LAISIANGTHO' GENDAN DOTNA LEH
DAWNNA #31 pan #44
31.
Dotna: Thuciam lui huna limciin na pawi tuamtuam te pen a tak tak Zeisu ahih
theihna leh Zeisu in hong zattoh dan, hong kicinsak dante hong hilh lai dih ve?
Dawnna
: Tua ahih leh lunglut takin na ngai inla, pawituamtuam te' lim ciinna leh
ataktak hong tuntoh dante a tom thei pen dingin hong hilh ning.
(a)
Paisan Pawi : Leitung mawhna paisanna, Zeisu singlamteh ah hong sihna ding lim
hi a, AD 31 kuma Zeisu' sihna in hong tangtung sak kim zo hi. (1 Korin 5:7-8)
(b)
An pal Pawi : Zeisu sihna pan a thokik masa ding cihna hia, hante ki hong in
Pasian mai ah anpal(gah masa) ding in misiangtho honpite tawh tho khawmin van
akah pihna ah hong tangtung kim zo hi. (Mate 27:52-
24)
24)
(c)
Penticost Pawi : Hih pen Zeisu hanpan a thawhkikni pan simtoh ni sawmnga ni
cihna ahi hi. Tua ni a Kha Siangtho hong tun nading cih lahkholhna hong tung
khin zo hi.
(d)
Pengkul mut Pawi : Kha Siangtho ngaha tawntung lungdamna thu taangko nading thu
leh, kilem na hong tung ding cih thu theih kim nang siampi ten ni (10) sung
peengkul amut bangin, 1844 kum teh vantung biakbuk ah thukhenna siansuahna om
ta ding cih theihsakna leh 1834-1844 pawla tangkona ding lim lah kholhna hi a,
hong tangtung kim zo hi. (Mangmuhna 14:6)
(e)
Kilem na Pawi : Hih pen 1844 kuma Zeisu in van biakbuk siangtho pen munah
siampi lian pen ahihna, eite' ading hong thumsak ding Pasian tawh kilem nang i
mawhnate a mai siang nang nasep (Dan 8:14) tuni dong a sep saknate lim ciin na
ahi hi. Tu ni-in ataktak Zeisu makaihna thukhenna ni pawipi ah i om ciata,
thukhenna mai ah i din' ciat laitak ahi hi. Ni simin Pasian tawh ki-lem den
ding cihna hi.
(d)
Buk Pawi : Hih in van Jerusalem thak kum tulkhat khit teh tatsa tetawh kumsuk
dinga, hih leitung zong athak a- abawl ding, i luah tawntung nading mun vanthak
leh leithak lim lahna ahi hi. (Mangmuhna 21:4)
Hih buk pawi pen vanthak leh
leithak ataktak Zeisu in hong lah kholhna ahi hi. Zeisu in siampi na hong sem
to ta ahih manin leitung mi siampi te' nasep teng a bei siang hi ta hi. Tua
ahih manin paisan pawite bawl kul nawnlo hi. Biak piakna pawi neek leh dawn ki
sam nawn lo hi. Limciing (her sabbath) te zong kul nawnlo , (Kalawte 2:16-17)
in kalkhat sunga ni (7) Sabbath thu peuh mah na gen kha lo a, limlahkholhna te
bek agen hi zaw hi. A tak tak Zeisu hong om ta ahih manin, Zeisu' tawlngakni
bek mah, A mah tawh i tawlngak khop ding bek om lai hi.
32.
Dotna : Thu khat hong kawi dot pak dih ning. Den in 1844 a kipan kilemna pawi,
tatkhiat ni, thukhenna hunah lutta hi hangh na ci a, bang ci dan in 1844 a
kipan ci thei na hia?
Dawnna
: A tom thei pen in hong dawn ning e. Ka gensa mah bangin Israel miten pawi
abawl uh teh ahun ki zom sak thei zel uh hi. A masa in a zehtan dan uh leh bang
alah kholhna hiam cih theih masak kul ding hi. Bul suut pian zong kul inteh.
A khial peuh mah in, a mai' theih
nang tuuno poina hemna neilo khat hong keng in, Tua tuuno tungah a khut nga-in
a mawhna pulak hi. A mawhna tuuno in pua in, amah pen a siangtho hong suakta
hi. Tua tuu pen amahmah in go in, a sisan pen siampi pa' tungah ap hi. Siampi
pan' biakbuk ah Pasian mai ah kilemna bawlsak dingin lutpih a, mawhsutna va
neihsak zel hi. Tua sisan tawh a pawini teh biakna tau ki ah taat in, a dalna
puan tungah theh hi. Tua khit teh a khial pa' mawhna aki maisak ahi hi. Tua dan
in nisim in kitheh den ahih manin biakbuk sung sisan tawh kidim den hi.
Siansuah na hun khat (nikhat) seha bawl kul ta hi. Kum khatah khatvei ta, a kha
(7)na nisawm ni sim in bawl den uh hi. (Siampi 23:27)
Tua ni-in Siampi lianpen pa in
biakbuk sunga mawhna sisante siansuah nasem hi. Siansuahni zong kici hi.
Tatkhiatna ni, Thukhenna ni zong kici hi. Tua in van biak-buk sian suahni,
thukhen ni ding lim lah kholhna in ki zang hi.
