MUC

Print Friendly and PDF

Wednesday, October 15, 2014

Pulpit tawh kisai



Tuteng Pulpit tawh kisai sandan, zatdan leh pom zia te a ki at i mu zel‐a, kicing khin kha ding himah taleh a thei nuam lai te’ aadingin phattuamna a om kha dingin, manlah kawmkal ah tawm hong kuppih ing. Kawlgam SDA te’ pulpit bulphuh dand leh zat dan Laisiangtho’ deihdan leh ELlen G. White ngaihsut piakna tawh ki thuhual maw, ki thuhual lo cih en dih ni.

1.   Amasa iin Kawlgam SDA te in Sabbath ni Sun Hunpi(Divine Service) pen biak piakna hun khempeuh lak ah thupi ngaihsut pen zahtakkai pen hun iin zangh uh hi. Tua ahih manin Sun Hunpi hun‐a, hunzangh ding te zongh aki lawm pen leh zahtakkai pen thei dingin aituam ngaihsut uh hi. Pawlpi kem sia te, Upa, Deacon leh pawlpi mi thu um mi citak‐a aki ngaihsun te bek pia nuam iin zangh sak nuam uh hi. Tua banga zat sak zongh mihing’ theihna leh cinna ciang ah ahoih pen ding mah hi ding hi.

2.   Tua hunpi ki zatna tauno(pulpit) pen a khuatual pawlpi mi numei te ki tam piak het loin, lengla tungsiah pan, Mangkang, Mivom, Gamdang mi siama te, Karen siama pi te leh tungsiah Zomi siama te in zangh leh thusia iin seh het lo uh hi. Tua siama pi te in Madalay SDA biakinn khawng mah ah zongh a zat uh ciangin ki phun lo hi. Numei leh pasal a kikim lo mah iin Pasian hong bawl hi ci‐in, pawlkhatte in tel tek zaw hi. Tua a kikim leh kikim lohna a at khin zongh om ahih manin at man tadih kei hang.

3.  Sun Hunpi kizat lohna hun kizatna pen pulpit om loin ngaihsun uh ahih manin Nilai kikhop hun leh Kigin ni Sabbath dawn hun pen numei te zongh zangh sak bek loin pawlpi tam simsim ah Sabbath dawn kigin ni kikhop hun khempeuh bang numei hun(Dawka) hun ci‐in, numeite uun khin sak uh hi.

4.  SDA te ki uk zia pen Tungsiah ki ukna(centralization) hi loin Ai‐awh Ki ukna(Representative) hi mah taleh thunei piangthak lo makai te hangin tungsiah ki ukna suak kha pahpah hi. (Ki ukna khat ah tungsiah thu mang lo ding ka cihna hi kei). Agentehna iin, 1994 kum iin Kawlgam SDA akiphuh kum 75 cinna, Diamond Jubilee Pawipi, Singunau sangpi huang sungah kibawl iin kei zongh ka va kihel kha a, a ni nih ni nitak teh mi namkim in i Kawlla(Church Hymnal) mah kisa ahih manin ei Tedim kampau teng lah kitam pen iin eimi pawl khat in Tedim Latomno te sa ni ci‐in, gualnuam takin Topa phat iin la kasa uh hi. A ki gualnop laitakin Pr Thankuma, UMM Sect.(Late) in, “Sia Khen Go aw, tungsiah te’n hoihsa lo ding hi,” hong ci ngiat hi. Lah ki khawl vat thei sam loin omdan(Mood) bel nuam pha het lo hi. Aw, tungsiah te cih sangin i SDA ngeina hikei, zat dan hikei ci leh khum si iin cia ka ci hi. Tungsiah te deih leh deih lo tawh kikal suan zaw lel hi. Khat hong gen lai ning . Pawlpi mi pawlkhat in zongh Siate vaipuak nasep sangin a mimal pahtaak deuh zanei zaw te lunggulh nei se hi. A kulna ciang zongh om kha iin teh. December 2013, ka sang bup un Yangon Field‐trip ka pai uh‐a, Sabbath ni Yagon Biakinn pi ah ka ki khawm uh hi.

