Inntuan le Biakinn Thawh Kisai Hilhcianna:
MMCC
Huang Vai Nuam Boih le Khaw Vung Comment Piakna Thute Pan Theih Huai Zo mite Inntuan
Dan Ngeinate
Reference: Thubuai
MMCC Huang ah Kalaymyo Uliante leh Kumpi Sitni Khat vahawhna vai Khenno Zomi ong post lai pan laisim mipite comment teng hoitakin ka sima thupi theikim hi. Tuate sung pan Nuam Boih le Khaw Vung Comment piakna thu nih ka teel hi. Amasa pen “C pianma Huna” cih le anihna “Inntuan. . . zong tawm ding” cih thu ahihi. Hihte nih in philosophy thupi nihlak aihman ahi hi. Tua kong gelh thute pen, atelnop dingin, Comment apia nihte gelhna tawh gawmin kong gelh hi.
Comment Kipiate
Lawmten kumpi lamte sawl in buaizel hihtuak, thungetna ah phawkni. MMCC sangpi sutnuam Dan hi.
Biakinn Vai
Comments
Nuam Boih A maan na theihnop uh le C ong piankhit a ki lamtawm
koi mah ah om nailo M hun sung a ki nei teng bek mah tudong behlap om nailo
hi ven a nei ten deih mahlo dia a neilo te zong a deih a hizaha buai cileng
Thupatna:
Nuam boih comment pen, Thukhen zum a M
lamte genbulpi-a neih uh argument hi-a, thukhenmangte a pomsak uh philosophy
khat ahi hi. Tua thupomzia aman ding abat hangin, ataktaka thu omzia tawh
kilehbulh aihmanin, manlo hi. Amanlohna thu anuai-a bangteng ahi hi.
Nuam Boih Comment:
“Nuam Boih A maan na theihnop uh le C ong piankhit a ki lamtawm
koi mah ah om nailo M hunsung a ki neiteng bek mah tudong behlap om nailo
hi ven a nei ten deih mahlo dia a neilo te zong a deih a hi zah a buai cileng”
Hilhcianna:
M le C buaikhit, 2006 kuma UMM/MYUM in C
te disbandment a piak 2 veina khit,
March kha-in Sia Dal Tawng, USA le
Sia Mungno, USA tetawh kithukimna zui-in,
Pu Sangchia, India pan Kawlgam ongpai hi.
“MYUM paihkhiat C te hanthawn ding le naseppih ding, le a dinmun diktak uh muhtel
dinga ong pai hing” ci hi. Aciahmain,
Kalemyo ah, C makai lamteng meeting neihpih hi – C te Sunday tangte tawh
kipawl, upna lampial khin uh kici aihmanin, upna pial takpi hiam theih nadingin
dinmun pulakna ong bawlsak hi.
Tua ban ah, “M tamna lam biakinnte ah, M
makai henla, C zong tawh kikhawmin; C tamzawkna khuatualte ah C makai-in, M tawh kikhawm-khawm dingin” ngetna nei
hi. C lam aiawhin, makai mi 4 in
thukimna letmat thuh hi. Tua lai mah puasukin MYUM makaite kuna, thuh nuamlo uh
hi. Tua khita kipan M lampan biakinn teng amau bekin zang dingin, sutnuam, le tawhkalhna
cihte ong kipan hi.—Chanthagyi biakinn Pr Ngo Bem in 2 vei tawhkalh hi. Tonzang biakinn, UMM Secretary in Fax puaka
kalh ding sawl aihmanin, Sia Suak Khek in tawhkalh hi. Tua akipan C tengin,
biakinnpi nusia-in Nu Lun Lam-te inn ah
kituamkhop uh hi. Tuazawhin Sia Khenno-te thusiamna tawh innmun khat zangin,
biakinn ding Singgial, Mualkawi gam taksing tawmkik uha, tuam neihkhin uh
hi. Mayan, Kachin State-a biakinn pen Pr
Samual Thein in tawhkalh hi. Pinlon, Kalemyo biakinnpi, Pa Pum Za Lian in
tawhkalhin, Myone le Khazaing Kumpi zumah laipuak hi. Amah pen, alutna kongpi
pualam ah sun le zanin cinga, zatolum ankipauk bangin, an le tui kipuak sak liang hi. Tua ciangin C
te in hunkikhel-a zat theih na ding kumpi zum aha nget uh ciangin kumpi uliante
in, Kale-Pinlon; Lezang, Sawbuayeshin, cihte ah hun khensak hi. Pangpi ah, M lamsiapite in sunhunpi
thugensimin ongko den uh ci uh hi. Hun kikhel ding akinget ciangin Khazain in
phalna pia hi. Aih hangin Pr Ngo Bem omlai hia, UMAS sangnaupang 50 khawng
thacialin,” C te onglut leh, . .