Tua van biakbuk siangtho mun
kisiansuahna, thu khenna ni a taktak hong pian ding hun pen Pasian in a kamsang
Daniel tungah hih bangin na lak hi. "Zingsang leh nitak biakpiakna (2300)
vei a cin khit ciang in Biakinn pi ki puah (siansuah) kik ding hi." na ci
hi. (Dan 8:14). Hih munah zing sang leh nitak a cih pen nikhat a cihna hi. (Piancil
1:5,8,13,19,23,31)
Genkholhna ahih leh nikhat pen
kumkhat a tuat ding ci hi. (Gamlakvakna 14:34, Ezekiel 4:6). Zingsang leh nitak
(2300) ah kum (2300) tawh kikim hi pah hi. Tua hunpen vanbiakbuk siansuah hun
ahih kul hi. (kum (2300) bei ni-i theihna dingin a kipatni theih masak kul phot
hi. Tua pen vantungmi-in Daniel tungah na hilh khol hi. Jerusalem lam kikna
ding thupiak khiathun a kipan simto ding ci hi. (Dan 9:25). Tua thupiak khiat
pen thum vei kimu thei. (1) Persia Kumpipa Sairas in a thupiak masak pen (2
Khang 36:22-23; Ezra 1:1). (2) Kumpi Dairas in thupiak thak nei (Ezra 6:12-13).
(3) A thum na pen Kumpi Artakzaksis in BC 457 in thupia leu leu hi. Hih pen a
sim kipatna ding kum hi pah hi. BC 457 pan, sim to pah lian leng kum 2300 a
cinna lian pen AD 1844 tawh kituak hi. Kamsangte' genkholhna pan in, a kumte a
tel thei hi hangh. Van biakbuk siansuahni, tatkhiatni, thukhen kipat kum pen
1844 kum October 22 ni hi ci-in teltakin mu thei hi hangh.
33.
Dotna : Tua ahih leh limlah kholhna nasep tuamtuam te lakah bukpawi-in bang lim
hong lak ahia?
Dawnna
: Kong gensa mah bang in, bukpawi-in hong lah kholh pen, kum tulkhat vantungah
thukhenna a kizawh teh, vantung Jerusalem thak tawh ih tuah suk hun a, Vanthak
leh lei thakah a tawntung a i luah paisuak ding lim lah kholhna ai ve.
34.
Dotna :Tua pen a tak tak in hong tungta hia leh? Vanthak leh lei thakah i teeng
ta hia leh?
Dawnna
: Natna leh sihna te om lai-in, mawhna hang a thuakna cih te tuak to den
lai-ihih manin vanthak leh leithak a luah nai lo ihih lam kitel mah mahhi. Tua
munah natna, sihna cihte omnawn lo ding hi.
35.
Dotna Tua ahih leh Pawlpi-in bukpawite bawl zel lai cihna ai ve maw?
Dawnna
: Bawlnawn dek lo e, lim ciin (lahkholh) nate singlamteh ah bei zo ta hi. Ki
sam nawn kei ka ci khin ve leh Tel loh a om lai dia?
36.
Dotna : Den in lim ciin (Lah kholh) nate a taktak hong tun ma hunsung beka zat
ding na ci si a, tun Zeisu hong tun nai loh pi bang hanga zang nawn lo na vua?
Dawnna
: A tak tak Zeisu hong tun dong ka cih pen a sang khial pak hi ni cia, hong
kumkikna ding a gen hi keng, singlamteh a hong sihna a gengen hi zaw ing. Zeisu
in vantung thukhenna a zawh teh van biakbuk sung pan in hong pu suak in tatsa
mite hongpi ta ding hi. Vantungah kum tulkhat thu i khen khitteh Jerusalem thak
leh tatsa teng pen vantung pan leitungah kumsuk ding hi hangh. Tua vanthak leh
leithak i luah suakna pen a taktak bukpawi bawl (zangh) hi ta hangh. Leitung ah
bel singlamteh ciang bek bukpawi a kibawl hi e.
37.
Dotna : Tun bel lim ciin lah kholhna pawite leh a taktak a tang tun ziate telta
buang ing. Ahih hang kaal sim ni (7) Sabbath tawlngakni thu tel lian lo ka hih
manin hong dong nuam lai ing. Hih Sabbath pen bang mah lim lahkholhna hi kei na
ci a, lahkholhna lim ciinna bang mah neilo cihna ai ve maw?
Dawnna
: Lim ciin na lah kholhna a nei hi kei mah e. Ahih hangin a beisa hunte et
kikna phawk kikna hi zaw ahih manin Sabbath pen tan kikkul hi zaw hi. Ä kipat
cinin Pasian in vantung leh leitung a piangsak hi." (Pian 1:1). A sung a
om khempeuh zong ni (6) sungin bawl khin hi cih phawk detna leh na khempeuh a
bawl PA cih ciamtehna ahi hi. PA hi cih ciamtehna pen cikmah hunin a bei thei
ding hilo hi. Tua hih man-in Topa in, "Sabbath ni thupha pia in Siangtho
sak hi." (Pai 20:11). Sabbath ni a siangtho-a zatding phawk un."(Pai
20:8). Topa aw, nang mah in thupha na piaksate a tawntungin thupha ngah ahi hi.
(1 Khangtangthu 17:27). Tua ahih manin ni (7) Sabbath ni-in, Pasian pen na
khempeuh piangsak PA hi cih phawkna (mualsuang) ahi hi. Pasia'n Mihi'ng a ci
peuhpeuh te' tawlngakni ding hi.
September
27th, 2:57am
Sabbath
leh Sunday thu: Laisiangtho' gendan
dotna
leh dawnna #38 pan #40
38.
Dotna : Ni (7) Sabbath tua zaha thupi ahih leh bang hang in Christian a tam zaw
ten Sunday a tan na thu, aki pat dan thu bulpite nong hilhcian thei dia?
Dawnna:
Hilh thei tham e maw. a bul a baal a lot khiat kalh khiat kul ding ahih man in
tawm bel kong sau dawn kul in teh...Pawlpi taangthu (Church History) zong et
kul ding hi. tapidaw a tam zaw ten Sunday atan nathu pen: Akhatna ah, Paulu te,
John te, Kamsang Daniel te' kiangah Topa'n hun nunung ciangin lampial na lianpi
hong tung ding hi ci a, ahilh kholhte mantaka hong tangtung cihna hi pi pen
phot hi. Anihna ah, mihing ten Pasian thu sangin mihingte' thu, thupi sakzaw uh
ahih man hi. Khristian ten Sunday tawl ngakni a hong zat masak pen uh AD 200
hun pawl hi cih thu pen Tertullian Laibu "Decorona" Laimai 23 ah kimu
theihi.
