LESSON 10 AUG. 29 – SEP. 4
GAMMIAL NASEM PHILLIP
SABBATH NITAK : TU KAAL SUNG SIM DING: 2Kor. 4: 18; Sawl. 2: 44 – 47; 4: 34 – 37; 6: 1-7; 8; 21: 7 – 10.
KAMNGAH: Ahi zongin note tungah Kha Siangtho hong tun ciangin vangliatna na ngah ding uh a, Jerusalem, Judea gam, Samaria gam khempeuh le leimong dongah ka tecite na hi ding uh hi,” a ci hi. Sawl. 1: 8.
Mun khempeuhah hotkhiatna thu puak ding cih pen Khrih’ mungtup lianpi pen hi. Matt. 28: 18 – 20; Mark 16: 15; Luke 24: 47 – 49; Jn. 20: 21; Sawl. 1: 5 – 8. Tua sawlna
sangin a thupi zaw, a lian zaw bang mah hong kisawl lo hi. Nasep kipatna mun ding zong Kha Siangtho in makaih hi, Jerusalem, Judea le Samaritan a kipan leimong dongah mi khempeuh theih ding kisam hi. Nasepna tawh kisai-in mun kip khat neih ding kisam hi. Phillip in Jerusalem banah mun tuamtuamah Khrih’ thu tangko hi ( Sawl. 8: 8). Phillip in tampi zo khin a, tampi mah om lai hi.
Vakkawnsia Phillip kua hiam? Lai Siangtho in ama thu bang pulaak hiam? Gammial nasem Phillip tung panin bang thuman ngah ding na hiam? Tu kaal sungin hih thute i kikum ding hi.
SUNDAY AUG. 30
LUNGDAMNA THUGEN PHILLIP
Tua ahih ciangin a kimu theite mitsuan lo-in a kimu thei lote ka mitsuan zaw uh hi. Ahang in, a kimu theite tomkha kal sung bek om a, a kimu thei lo pen ahihleh a om tawntung ahi hi (2Kor. 4: 18). Paul’ gennop thute ngaihsun dih in. A tuam vilvelin Phillip tawh kisai bang pulaak hiam? Phillip in na lianpi sem hi. Ahi zongin ama thu Lai Siangtho in tam hong hilh lo hi. Mite in a thei kha kei zongin Pasian aa dingin na lianpipi a sem na theih mi a om kha hiam? Paul’ gen thute phawk tawntung thupi hi lo hiam? 1Kor. 4: 13.
Phillip cih min in Greek min hi. A khiatna in ‘sakol a it mi’ cihna hi. Lai Siangtho Thak sungah Phillip min nei mi li om hi.
(1) Bethsaida khua mi Phillip. Amah pen Nungzui khat hi-in, Jesuh kiangah Nathanael hong paipih pa ahi hi (Jn. 1: 43 – 46). Tham lo-in Greek mi tampi Jesuh kiang tunpih hi (Jn. 12: 20, 21).
(2) Lungdamna thugen Phillip. Amah pen upa khat hi-in lungdamna thugen vakkawnsia hong suak hi (Sawl. 8: 12) Kum 24 sung bang nasem hi. A tanute zong kamsang hi. Ama’ thu i tam theih kei hi. Hih Phillip in Samaritan mite kiangah lungdamna thu tangko hi. Ethiopia mangpipa tui kiphum ding a hanthawn Phillip mah hi. Paul tawh kikhawl-in nasemkhawm tanghtangh uh hi. Saul in Jerusalem khua thu-um mite a bawlsiat lai-in thu-um mi tampite mun tuamtuamah kithehthang uh hi. Bawlsiatna hangin Upa 7 a telte un bangmah nasem thei lo hi. Tuate lakah Phillip zong kihel hi. Tua thute hangin Phillip in nasep dang sem hi. Tua bang kawmkalah Saul mah bangin Phillip in zong Pasian’sapna ngahin, Paul tawh nasem khawm hong suak hi. Phillip le Paul in Lungdamna Thu tangkona-in hun hoih tampi zang uh hi. Stephen bawlsiatna a thuak laitakin maitai takin vantunglamnga-in, a maitang khuavak in tuam hi. Paul in hih thute hong ngaihsun kik hi. Ellen G. White, Sketches from the Life of Paul, 204.
