a bawl' ahi hi. " na ci hi. Sabbath ni pen Israelte' ading beka ki
bawl hi lo a, Israel cih minam a om ma pek leitung a bawl laipeka, a bawlsa hi
a, Pasian muanga, a um te khempeuh tawlngakni ding hi zaw hi.
Israel mite' pianna
pupi Abraham tungah kamciam ahih manin, amaa mi ahi dinga-a teel ahi hi. Amaa
mi taktak ahih leh Sabbath tan tei tei ding hilh cian hi. Israel a hi lo minam
dang ten zong Pasian um in a thu a zuih uh leh Sabbath a tan ding uh hi zaw lai
hi. Sabbath pen Israel ta ding bek hi lo in " Mihing a hi peuh mah lak ah
Pasian a um khempeuh te' a ding hi zaw hi. (Maku 2:27)" Nang zong Zeisu
um, Pasian' mi na hih leh a tawlngakni tang zaw mai ve. "Ni Sagih ni-in
Pasian a tawlngak mah bangin , Pasian mite a tawlngak na ding om lai hi. (Hebia
4:9) ah na ci veh e. Mihing lah hilai buang hanga, Pasian ta(mi) hi'ng lah kici
nuam ve ve i hih teh sang pah zui pah zaw lel lo ding maw. Paulap zon zon pen a
gual lel (akhial) te' ngeina (pianzia) hi zaw veh aw.....
21. Dotna : A
braham ten zong Sabbath tang uh cih a kigelhna om tuan a maw leh?
Dawnna : Abraham in
mi' na gulo hi cih a kigelh lian loh mah bangin, Sabbath tang hi cihna lian
omlo mah hi. Mithat kei, Milim bia kei, cih zong om lianlo hi. Ahih hang in, mi
that hi, milim bia hi, guta hi, Sabbath palsat hi, cihna hi tuanlo hi. (Piancil
26:5) en leng, Abraham in kathukham zui hi na ci hi. Ka thukhamte zui ci ahih
leh Sabbath zong ki hel lo ding maw? Sawm lakah a lina hi zaw zen hi ven.
22. Dotna : Bang
bang ahi zong in, Sabbath maan lian cih zong ki thei cian nawnlo pi e, (Joshua
10:13) ah, ni khat sung ni dinkhawl hi. Tua hun a kipan a man lian ki thei
nawnlo hi ci ve uh e. No zong koi ci theih tuan ding na vua? Tu a Sabbath na
cih ni uh zong Sunday peuh hi zaw kha mai lo ding maw?
Dawnna : Joshua in
nikhat sunglian ni khawlsak hi. Nisim dan buai na ding tham hi peuh mah mah kei
. Ni sawm sung bang khawl cip leh zong Sabbath nitel zawh loh nang om vet lo
hi. Lai Siangtho gen dan ah, Ni pen nili ni a kibawl hi pan hi. Tua hun ma ni
thum sungin sun leh zan om khin zo cih thei khin hi hang. (Piancil 1:14-19) en
in. Ni a om kei phial zongin sun leh zan om ve ve ding hi lel hi. Tua khit zawh
Joshua hunsung in nisim dan natel lah lo, na buai vet lo uh hi. A nisim dan na
buai le uh a khasim dan leh a kum simdan na ngawn in hong buai to ding uh hi.
Buai vetlo uh ahih manin, a suahni, a sihni te, akha leh a kum in na ciamteh
thei sit set uh hi. Tu phing phinga i buaina pein Dawimangpa' ze-etna ahi hi.
Israel ten zong
tuni dong Sabbath mah na tang pai suak lai uh hi. Sabbath piangsak Pa in zong
maan kei ci lo in na tang den hi. Sabbath piangsak Pa'n a Sabbath ni haih
dingin peuh umkha na hiam? Sabbath mantak lian kitel zo nawnlo a ci ten bel,
Zeisu pen a mau bang lela, mimawl, mihai, thu a thei cian mello a-a sehkha uh
hi ding ai ve maw.. Bang bang ahi zongin Lai Siangtho thak sungah nisim dan,
animasa ni leh anih sagihni cihi te i tel theih lin lian ding in mun (8) bang
ah hong gelh ahih manin telnop pha mah mah hi.