Rome kumpi Constantine tapidaw
hong suaka, Sunday ni-in mi khempeuh tawlnga ta ding ci-in March 7, AD 321 in
thupia hi. AD 325 teh Roman Catholic Bishop Sylvester 1 na pa in thupia leuleu
in Sunday ni pen Topa' ni ci-in hong kipsakto (hong laihto) tawm mawk hi.
(Ecclesiastical History by Ludoricumlucium, cent 4, Chap 10, Page 739-740
edition p. 124).
AD 364 Lawdikih kikhoppi a
thukhenna ah Sunday pen Krhistian ten tawlngakni-in zangzaw ta ding cih hong
kip sak leu leu uh hi. AD 538 kum in France gam Orleons khua a ki khoppi a thu
khensatna ah, vannuai a om leitung bup in Sunday ni nasem lo ding cih khensat,
tua bek tawh lungkim zolo in Sabbath ni tawlngak theihloh na ding khamcipna thu
kipsak uh hi. (Michael Geddes, Church History, PP 311, 312).
Bang bang ahi zongin, Sabbath ni
a i sep ding teng (biakpiak na vai) khempeuh Topa ni (Sunday) ah sep toh dingin
khin tota hi hangh, i thu neih sungteng ci uh. (Robert Cox, Sabbath laws and
Sabbath). Roman Catholic laibu dotna leh dawnna bu sungah hih bangin kigelh hi.
Dotna: Bang hangin Sabbath ai-awh in Sunday tang ih hiam? Dawnna: Rome
pawlpi-in Lawdikih kikhoppi ah Sabbath Siangtho pen Sunday ah laih to uh hi cih
khensatna aneih hang uh ahi hi. (Convert's Catechism of Catholic Doctrine, p.50
H. Canon Caffarata, The catechism simply explained, New Revised and Enlarged
Edition, 1935.
Roman Catholic in, tanh ding ni
(pawi) ni cih te bawl tuam (seh) theihna nei uh maw leh ? ci-in dotna khat om
hi. A dawnna ah: Hi ci bangin bawltawm (seh) theihna nei kei mawk leh tapidaw
khempeuh in azat uh Lai Siangtho sunga omlo pi kaalkhat sunga ni (7) Sabbath
nipan-a ni khatni (Sunday) ah a laih toh (akheel toh) uh zong piang thei lo
ding hi ci-in Stenphen Keen in, A Doctrinal Catechism, P.174. Catholic te,
Monsignor Louis Segur in hih bangin gelh hi. Protestant ten Sunday atan uh pen
Cahtholic te' thuneihna pen a zahtakna uh alah khiatna uh hi ci hi. (Plain Talk
About Protestant of Today, 1868) P. 213.
Catholic makai siampi khat, T,
Enright C, SS. R lai khak January 11, 1892, American Sentinel acih tangthu bu
June 1, 1893 laimai 173 ah, "Lai Siangtho in Sabbath ni Siangtho a zatding
phawk un ci-in, Catholic pawlpi-in: HI LO E, KA vantung thuneih natawh Sabbath
ka beisak ta a, kaal khata ni masa ni pen siangtho taka tanh dingin thu kapia
hi, ci ziau hi. Ngaih sun dih un, leitung bup a mihing ten Catholic pawlpi
siangthote' thupiak zahtakin zui-in a lu uh kun ta uh hi, ci-in gelh uh hi.
Roman Catholic makai lian pen din mun leh a zahtak huai hi a, mihing mawkmawk
zong hilo in, Pasian tawh kibangin, Pasain' ta'ng (ai-awh) a dingpa hi ci-in a
laibu Source Book for Bible Students, 409:4, 416:7 ah, ki gelh hi.
Catholic pawlpi a phuankhia pa
in, a khial theilo thuneihna leh Pasian in a ma' dikna a piak tuam theihna tawh
Sabbath pawlpi pen Sunday pawlpi ah a laih tota hi. (The Catholic Universe
Bulletin, August 14, 1942 ah kisuang hi. Hihte pen Khristian a tamzaw ten Sabbath
tang lo a, Sunday atan khak zawkna uh a thu bulpi pawlkhat te hi pah ei. Na tel
siang zo hia leh?
39.
Dotna : Na gen dan bel kasan theih pawl hi. Ahi zongin ka siate uh a pil a siam
mahmah pawlkhat in nungzuiten zong Pope a om ma pek in Topa' ni (Sunday) na
tangkhin uh hi ci ve uh e, a na tang takpi mah uh ai dia?
Dawnna
: Nungzui ten tawlngakni (Sabbath) ai-awh in Topa' ni (Sunday) a tan na thu uh
Lai Siangtho sungah gualkhat zong na om lo hi. Sabbath pen Sunday alaih ten,
nungzui ten (Sunday) atan na uh Lai Siangtho sung pan munkhat nong lah khiat
theih leh dollar (1000) hong pia ning cih kamciam ngamheel uh hi. Tua letsong
dollar (1000) tuni dong kua ma'n ngah zo nai lo hi. Mipil, misiam, thugen siam
te' gen ahih hangin um kha peuh mah ken. Mihing tunga kingak sangin anungta
Topa kammal tungah kinga zaw ni. Sia zuau leh tuucing manlo leitungah tampi om
zo hi. (Micah 1:5, Mate 24:4-5, 11; 2 Thesaloni 2:3-4)
40.
Dotna : Mi minthang pawlkhat te' lai gelhte sim zelzel ingh. A diak diak in
Sabbath leh Sunday cihte kasim teh, nungzui ten Sunday a tangtek zaw vive in
gelh uh hi. Tua ni-in khomun balnen in Sumpi te dongin, kikhawm zel uh hi.
