Education tawh kisai ih thu kikup khopna te ka na zil suk suk teh, kei zong ka lung alut hi. Kei zong ka hun ngah sung hong kuppih thei ing.
Ih Kawlgam SDA sung phot phot ah, ei mah mah in kumpi Tan 10 lai ong khat sang, LST sang tan 10 lai ong khat pen kipahtawi lo zaw pah phot mawk hi. Tua bang te hangin ih Kawlgam SDA sangte kua mah mah in hong thupi sim sak behlap lo pah ta uh hi. Tua bang din mun ih hih laitak in, Kawlgam SDA maikai te Administrator, Educator, Education Director, Principal, Teacher te in ah vaipuak lianpi a nei ka himawk ve le, cih ui meikang bangin nong kivei velvel loh un ahun cin teh cih tawh hong piang piang na in teh, cih theih te dingin deih bawl hak hi. Bang hang hiam cih leh ih Kawlgam pen Buddhism gamkhat hi aa, ih va phuut ngiat loh aa hong piang vat nam te ding in ka mu kei zaw hi.
Gtn. Hausa upa vaihawmte, khua sung gam uk pi te, township, state education officer te maingap bawl in, sang tawh kisai party/activities a omnak leh akisam leh akul bangin zasak ding, theisak bek thamlo in, kihel sak ding, sam ding in hun tomno khat bang pia ngiat ding:
Tua khit teh, amau’ zakngiat mah in, lai tawh, kam tawh, thunget na tawh,
§ Social/Physical - kumpi sang te leh ko biakna sangte a level tawh kituak in competition nei khawm leng ut lua ung, cih pulaak ding (football kidemna, essay writing kidem na, sports tuam tuam, ngiansaan dotna/dawngna quizzes, adang tampi omlai)
§ Financial - ka sang uh Kumpi’ hong theihpih na deih mah mah ung cih za za sak ding. (A kumpi’ khasumte hi masa lo-in,)
§ Mental/Moral - kumpi sangte sin bang bang subjects leh objects te ban ah amau sin hun period dan in ka pai uh hi. (nong theih pih khak nai loh uh hangin ka kisin na uh sawt mah mah khin ta hi cih khawng zong, ei’ major subjects te emphasize masa lo phot ding,but hiphot zizen) thakhat in hong recognize pah sam lo ding uh ahih manin (kumpi zumkhak te ah ko zong ka khak uh hi, kumpi cih bang bang ka mang uh hi cih khawng)
§ A dang tampi omlai hi.
§ Vision – ka sang uh kumpi in hong ciapteh sak ding deihna pulak den den ding. (Sang in zong vision khat aa nei ngiat lel ding, ka vision uh hi ci eu lel ding)
§ A tawp na pen ah, Full stop (.) hong cih ngau kei vua leh ih va phuut phuut ding kisam hi.
§ GC tawh hilo in, Kawlgam Kumpi tawh kizop na ding hive’n, va kipan him him leng kuan hong khaktan sam diam?
Tua bangin ihsep takpi hong sang zawh kei vua leh, ko biakna aa tan 10/K12 phi khin te beek, kumpi tan 10 Exam phi theih na ding phalna beek hong vaihawm sak/ hong piak sak tapeuh un, ih va ci ngetnguut lai ding kisam hi. (a zen zen in ih va phi theihnang phalna bang ava ngah hizen in, ei pawl aa tan 10 te va gual tung tuang zaw mawk leh, eh hei..hite peuhmah pammaih lua ei. Ih gam akhangto sak ding sang naupang te himawk veu vua. Ziakai dektak mawk ve hangh ee) hong cih na mel uh kithei khol lo hi. Ei pawl sang pan aa te hong tungtuang zaw takpi mawk leh kumpi tawh ih kizop nang hong ol tuam mah mah pah ding ahi hi. Hih pen kiniam khiat tak aa ih va phul ngam ding kisam hi.
A tung aa teng pen tu leh tu aa ih septheih pah ahi hi. Tu pan kipan leng tu zawh kum bang zah khit teh, a gah ki-at pan ding hi. Tangthu hoih nei ih cih te tu leh tu aa agah at pah te hi masa khollo hamtang zaw te uh hi. Accident ih tuah ding lam theikhol thei hi leng kizin khia ngam hetlo ding hi.
Kawlgam SDA Education leh Cidamna Nasep
Ih SDA sang te Kumpi ii recognition leh accreditation tawh kisai-in, ei Kawlgam sung aa om SDA te pen tu ciang dong, “Hi luung luung” lai ih hihman in, kumpite’ mai kimu masa khol lo ding hi. USA, Philippines, Thailand, Malaysia, etc… aa om SDA sangte pen Biakna lam genvet loh, a diak diak in a kumpi makai te mah mah uh in Health and Education pan theihpih phadiak uh hi.