23: Dotna : Joshua
ni khawlsak pen, nikhat bup lian ahih manin, ni sim dan buai sak tuan lo a liim
kalsawm a nungkik sakna ah buai na om lo ding maw?
Dawnna : Hih thu
zong den a kong dawnna ten hong telsak dingin lamen ingh. Tuni cian dong
Sabbath man cih ih teltheihna pen Lai Siangtho um ngiat i hih man hi zaw hi.
Laisiang tho aman leh Sabbath ni man pah ding hi. Lai Siangtho mah leem in dong
dih ni.. (Late 78:1-8) en leng, Ka mite aw, Keima hilhna (thukham) ngai unla,
ka kam tawh ka thugente na bil uh hong ngat un!...ama thupiakte zui in, a suak
nailo naupang te'tung na ngawn ah aban ban in Israel sungah hilh sawn ding in thukham
khat koihin, Jacob sungah teci pan'na khat a koih hi.
Ni dang lai a
Pasian' mizat thuhilh ten a khang khang in na ki hilh sawn to to uh hi. Ka
thukhamte ngai un ci toto uh hi. Sabbath a beisak nuam a om hangin Pasian' mi
taktak ten na tang ko toto uh hi. A ki-imcip thu hi lo hi. Thuciam lui hun a
kipan Judah ten tuni dong buai vetlo in Sabbath na tang suak uh hi. Pasian' mmi
taktak te'sungah kihilh, ki tang ko den ahih manin kitel cian mah mah hi. Ki
buai vetlo hi. A buai den leh a tel cian lote bel Pasian' mi tak tak hi zolo
cihna hi... NASA scientist ten zong ni a tuat uh teh ni khat mang sak uh in Lai
Siangtho sung a Joshua sung a Pasian in ni a khawl sak na hang hi ding hi ..cin
Lai Siangtho a maan na lak (prove) uh hi...Calendar a mang cip hi leh zong
nisagih Sabbath pen bang ni hi ding cih pen nak kan kik theih lua cih na hi pah
hi...
24. Dotna : Tua
ahih leh Lai Siangtho thak sung pan bek in Sabbath ni aman zia nong laktel thei
diam?
Dawnna : Laktel
thei tham e, Zeisu a sihna leh a thawhkikna pan bekin zong olno takleh teltakin
kitel hi. (John 19:31, 42) ah Zeisu' sihni pen "Tua ni pen Sabbath ni hong
hi dek tak tahi na ci hi. A zing ciang pen Sabbath hi ta hi.. Luka 23:56 ah
"Thukham zui -in Sabbath ni tawlnga in a om uh hi." Tua a tawlngakni
pen uh kalkhat sungah ani (7) ni (Sabbath) ni hi pah hi. A kivui ni pen kigin
ni na ci hi. (Maku 15:42). Ki ginni khit pen Sabbath tawlngakni hi pah hi..
Ki ginni leh
Sabbath ni tel khin ih hih teh Zeisu'thawh kikni pen Lai Siangtho in bang ni
hiam cih thu hong gen beh nuam lai ing. Mate 28:1-6, Luka 24:1-6, Maku16:1-6 ;
John 20:1-10 ah, (Manglai ah) Sabbath ni a bei khit kalkhatah ni (7) a om sung
pan a ni khatni zingtungin tho kik hi. A thawh kikni pen Lai Siangtho in (Nipi)
ni na cilo a, nikhat ni (Ni masa) ni na ci zaw hi . Manglai ah (The first day
of the week) kaal kaht sunga ni masani na ci hi. kawllai ah zong nikhat ni na
ci hi. (Mate 28:1). Ki ginni-in si, Sabbath ni (Nipi ni) lei sungah tawlnga,
nikhat (nimasa) thokik hi. A sih ni leh a thawhkik kikal lian pen Sabbath ni hi
pah hi. I Zo Lai Siangtho pawlkhat ah a thawh kikni , nikhatni pen Nipi ni
ci-in hong kiphen mawk hi. Leitung piancil pan Lai Siangtho gelha ki zawhsiang
dong Nipi, tawlngakni a kicih nak leh ni (7) Sabbath ni hi den hi. Lai Siangtho
a ki gelh khit kum (200) khit teh Dawi mang pa' mi zat (Sapi) a kici kumpi khat
hong khang in, Pasian mite hong do hi. Pasian in a mite a ciaptehna (Seal) ni
(7) Sabbath ai awh (taa'ng) in Sunday hong kipsak hi. Sapi-in a mite a
ciaptehna (Seal) pen Sunday hi pah hi. Kum (1260) sung aana tawh ukcip hi.