Zeisu zong a tua munte ah kilang zel hi. Kha Siangtho hong tun ni zong Sunday
ni mah hi ci uh hi. Tua bang a cite pen Pastor lak ah zong a ki muang pente
vive hi-in, ko na um peuhmah hi ung. A gente uh aman hilo maw? A koi cidan a
hia? Nong dawng (hilhcian) thei dia?
Dawnna
: Tua na gen laibu te ken zong nasim ngei mah ingh. Lai Siangtho tawh limtak ih
et kak kei leh up theih ding thu hi mah e, tua banga thugen, lai gelhte Pastor,
Reverence a muanpi teng uh hi mah hi. A Lai Siangtho mun matte uh lim tak en
leng, sittel mel lo leh amau' deih bang amau' ut bang tawh lam sau pi hong
pialpih khin mang uh cih kimu thei hi.
Lai Siangtho thak sungah Sunday
ni pen "The first day of the week" ci-in (8) vei lian nagen hi.
"Kaalkhat sunga nimasa (nikhat) ni cihna hi." Tua munte khatsim
khatsim in simsuk leng, amau' bulphuh Lai Siangtho munte ah nungzui ten Sunday tangmaw
tanglo cih kitel pah ding hi. Lai Siangtho na lem le teh, a ban ban in sim suk
dih ni.
(a)
Mate 28:1 "Sabath ni khit, Nipi ni zingsang khuahong vakkuan ciangin
Magdalence khua Mari leh adang Mari, dai hawh dingin va pai uh hi." Hih
mun santakah kikhawm dinga pai uh hilo in, Sabbath ni a bei khit a zingciang
Sunday ni (The first day of the week) kaal khat ah nimasa ni zingtung khua a
vak kuan teh han-ah a pai uh hi zaw hi. Na Pastor te un han a pai peuh biakinn
a pai Suday a tang sa kha lawm lawm uh hi'n teh maw...
Ciaptehding
: Nipi ni ci a Zolai Siangtho in a gelhna munteng pen a mangkam in "The
first day of the week" kaalkhat sunga-a ni masa ni (a nikhatni) na ci kim
ding hi. Ih Zolai teikhia ten Sunday pen nipi a zangh nuam uh ahih manin nipi
ni ci a hong letkhia hi dingin ka lamen hi. Zomi teng' khamit hong tawsak hi.
Lai Siangtho tawh kituak kasa kei hi. Kawl lai, Lusei lai te tawh ki bang thei
lo pah mawk hi ven. Nangh tua siate' nung zui zui lai ding maw?
(b)
Maku 16:1,2 "Sabbath ni a bei khit ciangin, Magdelene khua mi Mari, Jeim'
nu Mari, leh Salome te in Zeisu' luang a va zutna ding un, paaknamtui a lei uh
hi. Nipi ni zingsang tung ni suah phetin han-ah a pai uh hi." Hih mun a,
Nipi ni a cih zel pen, Lai Siangtho sunga, Amite' tawlngakni lianpen na hi kha
lo mawk hi. Tanglai gulpi-in athu neihna khempeuh a pa Sapi' laih tawmni hi
hiau mawk hi. Ih theih dingin Mari te pen nimasa ni-in nipi tanga biakinn zuan
uh hi peuh mah lo in, han lam zuana pai hi zaw uh hi. Ni khatni ahih manin
biakinn pai kul lo cihna hi zaw.
Ciaptehding:
Sunday (nimasa) ni pen Pasian a um lo ten Babel tausang a lam vua kipan Ni a
biakni uh hi-in, tuni dong mah zang lai uh hi. Sabbath ni pen Pasian' miten
Eden a kipan Pasian a biakni uh hi-in, tuni dong mah zang lai uh hi. Khristian
sungah Sunday tanna hong lut masak pen AD 300 kii'm pawl hi. Nasia te un
nungzuiten Sunday natang tek uh ci nong cih pen Zeisu nak khasiat ding hi ven.
Nungzui pite' hun khit Lai Siangtho kigelh zawh kum (200) khita thupiang hi pan
sam e. Nungzuite AD (100) cinma in sikhin uh hi lo maw. A sih zawh kum (200)
teh Khristian sunga Sunday tan hong lut panpen a mauten koi ci tan kik theih
nawn ding uh ahia? Tuat thei het lo uh hin teh maw? Thu zuau hilh siate ai pah
ve leh. Sabbath ni bei khit a zingciang nikhatni zing tungin ci hi. Nipi ni
zong hilo hi.
(c) Maku 16:9 "Sihna pan in
Zeisu a thawhkik khit ciangin ama sung pan dawi (7) a hawl khiatna, magadalene
khua mi Mari tungah Nipi ni zingsang tungin a kilang masa hi. Hih munah zong
Nipi ni na ci zel hi. RC te' phuahtawm Nipi hi a, Lai Siangtho' Nipi pen
Sabbath ni hi zaw hi. Ni masa ni-in Zeisu tho kik a, Mari tungah a kilahni a
hih teh tua ni tangpah ni ci leng, a kilahni tam vei mahmah ahih teh Nipi tan
ding tam lua ding hi. Tua ni pen Nipi ni ahih mana Zeisu kilang hilo a, Mari in
Zeisu luang mu kha lo ahih manin dahin kap khiakha hi. Mi ten gusim hi'n ten ci
a ngaihsut manin, Zeisu in mi'n hong gusim kei e, a thokik takpi mah hing, a
nungta kik takpi mah hi'ng cih a theih saknop mana Mari kiangah hong ki lang hi
zaw hi. Tua ni pen ni khat ni hi. Zuau sia, Zuau kamsangte' thu um kha het ken.
Lau huai hi.