MONDAY AUG. 31
HUHNA KISAM MITE
Sawl. 2: 44 – 47; 4: 34 – 37 sim in. Bang tawh pawlpi kigenteh hiam?
_____________________________________________________
____________________________________________________________
Pawlpi kipatcilin pawl sungah bang mah thubuai om lo hi. Ahi zongin tawlkhat khit ciang buaina hong om hi.
Sawl. 6: 1- 7 sim in. Bang buaina hong om hiam? Koi bangin pawlpi in tua buainate lemtuah hiam?
_____________________________________________________
______________________________________________________________
Jerusalem pawlpi khangin buaina in zong nungzuihpah hi. Pawlpi sungah Greek kampau meigong honkhat hong lutin, huhna kisam mi a tamzahin huhna tam lo ahih manin, tua buainate lemtuah dingin Phillip kisawl hi. Amau deihzah ngah zo lo, a ngah uh hawmthawh, khat le khat kiphunsan uh hi. Tua bang mite awlmawh loh theih loh hi. Bang hang hiam cihleh, kamsangte in meigongte le tagahte’ kisapnate huh ding limhilh mahmah hi.
Tua bangin thu-um mite’ kikalah buainate lemtuah dingin sawltak sawm le nihte in thu-um mite kaikhawmin, Kha Siangtho le makai thei ding pilna tawh kidim upa makai ding mi 7 teengkhia uh hi. Upa i cih in deacon kammal pan kila hi-in, sabuai tunga anthuk nasemte cihna hi. Hih upate in Topa’ kammal an pia dingin masuan nei uh hi (Sawl. 6: 3, 4). Greek meigong numeite’ kitangsapnate a vaihawmsak thei ding Greek minnei upa sagih teel uh hi. Tuate lakah Phillip zong kihel hi. Lai Siangtho ah ama min kidawk masak penna hi pah hi. Hih upa sagihte in sawltakte’ nasep a huh ding uh ahi hi. Tua hi leh, pawlpi sunga kitasam mite hoih tak a huh theih nadingun kiteel ahi uh hi. Pawl sunga kitangsam Topa’ kammal le thungetnate ah mapang dingin a teel uh ahi hi.
Bang thute in pawlpi khenkham hiam? Koi bangin Pasian kimakaihsak ding na hiam?
TUESDAY SEP. 1
SAMARIA-AH PHILLIP
Lai Siangtho ah Sawltak Saul’ min dawk masak penna mun in Stephen in suang tawh den lup a thuakna thu kigelhna munah kimu thei hi. Hih thupiangte, Saul Sawltak, gammial nasep a sepma thupiang ahi hi. Pawlpi in bawlsiatna a thuakna tungtawnin mun tuamtuamah Lungdamna Thu kizel semsem hi.
Sawl. 8: 1- 6 sim in. Jerusalem pawlpi in a thuak bawlsiatna te hangin phattuamna bang ngah uh hiam?
_____________________________________________________
______________________________________________________________
Khristian biakna a ngawngkaisak masa penpen Samaria hi. Israel mite in BC 722 kimin Assyria gamah saltang uh hi. A gam uah ciah kik nawn lo-in, Assyria ah a tengsuak Israel mite’ suan le khakte ka hi uh hi, ci uh hi. Ahi zongin Jew mite in Samaritan mite neumuh uh hi. Ahi zongin Khrih in tua bang kizopna kawmkalah lungdamna thu hilh theih nading lampi mu thei hi. Khrih in tuikhuk gei-a Samaritan numei tungah lungdamna thu pulaak a, numei in ama khuapihte’ kiangah vapuaksawn hi. Pawlpi makai Phillip in tu-in Samaria mite’ tungah hotkhiatna thuman tangko mipa hong suak hi. Bawlsiatna hangin Jerusalem pan mundangah a tai mite’ tungah Phillip in lungdamna thu hilh hi. Jew le Samaria mite’ lamet et Messiah tu-in hong tung takpi ta hi, ci-in Phillip in pulaak hi (Sawl. 8: 5, 12).