 Naungek khat hong ki‐ap iin, a church pastor uh Pr Liantem in ap loin, Yagon Attached Makaipipa Pr Zaw Min Lwin in ap hi. Thu nget sak hi lel hi. Union Chairman pa om leh a ap sak tam thei keng. Church Pastor, Pr Liantem aadingin nuam masa lo ding hi. Nopna dahna ah Churh Pastor pa in va pha pen iin ka um hi. A ap pa hileng, Church Pastor pa mah cial in ka ci ding hi. 1995 um iin, AAS pan Anlangh nipi khuan iin ka ciah hi. Pastor ngah ding Sia Kamglo pu na si iin, pawlpi upa pa in, zanhah nitak thugen ding leh sivui dingin hong cial hi. Nong cial uh ka lungdam. A hizong iin Church Pastor Sia Deng Kap tawh va kikum phot loin ka tam zongh iin hun hong zangh lo ding hing, ka ci hi.

Va kimu pah uh iin Siapa in hun hong piak ciang ka mangg pah hi. Thuneih vaipuak nasepna ah thunei nu/pa in hai zaw taleh zawng zaw taleh zaneu zaw taleh aneih nading mun leh hun ah aneih kul hi. Thuneite thu ahih lelngelna lai ah, 1994‐95 kum pawl iin Pr Lian Khan Dal Stewardship Director kisem sak a, 1996 kum January kha teh UMM Session kinei iin Stewarship Department kiphiat hiau hi. Pr Lian Khan Dal amun dang Dept. Director zongh ki ngah sak tuan lo hi. Tua khit ciangin Pr Kai Khan Khual ki koih leu2 iin, tudong Stewarship Dept. om suak hi. Pr Do Za Thang in Ministerial Diector a nunung pen hong sep khit ciangin tu ni dong UMM in Ministerial Director koih tuam loin President in len kop hi. A sem thei ding ki zong loin a deih te un lah sem thei cingtaak lo hi ding hiam kuamah kikoih lo hil. Tua mah bangin Laibu Bawl/Zuak Phualpi(Publishing Dept.) zongh ki lenkop hi. Hi gel pen Dept. lakah thupi tuak ka sak mahmah ahihi. Makai khat ii deih leh deih loh pen pai dan tawh kituak kei phial taleh ki hehsiam loin pawlpi mi, siate akei a kipan ki heh thei bek hi. A ki lungkim loh hang’ zongh alau’ loh te uh lau tuan lo hi.

Pulpit Cih Kammal A gui A Zaam leh a Khangkhang a a Ki Zat Zia

1. Pulpit cih kammal pen Mang kam hi-a, Latin kam pulpitumpan Mang te’n ana lak hi‐in, dawhdan no, tauno, Kawlte’n ( ) acihna ahihi. Greek kam iin ambo na ci uh a, akhiatna akibang ahihi. Latin

kam iin lectus cih kammal zongh na nei uh-a, tua pen sim na ding cih akhiatna ahihi. SDA Pawlpi in sim nading, sin nading mun pen Sabbath School hun te, ni lai leh kigin ni te-a hun zatna te iin azangh ahihi. Tua lectus pan iin lecture, thuhilh cih kammal aki ngah ahihi.

2.    Laisiangtho Lui leh Thak sungah Pulpit kizat detna kimu lo hi.1Thuciam Lui hunin, Siampi te in biakinn sungah thuhilh cih sangin gan go iin mawh sutsut uh hi.Solomon kumpipa in biakinn lamin azawh ciangin biakinn tual ah(biakinn sung hi lo) athu ngetna dingin tauno khat na lam iin zang hi. “Solomon in a dung pi sagih leh alang, a vai pi sagih leh alang, a sang pi li leh alang a pha sumngo tau khat bawlin inntualah a koih khin hi. Tua ciangin tua tungah amah ding hi. Tua ciangin Israel a kikhawmte khempeuh' muhin amah khukdin'in van lamah a khut zan hi.”

2  Khang. 6:13.

3.    Thusicam Thak ah Tuiphum John in gamlak ah vangtung gamthu na hilh iin, (Mate 3:1), khutsiam te pulpit bawl dingin sawl se loin sum zongh bei tuak loin, numei te tawh zongh na buai lo uh hi. Jesu in Biakinn pi sung pulpit azat sangin singnuai gammual, gunkuang tung khawng ah tu iin a tut sa iin thu nahilh lai hi.(Mate 5:1). Pulpit zangh leh mualtung khawng, gunkuang tung khawng ah kip loin ki loklok ding hi. Tu kawm sa iin thuhilh ahih manin a mel kimu lo ngel ding hi.

