MUC

Print Friendly and PDF

Wednesday, October 29, 2014

GUITE HONG PIANKHIATNA


Nidang lai-in ih pute Tibet gam panin lal khia-in mun tuamtuamah bu sa kawikawi-in na om uh hi. Hun khat ciangin, Kawlgam lu lam panin lutsukin Tuikaang dung zui-in Gunkhawm na tung uh hi. Hih mun tengah innkip lokip taktak na nei mello uh a, leihawm sung, suanghawm sung peuh na bel uh hi. Tua ahih manin Zomite KHUL apiang kici uh hi. 

140 INNPIte’ Tangthu
------------------------------------------------------------------
Kawlgam sungah hun sawtpi sung a ten khit nungah Shante hong khang uh a, tua ciangin Zomite in mualtung gam ki zuan hi. Taaksat khua panin CIMNUAI khua ki zuan hi.
Tua bangin khuakip hong neih khit uh ciangin, Pu Songthu in, Taaksat panin Cimnuai hausa semin Zomite na makaih hi. Songthu in a zi tawh hun sawt sim a ten khit nungah ta neilo-in om hi. Tua thu hangin a ci man ding lau ahih manin a zi’ kiangah hih bangin thu gen a, “Mi dang zi-in nei leng nang hong simmawh ding uh hi, tua ahih manin hih ka sanggamnu tenpih leng nang’ adingin hong hoih zaw ding hi,” ci-in lungkim sak hi.
Tua banga azi a lungkim sak khit ciangin anau nu Nemnep tawh lo giak khawm uh hi. Songthu in anaunu’ kiangah alungsim teng leh a ci man khak ding adahna thu teng genpihin a unau-un kiteng dingin hong thukim uh hi. Tua a lo giahna mun in Aisan lui gei ahih manin Aisan lo a kicih banah Aisante nupa ci-in ki ciamteh hi.

1. Nemnep’ mang
Nemnep pen a melhoih, a tha kicing simsim khatin ki gen hi. Nemnep zong asawt lo-in nau hong paai a, a nau paai sungin mang lamdangdang aman thei zel hi.

Zan khat amang in a huan sunga Hual singpi heng sung nisuak in kap lela hi. Tua ni zang gui pen taang pha mahmah a, sakhitui hup bangin hual heng sung a sun hi. Tua bang mang lamdang amat ciangin lamdangsa-in Songthu’ kiangah a gen hi.
Songthu in tua thu a zak ciangin, “Thu lamdang khat hong ki hilh hi kha ding hi,” ci-in, huan khanga Hual heng sung a va et leh Nitui ai, aktui cia apha suangvom kilkel khat a mu hi.
INNPIte’ Tangthu 141
------------------------------------------------------------------

Tua ni tui ai Songthu in aksi a nuh pah hi. Tua ciangin taangbem tungah koiha, “Hih ni tui ai in hong siam ding ahih manin, ih bia ding hi,” ci hi. Tua ni tui ai a kep ni vua kipanin a lamdang mahmahin a masuan uh daupaina a om lam Songthu in thei hi. Tua ahih manin ni tui ai kipatna leh biak kipatna a hi hi, ci-in ki ciamteh hi.

Zan khat Nemnep in mang khat man leuleu a, amang sungah zingsang tunga ni suak panin a taang pha mahmah ni vang in taang bem tunga kikoih ni tui ai a tan leuleu hi. Tawmvei khit ciangin tua ni tui ai naungekin piangin nakpi-in a kap hi. Tua naungek la dingin a thawh leh a khanglo hi. Hih amang lamdang zingsang ciangin Songthu’ kiangah gen leuleu hi. Songthu in, “Ni in hong siam taktak hi ding hi,” ci-in a ngaihsun hi.

Nemnep in zan khatin mang lamdang khat hi bangin a man leuleu hi. Amahmah huan sungah um gui-in apo hi. Tua umgui zam in inn sung teng a khuh hi. Tua um gui tungah umgah hoih mahmah khat gah a, anun kawi sathau biing tawh kibang hi. Tua um gah pen ni vang taang pha mahmah in meikawm panin taangin nakpi a tei tawh sut bangin a sun kham hi.

Tua ciangin tua um gah hong kitam kham a, naungek khat pusuak khia-in a kap hi. Khatvei Nemnep in mang lamdang khat man leuleu a, amang sungah nisut laitakin ihmu-in a ki ngaihsut sungin, zana aksi ekkia tawh kibang pian khat, ataang pha mahmah vantung panin kia-in ama tungah a tu hi. Tua ataangpen in amah a khak ciangin asi ding zahin lau-in a awngkhia hi. Tua a awt in amah phawngin a khanglo hi.

142 INNPIte’ Tangthu
------------------------------------------------------------------

2. Guite hong piang
Tua bangin mang lamdang tuamtuam a mat a sawtlo-in Nemnep in tapa khat hong nei hi. Nau a suah ciangin Songthu zong nuam mahmah a, “pasiante in cimang lo dinga hong siam hi, khan’sau henla nuvak, pavakin piang hen,” ci-in Thupha pia hi, kici hi.