Sunday (Ni' ni) Zawmah lawkite' Nibiakni pen Khristian khempeuh tangsak hi. A
tang nuamlo khempeuh bawlsia in that mai mang hi. Tua Sapi nambat pen (666) ahi
hi. (Mangmuhna 13:18). A hi ta zongin Lai Siangtho bu a kigelh khit zawh kum
(200) khit cianga thu nung pian hi pan san ahih manin, Kha Siangtho' hu mop lah
hi nawn lo, Lai Siangtho kammal lah hi nawn lo ahih teh Pasian' mi tak tak te'n
bel sang thei ngei lo uh hi. Laisiangtho pen hemkhia lo ding, behlap lo ding
cih pen Pasian mite'san dan hi. (Mangmuhna 22:18-19). Zeisu' sihni leh thawh
kiknite tel mahmah napi a tawl ngakni ni (7) Nipi Sabbath ni kitel lian nawnlo
cih thu hilhna te zuauthu hia-a uphuai loh ban ah, nuih zak huai lel lo maw?
Nimasa ni pen Nipi ni ci a hong letkhia lawm lawm ten bel Lai Siangtho thu thuk
(Pawlpi tangthu) te a tel hetlo mah ai tam, Zeisu leh nungzui ten a zat ngei
loh ni-i zat khak leh bel Zeisu' mi tak tak hi ken, Zeisu tawh a kibanglo hing,
Sapi mah it zaw ing, ci a teci a pang pang suak hangh.
25. Dotna : Zesu'
thawhkik zawh nungzui ten Sabbath tang nawn lo in , thawhkikni tang zawta uh ci
ve uh e. Lai Siangtho thak sungpan tanglai mah uh hi cih nong lak thei diam?
Dawnna : Lak thei
tham e, Zeisu a thawhkik khit zawh nungzui ten Sabbath tang lai mah uh i cih
pen (Sawltak 13:14, 42, 44:16:13, 17:2; 18:4) te ah teltak in kimu thei hi.
Paulu te, Pitazuh
ten zong a NGEINA Bangin Sabbath ni simin biakinnte ah pai den uh cih kimu thei
hi. Sunday ni a tanna uh leh tawlnga uh cih kimu kha lo hi. Sunday a tan gen
loh khual zinkhiat ni-in zang zaw hi. (Sawltak 20:7-14). Tua ahih manin Zeisu thawhkik
khit teh Sabbath tang nawn lo uh hi a citebel ki suangtak vetloa zuauthu gente
ahi uh hi.
Sabbath leh Sunday
thu: Laisiangtho' gendan
dotna leh dawnna
#26 pan #30
26. Dotna : Zeisu
zong a thawhkik khit teh Sabbath thupi sehna leh tan lai ding thu vaikhakna nei
lo hi ci uh hi, a man dia?
Dawnna : Man dek lo
e, van akah madeuh in akam vaikhakna ah nidang ciang, van a kah khit pek cianga
thupiang dingte, Jerusalem kisiat ding thute, bawlsiat nahun hong tun dan ding
thute a hilh na ah, "Tua galtai hun pen phalbi laitak leh Sabbath ni ahih
khak lohna dingin thu na ngen un"(Mate 24:19-20) ah na ci hi. Hih sanga
thupi sak zawkna om nawn ding maw? Sabbath palsat lianga galtai ding na ngawn
na phal het lo hi. Na sia te un, Pasian thu thei tei na pi'n tel cianlo uh ai
ve. A tel zolo uh hih tuak sa ing.
27. Dotna : (Mate
12:1) ah, Zeisu leh a nungzui ten zong Sabbath a palsat ve leh, Sabbath ni-in
mangbuh lo ah pai uh ci leng a thupisak khol nawnlo cihna hilo ding maw?
Dawnna : (Mate
12:1) sungah, Zeisu leh a nungzui ten zong Sabbath a palsatna uh mukha kei veng
e. Buh lo a pailel khawng, na sem dinga pai uh hi lo pi e. Gospel hoh hi khasop
un cia. Lampi a-anawk uh hi lel hi. Farisai ten zong tua lampi mah anawk hi lo
maw? Buh lo a paibel mawhna hi sam kei e. A mawhsak napi uh bel buhvui zutin ne
uh cih thu hi zaw hi. Tua zong mawsi thukham in na khamlo in- na hong zaw hi.