Galpi nih na khit pan, Ei Kawlgam SDA te bang pen Kumpi in hong theihpih ding na lian ihsep tawm mah mah ta hi. Ih Kawlgam kumpi te in ih muanhuai na hong muh na tawm lai mah mah or omlo zaw hiam? Ih gam’ aa dingin phattuam na apiang sak ih bawl’ bang teng hipeuh mah hiam? Mihing’ mitmuhna zong akisap na ciang om tham hi. Galpi nih na ma aa Rangoon Adventist Hospital leh Galpi nih na khit aa Sanpya Clinic te ih kisap kik mah mah lam phawk huai ta hi. Bang hangin hi bang ciang tawh lungkim thei thongmawk ih hi hiam? Zop kik nang lampi ih zon kul ta hilo hiam? Hih nasep asem nuam aa kitom tom te tha ih va piak piak ding ahi hi.
Ih net sungte ah mundang ah zato kilak cih te ih sim kha zeel hi. (ei SDA mimal bangzah hiam aw Zogam leh a tuam tuam) pan cina gimdiak pawlkhat ki dam nuam tek ahih manin, Kawlpi, Yangon aa om zato pi te kidelh suk halh halh zeel hi. Adventist Zato te kingai mah mah zaw ding hi napi. Ih theihloh SDA mimal tampi tak Kawlpi, Mandalay, Yangon te ah akilak om tham lai ding uh hi. Mawh na bei masiah cinat na, sihna cih te a ton khawm to to lai ding ahi hi. Ih cinat teh, ki lungneu mah mah tek hi. Tua laitak in, hong kiveh leh kihawlkhia lo-in kilungdam mah mah hi. Tua ban ah Pasian’ thu tawh tha hong kipia in, thu hong kinget sak teh, ih dampah lian kei zongin, kikha muang mah mah tham hi.
Gtn. Ei Kawlgam SDA in bang a Zato pi khat bang nei kik in hileng, GC tawh kizom ih hih manin, Zumpi pan International Level Dr/Nurse siam, Thailand, Malaysia, Philippines gamte pan ei kawlgam tawh kinai phadiak te bang hong kileh suk leh to sak thei lel ding uh hi. Kumpi Zato te in amai ngaap nawnloh cina te bang ei’ Zato in damsak zo leng, genvetloh in kumpi in hong paakta mah mah pah ding hi. Tua pan ih Zato te kumpi'n hong theihpih pah ding aa, a dang ahiang tuam tuam education lam zong hong lawh to thei pah ding hi. Bek thamlo in, ih thupuak Vantung Mi thumte' thupuak zong aza te in sannop hong satuam zaw lai ding uh hi.
Ih Topa Zeisu zong, Leitungah hong om’ lai in, cina te damsak, mittaw te khuamu sak, khelbaite lampai thei sak, misi te nungta sak, Amah mah in cidam’na lam ministry tawh nakpi tak in na hong sem hi. Tua pan in mitam pi tak in, ZEISU-MESSIAH cih pen kua cih hong tel na pah uh hi. U lian, makai te laithei te, thukham hilh siate, siampi te pawlkhat bang in zong tua pan na theihlawh uh aa, na hazat lawh laidep uh hi. A ol zaw leh amuibun zaw ding Topa in ahong lak na hi gige hi. Hih bang hong piang khit teh, Paul nasep dan te bangin aban takin zomto theileng tu aa sangin ki picing zaw kaan ding hi. Hih pen Buddhist te lak ah nasep na’ng weapon vanzat hoih mah mah khat ahi hi.
Medical siam zong ei SDA sungah atam in tam mah mah ta hi. Ei Kawlgam sung pan zong, Private Zato pi khat ah asem thei ding Zatui leh zato siam/Nurse kicing ta ding hi hangh. Kawlgam khuahun zong hong hoih to to tek tek ta lai hi. Ih biakinn pen thunget na inn hong hi ding aa, ih zato te pen cidam’ na phual hong hi ding hi. Biakinn pen cidam’ na phual Zato dingin ih zat det leh, ih biakinn ah SDA lo cina luna te hong pai lo ding uh hi. Mihing mitmuh na ah Zato mah kizuan nuam zaw ding hi. Tua hih manin, cidam’ na phual Zatopi ngiat khat ih vaihawm ding kisam mah mah ta hi hang. Thunget na inn pen kicing mawh nawnlo ahi kei nam maw? A kikalh bang omlai deep zaw sop hi.
Education lam pang tawh bel tu aa din mun tawh Kawlgam kumpi in hong ciapteh sak ding hamsa lai tham dingin um ing. Tua ahih manin, Health lam tawh pan kik leng lampi kihong baih pen kha tam maw, ci ing. (Kumpi te zong a ci uh na thei buang ding hi ve’n), apilna uh Education bel tu aa ciang tawh a ci uh anat hang om thei lel ding uh hi.
Kumpi' ii recognition khat tei tei ih ngah masiah in, Kawlgam bup sung ih Gospel masuan zawhna ding pen ziakai lai ding hi. Ih Value System etphat huai tham mah mah sim ta hi. Topa'n hong makaih den hen!
(A ban zoptoh lai ding hi)
NB: Kei mimal Philosophy and Education ahih manin, kitel siam ni!
Lungdam!
A vei khiinkhian,
PAU L. DAL