Sawl. 8: 6 – 15 sim in. Samaria gamah nasem Phillip a lawhcing hiam?
____________________________________________________
_______________________________________________________
Pasian in Gentile-te’ lakah ama nasem dingin lamdangtakin Phillip zang hi. Tuikhuk gei-a Samaria numei’ gen bangin, Jew le Samaritan kideidanna, tu-in, tuate om nawn lo hi (Jn. 4:9).
Deidanna, hehna, thangpaihna, muhdahna cihte nusiat ding hi lo hiam?
WEDNESDAY SEP.2
ETHIOPIA MIPA TAWH
Phillip in Ethiopia mi, sum tawh kisai ulian khat kiangah lungdamna thu vahilh hi (Sawl. 8: 26 – 39; 1:8). Phillip in, Jerusalem’ khanglama om Samaria le Jerusalem’ saklam a om Gaza-ah zong thuhilh hi. Samaria gamah mihonpi tungah thuhilh hi-in, Gaza -ah mimal kimu-a thuhilh hi. Samaria-te Moses’ Laibute bek mah um uh ahih manin, Phillip in Moses’ Laibu Nga-te mah siksanin Khrih’ thu hilh hi. Gaza in Greek mite tenna khua ahih manin, Greek pau tawh kigelh Isaiah Lai Siangtho siksanin thuhilh hi.
Sawl. 8: 26 – 39 sim in. Hih dotnate dawng in. Ethiopia mipa in Isaiah 53 a sim laitakin, bang hangin Phillip aa dingin thuhilhna hun hoih hong suak hiam?
____________________________________________________
_____________________________________________________________
Phillip in Samaria gamah a nasep lai-in ama tungtawnin nalamdang tuamtuam kilang hi. (Sawl. 8: 6). Tua munah hih Ethiopia mipa Lai Siangtho sinpih hi. Hih thute in, midangte’ tungah lungdamna thu i vahilh ciangin, phawk ding bang thu na mu hiam?
____________________________________________________
______________________________________________________________
Kha Siangtho in, Ethiopia mipa’ kiangah Khrih’ hong hotkhiatna thu a hilhcian khit tuiphum pah dingin Phillip sawl hi. Phillip in thudang gen man lo hi. Kha Siangtho’ makaihna le Kamsangte’ gen thute siksanin, Ethiopia mipa in ama khankhiatna tawh kizui ngeina (Africa mite ngeina) tungtawnin amah le amahin, a Khristian upna behlapin a nungta dingin Phillip in nusia hi. Bang hang hiam cihleh, Ethiopia mipa in Pasian a um khin mi khat, Lai Siangtho a thei khin mi khat ahi hi.
Phillip in Ethiopia mipa’ kiangah kamsangte’ gelh thute siksanin Khrih’sihna thu hilh hi. Bang hangin Khrih’ hong sihna le sihna pan a thawhkikna thu, i gen ding mungtup lianbelin koih i hiam? Hih thu a gen lo hileng, bang thu i gen diam?
THURSDAY SEP. 3
PHILLIP: HOTKHIATNA THUGENPA,
PAWLPI MAKAI & ZINDOPA
Topa’ nasem dingin Phillip sathau kinilh hi. Kha Siangtho in Phillip laikhia/paikhiatpih” cih kammal, muhdan tuamtuam om hi (Sawl. 8: 39). Azotus khua-ah pai dingin kisawl maw, ahih kei leh, a lamdangtakin amah kipaipih maw, cih pulaak hi kha ngel ding hi. Koi zaw hi taleh, a thupi-in ah, Phillip in Kha Siangtho kimakaihsak hi. Tua hi-in Pasian in ama nasem dingin a mizat theih khat hong suak hi.