4.  Pawlpi hun masa lai-in, inn ah kikhawm zaw iin, kum zabi thumna ciang cih simloh biakinn kilam iin mipi ki hon khop na om nailo hi.2 Pulpit ki zat a ki muh masak hun pen AD 250 kim pawl a, Carthage khua Siampi(bishop) Cyprian’ laikhak atna pan kimu khia ahihi. AD 400 kim pawl iin Dragan lai atna ah zongh siampi Chrysostom in biakinn sungah pulpit(ambo) tungah tu iin thuhilh hi cih na at hi.3 (Dargan, Vol.1, 88).

5.  Roman Catholic pawlpi kuitung iin apicin ciangin Pulpit a lim zat pen pawlpi hong hihi.

6.  Puahphatna(Reformation) a kuitung sakpa Martin Luther in RC upna amaan lohna akawk khiat bek hi loin, biakpiak dan, pulpit zat dan zongh a laih mangg ahihi.4(Fiddes, 42,43). Luther in la mahmah phuah siam iin Phatna la te phuak-a, sing song service i cih lataang sak a i kikhop ama pat ahihi.

7.    Hebia te in a kikhop uh ciangin, siampi pa in mun khat ah Piancil-Thuhilhkikna(Pentateuch), Salan late, sim iin mipi kizui sak-a, thuhilh(sermon) cih om lo hi. (RC te in tudong iin tuamah bangin azangh uh ahihi). A inn tek ah a tate uh pattah uh hi.

8.  Thuciam Lui lai-in Siampi leh Kamsang om tuak iin, siampi nasep pen numei in sem ngeilo iin, kamsang nasep pen numei in zongh asep i thei tek hi. Pasal te bek in banghang iin siampi sem cih kician taka lah tel theih ding om lo hi. I theih na ciangah ki nam zuih ki guizuih ahihi.Kamsang nasep pen sawlna, sapna angah numei pasal peuhpeuh in a sem ahihi.

9.    Thuciam Thak hun ciangin siampi nasep asem dingin kuamah pasal-numei Pasian in ong seh nawn lo hi. Jesu bek in mawhnei te leh Pasian kikal ah siampi nasep a sem ahi hi. 1Tim. 2:5, 1John 2:1-2.

10.  Thuciam Thak ah thu ummi numei pasal i sep ding vaipuak te pen, Khasiangtho silpiak ci hanga tuate sex ci-in numei pasal deidan omlo hi. Rom 12:6-8, 1 Kor 12:6-11, Eph. 4:11-12. te sunga Kha silpiakte a Manglai iin at leng kitel zaw ka sa hi. Tuate pen: Elder, teacher, prophet, evangelist, miracle performer, healer(nalamdang lak thei te, cina damsak thei te) cih bangin hong pia hi. Hih silpiak anei numei om leh Pulpit tungah thugen dingin i khamm ngam diam?

11.  Pulpit tungah Lungdamna Thu agen peuhpeuh pen Jesu tanga(Ai-awh a) a gen nu, agen pa iin a ki ngaihsun ahihi. Pulpit tungah Lungdamna Thu, Pasian’ kammal bek gen ding hi-a, numei te’n gen leh bang siahuai ding hiam?

12.    Thuciam Thak hunah siampi a sem lai ding i hih leh zongh, 1Pet. 2:9, sungah, numei pasal khen tuam om loin, i vek iin, kumpi siampi pawl ci-a, siampi asem ding iin hong ki seh loin, siampi nam in hong ki pahtawi ahihi. (Pawlpi sungah innteek tat mahmah ding cihna ahihi. Thuciam Lui hun lai-in siampite biakbuk ah aom uh hun tam hi.) “ Ahi zongin note pen Pasian in a hong teelkhiat minam, Kumpi siampi pawl, a siangtho minam, Pasian' mite na hi uh a, khuamial sung panin a lamdang mahmah ama khuavak sungah a hong samkhiapa' nasepna a lamdangte a genkhia dingin Pasian in a hong teel mite na hi uh hi.” Hih mun ah no numei te kihel kei uh teh aci ngam Kawlmi, Karenmi, Zomi SDA Thelogian aom diam? Topa Jesu in “note vak kawikawi un la, pai un la, mi khempeuh Keima nungzui mi suak sak un…” Mate 28:19, ci ahih manin Pulpit tunga thuhilh, Pulpit tunga thuneih thupi masa lo hi. Numei ordination akikum hi khang! Numei ordination kipia leh zongh siampi asem hi loin Pasian thuhilh sianu te ahih leh bang poisia ding mataw? Kawlgam ngeina hikei, ci-in kawlte i khual zenzen hangin Pasal te ordination i kipiak bek hangin Kawl Budhist te SDA hong ki behlap hut hut tuan lopi.