Songthu leh Nemnep in tapa a neih ciangin, nuam lua ahih manin nau min phuak dingin a upat pihte a khawm hi. Naumin a phuah ma-un Nemnep in amang lamdang mat teng upate’ mai-ah a banbanin a gen hi. Upate in zong lamdang sa-in, “Hih naungek in ni tawh kizopna thu nei hi,” ci-in ngaihsun uh ahih manun nau min dingin ni gui pan apiang hi cih deihna-in “GUITE” phuak ni ci uh a tua panin Guite hong piang khia hi.
Hih Nemnep mang sunga thute’ hangin ni in hong siam hi, Tua ahih manin hi bangin ni tawh kizopna ih nei hi, ci-in ngaihsun uh a, nidang lai akipanin Guite in ni pan a piang hi hang, ci-in ki gen hi. Hih thu siksanin Nampi’ ta ni in siam hi cih thu Zomite’ sungah a ki gen ngei thu khat ahi hi.

3. Guite leh Thahdo ki unau ahihna:
Nemnep in tapa Guite a neih khit ciangin a sawt lo-in Songthu in a zipi tawh ta a nei hi. Tua banga a zipi’ sungah tapa khat hong suah khiat ciangin a zi a itna leh azahtakna alahna a hih banah ngeina man khat ahihna hangin Guite inn luahsak lo-in a zipi’ ta a luahsak hi. Hih a zipi’ tate in Thahdo-te a hi uh hi. Tua ahih manin Thahdote in apiang masa Guite in inn a luah loh hangin ih u hi ci-in zahtakin sa agawh uh ciangin a cingsa (Sacing) pia ngitnget uh a, tu ni dongin ngeina-in a zang uh hi.

Guite in aneu lai pan a pil vang a teitang khat hi a, a khan gualte tawh a kimawl ciangin a gualzo pen tawntung hi. A khan’ 
INNPIte’ Tangthu 143
------------------------------------------------------------------

gual sungah buangual a hawm ciangin a zo penpa ahih manin makaipi a sem pah hi. Tua bangin a neu akipan ngal hat pah a hih manin agol ciangin zong sa beng tawntung a, sa minthang tampi apa’ kiang a tun hi. 
Tua ciangin apa in muang mahmah a, inn sung bangkua vaihawm leh thudot belin a nei hi. “Galman, sakap a mi’ tungah tuanna in Nampi suahna hi,” ci-in ahilh hi. Tua bangin Guite in amuanhuai tangval khat hong hi a, apa in zi a guan pah hi. Guite in pasal muanhuai khat a hong pian ciangin Songthu in Cimnuai khua nusia-in lal khia a, Cianlai khua asat hi. Songthu alal khiat khit akipanin Guite in Cimnuai khua-ah Hausa a sem hi. Hawm leh gen siamin khua leh tui uk zia siam ahih manin khua zang bup in ankhing khamin nuam a sa uh hi.
Guite in tapa khat nei a amin dingin Nigui a phuak hi. Nigui a pian khit ciangin Guite si a Cimnuai khua-ah ki vui hi. Nigui in tapa khat nei leuleu a Guigen phuak hi Nigui zong apa mah bangin Cimnuai khua-ah ki vui hi. Guigen in tapa khat mah nei a Guimang a phuak hi.

4. Gui Gen:
Nigui in tapa khat nei a, amin dingin Guigen a phuak hi. Nigui pen Cimnuai mahah si-in kivui hi. Guigen in apa’ go leh gam’ teng luahin Cimnuai mahah Hausa semin amang hi. Guimang in Cimnuai khua mah khuapi-in nei a, Guimang hawm leh genna sungah om ciat uh hi. Tua ahih manin Guimang in:-
Khuakim a min siahin dem lo, ka khua cimtui tungah ka vang kammei sang lah sazawnge’ a ci hi.

144 INNPIte’ Tangthu
------------------------------------------------------------------

Guimang in tapa Mangsum nei hi. Tua bangin Cimnuai khua-ah nuamsa-in a om khit ciangin hawm leh gen zo-in si a, Cimnuai khua mahah ki vui hi. Mangsum in apa’ sih khit ciangin nu leh pa’ min leh za akipanin neih leh lam teng luahin hawm leh gen siam ahih manin, khua leh tui in muangin kim leh pam in zong a bel uh hi. Pu leh pa’ ngeina leh biaknate puahin hahkat mahmah a, mi khempeuh in itin muang uh hi. Tua hunin Mangsum in la phuak a:-


  1. Pu von thang aw ii kasualna omlo, sunni sang lahsa zawnge,
  2. Sun ni sang lah sa zawnge melmak tengin sih khum bang hong zuan nah e, na ci hi.

Mangsum in tapa Tuahciang nei-in a si hi. Pu leh pate mah bangin Ciimnuai-ah kivui hi.Tuahciang in Geltui khua-ah nuamsa mahmah a, galman sakap bek hilo-in a khing asa zong kham hi. Tuahciang, Geltui khua-ah tek sih hi, ci-in kiciamteh hi. Tuahciang in ta pasal Lamlei leh Hauzel nei hi


5. Tonmang:-
Tonmang in Kalzangah a vaihawm hunin Saizang leh Dimpi khua-ah Tawmbingte leh Gualnamte Hausa-in na om uh a, Guite pawl tawh a kinai uh hangin a kiho thei kei uh hi. Atawpna-ah Guite pawl in Pawihang tawh kopin Mangvumte pata na simin na zo uh hi. Dimpi pen Guite’ khut nuai-ah om hi. Mangvum in khua a nusiat ding ciangin la na phuak a:-

(a)Alci tui leh Dimtui vangkhua ngai lo bangin tuang nu sia’nge,
(b)Lai-ah na e ngilhloh ding aw, khuai bang han na’n lawm sa’nge” a ci hi.

To get the latest update of me and my works

>> <<