Sawl. 8: 40 sim in. Bang hangin Phillip pen ‘lungdamna thuhilhpa’ (evangelist) kici hiam?
____________________________________________________
______________________________________________________________
Sawl. 21: 7 – 10 sung panin Phillip’ nunzia i theih ding bang kigelh hiam?
_____________________________________________________
____________________________________________________________________
Phillip in ta nungak li nei hi, cih kilang hi. Upa (deacon) nasem dingin Phillip kiteel hi. Tua manin Jerusalem pan Samaria, Gaza, tua pan tai 50 kihalna mun Azotus le Caesarea khuate ah khualzin kawikawi hi. Bawlsiatna, langpanna le hamsatnate thuak hi.Khualzin mi khat ahih hangin, a tate Kha Siangtho’ letsong a ngah nadingun, hoihtak pantah thei veve hi. Sawltak masate in, pa hoih, nu hoih le Pasian a zahtak nu le pa-te hi, cih hong hilh hi.
Paul in Phillip tawh tawlkhat nasemkhawm hi (Sawl. 21: 10). Tua ma kum 25 hun lai-in, Paul kici Saul in, Khristian thu-um mite bawlsia-in (Sawl. 9: 1, 2) Jerusalem panin bawlsiatna thuakin a taikhia thu-um mite lakah Phillip zong kihel hi (Sawl. 8: 1-5). Ahi zongin tu-in Phillip in amah a bawlsia ngei pa, Paul zindo hi. Khrih sungah sanggam u le nau, nasepkhopna cihte in namdangte’ tungah lungdamna thu tangko nasep lianbel hong suak hi.
Midangte aa ding na i sep ciangin, bang hangin ei aa ding, i innkuan aa ding, nunun zawk ding thupi hiam?
FRIDAY SEP. 4
SIMBEH DING: “Bawlsiatna hangin mun khat pan mun khatah tai kawikawi uh a, tua kawm mahin, Lungdamna Thu hilh ding thadah lo uh hi. Amau masuan ahihlam phawk thei uh hi. Amaute in kha gilkial dangte mite aa dingin an le tui nei ahihlam kiphawk uh hi. Khrih’ itna in, tua bang manawtsak zo hi.” Ellen G. White, The Acts of the Apostles, 106.
Bawlsiatna hangin Nungzuite in Jerusalem khuapi pan taikhia uh a, pawl khatte Samaria gamah teeng uh hi. Samaria mite in amau gamah lungdamna thupuak Nungzuite tengsak uh hi. Hun khat lai-a Jew mite’muhdah mahmah Samaritante in Lungdamna Thu um uh hi.
KIKUP DING DOTNATE:
1. Lungdamna Thu in kideidanna, kilangneihna khempeuh sutat hi. Tua mah deihhuai bel hong suak hi. Ahi zongin khat veivei ciang, tua bang hong piang lo hi.Khrih’ nungzui, Khristian thu-um mite lakah, bang in hong kideidansak, bang in khat le khat hong kimuhdahsak, bang in hong kilangneihsak hiam? Leitung mun khempeuh a om SDA thu-um mi khat in, tua bang kituambawlnate koi bangin na nial hiam?
2. Bawlsiatna hangin thu-um mite tai kawikawi uh a, Lungdamna thu munci tengah kizel thei hi. Bawlsiatna om kei leh, tua bangin kizel khollo thei ding hi. A hoih lo nate lak pan Pasian in a hoihnate piangsak thei hi mah taleh, bawlsiatna pen a deihhuai hi ngei lo hi. A upna hangin bawlsiatna a thuak mite tungah na lungsim puakzia koi bang hiam? Lk. 6: 31.