(d) Luka 24:1 "Nipi ni
zingsang tungin numeite in a bawlsa uh paknamtui tawi-in han-ah va pai uh
hi." Hih Nipi ni a cih zel pen "The first day of the
week"Kaalkhat ah ani masa ni mah hi zel hi. Lai Siangtho bu a kigelh khit
zawh kum (300) khit pek teh RC ten ni (7) ai-awh in, ni masa (nikhat) ni pen
tangta ding ci a hong laih mikmek uh hi ze hi. A mau' ap in, Sapi-in a mite
zanga hong laih toh sak ahi hi. Sunday pen Nipi ni hi takpi hi ci a isan, izuih
leh Lai Siangtho thuman a zui kha lo, Pasian thu sangin mihing thu, a bulphuh
zaw hi'ng ei, ci a teci a pang pang i suak hi. Kha Siangtho humop nawlkhin in,
Mihing' thu mang zaw buang ding maw? Zeisu leh nungzuite zatni mah zangh zaw ni
e.
(e)
John 20:1 "Nipi ni zingsang khuavak ma-in Magadalene khua Mari zong hanah
va pai-in a et ciangin hankhuk ki hukna suangtum a kilik khin a mu hi."
Hih munah zong Mari han a paina kimu a, Nipi tang cih thu ki mu lo hi.
"Kalkhat sunga ni masa ni" cih ding pen haksa, sa mahmah a, Nipi ni a
cih det sese pen a hangkhat om ahih man hi. Ih Lai Siangtho letkhia ten manglai
grammar khawng a khiatna khawng a theilo hi peuhmah lo uh hi. Zomite' lungsim
khamit a tawsak dingin Nipi ni cih kam mal lianmah a zang zaw in ci a, a taw
sawn, a hu a muam den khat om ahih manin ahi hi. Ni cih pen i tungsun Ni cihna
hia, nidang lai-in Piangsak Pa a theilo Rome lawki ten i tung sun Ni na bia uh
hi. Amau' Pasian ahi hi. Tua lawkite' nibiakni pen kalkhat sunga nimasa pen ni
(nikhatni) ahi hi. Ni bia lawkite Khristian hong suah uh teh hu zap hong nei uh
a, Zeisu lah um veve ding, a thawhkik nileh ni danga i Ni biak ni kituak ahih
teh ni (7) i tawlngak ni ai-ta'ngin, ni masa ni pen Nipi ni ci-in min vawhin
laihto leng Khristian sungah a om ngei ngai lo i Ni biakni mualsuang a phut i
hih banah, I thuneihna lahkhiatna hi pai suak pah ding ci-in hong thukim uhhi.
Khristian
te lah Rome ukna nuai ahih manin hong guallel zawta uh hi. Na sia ten pawlpi
tangthu thukmuhlo uh ahih manin Lai Siangtho gelhkhit kum (300) vaala thu hong
nung lutte Sabbath pan Sunday a kilaih tohnate khawng Sapi nasep ahih lam
telmel lo in, Kha Siangtho' humopte sang in thupi seh thei zaw mawk uh hi. Sih
pih ngam phial mawk uh hi. Hell khuksung dong takah sihpih mah niteh va ci kha
zelzel ing. Ka mai ngapte kiang bekah hi sam e. Sun a khiatna NI cihna hi a,
day a khiatna pen Ni cihna hi. Sunday pen - Ni' ni Nibiak ni) cihna na ahi hi.
Lai Siangtho phen ten zong nimasani cih sangin Sunday (Nipi ni), Ni' ni (Nibiak
ni) cih pen kam khum nasa zaw uh hi'n teh ci'n ngaihsun ing. Piangsak Pa sangin
a piansaknate lakah khat ahi tungsun Ni peuh ih bulphuh zawk khak ding dah huai
sa mahmah ing. Piangsak Pa mah na bulphuh zawk nop leh a tawlngakni Sabbath mah
bulphuh zaw mai ve.
(f) John 20:19 "Tuani pen
Nipi ni nitak lam hi a, nungzuite zong a nitakin inn sung khatah a kikhop uh
lai takin Jerusalem khua-a Judah uliante a kihtakna uh hang in inn a ki kalh
nelh uh hi. Tua bang hi napi-in amaute lak ah Zeisu hong ding a, Nopna ngah ta
un ci-in a hopih hi." Hih zong Nipi tanga kikhawm uh hi loin, Judah
uliante a kihtak mana, a busim kong kikalh nelh uh hi zaw hi. Zeisu' nungzuite
bawlsia thei uh a hih manin a tai (bu) sim uh hi zaw uh hi. Lai Siangtho let hi
leng bel a patna a, "Tua ni pen Nipi ni nitak lam hi a," acih pen
"Tua ni pen kalkhat sunga ni masa ni (nikhatni) nitak lam hi a," cih
sawm ingh. Sunday-Ni' ii ni (Tunga Ni hong phawk sak masa hi. ) Sabbath-Topa'
ni (Pasian hong phawk sak masa hi.) Na nuntakna ah koi masak (Phawk masa) nuam
zaw na hia?
(g) Sawltak 20:7 "Sani
nitakin an ne khawm ding in ka kikhawm uh a, a zing ciangin a ding khia ding
ahih manin Paul in a thuhilh zankim ciang dong a zom suak hi." A patna ah,
Sani nitak ci hi. A mundangte ah nimasa ni mah na ci hi. A nih in maan hi. Lai
Siangtho in nikhat pen nitum pan nitum ni khat ci hi. Sani ni a tum khitteh
Sabbath beita a, Sunday (nimasani) a kipan khin hi ta acihna in nimasani cih
kammal na zang hi. (Sani nitak, Sani zan) hita a, Sunday in huam tota ahih teh
Sunday pen Nipi ni-in zang mah hi hong ci ding uh i. A zing ciang Sunday
phalvak tungin Paul khualzin sawm ahih teh Sunday tanglo cih kimu hi. Khomun
balnen-a neekkhop pih uh hi zaw hi. A mau an pen mohmah ki tam hel pen hi. Paul
thupha piasak thungen sak uh a, tua khitteh nekhawm uh hi. Sawltak 2:46 na ah,
"Nisim in biakinn ah kikhawm uh a, a innte uh ah an ne khawmin lungdamna
leh ki niamkhiatna tawh a ne ciat uh hi."ci hi. Nisim in nekhawm uh ci
ahih teh nisim in nipi tankul ve maw leh? Khual zinciah ding an neekpih peuh,
Sunday tanga nekkhawm ne ci a hong hilh zaw zente bel khua mu nai hetlo cihna
hi mai-in cia.