ding” cin zanthapai pangsak uh
hi. (Tua apang laka kihel sangnaupang khat, MMCC ah sang ong kah ciangin athu
genkik hi.) C-te in kikhopkhawm nuamsalo
uh aihmanin amau khensatna zui-in Pa Khual Za Nangte in ah kituam khop uh hi.
1.
M le C omna khuate ah C in biakinn atuam lei, le a lamnate pen: Kalemyone sung ah-- Chanthagyi,
Paangpi, Saihkhin; Tedim Myone sungah—Anlangh, Lezang, Ngente,
Thalmual; Tonzang Myone sung
ah-- Tonzang, Zampi; Tamu Myone
sungah—Valpabung(Chaung-netgyi) le
Nanphalong, Rakhaine State
ah Kyauk-taw khuate ahi hi.
Anlangh pen akipatcilin, Sia
Khaita(ong nusiakhin) le tawmcik simloh, C vive hi. US a omte in biakinn thak
pen parker building tawh Conference min tawh akilam dingin, Tatanar-gyi Vuangyi
dong ah ngensak uha, tua bang mahin ngahin lam uh hi. Tua hun mahin, Anlangh ah
Sia Khaita in, M te ading biakinn no khat ngenpah aihmanin, a bullam in pia
uha, tu in tuam neih uh hi. Tuikhal ah zong Sia Mangbawi omlai-in M lam
ading sia-inn tuamnget aihmanin, inntuam nei uha, tualai ah kikhawmtuam uh hi. Tuikhal C biakinn le siainn pen Norway a
om Pa Kham Za Khen(Khenno) le a lawmte huhna tawh alam uh ahi hi.
2015:
Tahan B biakinn, Taungphilar bawlungtual gei-a pen, akilam lai-in, pawlpimite in
a 10-a-khat uh kholin, huhnatuamtuam tawh lam uh hi. M le C buai ciangin, C lam
tamzaw aihmanin, M lamte kikhopkhawm utlo in, Pa Thang Suante inn ah kikhin uh
hi. Tawlkhat khit ciangin M lam ading UMM pan biakinn ding khat leisaka,
atuamin nei uh hi. 2015 kum, MUC EC ah High School siapi dingte ki line-up ding
ciangin, a om sunteng kigeela, sehhak kisa aihmanin, mesawka seh dingin thukim
uh hi. Tahan B Sangsiapi Sia Kham Zam pen Sakollam, Tdm sangsiapi dingin, mekisawk-a
ngah hi. Tua pen MUC- EC in kipsak hi. Tahan B in Sia Kham Zam mundang pailoh
andingin complain kahin ngenkik uh hi. MUC in a sanzawhloh ciangin,
lungkimlohna ongkipana, C sung pan atamzaw dingkhat M ah taileuleu uh hi. A
biakinn zong M ahtaipih leuleu uha, C tekikhoploh ding deih uh hi. C in
vasawkbuai sawmloin kituam khop zaw uh hi.
2. M
hunsunga kilam khempeuh M a hiding, cih pen athuin akilawm tawh akibat
hangin, ataktakin manlo hi. Banghang hiam cihleh, Local Mission zum in khuatual
biakinn lamsak nading policy omngeilo-a, zong lamsak ngeilo hi. Khuatual
biakinnte pen khuatual mite thasanna tawh alam uh hia, M in ahuh leh 30% ciang
huh ding cin Upper Myanmar in 1990 kimin khat vei thukimna nei ngei napi anung lamciangin huhzo
nawnlo hi.
Church Manual in, khuatual pawlpi
biakinn te pen Khuatual Church board in kemdinga, deaconte in kemcing ding hi
ci hi—khuatual neihsa cihna hi. Register bawl kul cih Gam kumpi thukhun a omna
gam ahih leh, Local Conference/mission ah kaikhawm in kumpi tungah register
ding ci hi. Kawlgam ah tua bang Kumpi thukhun omlo aihmanin, kibawllo hi.