Thuhilhkikna 23:35 ah "Na veng pa' ankung ding laite lakah na pai uh ciang
in na khut uh tawh a vui te na zut thei ding uh a, ahih hang in phiaukawi tawh
na veng pa' ankung dinglai te na-at kei ding uh hi." ci hi. Zeisu leh
nungzui ten bel mawsi' thukham leh Pasian' thukham peuhmah palsat ngei lo uh
hi. Sabbath ni a hi phial zongin, agil uh a kial leh an ahi a, khai gah ahi
zongin ne thei lua uh hi. Mawhna hi zen zen lo pi. Lo lai ah duh zah ne thei,
inn ah ciah pi phal lo hi bek hi.
28. Dotna : Zeisu
in Sabbath nin cina a damsakte zong a palsat hi lo ding maw? (Mate 12:10-13;
Luka 14:1-15; Zawhang 5:5-7) te sim leng, Sabbath palsat lian in kimu hi.
Zawhang 5:18 ah Sabbath palsat hangbek zong hilo in Pasian na ngawn ka Pa ci a
hih man in Pasian tawh a kikim in kiseh ahih teh, palsat takpi cih kitel hi lo
maw?
Dawnna : Zeisu in
Sabbath palsat hi ci a Farisaite' mawhsakna hi a, Lai Siangtho in na mawhsak lo
hi. Mawsi' thukham te leh Pasian' thukham sawmte in zong mawhsak lo hi. Sabbath
ni a ci nate damsak thei lo ding cih thukham om lo hi. (Zawmah 4:15) ah,
"Thukham om kei leh thukham palsat (zuilo) cih thu om thei ngei lo hi, na
ci hi.
Mihing khat nuntakna
honkhia, gumkhia cih pen bang hun, bang ni hi ta leh sep theih, nasep siangtho
ahi hi. Zeisu a mawhsak tenbel amau' ngaihsutna leh a bawl tawm uh thukham tawh
nateh thapai mawk uh hi. Zeisu, Pasian' tung ah paukhial zo hi. (Mate 26:65)
ci-in Pilat in mawhsak hi. Zeisu pen mawhnei lo, akicing taak, Ze-etna khempeuh
thuakin, mawhna a bawl lo pa ahi hi. (Hebia 4:15). Tua ahih manin, Zeisu in
Sabbath palsat cih thu leh Pasian' tungah paukhial hi a cite pen Pasian a
langdo te hi zaw uh hi. 'Kei hong pawlpih lo peuhmah keima lang hi uh a, "
(Luka 11:23) na ci hi. Zeisu' lang ihih leh Dawi mangpa' pawl cihna ai pah
veleh.
Zeisu a mawhsak, a
thah sawmte' lungsim banga-a paai laite, Zeisu in Sabbath palsat peuh a ci ci
laite, Kha Siangtho tawh a pianthak ding uh deih sak mah si hangh e. Zeisu in
thu kham palsat ngei lo, Pasian zong gensia ngei lo hi. Zeisu anei lo te'n a
mawhsak hi zaw uh hi.
29. Dotna : Thu
khat hong dong kik dih ning. Ka siate uh pawlkhat in, "Ni khat peuh peuh
Topa pahtawina in tang leng Siangtho khin hi, ni khempeuh kibang khin hi, thupi
sak zawk ding om tuan lo hi. Paulu in zong Zawmah 14:5 ah gen hi ci veh e.
Dawnna : Tua ahih
leh (Zawmah 14:5) sim leng ki tel pah lel in cia, Mipawl khat te in ni khat
peuh a dang sangin thupi zaw hi, ci-in ngaihsun uh a, pawl khatte in ni
khempeuh ki bang kim hi, ci-in ngaihsun uh hi. Tua ahih manin a kua mapeuh in a
mau' hoihsakna thu cian takin thei ta uh hen" Hih pen Lai Siangtho a
kigelh bang lian hi pah hi. Ni khempeuh Topa pah tawi nang cih a hia, ki bang
kim hi cih a hi zongin ki gelh kha lo hi. Mi khat in kal khat sungin Topa pah
tawina dingin tan tuam ni cih neise loin, aki bangin zang cih thu gen kik hi.