13.    Ellen G. White in Pulpit leh pulpit pan-a thuhilh thupi sa maw? Pasian thuhilh khiat thupi sa maw? en dih ni. ,“Pulpit pan-a thu kihilhte in, pawlpi’ nuntakna zah iin Leitung thuzawh pi lo hi. Thuhilh te in Lungdamna Thu, a thu iin taangko iin, pawlpi’ zatkhiat kha nuntakna in pawlpi’ vangliatna lak zaw hi, ci hi. (The world will be convinced not so much by what the pulpit teaches as by what the church lives. The preacher announces the theory of the gospel, but the practical piety of the church demonstrates its power. 6T 260.3). Mrs White in bang ci beh lai hiam cih leh, “Ama’ aituam kha tungah Pasian’ thumaan thutak ii huzapna in hong pumkhel hi ci-in avei mateng kuamah a siangtho lai-atna tau(Pulpit) tungah ading diingin kuama kapteh cing lo hi.” na ci hi. (No man acih ciangin mi peuhpeuh acihna hi.) (No man is qualified to stand in the sacred desk unless he has felt the transforming influence of the truth of God upon his own soul. 4T, 527.) Ih Pawlpi sungte ah Thuhilhna ki nasia nget(lunggulh) hi. Pawlpi mite in Khasiangtho tungah a kingak ding sangun pulpit tunga thu tangkona tungah kinga zaw hi. A ki zat lohna ah hong kisam lo hi. Amaute’ tunga Kha silpiak aki bua te hingkiam semsem iin zawngkhal suk ta hi. Pasian’ nasem siate in gamthakte

vaphu leh pawlpi mite tua vaipuak nasep in thatang sawl ding hi. Tuabanga kizatna tawh amaute’ kizat theihnate hong khang semsem ding hi.”

(Sermons have been in great demand in our churches. The members have depended upon pulpit declamations instead of on the Holy Spirit. Uncalled for and unused, the spiritual gifts bestowed on them have dwindled into feebleness. If the ministers would go forth into new fields, the members would be obliged to bear responsibilities, and by use their capabilities would increase. 1SM 127.2)

14.    Pr Kenneth Madalah ah Church Pastor ahih lai-in, kei hi leng, Daw Hkon Shaung pulpit tungah Pasian’ thugen ka khawl sak sangin, a pawlpi mite Pulpit tunga Numei thugen ding dik a salo te, dik a sakna dingin ka han ka tha pia zaw ding hi. Mandalay pawlpi mi pawl khat in Puulpit tungah Numei Pasian thugen dik asak loh hangin, Mandalay pawlpi pen tuni dongin pawlpi khang hi het loin, pawlpi mi a thak zongh tam hetlo hi. Kawlte’ ngeina hi kei ci-in, kawlte I khual hangin kawlte kuamah Mandalay SDA biakinn ah hong ki behlap tuan lo hi. A biakin bel a thak iin pawlpi mi a om sun in hanciam iin biakinn kipuah na ven, thu umlo mi thak pawlpi mi hong suak tam lo hi.

15.  Pasian’ thugenna mun, Pasian thugente leh Pasian’ thugenna hunsung khempeuh zahtaak kai’ sak ding hi zaw kha ding hi. Pulpit tungah Pastor te bek, Siate bek, Upa te bek, Pasal te bek i cihcih laiteng tapkual han-a, bangmah sempi ngap lo-a, mi’ lungsim ah zahtaak vangpiak aom ngaplo thunei nuamte hi kha ding hi.

Thu Siksatna Laibu Te

1.  Hoppe, Leslie J. The Synagogues and Churches of Ancient Palestine. Collegeville, MN: The Liturgical Press, 1994.
2.  White, L. Michael. “The Social Origins of Christian Architecture.” Harvard TheologicalStudies 42. Valley Forge, PA: Trinity Press International/Johns Hopkins University Press, 1990.
3.  Dargan, Edwin C and Ralph G. Turnbull. A History of Preaching. Grand Rapids, MI: Baker Book House, 1974.

4.  Fiddes, Victor. The Architectural Requirements of Protestant Worship. Toronto, ON: Ryerson Press, 1961.


To get the latest update of me and my works

>> <<