Innmun M leisakte pen M ah grant or document ap uh, cih ciang bek ahi hi. Upna
lampial/theological disagreement tawh disband kipia thei a, tua bang ciangin,
biakinn neihsate pen a naipen Local Conference/mission in kem ding hi cih ciang
bel om sam hi.
Southern Asia-Pacific Division
Educational Manual Handbook, 2000 ed.,
in SDA pawlpi sung ah sang nam 2
om hi, ci. Khat pen Organization ii hon sang hi---Eg MUAS, YAS, UMAS cihte hi.
Adang khat pen Khuatual pawlpi honkhat kipawla ahon sang, or Mimal Hon sang ahi
hi. Organization ii hon sangte ahih leh, a sang mun, inn le vanzat, le
sia dingte, a vekin Organization in
sidinga, ownership zong Local conference/mission/Union amah hipah ding hi, ci
hi.
Mimal le khuatual kipawlte’ hon sang nam pen, a mun, a inn, leh siate zong amau mahin siding aa,
ownership zong amau-a mah hi ding hi. Acreditation adeih uh leh AAA(Advetist accreditation
pawl cihna) ah ngen ding uha, AAA in survey bawlin, amau dinmun zui-in pia
thei/pialo thei hi, ci hi.
Tu-a
I buaipih MMCC sang pen, SDA upna le pilna sin nadinga mimal/khuatual pawlpi 2
le 3 kipawla hanciamna sang nam
ahihi. UMM/MYUM tungah phalna khatpeuh
le Acreditation zong angen ngei hinailo hi.
UMM/MYUM Organization in zong bangmah saipih ngeilo, huhna zong pia ngei
beklo hi. Thamlo-in MYUM in deihlo uh
hi—2000 kum AIIAS Theological Forum pai, Philippines pan September 2 gualin Yangon ka tungkik hi. MYUM President Pr Sandy Dee in Kale College
(MMCC) a deihlohna khauhtakin, lai ong nakhaka, amah GC meeting na pai hi.
Kalemyo-te private-a hon aihmanin Kalemy- ate tung mah ah tua alai ka forward
kik hi. M huna kipan aih hangin, MMCC sang huang, a siate M tawh kisaina omngeilo/omlo hi---No
omkhoppih nalawm in ama sum tawh motor khat lei ci ni. Ih omkhawm lai huna
nalei aihmanin kei ahi, vahaicih tawh kibang ding hi.
Thukhupna:
Tua manin M huna kilam khem peuh M neihsa
hi cileng, Galkap Kumpi Hun sunga kilam inn khempeuh, galkap phalna tawh
aihmanin, galkapte neihsa hi, cih tawh kibang mawk dinga, philosophy manlo ding
hi---Hih philosophy hang in leitang alaksak uh tamlua a tudong NLD lotdaw in
buaipi in buaipih lai hi---Ei ate in zong akumpi zui mahin hih dictatorial
philosophy abuaipih ihi.
Inteek le Inntuan
Thu
Thupatna
Khaw
Vung comment in philosophy khat ong dawksak aihmanin, khangnote in “inntuan”
dan ingeina diktak atelkhialloh nading deihna-in hilhcianna kong gelh ahi hi.
Zomite sunga ngeina in akizui inntuan zia atomin igen ding hi. Tua panin M le C
tunga ibulh inntuan le inntek gentehna omzia diktak ding kimu
thei pan ding hi.
Zomite sunga kizang inntuan cianga kipanpih dan ngeina pen “inntuan
” le “inntek/innpi” kikal kizopna
ahi hi. A etteh huai ngeina hoih(social relationship) hi-a, Khristian nuntakzia taktak tawh kituak ngeina
khat ahi hi. MYUM le C kikala zat ding thuhoih zong ahi hi. Tulaitaka MYUM in C
tunga azat pen Khawvung gen dan mah hia, Zo mite inntuan dan ngeina hilo hi.