Ni khem peuh Siangtho cih kammal omlo hi. A ki gelh kammal te banah amau deih
dan tawh kituak in, behlap uh ai ve leh, Tapidaw piangthak taktak tenbel kammal
beh lap ngeilo ding uh hi. Hih tengah ni khempeuh a ki bangin siang hi. Tan
ding hi cih thu ki gen ka vetlo hi. Zawmah (14) buppi thupai zia pen, upna
picing nailo te leh upna picing khinte' kikalah kilemloh na leh kigensiat na
thu hi a, Paulu in guptuam, paih tuam nei lo in pil vang tak a a leptuah na thu
ahi hi. A diak diak in ni tan dan leh neek leh dawn vai hi pi penhi. Pasia'n
thukhenna mai ah ihih bangciat thuaktek ding ihih teh kigensiat zong kul lo hi.
"Tua ahih manin mikim in amau hoihsakna thu cian takin thei ta uh
hen"(Zawmah 14:5) ah na ci hi. Upna picing khin ten-upna picing nailo te
muhdah leh gensiat thuah loin, apicin theihna ding panpih in, a tha nemnate
hehpih in thuak pih zaw uh hen. Zeisu in amaa phattuam nang zong ngeilo hi. Ki
lian sakin upa picing lote gensia ngeilo hi. Note hong kism mawhnate Kei'
tungah hong tu hi."(Zawmah 15:4) ah na ci zaw lai hi.
Paul in Rome lai
khak a at sung pen A.D 40-70 ki kal kim teng hi in,Christian khem peuh in ni 7
ni Sabbath na zang uh hi.Tua ah hih Rome 14:5 pan a at suk te pen Sunday leh
Sabbath buai na hi lo zaw in, Zeisu limcing pawi ni te leh pawi nek na dawn na
te a tel lah na na hi zaw hi.Sunday ni pen A.D 300 khit ciang a hong ki zang pan
na hi zaw hi
Zawmah 14:5 buppi
sim leng thu buai khempeuh a sian theihna dinga kigelh h cih kimu thei hi.
Bangmi tangta leng, bangsa neta leng siangtho hi cih thu peuhmah genkha lo hi.
Uplohna in mawhna ahih zia na gen zaw hi. Tan ni lian cih neilo a, ni khempeuh
siangtho hi a cite tapidaw sit tak tak in kua man sang thei lo hi. Tua ahih
manin, nasiate un hih thu paizia te thukmuh (telkim) zolo uh hih tuaksa ing.
30. Dotna :
(Kalawte 2:16-17) thu hong dongkik nuam ing. "Tua ahih manin an nek tui
dawn, biakna pawite, Khadet pawi, leh Sabbath ni tawh kisai in kuamah in ngeina
zuih ding bawl kei un. Hih te pen mai lam ah hong piang ding nate' lim hi lel
a, ahi zong in tu-in a tak tak ahi Khris hong om ta hi." ci hi. Tua a
taktak Zeisu' sungah tawlnga zaw ta ni. Sabbath ni pen lim ciinna bek ahih man
in tan ding, thupi sak ding cihte kisam nawnkei ci uh in, Saan nop nasa peuh
veng e. aman dia leh ? Koi ci dan ai tam maw?
Dawn na : Dotna
hoihtak leh a dot huai thukhat a hih manin a kicing, a sau pian in hong dawng
ning. Hih mun pen mitampi te' pansan leh hong nial theih tawntung namun hi.
Laisiangtho lama pilna sang pipi ngahte Doctor, Rev, Pastor tampi takte' lai at
te ka simsim teh tu a nong dotdan vi ve in la tek mawk uh hi. A man taka gelh
kuamah mu nai keng. Mang lai in "Which are shadow of things to come, but
the body is of Christ" (A hong piang ding nate' lim hi lel a- ataktak
Zeisu pumpi mahmah hong om ta hi) a cih na hi.