(h) 1 Korin 16:2 "Kei ka
hong pai ciangin sumpi kaih khop tawm a om lohna dingin na ngahna uh tawh
kizui-in Nipi simin natuam koih unla, na na khol un." Nipi simin a cih pen
"The first day of the week" cih kammal mah na zanghi. Kalkhat sunga
nimasa ni cihna hi. Hih pen kikhop cianga sumpi ki dong pen hi lo a, Jerusalem
a bawlsiatna a thuak mi siangthote panpih nading a innah a don sakngei mah bang
in, Korintu khua thu um mite' kiangah zongh a vai khak kholh ahi hi. Ei' kizawh
zah ciat piak ding a-amau' inntek a-a koih kholh sate a gen nuam ahi hi. Sunday
ni kikhawma sumpi ki dong dingin tuatkha hetkei un. Amau' kikhopni pen Sabbath
ni bek hi. Sunday pen kikhopni hilo, nasep kipatni (nikhatni) hi zaw veh aw.
Paul in Sabbath a zat khitteh nikhatni khualzi'n hong kipan dinga, innkimah
kaih khop a kul nawnlo dingin abaihsa in a lom in na koih khol un a ci hi zaw
hi. Sunday tang ngei lo lua ahih manin leh nasep kipatni ahih manin, Sabbath
beikhit teh Sunday ni hong dingkhia dinga, hong nawk suak nuam cihna hi zaw hi.
Nungzuite' hun lai-in Sunday kitang nailo limlim hi.
Ni(7) lak ah nimasa(nikhat) ni
thu tawh kisai in hih a tung a Lai Siangtho mun (8) teng sim loh a kigen na
dang omlo hi. Hih mun (8) teng ah lah ni masani tawlnga uh hi cih kammal khat
zong omlo hi. Tua ahih manin konggen sa mah bangin mipil, mihau leh thu gen
siam ahih manin muang kha kei un. (Late 118:8) ah, "Mi i muan sangin Topa
belh ding hoih zaw hi. (Micah 7:5) zong sim in. (Paunak 3:5) ah, "Na
lungsim khempeuh tawh Topa muang inla, nang' theihna suang kei-in ci hi. 1 John
9 ah "Khrish thuhilhna zui lo in a kheng valin a pai mite pen Pasian tawh
a kipawllo ahi uh hi. A hi zongin thuhilhna a zuite pen Pa Pasian leh a Tapa
tawh a kipawl ahi uh hi. Zeisu' bawl, azat tohtoh, leitung bei dong i tan ding
a hong vaikhak, van thak leh leithak ah zong zatlai ding ama' tawlngakni
kalkhat ii a ni (7) ni Sabbath ni mah saanhoh in, tawlnga hoh in, Pa Pasian leh
Tpa tawh i kipawlna taktak hi zaw hi. Zeisu tawh kipawl kei le cin kua tawh
kipawl sawm, koi lam zuatsawm na hiam? "Kei nong it uh leh ka thupiakte na
zui ding uh hi." John 14:15; Hebia 4:9 ah, Ni (7) ni-in Pasian tawlngak
mah bangin Pasian' mite a tawlngakna ding om lai hi." Tu in Zeisu mi
taktak hi'ng nacih leh Zeisu' Sabbath pen nanga ding hi ta hi. Hebia 13:8 ah
zan ni tuni Zeisu kikhel ngeilo mawk ahih teh Ama Nipi (Sabbath) mah zatpih zaw
mai ve.....
41.
Dotna : Tua ahih leh sia aw, hong dong nuam lai-ing. Ei piangthaksa gupna ngah
kitel khinte' ading in thukham zuih, Sabbath tan cihte kisam nawn se ding maw
leh? Ka sia te un Sabbath bei zo ci keei ve uh e.
Dawnna:
Gupna ngahna dingin bel kisam kei mah e. A hi zongin gupna ngahlian, kitelna
ngah taktak liante'n pen tua Zeisu lungsim teng hong nei (paai) ta uh hi. Zeisu
tawh pumkhat hong suah khit uh teh Zeisu' aateng amau' aa, a thukham leh a
Sabbath te amau' aa hong suak khinta hi zaw e. (Phi 2:5). Zeisu' kiniam
khiatdan, a lung duaidan, mi a gen siatlohdan, a thuak zawh dan leh itna a
neihdan teng khempeuh pen piangthak sate' Khristian nuntakna sungah hong ki
langkhia cihna hi zaw hi. Thukham, Sabbath cihte pen gupna ngah na'ng hilo a,
gupna ngahsate' nuntakna siangtho te hi. Zeisu i neih leh Ama ngeina teng i pua
lamah hong gahkhia ding hi. (Luka 4:16), Ni (7) Sabbath tan pen Zeisu' ngeina
hi na ci veh e. Paul pen Zeisu van akah zawh kum (10) khita piangthak pan
hinapi a sih dong mah Sabbath tan pen Ama ngeina mah naci zel veh e. (Sawltak
17:2). Zeisu leh Paul tawh ki bat theihloh pen lam khialna lianpi hi.