Kikup
Ding Thubuai:
Hilhcianna: Zomite Zat Inntuan dan Ngeina:
1. Inntuan ding ciang: Inntuan le
innluah in semkhawm le hawmkhawm
Zomite ngeina ah, upenpa or naupenpa in inn luah hi. Tualo sanggam pasalte pen zi
aneih khit uh hunkhat teitei ciangin, inntuan ding ahi uh hi. Tuama sung innpi
ah semkhawm lai uh hi. Tawlkhat khit ciangin inntuan ding uh ahi hi. A inntuan
ding ciangin, nu lepa tunga pulakin, amau mah tawh kikum, or zite kiphin-in, or
hang khatpeuh paulapin, inntuan nuam cih akithei ciangin, innluahpa/inntek
in tavuan lianpi nei pah hi.
2. Inn ding tawm khawm:
Innpi(inntek) in inntuan nading, inn thak
lam nading kisam teng zonpih hi. Inn lam nading van teng acin ciangin,
upa/inntek mah in khuazang tangtha cialin, anaupa inntuan nading inn thak lampih
hon uh hi. Tuani-a tangthakuante sunsiah
ding zong inntek panin vaihawmsak hi.
3. Kipatsat nading inntek in pia: Nek-le-dawn, Uum-le beel, le logam pia
Anaute innkuan a tuankhiat takpi ciangin,
a beisa kuma khawhsa, vaimim, taang, buh, bal, cihte, inntuante’ khawhsa a tun
madong akicing dingin khenkhiatsak, ahihkeh inntek ah va ngen/la den thei uh
hi. Thamlo-in, um le bel, tu le hei, vok le ak, singhal, logam dongin khenkhia
in, inntuante pia hi. A maikum-a kipan inntuan thakte in amaulo thak zuan
tading aihmanin, kipatsat nading, khaici le a logam ding zong hawm lai hi.
Lothak zuan sak nailo-a inntek tawh lo khat kho khawm zong om hi.—Hih pen
upa/innluahpa/inntek hoih le thukhual-te in anau pasal khem peuh inntuan
nadinga gamtatzia le asep ding a masuan a hi hi.—Social/Customary law hi.
Mo (upipa zi) gilo neite in ahih leh vaihawmsak cihthadah
galbawl tawt bawl zawsop hi.
4. Inntuante Masuan:
Tua
mah bangin a nau inntuansa teng in zong sa amat peuh mah alutang pen a upa
puak-in, innpi ah kisuang hi. Gamsa lian ahihleh innluahpa min dingin innpi ah
ai sak hi – Hih pen upipa le naute kikal mipicing suah nadinga kipattahna dinga
kizang ngeina(customary law) ahi hi.
Hih
pen Zomite(Tedim/Tonzang) sunga inntuan dan hi. Inntek hoih/upa
hoih innkuan in inntuan ding a naute kiangah, cikmahin, “na utzawk uh
hiven”, “kimuangta naihleh”, “pasal kisa naih leh”, “ kipilsak, kihatsak,
kihausaka, upa demngamta naih uleh” cin, inntuan dingpa guak ngalkhat bangin
tangtat sak ngeilo hi—MYUM mawk pen bel!
General
Conference of SDA Policy ah inntuan le inntek: “GC
Working Policy 2012 ed” sung ah union in anuaia units (local mission/fields)
te pen amau le amau ading thei ding le conference (self-supporting) status atun
nadingin geelpih-in geelna(plans) bawlpih ding hi, ci hi. Plans cihciangin
koici dan tawh sem ding, kumbangzah ciang conference dinmun tun dingcih plan
bawl ding, missionary territory koici khen ding, makai koici pattah sak ding,
non-tithe fund huhna koici zonpih ding, cihte tampi kihel hi. Hih pen leader-te
masuan dinga policy khun guideline ahi hi.—Union Mission/conference in Local
Mission-te Conference/self-support status atun nadinga apattah ding policy hi.
Zomite inntuan dan ngeina tawh zong apaizia kibang hi--Upa in naute pantah,
huh, makaih ding cihna hi.
Mizo
Ram: Mizo Ram SDA in Conference status a lak dinglai uhin,
amau zong Section(local mission) mah hia, Mizoram Section kici hi. Mipil misiam
tawm kisa mahmah uh hi. Adiakin
Accounting lam thanem kisa uh hi. Tua manin, UMM Treasurer Pr Sangvunga samto
uh hi. 1984 kum December in Pr Sangvunga kha-in Aizawl kapai uh hi. Tua lai-in,
Section President zum ka hawh leh, Pu
Hminga, Mizo Ram Section president in ong hopih-a, “. . .Keini
Mizo zing ah account lampang khoih thei kan omlo” ci hi. Amah pen vision
nei khat aihmanin, tua kawmkawmin kigingtoto uh hi.
