MUC

Print Friendly and PDF

Tuesday, October 28, 2014

Kitenna leh Ngeinate


1. KIPI KI TENNA 


      Leitungah pupa ngeina a neilo minam khat beek a om kei hi. Pupa ngeina a nei minamte, minam kician khat ahi hi. Ei Zomite in ih tenna mun lehmual zui-in Pupa ngeina a tuamtuam ih nei ciat hi. Tuate’ lakah mi a tam pente’ zat ngeina ih sin ding hi.

      Pasal khat tangval a suah ciangin zi ding a zon akul hi. Nungak leh tangval kikawl, kithuahin, tua panin kimeltheihna a piang hi. A masa-in tatzia, hekzia, kizepzia, pianzia, nuihzia,, mit heek kituahpih khat om a, tua panin ki vangngaihna a piang hi. Tua ki vangngaihpihte tawh ki thuahthuahin kingaihna hong piang leuleu hi.

(a) Zuthawl piakna :

      Ih pu ih pate in kimuh, kitheihna bek tawh thugen uh hi. Thusim thu lang  a genpih ngam lawm hoih khat kinei a, tua pen BAWMTA’ kici hi. Bawmtate in alawmte ki-itna kip taktak asak ciangin a lawm tangvalpa’ nu leh pate’ tungah limtak a genppih hi. A nute, apate in zong a numei’ nu leh pate’ kiangah Zuthawl tawh va hawh uh a, a tapa’ zi ding va dotsakin thu kho khat peuhpeuh va ngen uh a, tua pen ZUTHAWL PIA” kici hi. Zuthawl kisang thei, kinolh thei hi. A numei’ nu leh pa a thukim leh zuthawl neeksak a, a thukimna agen uh hi. A thukim kei uh leh thu tampi gen lo-in a zu alup thuk uh hi. A kip khit uh ciangin kiciamna khat bawl uh a tua khit ciangin mopi ding hun sehin, ani ding khaubawk khihin aciamteh uh hi. Mopi ding ciangin akisam ding na khempeuh tawh kikuan pah hi. 

            Kipi ki tenna    49

------------------------------------------------------------------------------

      Mopite’innah thusapi in thu sungin gatang akai hi. (Hih gatang kaih cih pen tu hun a thu gente in akhilkhil a gen theih nadinga lai tawh ih thu gen ding a toma ih lak ( achhiat dan ahi hi.) Thusapa’ tangin thusun siam khat peuh in zong thu sung thei a, tua pen “TAAMSI” kici hi. Thusun ding teng aman siang ciangin innteek lamte zong thu kisung teng adawn kikna ding uh kikumin mun khatah tuam paikhiat uh hi. Tuate in thusapa’ thusun sung panin Manpi, Mankang, Angkhen, Kanman, Puman, Minman, Zaangdawh, Saseng pua, Moliah leh Mualkhup man akipan thu ki sung teng tawh kisai-in amau’ thukimna mipi mai-ah sungin, gatang kai kik uh hi.

      Thukimna a om khit ciangin mo sapuak ding kigo hi. Tua sa kigo pen “Tunsa” kici hi. Tunsa pen U-sa, Nausa in kihawm hi. Bawmta pa in sakha a tang hi. Mokhate in seng khat, tu khat, hei khat, puanbu khat, sathau bing khat leh khivui khat keng sak uh a, tua pen moken kici hi. Alawmpa tawh a lupkhop ni mateng a a ki thuahpih ding nungak khat kicial a, tua in “MOLIAH”  ahi hi. 

(b) Sialkhup sa: 

      Mo kilei pah lo-in a gai ciang ahih kei leh a khawhsa a tun ciangin kilei pan hi. Agai lam a ki theih ciangin mo man dingin sial tawh vakuanin innah va khum a, innteekte in sa na gawhin, tua pen “SIALKHUP SA” kici hi. Tua sa U-sa nau-sa mahin kihawm hi. Sakha pen taamsipa ahihkei leh thusapa in tang hi.Tua ni-in innteekte in neihsa lamsa a kensak nop  bangbang kengsak uh hi.

(c) Inntuanna: 

      Ta nih leh thum aneih khit uh ciangin inntuamah tuankhia-in inn tuamin a om a kul hi. Tua banga, tuan khia a a tang teente, “INNTUAN” kici hi.

50    Kipi ki tenna 

------------------------------------------------------------------------------

      Tua bang a inn atuan khit ciangin a inntuan ding pen in sa khat go-in, a inntuanna- inndongta ding kiseh sak pah hi. Inndongta sehna-ah sanggam, tanu, pu, thusa, sasem, nuphal, zawl cih bangin kiseh sak hi. Tua a kisehte in a kigo sa amau’ tan ding ciat uh a tang pah uh hi.

(d) Taang hawmna: 

      Inntuan ciangin innpite’ gal-aih, sa-aih leh gawh leh luup ki keng theilo hi. Tuate a hih nop leh inntuan cilte’ hanciamna tungtawnin a banbanin hih thei hi. Numei min tawh zong hih thei a, pasal’ min tawh zong hih theih hi. Numei’ min tawh a ki hih bangkua honna pen “TAANGHAWMNA” kici a pasal’ min tawh akibawl pen “GAL-AIHNA” kici hi. Taanghawmna bawlna dingin vokpi kigo masa hi. 

      Tua taanghawmna bawlna sungah a huh dingin nupa siangtho khat, zubel khatin kicial hi. Tua nupate in zong nupa siangtho dang cial beh thei lai hi. 

      Nupa siangtho kici pen akiteen ma-un kuamah tawh a gen bang lo, a pumpi-ah poina a nei lo a kitengte ahi hi. Tua bang nupate “KEEKTA” kici hi. Hih keektate inn sungpi-ah a tuamin pheek ki phahsak a, a ven ma teng tua lai-ah kigiaksak hi. Nupate in tulpipa zat ding annek tuidawn leh mipite’ neek ding dawn ding teng sepsak hi. Tulpite a lian pen hi a, kektate in zom hi. 

To get the latest update of me and my works

>> <<