Singlamteh khit Sabbath beita, Sunday (thawhkikni) bek kizangta hi ci a thu
hong hilh nasiate uh pen, Zeisu leh Paul tawh a kisai kha lo, ngeina kibanglo,
thu zuauhilh siate hi ci'n natuat ziau le teh na lung buai nawn kei pen in teh.
Dawi mangpa'n a pil, a siam leh a minthangte mah khutzatpi-a hong neih ciangmah
a mitampi a um sak zo ai ve leh. Mi' tung kinga kha ken maw.
Bang bang ahi zongin mipil,
misiam, mihau tengin ama kaih banah, mihonpi a tam zaw tham in a nung uh ki zui
tek hi. Sunday mah kizang zawtek ahih teh cihdan in ci leh sa vai dan in tuat
kha peuhmah ken. Noah hun lai-in mipil, mi siam, mihau teng leh mihonpi atam
zawtham in langpan uh hi. Tua a langpangte khat beek suakta lo uh hi. Pasian in
a phuhsa a Sabbath (Nipi) aana tawh laih (phiat) sak in, nikhatni pen Nipi ni
dingin hong kipsak to hi. Tanglai gulpi, Dawi mangpa ahih kei leh Satan a kici,
leitung mi khempeuh a khempa' nasep ahi hi. (Mang 12:9). Gulpi-in tua ganhing
(Sapi) tungah ama Aana pia ahih manin mite in tua gulpi a bia uh hi. (Mang
13:4). Leitung mi khempeuh in lamdang sa-in tua ganhing (sapi) zui ngei ngai uh
hi. (Mang 13:3). Sunday atanpih ngeingai uh hi acihna hi pah hi. Sunday tanna
in gulpi (Sapi) biakna hi pah hi. A kigo Tuuno' laibu sungah a nungta ding
mite' min, leitung pian' ma pekin a kikhumna ah a ki hel lo leitung mi khempeuh
in tua ganhing (sapi) a bia ding uh hi. (Mang 13:8)
42.
Dotna : Sabbath pen Pasian' ciaptehna, Sunday pen Dawimang pa' ciaptehna, cih
bel tel mahmah ta ing. Neekna tawh kisai in, sa sianglo (sanin) neekna in gupna
hong taansak zo dia leh? An neek peuh tawh buaitaak sa kei veng e.
Dawnna
:Sunday tanna leh sa nin neekna in gupna hong taansak hi zen zen kei e. Gupna
taana bel i uploh man hi zaw hi. Pasian in hong it luat manin Sunday tang kei
un, sa nin ne kei un hong ci hi zaw hi. It tak tak zolo, um tak tak zolo in a
thu nial i hih mana gupna ki taan ding hi zaw e. It tak tak leh um tak taka, a
thu mangte gupna taan ding khat beek om zen zen ken cia. It ing, um ing ci napi
a, a thu a manglo teitei te pen Babylon' lenggah zukham a-ahaite na ci hi. Tu
ni-in tua bang khalam din mun lui panin kisiikin kihem a i paikhiat ding Topan
hong sam hi. (Ka mite aw, a mau' lakpan hong paikhia un. (Jeremiah 51:45). Ka
mite aw, a mawh gamtatna-ah kihel kha-in, a gim thuakna thuakpih kha ding na
hih manun hong pai khia un. (Mang 18:4). A simpite un ka thukham palsatin, a
tate uh asiang leh anin kilam dan'na zong hilh lo uh hi.
Sabbath te zong don in
nei lo uh hi. (Ezekiel 22:26). (Kihem un, kihem un. Babylon panin paikhia unla,
anin nate lawng kei un. (Isaiah 52:11). Ka mite aw (Israel mite aw), Babylon
khuapan taikhia un; Babylon' mawhna sihpih kei un; bang hang hiam cih leh a
mawhna bangun a thuakna dingun Topa' thuhkik hun ahi hi. Babylon khuapi, Topa'
khut sungah a om kham hai tawh kibang a, leitung buppi zu a khamsak hi. Gam
dangte in a zu a dawn manun a hai khin uh hi. (Jeremiah 51:6-7). Gamdangte'n
Babylon' Sunday zu dawn in khamin ahai khit banah, Kawlgam, Zogam dong hong
tulhto uha, ei Zomi ten zongh gamdangte' hong puak gamh hi ci-in dawnin, khamin
ih hai lawh khin zo ta hi.
Sanggam
aw, ei leh ei dik i kisak hangin Pasian' kammal tawh a ki tuah kei leh suakta
het lo ding hi hang. (Biakna huan sungah a pai dingin a maute kisian' suahin a
kisiangthosak, a laizang-a om pen a zuite, voksa leh kihhuaina leh zusa a nete
beimang khawm ding hi, Topa in ci hi. (Isaiah 66:17). Mihing cih hilo, Topa'
cih hi.
Tua
ahih manin Vanglian Topa keimah in kong gen in ah: Amaute tawh kikhenin amaute
kiangpan in pai khia un la, a sianglo peuhmah sukha kei un. Tua hi-in, note ka
hong ngai ding hi. Kei pen note' pa hong hi-in, note keima tate na hi ding uh
hi." na ci hi. Tua ahih manin ka hong it lawmte aw, pumpi leh lungsim a
ninsak theite khempeuh panin kisian'suahin Pasian zahtakna tawh nungta-in
siangtho sin sen in om ni. 2 Korin 6:17-18; 7:1.
43.
Dotna : Tua dan ahih leh Thukham (10) bek hi lo in Pasian' hong sawl (a
thupiak) bangbang zui leng ei' phattuam na ding ai zaw ve maw? Hong it luatman
hi zaw mawk e maw?
Dawnna
: Hi tham mawk e. Tawntung nuntakna zong ci nai kei ve, leitung mahmah ah zong
thupha ngahna hilo maw. (Zakoh 1:25 ah, Mite a suaktasak thei thukham cingtaak
hoih takin a et khit ciangin a thu ngai-in a mang ngilh pah hi lo-in, hoih
takin ngaihsun tawntungin a zui te pen a sepna khempeuh uh ah Pasian in thupha
a pia ding hi. ci hi lo maw. Isaiah 58:13-14) zong sim hang tang le teh.