Dr
Sangchia ong gen: Siate pawlkhat nuntak haksa
salua uhin ong koko zel uh hi. Conference la ni ka ci hi. Aihhang siate
tampitak utlo uh hi. Ka kihilhhilh uha, ka ngen uh hi. Tualaitak in Union
President in ong thukim pih hi. Division president Dr M E. Cherian zong thukim
hi. Honna (innaugration) kabawl uh ciangin, Division in huhna ding sum ong pia
hi. GC president (Elder Robert Folkenberg hiam, Neal C Wilson, tulaitaka GC
presidentpa ii pa hiam khat hi) ong pai-a, GC in zong lungdampihin ong huh hi (Ahuhna
pen $ 100,000 hiam cihdan khat hi. Mizo Ram Conference te bawl laibu no ah omin
um in. Tua laibu pen Pr Kai Dal in kemlai in um ing). US a om Mizo-te in zong ong panpih ciat uh
hi, ci hi —Hih pen inntek/innluah/upa hoih namte gamtat zia hi.
Kawlgam
Myanmar Union SDA Maikaite Philosophy:
Tua
manin 1995 pan Pr Thangpu in President a sep ciangin, Union-te cut off sa
Appropriation ngetkikna vote kila kik hi. --- Inntuan dingte kipanpih loh dan,
Zomite ngeina le Mizo Ram ate tawh aki
lehbulh linlian na hibang hi.—Inntek/ innluah gilote gamtat ahi hi.
2002-a
kipankik pen zong, kum 100 vaal pha uzawpa/innteek in kum 10 vaal deuh anaupa akhut
taklam tawh Division le kumpi zum kawi-kawma
Disbandment 2 vei bawl, Kawlgam Kumpi zum kici teng ah Tein 7,000 vaal tawi-in
khia toto; tuaban ah zuauphuahna veilam
khut tawh, bangmah theilo dana om hiu-hio kawmsa-in, anaupa meeklum
dinga kipan uh hi.
Thukhupna
1. A tunga Nuam Boih piak gentehna pen, C le M neihsa vai tawh kibulh theilo hi. Zomite inntuan ngeina, le GC Working Policy gen tawh a kituaklo hi. Kawlgam M
philosophy bek a hi hi.
2. M pan C status kahtoh nadingin union in geelpih hi. M sunga
aneihsa teng mah C ah zangto suak ding uh
hizaw hi. Kimakaihna system pen dependency pan self- reliance in kikheel -a,
upna le sepna statement cihte kilamdang tuanlo hi.
3. MYUM hoih hileh, kikhenthang nadingin
nasemlo ding uha, kipumkhat dingin ong gawm den zaw dinga; salamkhak-in omden loding ahi hi. Neihsa
le leitang teng a mawklaksak kumpi banglo ding uh hi. Tu-a UMM neihsa inn le lo teng mahtawh,
status kikhel ziau ding bek ahi hi.—USDP kumpi pan NLD kumpi akah ciangin,
Nyipitaw zumteng mah azat dan ding ahi hi.
4. Kawlgam M le C vai ah, Upa/inntek in
inntuan ding a naupa tung ah atavuan ding Policy zuilo-in lehtat hi. Tua ahihmanin, atunga
thu teng isiksan ciangin, MYUM pen a gilo innluahpa, lungsim ginalo inntek in
kigenteh thei hi.
Kham Khen Pau Ciamnuihna
in gen leng: Room akikhen khitphetin, M lam in, "Pa hia C te room zong
ko-a hi ven, va luah mai nung ei, C te ko kongtonpih uh hiven", cih
kawmkawm in, "Leitung pan kong vom uh anpal kongciapsaknop man hi, . . .
na Tokhom ah Zumkah napai nading, Hibrid-Motor,. . le koteng nong phawk den
nading, Zonik+Deknik, . . . na puak inla, . . .. C lam in zong ong puak samna
incin, aih hang, innmun le ..... man ding cing ken cin, Eh! Pa "C" lamte
thei sak se kei aw." cihkhit lian leh vantungmi thunei pawlkhat cialphei
in C te room ah . . . he he he--- nui lingling zel dihni ee.