A hong piang ding
nate'lim cih thu hong gen masa nuam ing. Palsatna (Mawhna) pan tatkhiatna lim
ciin na hi. Leitungah mawhna hong lut manin sihna hong tung hi. Tua sihna pan
Pasain Tapa Zeisu in a sisan, a taksa, a pumpi leh anuntakna tawh hong tan khia
kik ding cihna hi. Pasian' Tapa kimlai mihing a hong piannate, mawhna ai-awh a
sihna a thuaknate a thawhkiknate, mawhna hong thumsak ding in van biakbukah
siampi hong sepsak nate, hong laak kikna dingte pen ataktaka a sem ngiat ding
pen Zeisu bek ahih manin, a taktak a hi Khris om ta a cihna ahi hi.
A tak tak Zeisu in
hong sepma hunsung pen, a ma ta'ngin a limciingin siampi ten semphot uh hi.
Biakpiakna ganhing sa leh sisan te pen Zeisu sisan leh taksa lim ciingpak bek
ahi hi. Tua amau pawi tuamtuam nite pen kum simin a huntun simin bawl den uh
hi. Tua pawi tuamtuam te hih a nuai a teng hi.
(a) Paisan Pawi .
(Silngo sawhloh anlum Pawi ( Pai 12:1-, Siampi 23:5; Luka 22:7)
(b) Anpal Pawi.
(Siampi 23:10-14)
(c) Penticost Pawi
( Nisawm ngana Pawi) (Siampi 23:15-17)
(d) Pengkul muut
pawi. (Siampi 23:24-25)
(e) Kilemna Pawi
(Siampi 23:27-33)
(f) Buk Pawi .
(Siampi 23:34-44)
Hih a tunga pawite
leh leitunga biakbuk nasepna khempeuhte pen a hong tung ding, a piang ding
nate' limla hi lela, acihte hi pah hi. Zeisu' sisan leh asatak limla ahih
manin, neek leh dawn dingte ap uh hi. (Ezekiel 45:17) Tua pawi a mohte silngo
sawhloh aich se leh tuute keelte liamna, poina neilo ding acih se pen Zeisu in
mawhna, pau banna a neilo cih alah kholhna ahi hi. Ni thum khit teh biakpiakna
sate kine nawnlo ding a cih pen Zeisu nithum khitteh thokik ding cih lah kholhna
hi pah hi. (Siampi 7:17-18). Hih munah Paulu in, Kalawte khuamite' kiangah neek
leh dawn thu ah gen baang lo ding a cih pen sa siang leh sa siangthoh lo thu
hilo a, Zeisu' lim ciing ahih manin ni thum khit teh sate, mohte kua man ne
theilo ding, haltum ding a ci hi zaw hi. Zeisu pen gen baanglo ahih teh a lim
ci'n kholhnate zong gen baangthei lo ding a cihna hi. Nithum teh tho kik ding
cihna zong hi pah.
Pawi nite tawh
kisai-in a ni sagihni, a ni ngiatni cih dan in om toto hi. Tua pawinite pen
amaute' tawlngak ni (her sabbath) na ci hi. Ni (7) (Sabbath) Pasian tawlngak ni
tawhna kisai khalo hi. Tua ahih manin pawi sabbath te (nipi kalsung sabbathte)
kici sese hi. (Kalawte 2:16-17) a, Paulu in tua pawite, tua sabbathte ahong
tungding Zeisu' Singlamteh a kawkbek ahi hi. A taktak Zeisu hong omta ahih
manin, tua alim ciin na pawi tuamtuamte leh na sabbathte uh ka mudah hi a cihte
hi pah hi. Kalkhat sunga nisagih ni Pasain Sabbath bek om lai hi na ci hi.
(Hebia 4:9). Ni (7) Sabbath Zeisu' tawlngakni pen lim ciin na pawi leh her
sabbath te a om ma Eden pan a om sa ahih manin a bei thei lo ding a cih pen hi
pah hi. Vanthak leh leithakah zong Sabbath ni kizang lai ding hi na ci zaw lai
hi. Pawi sabbathte khempeuh singlamteh pan beisiang zota hi. A taktak ahi Zeisu
Khris hong omta ahih hang hi. Zeisu i up a i san nak leh alim ciingte tawh buai
nawnlo in, a ma tawlngakni ni (7) Sabbath ni bek mah, Zeisu tawh tawlnga khawm
zaw ta ni. A piangthak gupna ngah kitelte pen Zeisu tawh tawlngak khop nuam
hong sa semsem in hong ki khen thei nawnlo ding uh hi.
Source: Vantung Mithum Tangkona
Source: Vantung Mithum Tangkona