Pasian a kip (a om) laiteng a
thukham (a thupiakte) zong akip hi pah hi. Zeisu mahmah in zong (Mate 5:17-18)
ah, aphiat dingin hong pai hilo in, a kicing sak dingin hong pai ka hi zaw hi.
Hoih tak in na phawk ding uh thu panin: Van leh lei a bei mateng, hih thukhamte
aneu pen khat nangawn' deihna tangtung lopi-in mawk mai mang lo ding hi. ci veh
e. No' ki pattah dan leh Zeisu gendan ui leh keel a bang ve leh, Nangh koi
zuihtaak sa zaw na? 1 john 5:3 ah, Pasian i-it ciangin ama thupiakte a zui ihi
hi. ci hi. Piangthak sia pipa Paulu in (Rome 3:31) ah upna thu igen ciangin
thukham a phiat ihi hiam? Hilo hi; a kipsak semsem ihi hi. ci lai hi.
Leitunga mipil pen pa solomon in
(Thuhilhna 12:13 ah, Mihing hong kipian' sakna, a thu bulpi in : Pasian zahtak
na, leh a thupiaknate man'na ahi hi. ) na ci lai veh e. (John 14:15 ah, Zeisu
in kei na hong it uh leh ka thupiakte na zui ding uh hi.) ci hi. (aneu 21 ah,
Keima thupiate sangin a zuite in keimah hong it ahi uh hi.) ci hi. (aneu 23 ah,
Zeisu in, Kei hong itte ka thu zui ding uh hi.) Gam tatna, zuihna cihte pen gup
ngahna ding hi lo-in, gup ngahsate' upna ii a gah, gamtat hoih khuavak na hi
zaw hi. Zeisu in tua gamtat hoih khuavak a thupii' sak dan pen (Mate 5:16 ah,
Midang te in na gamtatna hoihte uh a muh ciangin vantung ah a om na Pa uh mi a
phat theihna dingun mite' mai-ah na gamtatna hoih uh khuavak bang in na
kilangsak un.) na ci ngiat hi. Hih i gente a sang zolo leh a nuntakpih lo te
pen a piangthak nai lote, amau' sungah Zeisu omlo cihna hi pah lel hi.
44.
Dotna : Sia aw, khat bek bek hong dong lai ning. Sabbath tawh, Thukham tawh,
Zeisu tawh, hih thum teng pen a kikhen theilo pum khat a hih lam tel siangta
ing. Vantung Jerusalem khuapi thak sungah a bang ci mite lut ding aa, Sabbath
ni biakpiakna cihte a om lai dia leh?
Dawnna
: Kong dawn khialh khak ding lau ka hih manin, Lai Siangtho hong dawng sak
ning. (Mangmuhna 22:14 ah, Khuapi kulh kongpi sungah a lut theihna ding leh
nuntakna singgah a nek theihna ding un a puan uh a siangin a sawp mite.
(Thukham a zui mite) mi hampha ahi uh hi. ) na ci hi. A puan uh a siangin a
sawp mite a cih kammal pen kawllai leh a dang Lai Siangtho te ah thukham a zui
mite na ci hi. (Mangmuhna 12:17 ah zong Pasian' thupiakna zui-in, Zeisu thu-ah
kiptakin a om mite' tungah gulpi heh mahmah a, a sim ding in kuan khia hi. ) na
ci hi. Tua gulpi' simh te van Jerusalem khuapi kulh kongpi sungah a lut ding te
hi na ci hi...
Sabbath
ni biakpiakna a om leh a om loh ding tawh kisai -in Lai Siangtho mah hong dawng
sak kik ning. Isaiah 66:23 ah, Khadet pan khadet khat , Sabbath khat pan
Sabbath khat, keimah bia dingin Jerusalem -ah mi khempeuh hong pai ding uh hi.
Topa in ci hi. ) na ci veh e.
Zeisu
pen Gumpa leh Honpa a sanga pianthakna, gupna ngah kitelna tapidaw nuntakna ah
a thupi pen ahi hi. Tu a i gensa khempeuh pen a piangthaksa te' khalam dinmun a
gengen ihi hi. Pasian i up mana, i pianthakna ii a gahte pen a thu man'na
(zuihna) ahi hi. Dahna, natna leh sihna hong thuaksak den, a tawpna ah (Hell)
hong tunpih dingpa tawh kipawlna, Dawimangpa' ciaptehna a hi Sunday tanna leh
itna tawh hong bawl, thupha hong pia den, a si a sa, a nuntakna tawh hong
tankhia, a tawpna ah tawntung nuntakna hong ngahsak nuam Zeisu tawh kipawlna
ahi Pasian' ciaptehna Sabbath tanna, nangh koi teel zaw ding na hiam?. Tuni a
nateeel bangbang peel lo-in na ngah ham tang ding hi. Nangh khensat ding hi zaw
hi. Hell maw? Vantung gam?
A
telsiam ding leh a zang siam ding in Topan' thupha hong pia ta hen. Amen.
Hih pen Pasian'thu ka taangkona
(effort) ka bawlna khempeuh ah, mitam pite' hong dot mun pen teng ahi hi. Kei
guak' dawnna bek hi lo-in, Pr. Ngul Khaw Pau leh Pr. Biak Chhawna te' dawnna te
zong ka kaihkhop ahi hi. A sim kha mi khempeuh tungah telsiamna leh nuntak pih
zawhna dingin Topa'n a Kha tha hong guan kim ciat ta hen. Amen.
By:
Pr. Kham Suan Mung (M. Min. Philippines)
Phone
: 0933329078
Email
: khammung7@gmail.com